Προγραμματική σύμβαση. Συμβαλλόμενα μέρη: Περιφέρεια, ΕΥΔΑΠ και Δήμος. Ο μέσω προγραμματικής σύμβασης ορισμός της Περιφέρειας ως φορέα κατασκευής του έργου αποχέτευσης και επεξεργασίας διάθεσης λυμάτων του Δήμου αντί του ορισθέντος με Υπουργική Απόφαση Δήμου δεν αποτελεί κατά την άποψη της πλειοψηφίας ουσιώδη νομική πλημμέλεια, που να κωλύει τη σύναψη της προγραμματικής σύμβασης, αφού, ενόψει των τεχνικών ιδιαιτεροτήτων του προς ανάθεση έργου, αλλά και του ύψους του προϋπολογισμού του (11.386.135 ευρώ) τα αρμόδια όργανα της Περιφέρειας διαθέτουν κατά τεκμήριο την απαιτούμενη γνώση και εμπειρία για τη δημοπράτηση ενός τέτοιου έργου. Μειοψηφία ενός μέλους ότι η πλημμέλεια είναι ουσιώδης. Κατά τα λοιπά διαπιστώθηκε η ύπαρξη του ελάχιστου κατά νόμο απαιτούμενου περιεχομένου.

Δυνατότητα διαδοχής της ΕΥΔΑΠ εκ μέρους του Δημοσίου σε συμβάσεις εκπόνησης μελετών και κατασκευής δημοσίων έργων. Δεν είναι επιτρεπτή (κατ’ εφαρμογή της αρχής της νομιμότητας της δράσης της Διοικήσεως και λόγω της ελλείψεως γενικής ή ειδικής ρύθμισης είτε κατά τη νομοθεσία των δημοσίων έργων, είτε κατ’ άλλη διάταξη, η οποία να επιτρέπει και να ρυθμίζει την αλλαγή του προσώπου του κυρίου του έργου), η υπεισέλευση του Δημοσίου, στη θέση του κυρίου του έργου (ή της μελέτης) καθ’ υποκατάσταση της ΕΥΔΑΠ, στις εν εξελίξει συμβάσεις εκπόνησης μελετών και εκτέλεσης δημοσίων έργων με αντικείμενο την κατασκευή αντιπλημμυρικών έργων ή δικτύων αποχέτευσης ομβρίων υδάτων, τα οποία ανέθεσε και εκτελεί η ΕΥΔΑΠ.

H ύπαρξη ενός (ενιαίου) έργου πρέπει να εκτιμάται βάσει λειτουργικών μόνον κριτηρίων, και συγκεκριμένα βάσει της οικονομικής και της τεχνικής λειτουργίας του αποτελέσματος των εργασιών που ανατίθενται με τις επιμέρους συμβάσεις. Ο ως άνω ορισμός της έννοιας του έργου, τον οποίο περιέχει η διάταξη του άρθρου 3 παρ.γ΄ του π.δ/τος 334/2000, δεν εξαρτά την ύπαρξη ενός ενιαίου έργου στην περίπτωση πολλαπλών συμβάσεων από άλλα στοιχεία, όπως είναι ο αριθμός των αναθετουσών αρχών, η δυνατότητα πραγματοποιήσεως του συνόλου των εργασιών από μία και μόνη επιχείρηση, η ταυτόχρονη έναρξη της διαδικασίας του διαγωνισμού για την ανάθεση του συνόλου συμβάσεων, η ομοιότητα των προκηρύξεων, η ενότητα του γεωγραφικού πλαισίου, εντός του οποίου θα εκτελεσθούν οι ανατιθέμενες εργασίες. Τα εν λόγω στοιχεία μπορούν, αναλόγως των συνθηκών, να αποτελέσουν ενδείξεις που επιβεβαιώνουν την ύπαρξη ενός έργου υπό την έννοια της οδηγίας, δεν αποτελούν, όμως, αναγκαία προϋπόθεση ούτε στοιχεία καθοριστικά για την ύπαρξη ενός έργου. Η ερμηνεία αυτή είναι σύμφωνη προς τον σκοπό της οδηγίας, ο οποίος συνίσταται στη διασφάλιση της δυνατότητας στις επιχειρήσεις άλλων κρατών – μελών να υποβάλουν προσφορά για συμβάσεις ή σύνολα συμβάσεων, που μπορεί να παρουσιάζουν ενδιαφέρον για αντικειμενικούς λόγους σχετικούς με την αξία τους. Συνεπώς, μια επιχείρηση της Ευρωπαϊκής Ενώσεως πρέπει να είναι σε θέση να πληροφορηθεί την αξία του συνόλου των τμημάτων που αποτελούν ένα έργο, ακόμη και αν δεν είναι σε θέση να εκτελέσει όλα τα τμήματα αυτού ή ακόμη και αν αυτά ανατίθενται από διαφορετικούς φορείς, διότι μόνον τότε μπορεί να εκτιμήσει την ακριβή έκταση της συμβάσεως και να προσαρμόσει τις τιμές της προσφοράς της αναλόγως του αριθμού των τμημάτων, για τα οποία σκοπεύει να υποβάλει προσφορά, περιλαμβανομένων, ενδεχομένως, των τμημάτων, η αξία των οποίων είναι χαμηλότερη του κατωτάτου ορίου των κοινοτικών οδηγιών. Γενικότερα, όμως, κάθε περίπτωση συνάψεως συμβάσεως πρέπει να εκτιμάται βάσει του πλαισίου, στο οποίο εντάσσεται, και βάσει των ιδιαιτεροτήτων της συμβάσεως, όπως έχει δεχθεί και το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, στην Απόφαση της 5.10.2000 (Υπόθεση 16/98), ερμηνεύοντας τις αντίστοιχες διατάξεις των παρ.1, 10 και 13 του άρθρου 14 της οδηγίας 93/38/ΕΟΚ του Συμβουλίου. Πάντως, η συνδρομή στοιχείων, όπως η ταυτόχρονη έναρξη της διαδικασίας του διαγωνισμού για την ανάθεση του συνόλου συμβάσεων, η ομοιότητα των προκηρύξεων, η ενότητα του γεωγραφικού πλαισίου, εντός του οποίου θα εκτελεσθούν οι ανατιθέμενες εργασίες, συνηγορεί υπέρ της ενοποιήσεως των συμβάσεων σε ένα ενιαίο έργο. Στην περίπτωση δε υπάρξεως ενός έργου -νομίμως ανατιθέμενου κατά τμήματα-, η αξία του οποίου στο σύνολο υπερβαίνει το όριο των κοινοτικών οδηγιών, οι διατάξεις του ως άνω διατάγματος εφαρμόζονται σε όλα τα τμήματα.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Προγραμματικές συμβάσεις:Κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της προγραμματικής σύμβασης μεταξύ  Περιφέρειας και Ερασιτεχνικού Αθλητικού Σωματείου, με αντικείμενο την αναβάθμιση γηπέδου, καθόσον είναι μη νόμιμη η χρηματοδότηση του ανωτέρω έργου από πόρους της Περιφέρειας, διότι: α) οι επιχορηγήσεις των αθλητικών σωματείων πρέπει πρωτίστως να αποσκοπούν, κατά το άρθρο 16 παρ. 9 του Συντάγματος, στη θεραπεία του δημοσίου συμφέροντος, δηλαδή τη συστηματική και διαρκή προαγωγή του αθλητισμού, η οποία δεν εξυπηρετείται εν προκειμένω, ενόψει του χρονικά πολύ περιορισμένου ορίζοντα λειτουργίας του ανωτέρω γηπέδου (έχει προγραμματισθεί να κατασκευασθεί άλλο ποδοσφαιρικό γήπεδο) και επιπλέον, η λειτουργία του δεν εξυπηρετεί τους γενικούς αναπτυξιακούς στόχους που συνάπτονται με τη χρησιμότητα των αθλητικών εγκαταστάσεων κατά τον προορισμό τους, δηλαδή ως έργων κοινωνικού εξοπλισμού και υποδομής που τίθενται στη διάθεση των κατοίκων μιας οικιστικής περιοχής σε πάγια και διαρκή βάση, β) ενόψει της αρχής της οικονομικότητας η διάθεση οικονομικών πόρων της Περιφέρειας παρίσταται ανορθολογική, εφόσον προορίζεται για τον εκσυγχρονισμό ενός γηπέδου, ενώ αποστερεί την Περιφέρεια από σημαντικά ποσά που θα μπορούσαν να διατεθούν για τις λοιπές αποστολές της και γ) οι εργασίες αναβάθμισης του γηπέδου περιλαμβάνουν προσθήκες που συνεπάγονται την αύξηση του όγκου του, δεδομένου ότι δίνεται η δυνατότητα επέκτασης των υφιστάμενων αθλητικών εγκαταστάσεων ποδοσφαίρου εκτός του νομίμου περιγράμματος του κτιρίου με προσθήκη νέων κερκίδων (άρθρα 13 – 19 του ν. 4258/2014).

ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛ/ΣΥΝ/ΤΜ.VI/4305/2014

 

 

Δημόσια έργα. Μειοδοτικός διαγωνισμός. Ανάδειξη αναδόχου κατασκευής ενός δημοσίου έργου. Εφαρμογή προβλεπόμενου μαθηματικού τύπου υπό του Ν.2576/98. α) Στην περίπτωση που σε δημόσιο μειοδοτικό διαγωνισμό, για την ανάθεση της κατασκευής ενός δημοσίου έργου, υποβλήθηκε μία μόνο έγκυρη προσφορά, δεν είναι δυνατή η εφαρμογή του, υπό του Ν.2576/98 και των κατ εξουσιοδότησή του εκδοθεισών, Δ17α/08/16/Φ.Ν.402/10-2-98 (Β 116), Δ17α/10/65/Φ.Ν.402/ 12-8-98 (Β 835) και Δ17α/07/37/Φ.Ν.402/3-7-2000 (Β 887), αποφάσεων του Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ, προβλεπόμενου μαθηματικού τύπου. β) Η ανάθεση της κατασκευής ενός δημοπρατηθέντος έργου, μπορεί να γίνει στον εργολάβο που έδωσε τη μοναδική έγκυρη προσφορά, εφόσον κρίνεται ικανοποιητική από τον κύριο του έργου.

Nομιμότητα του σχεδίου της προγραμματικής σύμβασης μεταξύ της Περιφέρειας Αττικής και του Δήμου ...-... για την υλοποίηση του έργου «ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΠΛΑΤΕΙΑΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΧΑΡΑΣ»(...)Με δεδομένα τα ανωτέρω το Κλιμάκιο κρίνει ότι με την ελεγχόμενη προγραμματική σύμβαση οι συμβαλλόμενοι φορείς επιδιώκουν, δια της εγκαθιδρυθείσας συνεργασίας τους και της συνένωσης των μέσων που διαθέτει ο καθένας από αυτούς, την από κοινού εκτέλεση ενός δημόσιου έργου που συναρτάται με τη δημόσια αποστολή τους, ήτοι τη δημιουργία ενός χώρου πρασίνου, που θα εξυπηρετεί όχι μόνο τις ανάγκες των κατοίκων του Δήμου ...-..., αλλά και αυτών των ευρύτερων περιοχών, ενώ, δεν επιχειρείται δια της υλοποίησης αυτής η μεταβίβαση αρμοδιοτήτων από τον έναν φορέα στον άλλο, αφού ο Δήμος ...-... αναλαμβάνει τη δημοπράτηση, την επίβλεψη κατασκευής του έργου και την παραλαβή του. Ως τέτοια, συνεπώς, δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του ν. 4412/2016. Επιπλέον, εφόσον το υποβληθέν προς έλεγχο σχέδιο προγραμματικής σύμβασης έχει εγκριθεί από τα αρμόδια όργανα των συμβαλλομένων μερών και φέρει το ελάχιστο αναγκαίο κατά νόμο περιεχόμενο, δεν συντρέχουν ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες που να κωλύουν την υπογραφή του σχεδίου αυτού, το οποίο επισυνάπτεται στην παρούσα πράξη και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος αυτής.

Προσυμβατικός-έλεγχος.(...) Η ύπαρξη ή μη ενός έργου ως ενιαίου ή μη, εκτιμάται με βάση λειτουργικά κριτήρια και συγκεκριμένα σύμφωνα με την οικονομική και τεχνική λειτουργία του αποτελέσματος των εργασιών, που ανατίθενται με τις επιμέρους συμβάσεις. Ενδείξεις και όχι καθοριστικά κριτήρια, αφού ή ύπαρξη ενιαίου ή μη έργου, εκτιμάται, σε κάθε περίπτωση, βάσει του πλαισίου στο οποίο αυτό εντάσσεται καθώς και των ιδιαιτεροτήτων της σύμβασης (βλ. 102/2003 Πραξ. VI Τμημ. και 2212/2011 αποφ. VI Τμημ, C -18/1998 Επιτροπή κατά Γαλλίας και Τ- 158/2008 της 11ης Ιουλίου 2013) αποτελούν η ομοιότητα των εργασιών, που απαιτούνται για την κατασκευή εκάστου των τμημάτων, η ύπαρξη ενός αναδόχου για την εκτέλεση των έργων, η ταυτόχρονη ανάθεση της κατασκευής των επιμέρους τμημάτων, η ομοιότητα των μελετών, η δυνατότητα πραγματοποίησης του συνόλου των εργασιών από μια και μόνη ανάδοχο, καθώς και η ενότητα του γεωγραφικού πλαισίου, εντός του οποίου θα εκτελεστούν τα επιμέρους ανατιθέμενα έργα. Από τις ίδιες διατάξεις, όπως αυτές ίσχυαν κατά τον κρίσιμο χρόνο ανάθεσης των υπό κρίση έργων (26.4.2010 και 25.5.2010) συνάγεται ότι προκειμένου περί συμβάσεων έργων των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοικήσεως, οι οποίες υπερβαίνουν το ποσό του 1.000.000 ευρώ, χωρίς Φ.Π.Α., διενεργείται υποχρεωτικά από το Ελεγκτικό Συνέδριο, έλεγχος νομιμότητας της διαδικασίας ανάθεσης καθώς και του σχεδίου της σύμβασης. Ο προσυμβατικός αυτός έλεγχος αποτελεί ουσιώδη τύπο της διαδικασίας ανάθεσης και ενόψει της ρητής απαγόρευσης κατατμήσεως έργων προς αποφυγή εφαρμογής των διατάξεων του ν. 3669/2008, που τίθεται με τη διάταξη του άρθρου 116 του ιδίου νόμου, καταλαμβάνει και τις συμβάσεις, η προϋπολογιζόμενη δαπάνη  των οποίων δεν υπερβαίνει το χρηματικό όριο άνω του οποίου καθίσταται υποχρεωτική η υπαγωγή τους στο έλεγχο, πλην όμως αποτελούν τμήματα μιας ενιαίας διαδικασίας ανάθεσης, η προϋπολογιζόμενη δαπάνη της οποίας υπερβαίνει το χρηματικό αυτό όριο. Τυχόν δε παράλειψή του συνεπάγεται την ακυρότητα των συμβάσεων. Ακολούθως, δημόσιες συμβάσεις οι οποίες αν και υπάγονται στον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, ως επιμέρους τμήματα ενιαίου έργου, εντούτοις δεν υπήχθησαν, είναι αυτοδικαίως άκυρες, δεν παράγουν έννομες συνέπειες, οι δε δαπάνες που ερείδονται επί αυτών, μη νομίμως εντελλόμενες.    

Εργα που αποτελούν μερικότερα τμήματα ενός ενιαίου έργου που, κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 17 παρ.4 του Ν. 2539/1997, κατατμήθηκε στα αναφερόμενα στα χρηματικά αυτά εντάλματα ομοειδή, επιμέρους, έργα, προϋπολογιζόμενης δαπάνης μικρότερης των 12.120,32 ευρώ έκαστο, με συνέπεια την απευθείας ανάθεση τους στους ανωτέρω εργολάβους και τη μη τήρηση της διαδικασίας του δημόσιου μειοδοτικού διαγωνισμού.

Εξόφληση μέρους του 1ου λογαριασμού του έργου «Αναβάθμιση- Αποκατάσταση επικίνδυνων στοιχείων σχολικών κτιρίων Δήμου ...». Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν ερμηνευτικώς δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Κλιμάκιο κρίνει ότι ο προέχων χαρακτήρας των ανατεθεισών με την από 29.3.2010 σύμβαση εργασιών, όπως αυτές αναλυτικά περιγράφονται ανωτέρω προσιδιάζει σε εκτέλεση δημόσιου τεχνικού έργου, καθόσον οι εργασίες αυτές αφορούν στην επισκευή, ανακαίνιση και συντήρηση κτιρίων κατά την έννοια του άρθρου 1 παρ. 3 του ν. 3669/2008, το αποτέλεσμα των οποίων συνδέεται άμεσα με το έδαφος ή υπέδαφος κατά τρόπο διαρκή και σταθερό, ώστε να μπορεί να θεωρηθεί ότι αποτελεί συστατικό του. Επιπλέον, αυτές σχετίζονται και με τη στατικότητα του κτιρίου, απαιτούν δε ειδικές τεχνικές γνώσεις και μεθόδους, καθώς και εξειδικευμένο τεχνικό προσωπικό, ενόψει των ειδικών προδιαγραφών που επιβάλλονται από τον Ο.Σ.Κ. για τη συντήρηση και επισκευή σχολικών συγκροτημάτων (βλ. Πράξεις VII Τμήματος 40/2011, 70/2010, 331, 374/2009, 316/2010, όπου και μειοψηφία, αντίθετη 68/2010 VII Τμήματος). 

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ-ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ:Να ελέγξει τη νομιμότητα του σχεδίου τροποποίησης - παράτασης της προγραμματικής σύμβασης μεταξύ της Περιφέρειας Αττικής και του Δήμου ..., για την εκτέλεση του έργου «Προστασία, διαχείριση και ανάπλαση άλσους Νέας ...».(....)Δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου τροποποίησης - παράτασης της προγραμματικής σύμβασης μεταξύ της Περιφέρειας Αττικής και του Δήμου …, για την εκτέλεση του έργου «Προστασία, διαχείριση και ανάπλαση άλσους Νέας …».

ΒΛΕΠΕ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΣ/ΚΛ.Ε/420/2016.