ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ. αναβολή κρίσης επί της νομιμότητας σύμβασης έργου (..) Στον υποβληθέντα φάκελο δεν περιλαμβάνονται τα, απαραίτητα για την ολοκλήρωση του ελέγχου στοιχεία σχετικά με την τήρηση της νομοθεσίας για την περιβαλλοντική αδειοδότηση του τμήματος εκείνου του ελεγχόμενου έργου που αφορά τις εργασίες κατασκευής και συντήρησης οδών εκτός σχεδίου πόλεως (βλ. τον ν. 4014/2011, Α’209 καθώς και την απόφαση 1958/2012 του Υπουργού Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, Α’ 21 και ιδίως το Παράρτημα Ι αυτής).(..) Κατόπιν τούτων, το Κλιμάκιο κρίνει ότι πρέπει να αναβληθεί η οριστική κρίση του, προκειμένου να προσκομιστούν από την αρμόδια υπηρεσία του Δήμου ....., τα ανωτέρω απαραίτητα για την άσκηση του ελέγχου στοιχεία.

Θέμα: ΄Eγκριση επιμετρήσεων και λογαριασμών σε δημόσια έργα.Ε Γ Κ Υ Κ Λ Ι Ο Σ 7

Τροποποίηση του Π.Δ/τος 180/1983 (A΄71) «Σύσταση Ειδικής Υπηρεσίας Δημοσίων Έργων (ΕΥΔΕ) για την εκτέλεση του έργου Αποχέτευσης και Επεξεργασίας Λυμάτων Μείζονος Πρωτεύουσας», όπως τροποποιημένο ισχύει.

Παρέχονται οδηγίες σχετικά με τα ακόλουθα θέματα δημοσίων έργων: α) ορθή εφαρμογή της διάταξης του ν. 3481/2006 που προβλέπει την επανάληψη διαγωνισμών που δεν διεξήχθησαν ή δεν υποβλήθηκαν προσφορές, β) αναγκαίος χρόνος κατάπτωσης εγγυητικών επιστολών, γ) εφαρμογή διατάξεων ν. 3548/07 για δημοσίευση προκηρύξεων στο νομαρχιακό και τοπικό τύπο, δ) αυτοδίκαιη έγκριση αναλυτικών επιμετρήσεων έργων.ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ Ε.16

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ: Από το συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων προκύπτει, ότι προβλέπεται υποκατάσταση του αναδόχου από άλλη εργοληπτική επιχείρηση στην εκτέλεση δημοσίου έργου, μόνο ύστερα από την τήρηση των προαναφερόμενων προϋποθέσεων και εφόσον εγκριθεί η υποκατάσταση από τον φορέα κατασκευής του έργου, διαφορετικά ο τελευταίος κηρύσσει έκπτωτο τον ανάδοχο, μετά από γνώμη του αρμοδίου Τεχνικού Συμβουλίου Δημοσίων Έργων. Σε κάθε περίπτωση η υποκατάσταση προβλέπεται μόνο κατά το στάδιο εκτέλεσης του έργου, δηλαδή στο στάδιο που ακολουθεί την υπογραφή της σύμβασης μεταξύ του αναδόχου και του κυρίου του έργου, όχι, όμως, και κατά το στάδιο που προηγείται της κατακύρωσης του διαγωνισμού.

Εφόσον, όμως, η πληρωμή του αναδόχου – η καθυστέρηση της οποίας πέραν του διμήνου επιφέρει υπέρ αυτού τις συνέπειες της παρ. 8 του άρθρου 5 του ν. 1418/1984 – προϋποθέτει προηγούμενη καταμέτρηση των εκτελεσθεισών εργασιών, καθώς και έλεγχο και έγκριση των υποβληθεισών επιμετρήσεων, ο χρόνος της εγκρίσεως των εν λόγω επιμετρήσεων έχει ιδιαίτερη σημασία. Για το λόγο αυτό, και προς τον σκοπό να επιλύονται οριστικώς και επικαίρως διαφορές μεταξύ του αναδόχου και του κυρίου του έργου που ενδεχομένως ανακύπτουν στα διάφορα στάδια εκτελέσεως του έργου, ώστε να γνωρίζουν και οι δύο τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους και να μην επικρατεί αβεβαιότης, – πράγμα που εξυπηρετεί και την ανάγκη ταχείας περατώσεως των δημοσίων έργων – η έγκριση ή η άρνηση εγκρίσεως ή η διόρθωση των τμηματικών επιμετρήσεων δεν είναι απρόθεσμη, αλλά αντιθέτως πρέπει να ενεργείται εντός ευλόγου χρόνου, τέτοιος δε χρόνος, ελλείψει σχετικής προβλέψεως, θεωρείται το τρίμηνο από την υποβολή τους προς έγκριση. Συνεπώς, με την άπρακτη πάροδο τριμήνου από την υποβολή τους, οι τμηματικές επιμετρήσεις θεωρούνται, ανεξαρτήτως τυχόν πλημμελειών τους, αυτοδικαίως εγκεκριμένες και η Διευθύνουσα Υπηρεσία δεν δύναται πλέον να τις διορθώσει ούτε κατά το στάδιο ελέγχου της τελικής επιμετρήσεως, με την οποία απλώς ανακεφαλαιώνονται οι ποσότητες των τμηματικών επιμετρήσεων, όπως ρητώς ορίζει η παρ. 4 του άρθρου 38 του π.δ. 609/1985 στο εδάφιο α΄, ούτε με το πρωτόκολλο προσωρινής παραλαβής (πρβλ. Σ.τ.Ε. 619/2003, 3819/2000, 1674, 3305/1997, 1921/1993, 472/1992).

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ: Από το συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων προκύπτει, ότι προβλέπεται υποκατάσταση του αναδόχου από άλλη εργοληπτική επιχείρηση στην εκτέλεση δημοσίου έργου, μόνο ύστερα από την τήρηση των προαναφερόμενων προϋποθέσεων και εφόσον εγκριθεί η υποκατάσταση από τον φορέα κατασκευής του έργου, διαφορετικά ο τελευταίος κηρύσσει έκπτωτο τον ανάδοχο, μετά από γνώμη του αρμοδίου Τεχνικού Συμβουλίου Δημοσίων ΄Εργων. Σε κάθε περίπτωση η υποκατάσταση προβλέπεται μόνο κατά το στάδιο εκτέλεσης του έργου, δηλαδή στο στάδιο που ακολουθεί την υπογραφή της σύμβασης μεταξύ του αναδόχου και του κυρίου του έργου, όχι, όμως, και κατά το στάδιο που προηγείται της κατακύρωσης του διαγωνισμού (……). Εξ άλλου, με τον όρο "υποκατάσταση τρίτων" νοείται η μεταβίβαση των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων του εργολάβου από την εργολαβική σύμβαση σε τρίτον, όσον αφορά το όλον ή μέρος του αναληφθέντος έργου, κατά τρόπον ώστε να υπεισέρχεται ο τρίτος στην μεταξύ φορέα του έργου και εργολάβου σχέση.

Προγραμματική σύμβαση. Συμβαλλόμενα μέρη: Περιφέρεια, ΕΥΔΑΠ και Δήμος. Ο μέσω προγραμματικής σύμβασης ορισμός της Περιφέρειας ως φορέα κατασκευής του έργου αποχέτευσης και επεξεργασίας διάθεσης λυμάτων του Δήμου αντί του ορισθέντος με Υπουργική Απόφαση Δήμου δεν αποτελεί κατά την άποψη της πλειοψηφίας ουσιώδη νομική πλημμέλεια, που να κωλύει τη σύναψη της προγραμματικής σύμβασης, αφού, ενόψει των τεχνικών ιδιαιτεροτήτων του προς ανάθεση έργου, αλλά και του ύψους του προϋπολογισμού του (11.386.135 ευρώ) τα αρμόδια όργανα της Περιφέρειας διαθέτουν κατά τεκμήριο την απαιτούμενη γνώση και εμπειρία για τη δημοπράτηση ενός τέτοιου έργου. Μειοψηφία ενός μέλους ότι η πλημμέλεια είναι ουσιώδης. Κατά τα λοιπά διαπιστώθηκε η ύπαρξη του ελάχιστου κατά νόμο απαιτούμενου περιεχομένου.

Εκτέλεση έργου:..ζητείται παραδεκτώς η ανάκληση της 242/2011 πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Αρμόδιο όργανο για τη διεξαγωγή διαγωνισμού ανάθεσης δημόσιου έργου από οργανισμό αυτοδιοίκησης α΄ βαθμού, είναι η οικεία Δημαρχιακή Επιτροπή, κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 103 του ν.3463/2006. Αυτή καθίσταται αρμόδια και για τη συγκρότηση της επιτροπής διαγωνισμού, η οποία είναι τριμελής, όταν πρόκειται για έργα προϋπολογιζόμενης δαπάνης κάτω των 1.500.000 ευρώ. Η συγκρότηση δε της επιτροπής διαγωνισμού από αναρμόδιο όργανο συνιστά νομική πλημμέλεια που πλήττει το κύρος της διαδικασίας του διαγωνισμού και καθιστά μη νόμιμη την κατακυρωτική απόφαση (Ε.Σ. 705/2010, 658/2010). Γ. Σύμφωνα και με όσα προηγουμένως έγιναν δεκτά ορθώς το Κλιμάκιο αποφάνθηκε ότι η πράξη συγκρότησης της Επιτροπής του Διαγωνισμού του ελεγχόμενου έργου εκδόθηκε από αναρμόδιο όργανο, ήτοι τη Διευθύντρια Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου και όχι από την προς τούτο αρμόδια Δημαρχιακή Επιτροπή και, ως εκ τούτου, είναι αβάσιμος ο αντίθετος ισχυρισμός του αιτούντος. V. Η συγγνωστή πλάνη, ως λόγος νομιμοποίησης των παραλείψεων και των πράξεων που έχουν κριθεί μη νόμιμες της διαδικασίας που προηγείται της υπογραφής δημόσιας σύμβασης δεν προβλέπεται από καμία διάταξη νόμου. Ούτε άλλωστε υπό τις ανωτέρω περιστάσεις μπορεί να δικαιολογηθεί η συνδρομή αυτής υπέρ του αιτούντος Δήμου, όπως αβασίμως υποστηρίζει, δοθέντος ότι οι σχετικές διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας είναι σαφείς. Τέλος στο πλαίσιο αυτό, δεν συντρέχει ούτε η συνδρομή λόγων δημοσίου συμφέροντος που δικαιολογούν τη σύναψη της ελεγχόμενης σύμβασης διότι το δημόσιο συμφέρον εξυπηρετείται προεχόντως με την τήρηση της αρχής της νομιμότητας και η επίκλησή του δεν μπορεί να αιτιολογήσει την παραβίαση, όπως στην προκείμενη περίπτωση, ουσιωδών κανόνων του εφαρμοστέου νομοθετικού πλαισίου και, ως εκ τούτου, ο αντίθετος ισχυρισμός πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος..(...)Κατ’ ακολουθία αυτών που έχουν κριθεί η υπό κρίση αίτηση ανάκλησης πρέπει να απορριφθεί.​

ΕΡΓΑ.(Συμπληρωματική σύμβαση.)Με τα δεδομένα αυτά, η 1η συμπληρωματική σύμβαση έργου μεταξύ του Δήμου ... και της εργοληπτικής επιχείρησης «...» έπρεπε, ως παρακολούθημα της 10682/22.2.2016 αρχικής και ήδη ελεγχθείσας σύμβασης, να υποβληθεί σε προληπτικό έλεγχο νομιμότητας από το αρμόδιο Κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Από τον έλεγχο όμως της σχετικής διαδικασίας της σύμβασης αυτής, διαπιστώνεται ότι συνέτρεχαν οι νόμιμες προϋποθέσεις για τη σύναψή της. Ειδικότερα, οι πρόσθετες εργασίες αποκατάστασης συγκεκριμένων οδών, που περιλαμβάνονται στην τεχνική περιγραφή της αρχικής σύμβασης, είναι απαραίτητες για την άρτια ολοκλήρωση του αντικειμένου της, το κόστος τους δεν υπερβαίνει σε ποσοστό το 50% του ποσού της αρχικής σύμβασης (14,27% της αρχικής συμβατικής δαπάνης), η δε ανάγκη δε εκτέλεσής τους συνδέεται με ευρήματα κατά την εκτέλεση της αρχικής σύμβασης, η εμφάνιση των οποίων δεν μπορούσε να προβλεφθεί. Εν όψει αυτών, τα αρμόδια όργανα παρέλειψαν να υποβάλουν την εν λόγω σύμβαση στον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των σχετικών διατάξεων, αλλά από πλάνη η οποία, ενόψει και της νομιμότητας της διαδικασίας που προηγήθηκε της σύναψης της σύμβασης, κρίνεται συγγνωστή (Ε.Σ. Πρ. Κλιμ. Προλ. Ελ. Δαπ. στο VII Τμ. 99/2018, 294, 212, 198/2017)... Κατόπιν αυτών, το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πρέπει να θεωρηθεί λόγω πλάνης.