Καταβολή αμοιβής στο φερόμενο ως δικαιούχο ...... για την εξόφληση 1ου λογαριασμού της «Μελέτης εκτέλεσης και αξιολόγησης εργαστηριακών δοκιμών για τη θεμελίωση κρηπιδώτοιχου στο λιμένα ......».(...)Από το συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων συνάγεται ότι τα έξοδα των Ο.Τ.Α. αναγνωρίζονται και εκκαθαρίζονται από τα αρμόδια όργανα βάσει των προβλεπομένων από τις κείμενες διατάξεις για κάθε είδος δαπάνης δικαιολογητικών, που αποδεικνύουν την κατ’ αυτών απαίτηση, και πληρώνονται με χρηματικά εντάλματα που εκδίδονται στο όνομα των αναγνωριζομένων ως πιστωτών τους. Σε περίπτωση δε καταβολής αμοιβής για την εκπόνηση μελέτης, κατά τις διατάξεις του ν. 3316/2005, απαραίτητα κατά νόμο δικαιολογητικά εκκαθάρισης και εξόφλησης της σχετικής δαπάνης αποτελούν, μεταξύ άλλων, η έκδοση βεβαίωσης από τη διευθύνουσα υπηρεσία για την περαίωση των εργασιών της σύμβασης, μετά από σχετική εισήγηση του επιβλέποντος, καθώς και η εγκριτική της μελέτης απόφαση του αρμόδιου κατά νόμο οργάνου, ώστε να αποδεικνύεται η εκπλήρωση της παροχής από τον ανάδοχο και μάλιστα η εκπλήρωση σύμφωνα με τους όρους της επισυναπτόμενης στο οικείο χρηματικό ένταλμα σύμβασης. Συνεπώς, η μη έκδοση ή μη νόμιμη έκδοση των ως άνω δικαιολογητικών καθιστά την εντελλόμενη δαπάνη μη κανονική (βλ. Πράξεις VII Τμ. Ε.Σ. 107/2009, 165/2007, 93, 261/2006 και IV Τμ.172/2006).(...)Με τα δεδομένα όμως αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά σε προηγούμενη (υπό στοιχείο ΙΙ) σκέψη, το Κλιμάκιο κρίνει ότι ο επιβλέπων τη μελέτη δεν προκύπτει ότι διέθετε τα ελάχιστα αναγκαία προς τούτο προσόντα, καθώς υπογράφει ως «Μηχ. Μηχανικός Τ.Ε.» και δεν αποδεικνύεται ότι διέθετε τίτλο σπουδών ανώτατου εκπαιδευτικού ιδρύματος του πανεπιστημιακού τομέα. Κατά συνέπεια, εφόσον η επίβλεψη της ανωτέρω μελέτης έγινε από επιβλέποντα που δεν αποδεικνύεται ότι διέθετε τα απαιτούμενα από το νόμο τυπικά προσόντα, η εντελλόμενη με το επίμαχο χρηματικό ένταλμα δαπάνη είναι μη νόμιμη. Περαιτέρω, η δαπάνη αυτή, σύμφωνα με όσα αναπτύσσονται στην προηγούμενη (υπό στοιχείο ΙΙΙ) σκέψη, είναι και μη κανονική, καθόσον δεν προσκομίζεται βεβαίωση περαίωσης των εργασιών της σύμβασης από τη διευθύνουσα υπηρεσία κατόπιν σχετικής εισήγησης του επιβλέποντα και δεν προκύπτει οριστική παραλαβή της ανωτέρω μελέτης. Κατ΄ ακολουθίαν των ανωτέρω, η εντελλόμενη με το επίμαχο χρηματικό ένταλμα του Δήμου ...... δαπάνη είναι μη νόμιμη και μη κανονική και, συνεπώς, το ένταλμα αυτό δεν πρέπει να θεωρηθεί.

ΜΕΛΕΤΕΣ:χρηματικό ένταλμα πληρωμής του Δήμου … Νομού Θεσσαλονίκης, με το οποίο εντέλλεται η καταβολή ποσού 58.886,61  ευρώ, στο φερόμενο ως δικαιούχο τοπογράφο – μηχανικό …, για την εξόφληση του 8ου λογαριασμού της μελέτης «πράξης εφαρμογής της πολεοδομικής μελέτης του δημοτικού διαμερίσματος Εξοχής του Δήμου … Νομού Θεσσαλονίκης».(....)Ειδικότερα, δεν αιτιολογείται ότι οι εργασίες της συμπληρωματικής μελέτης, που αφορούν σύμφωνα με τα ανωτέρω στην εγγραφή των ιδιοκτησιών στο Κτηματολογικό Γραφείο … ήταν αναγκαίες για την ολοκλήρωση της αρχικής σύμβασης, ότι είτε δεν μπορούσαν τεχνικά ή οικονομικά να διαχωριστούν από την αρχική σύμβαση, χωρίς να δημιουργήσουν μείζονα προβλήματα για το Δήμο …, είτε παρά τη δυνατότητα διαχωρισμού τους, ήταν απόλυτα αναγκαίες για την ολοκλήρωσή της και τέλος ότι οφείλονταν σε περιστάσεις που δεν μπορούσαν να προβλεφθούν κατά τη σύναψη της αρχικής σύμβασης, ώστε να υπάρχει παρέκκλιση από τη διαγωνιστική διαδικασία για την ανάθεση της συμπληρωματικής μελέτης. Αντίθετα, όπως προκύπτει από τις διατάξεις του άρθρου 12 του ν. 1337/1983, όπως ισχύουν, η πράξη εφαρμογής κυρώνεται με απόφαση του νομάρχη και μεταγγράφεται στο οικείο υποθηκοφυλακείο, μετά δε την κύρωσή της καθίσταται οριστική, περαιτέρω δε η καταχώριση των οικείων ιδιοκτησίων με την εγγραφή τους στο κτηματολόγιο αποτελεί αυτοτελή και ανεξάρτητη διαδικασία, για την οποία εφαρμόζονται οι προβλεπόμενες στις οικείες διατάξεις διαδικασίες ... και για την οποία δεν πληρούνται ως άνω προϋποθέσεις, προκειμένου προεχόντως να θεωρηθεί αναγκαία για την ολοκλήρωση της αρχικής σύμβασης της μελέτης πράξης εφαρμογής και να μη μπορεί να διαχωριστεί από αυτή τεχνικά ή οικονομικά,περαιτέρω δε να κριθεί ότι συντρέχουν απρόβλεπτες περιστάσεις, υπό την έννοια που προεκτέθηκε, εξαιτίας των οποίων κατέστη αναγκαία η εκτέλεση της.(....)Εξάλλου, ο Δήμος … με το προαναφερόμενο έγγραφο επαναφοράς του επίμαχου εντάλματος αποδέχεται την ανεπίτρεπτη σύμπτωση στο ίδιο πρόσωπο των ιδιοτήτων του επιβλέποντος μηχανικού και του εγκρίνοντος Προϊσταμένου της Δ.Υ, χωρίς να γίνεται επίκληση κάποιου κατ’ εξαίρεση συντρέχοντος λόγου προς τούτο, σύμφωνα με τις προεκτιθέμενες διατάξεις, καθιστώντας έτσι μη νόμιμη - κατά τον κρίσιμο χρόνο της σύνταξης του 4ου συγκριτικού πίνακα εργασιών- την έγκριση του, αποτέλεσμα της οποίας (έγκρισης) ήταν η διαδικασία διενέργειας της ελεγχόμενης δαπάνης και η έκδοση του επίμαχου χρηματικού εντάλματος, η δε μεταγενέστερη (19-12-2006) έγκριση από τον … αφενός δεν μπορεί να αναπληρώσει την ως άνω έλλειψη, αφ’ ετέρου οδηγεί στο συμπέρασμα ότι δεν ετίθετο ζήτημα μη επάρκειας του προσωπικού της Διευθύνουσας Υπηρεσίας.Αποφαίνεται ότι το 1073 Α, οικονομικού έτους 2006, χρηματικό ένταλμα του Δήμου … Θεσσαλονίκης δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Ειδικά δε στην περίπτωση, κατά την οποία πρόκειται για μελέτη που ανατίθεται σ’ ένα και τελικό στάδιο, χωρίς τη μεσολάβηση ενδιάμεσου σταδίου (π.χ προμελέτης), ως συμβατική αμοιβή, που αποτελεί τη βάση προϋπολογισμού της τελικώς καταβληθησόμενης αμοιβής του μελετητή, νοείται εκείνη που προκύπτει από τον προϋπολογισμό που υποβάλλεται για πρώτη φορά στην αρμόδια υπηρεσία του εργοδότη και που αφορά τον ακριβή προσδιορισμό του συμβατικού αντικειμένου (βλ. και την ΔΕ6678/1.9.1981 γνωμοδότηση της αρμόδιας Γνωμοδοτικής Επιτροπής Μελετών άρθρ. 5 ν. 716/1977 και Πρακτικά VII Τμ. 1ης Συν./8.1.2008, Πρ. 279/2008). Τέλος, από τις ανωτέρω διατάξεις συνάγεται ότι συγκριτικός πίνακας συντάσσεται και για κάθε αναπροσαρμογή της αμοιβής της μελέτης, κατ’ εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 11 παράγραφος 7 του ν. 716/1977 (ΦΕΚ Α΄ 295), στον οποίο εμφανίζονται οι αυξομοιώσεις των ποσοτήτων των εργασιών και προσδιορίζεται η αξία αυτών, χωρίς να απαιτείται να συμπεριληφθούν σε συμπληρωματική σύμβαση. Η υποβολή του εν λόγω συγκριτικού πίνακα στην αρμόδια υπηρεσία του εργοδότη το πρώτον, στα πλαίσια σύμβασης με αντικείμενο την εκπόνηση πολεοδομικής μελέτης σε ένα και τελικό στάδιο, χωρίς την υποβολή προμελέτης, και η έγκρισή του από αυτήν προσδιορίζει τη συμβατική αμοιβή, η οποία δύναται να διαφέρει από την προεκτιμώμενη και επί της οποίας θα υπολογιστεί και η τελικώς καταβληθησόμενη στο μελετητή αμοιβή, κατά τα προαναφερθέντα.

Είναι ανεπίτρεπτη οποιαδήποτε εκτίμηση μη περιλαμβανομένου στο νόμο ή στην πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος ειδικότερου κριτηρίου, η επίκληση δε αυτού στην αιτιολογία της απόφασης ανάθεσης της μελέτης καθιστά αυτήν μη νόμιμη. Η αναφορά των ανωτέρω στοιχείων, πέραν του ότι επιβάλλεται για λόγους διαφάνειας, είναι αναγκαία τόσο για την υποβολή αντιρρήσεων από τους λοιπούς διαγωνιζόμενους, όσο κυρίως για το δικαστικό έλεγχο της κρίσης. Συνεπώς, η παράλειψη της ως άνω συγκριτικής εκτίμησης των ουσιαστικών προσόντων των υποψηφίων συνιστά ουσιώδη πλημμέλεια που καθιστά μη νόμιμη τη διαδικασία αξιολόγησης των προσφορών και συνακόλουθα την απόφαση επιλογής του αναδόχου (βλ. Πρ. IV Τμ. 58/1996, VII Τμ. 153/2006, 278/2007, 41/2008).Ειδικώς δε ο ισχυρισμός του Δήμου, ότι πρόκειται για τον 6ο λογαριασμό της ανατεθείσας μελέτης, η οποία ολοκληρώθηκε πλέον μετά πάροδο μακρού χρόνου, δεν ασκεί επιρροή στη νομιμότητα της εντελλόμενης δαπάνης, στην εξέταση της οποίας και μόνον περιορίζεται το Ελεγκτικό Συνέδριο κατά την παρούσα διαδικασία, και δεν δύναται, σε καμία περίπτωση, να δικαιολογήσει τη θεώρηση των ελεγχόμενων χρηματικών ενταλμάτων.

Μελέτες.Συμπληρωματικές συμβάσεις.Η εντελλόμενη με το υπό κρίση χρηματικό ένταλμα πληρωμής δαπάνη δεν είναι νόμιμη, καθόσον αφορά σε καταβολή αμοιβής για εργασίες που εκτελέστηκαν δυνάμει συμπληρωματικής σύμβασης μελέτης, με την οποία ανατέθηκαν στον ανάδοχο εργασίες αξίας μεγαλύτερης του 50% του προβλεπόμενου αρχικώς συμβατικού ανταλλάγματος, κατά παράβαση των προαναφερόμενων διατάξεων του άρθρου 17 παρ. 1 του ν. 716/1977, δεδομένου ότι το ποσό των 70.000.000 δραχμών της 2ης συμπληρωματικής σύμβασης ξεπερνά το 50% του αρχικού προϋπολογισμού της μελέτης, που συνιστά και τη συμβατική αμοιβή του μελετητή, η οποίο προσδιορίστηκε με την από 29.6.1989 (δεύτερη συναφθείσα) σύμβαση στο ποσό των 15.000.000 δραχμών,

Oι προτεινόμενες με το ελεγχόμενο σχέδιο σύμβασης υπηρεσίες δεν μπορούν νομίμως να αποτελέσουν αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης κατ' εφαρμογή των διατάξεων που αναφέρθηκαν στην σκέψη II της παρούσας, καθόσον: α) οι επίμαχες υπηρεσίες είναι πρόσθετες υπηρεσίες, με τις οποίες απλώς επεκτείνεται το αρχικό συμβατικό αντικείμενο και δεν τελούν σε σχέση συμπληρωματικότητας με τις υπηρεσίες της αρχικής σύμβασης κατά την έννοια του νόμου και β) δεν προκύπτει, η συνδρομή απρόβλεπτης περίστασης, κατά την έννοια που προεκτέθηκε, που να κατέστησε αναγκαία την ανάθεση των επίμαχων υπηρεσιών και γ) η ανάγκη ανάθεσης των ως άνω πρόσθετων υπηρεσιών δεν ανέκυψε, όπως απαιτεί ο νόμος, κατά τη διάρκεια εκτέλεσης των υπηρεσιών της αρχικής σύμβασης, αλλά αυτές ανατέθηκαν, με την 178/3.3.2008 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου, μετά τη λήξη της ισχύος της αρχικής σύμβασης, η οποία σύμφωνα με τον αντίστοιχο υποχρεωτικό όρο της οικείας πρόσκλησης εκδήλωσης ενδιαφέροντος (άρθρο 9) έληξε με την πάροδο 155 ημερολογιακών ημερών από την ημερομηνία υπογραφής της σύμβασης (27.7.2005), αφαιρουμένου του διαδραμόντος χρόνου ελέγχου και εγκρίσεων, κατ' άρθρο 8 της σύμβασης.Δεν ανακλήθηκε με την 106/2008 του 6ου Τμ.

Οι συμπληρωματικές εργασίες εκπόνησης της μελέτης αναθεώρησης του ρυμοτομικού σχεδίου....., των οποίων η πληρωμή εντέλλεται με το σχετικό χρηματικό ένταλμα, μη νομίμως εκτελέστηκαν, καθόσον δεν είχε προηγηθεί γνώμη του αρμοδίου Συμβουλίου και ειδικότερα του Νομαρχιακού Συμβουλίου Δημοσίων Έργων της οικείας Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης (άρθρ. 4 π.δ. 186/1996, ΦΕΚ Α΄ 145 – βλ. και Πράξη VII Tμ. 61/2006), κατά παράβαση των διατάξεων της παρ. 1 του άρθρου 29 του ν. 3316/2005.Μη ανάκληση της 238/2008 πράξης του 7ου Τμ.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ:Μελέτες κτιριακών έργων. Εφαρμογή των διατάξεων του ν. 1418/1984 που αφορούν την τήρηση ενδικοφανούς διαδικασίας κατά την επίλυση των σχετικών διαφορών. Κάθε εκπονούμενο στάδιο της μελέτης αποτελεί εξειδίκευση του ενιαίου σχηματισμού. Αν η ανάθεση αφορά στην εκπόνηση της προμελέτης του κτιριακού έργου, το ποσό της αμοιβής του μελετητή προσαυξάνεται κατά το προβλεπόμενο ποσοστό. Η πρόσθετη αμοιβή δεν αποτελεί αποζημίωση του μελετητή λόγω μη ανάθεσης και των λοιπών σταδίων της μελέτης. Παραγραφή χρηματικών αξιώσεων κατά νπδδ και έναρξη ή διακοπή αυτής.

"Τροποποιήσεις σχεδίου και σύνταξη πράξεων τακτοποίησης και αναλογισμού αποζημιώσεως προκειμένου να αξιοποιηθούν εγκεκριμένοι κοινόχρηστοι και κοινωφελείς χώροι της πόλεως" (...)η ανάθεση, από δήμο, της σύνταξης μίας μελέτης σε ιδιώτες μελετητές και ιδιωτικά γραφεία μελετών επιτρέπεται, κατ' αρχάς, μόνο στην περίπτωση που στον οικείο δήμο δεν υπάρχει τεχνική υπηρεσία ή η υπάρχουσα αδυνατεί να συντάξει την υπό ανάθεση μελέτη. Οι ανωτέρω δε διατάξεις, ως εισάγουσες παρέκκλιση από τον, σύμφωνο και με την αρχή της οικονομικότητας, η οποία διέπει τη διαχείριση των δημόσιων οικονομικών και επιβάλλει την εκπλήρωση των σκοπών των δήμων με την κατά το δυνατόν ελάχιστη επιβάρυνση του προϋπολογισμού τους (βλ. και άρθρο 1 του ν.3871/2010 Δημοσιονομική Διαχείριση και Ευθύνη, ΦΕΚ 141 Α΄), κανόνα της σύνταξης της μελέτης από τους υπηρετούντες, στην αρμόδια υπηρεσία του δήμου, υπαλλήλους, πρέπει να ερμηνεύονται συσταλτικά, ο δε δήμος, που προτίθεται να κάνει χρήση της πιο πάνω δυνατότητας φέρει το βάρος απόδειξης ότι συντρέχει πράγματι περίπτωση που δικαιολογεί την προσφυγή στην ως άνω ανάθεση (βλ. Ελ.Συν., Τμ. VII πράξεις 106, 79, 55/2012, 137/2011, 437/2010, 294/2007, βλ. 29/2013, 55, 18/2012 πράξεις του Κλιμακίου τούτου).  (Ανακλήθηκε λόγω συγγνωστής πλάνης- Πράξη Ελ. Συν. 47/2013)

Η επικαλούμενη δε από το Δήμο χρονική καθυστέρηση ή πρόσθετη οικονομική επιβάρυνση σε περίπτωση αναθέσεως των επίμαχων συμπληρωματικών μελετών μετά από διενέργεια διαγωνισμού δεν μπορούν να νοηθούν ως μείζονα προβλήματα κατά την έννοια του άρθρου 29 παρ. 1 εδ. β΄ περ. γ΄ του ν. 3316/2005, διότι αφενός δεν αποτελούν νόμιμους λόγους για την απ’ ευθείας (με διαδικασία διαπραγμάτευσης) ανάθεση στον ανάδοχο της αρχικής μελέτης πρόσθετων μελετών και αφετέρου στην προκειμένη περίπτωση μεταξύ της κύρωσης της πράξης εφαρμογής από το Νομάρχη (22.9.2005) και της έγκρισης του 4ου συγκριτικού πίνακα εργασιών από την Προϊσταμένη Αρχή (17.5.2006) μεσολάβησε σημαντικό χρονικό διάστημα, το οποίο θα μπορούσε να είχε χρησιμοποιηθεί για τη διενέργεια μιας πιθανής διαγωνιστικής διαδικασίας.Μη ανάκληση της 64/2007 του 7ου τμ.