ΔΗΜΟΣΙΟ ΕΡΓΟ «Κατασκευή Υδατοδεξαμενής – Εξωτερικού Υδραγωγείου στη Δ.Κ. ... (ολοκλήρωση)» (...)Σε περίπτωση διαλύσεως της συμβάσεως με υπαιτιότητα του κυρίου του έργου, η αναθέτουσα αρχή οφείλει, τηρώντας ακριβώς την ίδια διαδικασία που προβλέπεται στην περίπτωση εκπτώσεως του αναδόχου, να προσφύγει στον επόμενο κατά σειρά μειοδότη και εάν αυτός δεν αποδεχθεί, στον τρίτο κατά σειρά μειοδοσίας. Μόνον στην περίπτωση αρνήσεως του τελευταίου έχει τη διακριτική ευχέρεια να επιλέξει για την ολοκλήρωση των εργασιών, την ανοικτή δημοπρασία ή την επιλογή μεταξύ περιορισμένου αριθμού εργοληπτικών επιχειρήσεων. Ο Δήμος … Νομού Χαλκιδικής, μετά τη διάλυση της αρχικής συμβάσεως, θεωρώντας ότι εφαρμόζεται η γενική διάταξη του άρθρου 28 παρ.1 περ.γ (...) προχώρησε σε διαπραγμάτευση καλώντας τρεις υποψηφίους, μία εκ των οποίων, η ανάδοχος της ελεγχόμενης διαδικασίας, είχε συμμετάσχει στον αρχικό διαγωνισμό και είχε καταταγεί ενδέκατη. Κατά συνέπεια ορθώς με την προσβαλλομένη Πράξη κρίθηκε ότι η διαδικασία που τηρήθηκε για την ανάθεση της εκτελέσεως του έργου δεν είναι νόμιμη διότι ο Δήμος έπρεπε να απευθυνθεί κατ’ εφαρμογή του άρθρου 61 παρ.13 του Ν. 3669/2008 στο δεύτερο και τρίτο κατά σειρά μειοδοσίας διαγωνιζόμενο και, σε περίπτωση μη αποδοχής αυτών, να προσφύγει στη διαδικασία των διαπραγματεύσεων. Απορρίπτει την από 16.1.2012 αίτηση ανακλήσεως του Δήμου 

Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις σκέψεις που προηγήθηκαν, το Κλιμάκιο κρίνει κατά πλειοψηφία ότι η διαδικασία που τηρήθηκε για την ανάθεση εκτέλεσης του ελεγχόμενου έργου (κλήση, κατ’ επίκληση του άρθρου 61 παρ. 13 του ν. 3669/2008, της δεύτερης κατά σειρά μειοδοσίας εργοληπτικής επιχείρησης) δεν είναι νόμιμη, καθόσον δεν συντρέχουν οι προβλεπόμενες από τη διάταξη του άρθρου 25 του παρ. 1 περ. (α) και (γ) του π.δ. 60/2007 προϋποθέσεις. Συγκεκριμένα, από κανένα στοιχείο του φακέλου δεν προκύπτει ότι μόνο η συγκεκριμένη εργοληπτική επιχείρηση μπορεί να εκτελέσει το έργο, ενώ η διενέργεια ανοικτού διαγωνισμού για την ανάθεση του έργου αυτού συνηγορεί υπέρ της αντίθετης εκδοχής. Εξάλλου, η διάλυση της σύμβασης με υπαιτιότητα του κυρίου του έργου, καθόσον: α) δεν είχαν συντελεσθεί οι απαλλοτριώσεις και δεν είχαν απελευθερωθεί οι απαιτούμενες για την κατασκευή του έργου εκτάσεις, και β) δεν ήταν δυνατή η εκτέλεση τεχνικών έργων λόγω της καθυστέρησης σύνταξης και έγκρισης των οριστικών μελετών των μεγάλων τεχνικών έργων, δεν συνιστά απρόβλεπτο γεγονός, που κατά την έννοια της διάταξης του άρθρου 25 παρ. 1 (γ) του π.δ. 60/2007 θα μπορούσε να δικαιολογήσει την προσφυγή στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης, αφού τα γεγονότα που οδήγησαν στη διάλυση της σύμβασης ανάγονται στη σφαίρα ευθύνης της αναθέτουσας αρχής.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Σχέδιο σύμβασης που αφορά στην εκτέλεση, μετά τη διάλυση της αρχικής εργολαβίας, (...) Από το συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων συνάγεται ότι σε περίπτωση διάλυσης της σύμβασης με υπαιτιότητα του φορέα κατασκευής ή του κυρίου του έργου, η προϊσταμένη αρχή, εφόσον αποφασίσει την ολοκλήρωση του έργου, προσκαλεί τον επόμενο κατά σειρά μειοδότη του διενεργηθέντος διαγωνισμού, στον οποίο αναδείχθηκε ο αρχικός ανάδοχος, και του προτείνει να αναλάβει αυτός το έργο ολοκλήρωσης της εργολαβίας που διαλύθηκε, με τους ίδιους όρους και προϋποθέσεις και με βάση την προσφορά που υπέβαλε στο διενεργηθέντα διαγωνισμό. Η διαδικασία αυτή αποτελεί συνέχεια της προηγηθείσας διαγωνιστικής διαδικασίας και εντάσσεται σ’ αυτήν, με πρόσκληση του επόμενου κατά σειρά μειοδότη (και, αν αυτός αρνηθεί με πρόσκληση του αμέσως επόμενου μειοδότη), καθίσταται δε αναγκαία για την ολοκλήρωση του έργου, για την εκτέλεση του οποίου έχει ήδη υπογραφεί η οικεία σύμβαση, πλην όμως αυτή διαλύθηκε κατόπιν αιτήσεως του αρχικού αναδόχου, λόγω υπαιτιότητας του φορέα κατασκευής ή του κυρίου του έργου (βλ. Ελ.Συν. VI Τμ. αποφ. 804/2012, 3137/2010).(...) Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι από τον έλεγχο των υποβληθέντων σ’ αυτό στοιχείων δεν συντρέχει λόγος που να κωλύει την υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης.

Μη νόμιμη η καταβολή αποζημίωσης τεκμαιρόμενου οφέλους, λόγω διάλυσης σύμβασης εργολαβίας από ΔΕΥΑ σε εργολάβο, καθόσον μη νομίμως συνυπολογίστηκε στο συμβατικό ποσό, επί του οποίου υπολογίζεται η δικαιούμενη αποζημίωση, η προβλεπόμενη στη σύμβαση δαπάνη αναθεώρησης (άρθρο 64 παρ. 1 του ν. 3669/2008, ΦΕΚ Α' 116/2008).

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Διαδικασία διαγωνισμού:Κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης του έργου «Διαγράμμιση οδικού δικτύου …..», καθόσον μη νόμιμα δημοπρατήθηκε το ελεγχόμενο έργο με σύστημα υποβολής προσφορών ενιαίου ποσοστού έκπτωσης, διότι υπάρχει αναλυτική προμέτρηση των επιμέρους εργασιών του έργου και η προϋπολογιζόμενη δαπάνη υπερβαίνει το ποσό των 750.000 ευρώ. Η πλημμέλεια δε αυτή είναι ουσιώδης, αφενός, διότι δεν συντρέχει καμία από τις δύο, σωρευτικά απαιτούμενες, νόμιμες προϋποθέσεις που θέτει το άρθρο 5 του ν. 3669/2008, για την εφαρμογή του εν λόγω συστήματος προσφορών και, αφετέρου, διότι η επιλογή νόμιμου συστήματος υποβολής προσφορών στην προκείμενη περίπτωση, όπως π.χ. αυτού των επιμέρους ποσοστών έκπτωσης, όπου επιτρέπεται η προσφορά διαφορετικής έκπτωσης για κάθε ομάδα τιμών (άρθρο 6 ν. 3669/2008), θα μπορούσε, ενδεχομένως, να οδηγήσει στην επιλογή διαφορετικού μειοδότη (βλ. και την μικρή διαφορά έκπτωσης μεταξύ των δύο πρώτων μειοδοτριών) ή στην καταβολή μικρότερης συμβατικής δαπάνης για την εκτέλεση του επίμαχου έργου. 

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Με δεδομένα τα ανωτέρω και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη 2, η εντελλόμενη με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δαπάνη είναι νόμιμη και πρέπει να απορριφθούν όσα αντίθετα προβάλλονται με την έκθεση διαφωνίας. Συγκεκριμένα, όπως και ανωτέρω ελέγχθη, η λήξη της προθεσμίας ισχύος των προσφορών, που στη συγκεκριμένη περίπτωση ήταν 6 μήνες, δεν αποτελεί νόμιμο λόγο ακύρωσης του διαγωνισμού, ούτε συνεπάγεται την ακυρότητα της, μετά τη λήξη της ισχύος τους, υπογραφείσας σύμβασης. Περαιτέρω, ο Δήμος ... όφειλε, μετά τη διάλυση της αρχικής σύμβασης λόγω μη πληρωμής του αναδόχου, να ακολουθήσει την προβλεπόμενη στο άρθρο 61 παρ. 13 του ν. 3669/2008 διαδικασία και να καλέσει την επόμενη κατά σειρά μειοδοσίας, εργοληπτική επιχείρηση, εφόσον δεν μπορούσε να κρίνει αιτιολογημένα ότι οι επόμενες προσφορές δεν ήταν ικανοποιητικές. Ο ισχυρισμός δε του Επιτρόπου ότι με τη διενέργεια νέου διαγωνισμού θα πετύχαινε καλύτερες προσφορές, λόγω της οικονομικής κρίσης, εκτός του ότι δεν δύναται να αποδειχθεί, δεν στοιχειοθετεί υπέρβαση των ακραίων ορίων της διακριτικής ευχέρειας της αναθέτουσας αρχής, η οποία εν προκειμένω έκρινε ότι η έκπτωση του 29% που είχε προσφέρει η 3ημειοδότρια εταιρία ήταν όλως ικανοποιητική και δεν συνέτρεχε κανένας λόγος διενέργειας νέου διαγωνισμού, ο οποίος θα επέβαινε σε βάρος του χρόνου ολοκλήρωσης του έργου (βλ. σχετ. έγγραφο επανυποβολής). Και τούτο, ανεξαρτήτως του ότι, όπως αναφέρθηκε αμέσως ανωτέρω, τέτοια υποχρέωση αιτιολόγησης δεν υφίσταται κατά την παρ. 13 του άρθρου 61 του ως άνω νόμου. Τέλος, η νέα σύμβαση που υπογράφηκε κατόπιν τήρησης της ως άνω διαδικασίας ενόψει του ότι το μεν βρίσκεται σε άμεση λειτουργική συσχέτιση με την προηγηθείσα διαγωνιστική διαδικασία, η οποία νομίμως, λόγω του ισχύοντος τότε οικονομικού ορίου, δεν υποβλήθηκε σε προσυμβατικό έλεγχο, το δε αφενός συνάπτεται βάσει αυτής και αποτελεί συνέχειά της, αφετέρου καθίσταται αναγκαία για την ολοκλήρωση του τεχνικού αντικειμένου του αρχικού έργου, μέρος των εργασιών του οποίου έχει ήδη εκτελεστεί από τον προηγούμενο ανάδοχο, νομίμως δεν υποβλήθηκε σε προληπτικό έλεγχο νομιμότητας ενώπιον του Επιτρόπου, καθόσον τυχόν έλεγχος της διαδικασίας διάλυσης της αρχικής σύμβασης και της ανάδειξης του νέου αναδόχου θα είχε ως αποτέλεσμα να ελέγχεται επ΄ ευκαιρία αυτής το πρώτον από τον Επίτροπο και η προηγηθείσα διαγωνιστική διαδικασία, ενώ δεν ασκεί επιρροή το γεγονός ότι το ύψος της προϋπολογιζόμενης δαπάνης των υπολειπόμενων εργασιών της αρχικής εργολαβίας υπερβαίνει αυτοτελώς το ισχύον όριο υπαγωγής στον έλεγχο.

Δυνατότητα αντικατάστασης μέλους κοινοπραξίας από άλλη εταιρεία, πριν την ανάδειξη της κοινοπραξίας ως οριστικού μειοδότη σε διαγωνισμό.(...) Η προβλεπόμενη στο άρθρο 65 του ν. 3669/2008 (Κώδικα Δημοσίων Έργων - ΚΔΕ) υποκατάσταση μέλους κοινοπραξίας από άλλη εταιρεία προβλέπεται μόνον κατά το στάδιο της εκτελέσεως/κατασκευής του έργου, δηλαδή το στάδιο που ακολουθεί την υπογραφή της συμβάσεως μεταξύ αναδόχου και κυρίου του έργου, στην προκείμενη δε περίπτωση από το ιστορικό προκύπτει ότι δεν υφίσταται σύναψη, ούτε και υπογραφή της συμβάσεως και επομένως δεν θα ήταν νόμιμη η υποκατάσταση μέλους της κοινοπραξίας που ανακηρύχθηκε μειοδότης στον επίμαχο διαγωνισμό (ομόφ.)

Δημόσια έργα-συμπληρωματική σύμβαση:Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο άγεται στην κρίση ότι νομίμως ...εγκρίθηκε η απευθείας ανάθεση των άνω συμπληρωματικών εργασιών στην αρχική ανάδοχο του έργου. Και τούτο διότι η επίμαχη απευθείας ανάθεση βρίσκει αυτοτελές έρεισμα στο άρθρο 28 του ν. 3669/2008, δοθέντος ότι  κατά την υλοποίηση της επίμαχης εργολαβίας απαιτείται η λήψη ιδιαίτερων μέτρων ασφαλείας, τα οποία θα αναιρούνταν ή σε κάθε περίπτωση θα διασαλεύονταν ουσιωδώς στην περίπτωση ανάθεσης των εργασιών της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης σε άλλη, πλην της αρχικής αναδόχου, εργοληπτική επιχείρηση.  

Κατασκευή έργου...Επειδή, προβάλλεται ότι η κατάπτωση της επίμαχης εγγυητικής επιστολής συμμετοχής, είναι μη νόμιμη λόγω παράβασης ουσιώδους διαδικαστικού τύπου και συγκεκριμένα διότι αυτή εκδόθηκε δίχως την, κατά τις διατάξεις του άρθρου 24 παρ.6 του ν.3669/2008, προηγούμενη γνώμη του Συμβουλίου Δημόσιων Έργων, Ο λόγος αυτός είναι απορριπτέος ως νόμω αβάσιμος. Και τούτο προεχόντως διότι, η κατάπτωση της εγγυητικής επιστολής συμμετοχής σε περίπτωση μη έγκαιρης προσκόμισης των δικαιολογητικών, για λόγους που οφείλονται σε υπαιτιότητα του μειοδότη, δεν εμπίπτει στο ρυθμιστικό πεδίο της διάταξης αυτής του άρθρου 24 του ν.3669/2008, η οποία, κατά τη σαφή γραμματική διατύπωσή της, τυγχάνει εφαρμογής επί κατάπτωσης της εγγύησης συμμετοχής στη δημοπρασία, όταν η προσφορά που υποβάλλεται δεν τηρεί τους βασικούς όρους της διακήρυξης και των τευχών δημοπράτησης από μέρους της εργοληπτικής επιχείρησης, αλλά διέπεται αποκλειστικά από τις διατάξεις της παραγράφου 2 του άρθρου 26 του ν.3669/2008 και του άρθρου 15.4 της διακήρυξης, που δεν απαιτούν την τήρηση του εν λόγω τύπου.(...)Επειδή κατόπιν των ανωτέρω και εφ’ όσον δεν προβάλλεται άλλος λόγος ακύρωσης, η υπό κρίση αίτηση πρέπει να απορριφθεί και να υποχρεωθεί η αιτούσα να καταβάλει τη δικαστική δαπάνη του καθού.

Δημόσιο έργο με τίτλο «6θέσιο Γυμνάσιο - Λύκειο … – B΄ Φάση» του Δήμου ... (...) Από τον συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων συνάγεται ότι, σε περίπτωση διάλυσης της σύμβασης με υπαιτιότητα του φορέα κατασκευής ή του κυρίου του έργου, η προϊσταμένη αρχή, εφόσον αποφασίσει την ολοκλήρωση του έργου, προσκαλεί τον επόμενο κατά σειρά μειοδότη του διενεργηθέντος διαγωνισμού, στον οποίο αναδείχθηκε ο αρχικός ανάδοχος, και του προτείνει να αναλάβει αυτός το έργο ολοκλήρωσης της εργολαβίας που διαλύθηκε, με τους ίδιους όρους και προϋποθέσεις και με βάση την προσφορά που υπέβαλε στον διενεργηθέντα διαγωνισμό. Η διαδικασία αυτή αποτελεί συνέχεια της προηγηθείσας διαγωνιστικής διαδικασίας και εντάσσεται σ’ αυτήν, με πρόσκληση του επόμενου κατά σειρά μειοδότη (και, αν αυτός αρνηθεί, με πρόσκληση του αμέσως επόμενου μειοδότη), καθίσταται δε αναγκαία για την ολοκλήρωση του έργου, για την εκτέλεση του οποίου έχει ήδη υπογραφεί η οικεία σύμβαση, πλην όμως αυτή διαλύθηκε κατόπιν αίτησης του αρχικού αναδόχου, λόγω υπαιτιότητας του φορέα κατασκευής ή του κυρίου του έργου. Σε περίπτωση που η ανωτέρω διαδικασία δεν αποφέρει αποτέλεσμα, η αναθέτουσα αρχή έχει τη δυνατότητα να προσφύγει για την ολοκλήρωση του έργου, είτε στην ανοικτή δημοπρασία, είτε στη διαδικασία με διαπραγμάτευση, εφόσον συντρέχουν, στην τελευταία περίπτωση, οι προϋποθέσεις προσφυγής στη συγκεκριμένη διαδικασία.(...) το Κλιμάκιο κρίνει ότι στην κρινόμενη υπόθεση συντρέχουν οι προϋποθέσεις της διάταξης της περ. γ΄ της παρ. 2 του άρθρου 32 του ν.4412/2016 για την προσφυγή στη εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση προκήρυξης. Ειδικότερα, η ανάγκη ολοκλήρωσης της αρχικής εργολαβίας συνιστά κατεπείγουσα ανάγκη, η ικανοποίηση της οποίας δικαιολογεί την ανάθεση του έργου με την εν λόγω διαδικασία. Επιπλέον, μετά τη διενέργεια της αρχικής διαγωνιστικής διαδικασίας, η διάλυση της αρχικής σύμβασης του έργου, αλλά και η αδυναμία ολοκλήρωσης αυτού με κάποιον από τους επόμενους κατά σειρά μειοδοσία υποψήφιους, συνιστούν γεγονότα, τα οποία αντικειμενικά και σύμφωνα με τα διδάγματα της κοινής πείρας δεν θα μπορούσαν να είχαν προβλεφθεί και αντιμετωπιστεί από την αναθέτουσα αρχή και δεν ανάγονται στη σφαίρα ευθύνης της τελευταίας. Δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης