Η αξίωση του εργολάβου για την καταβολή της, κατά τη σύμβαση, οφειλόμενης αμοιβής του υπόκειται σε πενταετή παραγραφή που αρχίζει από το τέλος του έτους κατά το οποίο συντελέσθηκε η οριστική παραλαβή του έργου, είτε αυτή διενεργήθηκε από την επιτροπή με τη σύνταξη σχετικού πρωτοκόλλου (πραγματική παραλαβή) είτε έγινε αυτοδικαίως (πλασματική παραλαβή). Η οριστική, δε, παραλαβή θεωρείται ότι έχει συντελεσθεί αυτοδικαίως εάν παρέλθει άπρακτο δίμηνο από τη συμπλήρωση του χρόνου της εγγύησης του έργου και πάντως μετά την πάροδο 30 ημερών από τότε που ο ανάδοχος θα απευθύνει προς την υπηρεσία ειδική περί τούτου όχληση, χωρίς την οποία δεν επέρχεται η συντέλεση της (πλασματικής) οριστικής παραλαβής (πρβλ. πράξεις Ι Τμ. Ε.Σ. 271, 388/1992 και απ. ΣτΕ 3489, 4195/1996).Aπό τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει, ανεξαρτήτως του χρόνου λήξεως της εγγύησης των έργων, ότι έγινε ειδική όχληση του αναδόχου προς ενέργεια της οριστικής παραλαβής τους, δε συντρέχει περίπτωση συντελέσεως αυτοδίκαιης παραλαβής, ούτε εξάλλου έχουν συνταχθεί πρωτόκολλα οριστικής παραλαβής. Συνεπώς, οι αξιώσεις του αναδόχου από τις ανωτέρω εργολαβικές συμβάσεις δεν έχουν υποπέσει σε παραγραφή,

ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΕΡΓΑ.Ανάθεση:Μη νόμιμη η καταβολή αμοιβής από Δήμο σε εργοληπτικές επιχειρήσεις, ως απόρροια ανάληψης των υποχρεώσεων της αυτοδικαίως λυθείσας και τεθείσας σε εκκαθάριση Δημοτικής Επιχείρησης, καθόσον: α) η υποκατάσταση της Δημοτικής Επιχείρησης από τις ανωτέρω εργοληπτικές επιχειρήσεις στην εκτέλεση των ως άνω έργων είναι μη νόμιμη, όχι μόνο διότι δεν τηρήθηκε η διαδικασία για την επιτρεπόμενη από το ν. 1418/1984 υποκατάσταση του αναδόχου, αλλά προεχόντως διότι, μέσω αυτής της ανάθεσης εκ μέρους της Δημοτικής Επιχείρησης, καταστρατηγήθηκαν οι οικείες διατάξεις περί διενέργειας διαγωνισμών, β) κατά το χρόνο που ο Πρόεδρος της Δημοτικής Επιχείρησης υπέγραψε τις επίμαχες συμβάσεις με τις ως άνω εργοληπτικές επιχειρήσεις, το Δ.Σ. της Δημοτικής Επιχείρησης δεν είχε ακόμα αποδεχθεί τις οικείες αναθέσεις από το Δήμο και επομένως, κατά τον επίμαχο χρόνο, η Δημοτική Επιχείρηση δεν είχε την αρμοδιότητα να αναθέσει την εκτέλεση των έργων σε τρίτους και γ) δεν υπάρχουν πρωτόκολλα παραλαβής των έργων, που να έχουν εκδοθεί από την Δημοτική Επιχείρηση και με τα οποία να πιστοποιείται η καλή εκτέλεση των έργων εκ μέρους των αναδόχων, αλλά μόνο τα από 11.10.2012 και 1.2.2013 πρωτόκολλα οριστικής παραλαβής από την Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου, με τα οποία πιστοποιείται η καλή εκτέλεση των έργων εκ μέρους της Δημοτικής Επιχείρησης, ενώ ούτε οι τελικές επιμετρήσεις και οι λογαριασμοί των έργων έχουν συνταχθεί από τους ανωτέρω αναδόχους, αλλά από την Δημοτική Επιχείρηση.

Παροχή υπηρεσιών διαδικτυακής προώθησης Δήμου:..Με δεδομένα αυτά κατά παράβαση των άρθρων 200 και 219 του   ν. 4412/2016 στα δικαιολογητικά του ελεγχόμενου χρηματικού εντάλματος δεν περιλαμβάνεται πρωτόκολλο οριστικής παραλαβής το οποίο έπρεπε να συνταχθεί από την αρμόδια επιτροπή παραλαβής μετά την 123/13.3.2019 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου. Είναι δε απορριπτέος ο ισχυρισμός του Δήμου ότι η επιτροπή παραλαβής δεν μπορεί να αλλάξει γνωμοδότηση, αφού η υποχρέωση σύνταξης του πρωτοκόλλου οριστικής παραλαβής προβλέπεται ρητώς στον νόμο. Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η εντελλόμενη δαπάνη είναι μη νόμιμη και το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πληρωμής δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Τόκους υπερημερίας δικαιούται ο ανάδοχος του έργου μόνο αν ο κύριος του έργου, χωρίς υπαιτιότητα του αναδόχου, καθυστέρησε να ενεργήσει πληρωμές με βάση εγκριθείσα πιστοποίηση και μόνον από την υποβολή έγγραφης όχλησης προς τη διευθύνουσα υπηρεσία, η οποία (όχληση) αποτελεί πρόσθετη ουσιαστική προϋπόθεση της καταβολής τόκων υπερημερίας επί της εργολαβικής αμοιβής. Αντίκεινται στις συνταγματικές διατάξεις και στο ΠΠΠΕΣΔΑ, οι διατάξεις περί προσδιορισμού του επιτοκίου υπερημερίας του δήμου, σημαντικά υπολειπομένου του αντίστοιχου ποσοστού του γενικώς ισχύοντος επιτοκίου, στην περίπτωση πληρωμής αναδόχου δημοσίου έργου για τις εργασίες που έχουν εκτελεσθεί από αυτόν. Οι συμβάσεις εκτέλεσης δημοσίων έργων δεν υπάγονται στο πεδίο εφαρμογής του π.δ.166/2003 (αντίθετη ως προς την εφαρμογή του π.δ.166/2003 στις συμβάσεις εκτέλεσης δημοσίων έργων η προηγούμενη απόφαση 66/2010 του ΔΕφΑθηνών).

Πληρωμή 1ου λογαριασμού του έργου «Εσωτερική οδοποιΐα Τ.Δ. Μαρμάρων».Η δαπάνη είναι κανονική, καθόσον προσκομίσθηκε το πρωτόκολλο προσωρινής παραλαβής του έργου, καθώς και η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου με την οποία εγκρίθηκε το ως άνω πρωτόκολλο και δεν προκύπτει η τυχόν συντέλεση αυτοδίκαιης προσωρινής παραλαβής σε χρόνο προγενέστερο από αυτόν της σύνταξης του πρωτοκόλλου και της εγκρίσεώς του από το Δημοτικό Συμβούλιο, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 53,54,55 του π.δ/τος 609/1985.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Συνεπώς, κατά το έτος 2017 που εκδόθηκε το 124 Ε σχετικό χρηματικό ένταλμα πληρωμής, σε αντικατάσταση του οποίου εκδόθηκε το ελεγχόμενο 105 Ε/2018 χρηματικό ένταλμα πληρωμής, η αξίωση καταβολής τόκων για την καθυστέρηση εξόφλησης των ανωτέρω λογαριασμών του έργου «…..» ήταν ήδη παραγεγραμμένη. Όσον αφορά στους τόκους του δεύτερου λογαριασμού του έργου «Ολοκλήρωση ανέγερσης 12/θέσιου Δ.Σ. Ελεούσας», η παραγραφή άρχισε παρομοίως ένα μήνα από την ρητή έγκριση του λογαριασμού από τη Διευθύνουσα υπηρεσία η οποία έγινε 16.07.2009, ήτοι από 18.8.2009. Η όχληση που υπεβλήθη στις 12.11.2010 διέκοψε την παραγραφή, η οποία, εφόσον η αρμόδια υπηρεσία δεν απάντησε, ξανάρχισε ένα εξάμηνο μετά, ήτοι στις 13.5.2011 και συμπληρώθηκε μετά την παρέλευση πενταετίας, ήτοι το έτος 2016. Κατά συνέπεια, κατά το έτος 2017 που εκδόθηκε το 157 Ε σχετικό χρηματικό ένταλμα πληρωμής, σε αντικατάσταση του οποίου εκδόθηκε το ελεγχόμενο 133 Ε/2018 χρηματικό ένταλμα πληρωμής, η αξίωση καταβολής τόκων για την καθυστέρηση εξόφλησης του δεύτερου λογαριασμού του δεύτερου έργου ήταν ήδη παραγεγραμμένη. Τέλος, εν όψει του ότι, κατά τα προεκτεθέντα, η αξίωση καταβολής τόκων γεννάται εντός μηνός από την ρητή εν προκειμένω έγκριση εκάστου λογαριασμού των εκτελεσθέντων έργων, απορριπτέοι ως νόμω αβάσιμοι τυγχάνουν τόσο ο προβαλλόμενος από τον Επίτροπο ισχυρισμός ότι κρίσιμος χρόνος για την έναρξη της παραγραφής χρόνος είναι η ημερομηνία έγκρισης των πρωτοκόλλων οριστικής παραλαβής των ανωτέρω δύο έργων όσο και η άποψη που υποστηρίζει η Περιφέρεια Ηπείρου (Περιφερειακή Ενότητα ....) στο 38593/3576/27.3.2018 έγγραφο επανυποβολής των ενταλμάτων για θεώρηση, ότι η παραγραφή απαιτήσεων του αναδόχου για τόκους υπερημερίας εκκινεί από το πέρας το έτους κατά το οποίο εξοφλήθηκε το χρηματικό ένταλμα που εκδόθηκε για την εξόφληση του αντίστοιχου λογαριασμού. Κατόπιν των ανωτέρω, οι εντελλόμενες δαπάνες είναι μη κανονικές διότι οι σχετικές απαιτήσεις έχουν υποπέσει στην πενταετή παραγραφή και, ως εκ τούτου, τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα πληρωμής δεν πρέπει να θεωρηθούν. 

Μεταφορά αδρανών υλικών:Με δεδομένα αυτά, η εντελλόμενη δαπάνη είναι νόμιμη, δεδομένου ότι, κατά τον έλεγχο του αντικειμένου της παρασχεθείσας υπηρεσίας, η αρμόδια Επιτροπή Παραλαβής δεν διαπίστωσε παρεκκλίσεις από τους όρους της σχετικής σύμβασης, για το λόγο άλλωστε αυτό δεν προχώρησε στη σύνταξη πρωτοκόλλου προσωρινής παραλαβής και στην τήρηση της λοιπής προβλεπόμενης στο άρθρο 219 του ν. 4412/2016 διαδικασίας, παρά στην υπογραφή, απευθείας, πρωτοκόλλου οριστικής παραλαβής, ήτοι βεβαίωσης περί της καλής εκτέλεσης μέρους της υπηρεσίας μεταφοράς των αδρανών υλικών από τη συγκεκριμένη επιχείρηση. Επομένως, δεν απαιτείται η έκδοση απόφασης έγκρισης του εν λόγω Πρωτοκόλλου από το Δημοτικό Συμβούλιο

ΣΥΜΒΑΣΗ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ - ΟΦΕΙΛΗ ΣΥΜΒΑΤΙΚΟΥ ΑΝΤΑΛΛΑΓΜΑΤΟΣ (...)  Επειδή, με δεδομένα τα ανωτέρω πραγματικά περιστατικά και ενόψει των προαναφερομένων διατάξεων και σκέψεων, το Δικαστήριο λαμβάνοντας (κατά πλειοψηφία) υπόψη ότι: α) σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στην πέμπτη σκέψη, για την πληρωμή του συμβατικού ανταλλάγματος στον προμηθευτή δεν αρκεί η υλική παράδοση των προβλεπομένων ειδών, αλλά απαιτείται προς τούτο η σύνταξη του οικείου πρωτοκόλλου παραλαβής ή η τήρηση της διαδικασίας αυτοδίκαιης παραλαβής κατ’ άρθρο 28 παρ. 3 του π.δ/τος 118/2007, β) το πρωτόκολλο παραλαβής και η διαδικασία αυτοδίκαιης παραλαβής δεν αποτελούν απλώς αποδεικτικά στοιχεία της παράδοσης των ειδών, αλλά στάδια της διαδικασίας εκτέλεσης της σύμβασης προμήθειας, τα οποία σύμφωνα με την αρχή της τυπικότητας που διέπει το δίκαιο των δημοσίων συμβάσεων προμηθειών, δεν μπορούν να παραλειφθούν και γ) στην προκείμενη περίπτωση, μεταξύ των στοιχείων του φακέλου δεν περιλαμβάνεται πρωτόκολλο οριστικής παραλαβής των αναφερομένων στο επίμαχο Τιμολόγιο – Δελτίο Αποστολής ειδών, ούτε προκύπτει η τήρηση της ως άνω διαδικασίας αυτοδίκαιης παραλαβής αυτών, κρίνει κατά πλειοψηφία, ότι δεν οφείλεται η αξία του συγκεκριμένου παραστατικού στοιχείου και συνεπώς η αγωγή αυτή είναι απορριπτέα στο σύνολό της ως αβάσιμη (ΣτΕ 1059/2021).

Από το συνδυασμό των προαναφερόμενων διατάξεων συνάγεται ότι δημόσιο έργο που κατασκευάσθηκε παραλαμβάνεται από το φορέα του έργου προσωρινά και οριστικά, η παραλαβή δε και στις δύο περιπτώσεις διενεργείται, μετά τη βεβαίωση περάτωσης των εργασιών από τη διευθύνουσα υπηρεσία, από την επιτροπή παραλαβής που ορίζει η προϊσταμένη αρχή και συντελείται με την έγκριση από την προϊσταμένη αρχή του σχετικού πρωτοκόλλου που συντάσσει η ως άνω επιτροπή. Εάν η παραλαβή, από τη συντέλεση της οποίας επέρχονται οι κατά το νόμο συνέπειες αυτής, δεν συντελεστεί μέσα στις προθεσμίες που διαγράφονται από το νόμο, αυτή, κατά ρητή πρόβλεψη των ως άνω διατάξεων, συντελείται αυτοδικαίως μετά την παρέλευση των προθεσμιών που ορίζονται στις διατάξεις του άρθρου 73 του ν. 3669/2008 για την προσωρινή παραλαβή και στις διατάξεις του άρθρου 75 του ιδίου νόμου για την οριστική παραλαβή. Ειδικώς, η αυτοδίκαιη προσωρινή παραλαβή συντελείται μετά την άπρακτη παρέλευση της εξάμηνης προθεσμίας από τη βεβαιωμένη περάτωση του έργου, εφόσον υποβληθεί από τον ανάδοχο η τελική επιμέτρηση του έργου μέσα σε δύο μήνες από την περάτωση και μετά την υποβολή σχετικής όχλησής του και την παρέλευση τριάντα ημερών (πρβλ. Αποφ. 2443/2006 και 956/2008 Σ.τ.Ε.). Συνεπώς, το χρηματικό ένταλμα που εκδίδεται στο όνομα εργολήπτη δημοσίων έργων μετά την αποπεράτωση εκτελούμενου έργου για την αποπληρωμή του εργολαβικού ανταλλάγματος πρέπει να συνοδεύεται, μεταξύ άλλων δικαιολογητικών, και από πρωτόκολλο προσωρινής ή οριστικής παραλαβής του έργου, καθόσον μόνο από το χρόνο της παραλαβής του έργου υφίσταται βεβαία και εκκαθαρισμένη απαίτηση και γεννάται αξίωση του εργολάβου για την αποπληρωμή του τιμήματος (βλ. Πράξεις 280/2006, 45, 237/2008 VII Τμ.)

Αμοιβή υπηρεσιών καθαριότητας..:Με τα δεδομένα αυτά αλυσιτελώς προβάλλεται ο προεκτεθείς λόγος διαφωνίας που ανάγεται στο στάδιο της εκτέλεσης της σύμβασης, δεδομένου ότι σύμφωνα με το από 16.1.2019 πρωτόκολλο παραλαβής εργασιών, οι επίμαχες εργασίες έχουν εκτελεσθεί ομαλώς, ενώ σημειώνεται ότι κατά τον προληπτικό έλεγχο νομιμότητας των δαπανών δεν ελέγχεται ο τυχόν εκμηδενισμός του υπολογισθέντος ποσού εργολαβικού οφέλους του αναδόχου, ούτε αν αυτό συνιστά μεταβολή της οικονομικής ισορροπίας της σύμβασης σε βάρος του αναδόχου ιδιώτη.Κατ’ ακολουθία, το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πρέπει να θεωρηθεί.