Ανέγερση διόρωφης οικοδομής..:ζητείται η αναθεώρηση της 667/2017 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία και για τους λόγους που αναφέρονται σε αυτή απορρίφθηκε αίτηση της ήδη αιτούσας Περιφέρειας .. για ανάκληση της 28/ΠΣ/1.11.2016 πράξης του Επιτρόπου της 1ης Υπηρεσίας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Νομό ... Με την τελευταία αυτή πράξη κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης έργου, με αντικείμενο την «Ανέγερση 2ώροφης οικοδομής ιδιοκτησίας …- ..(κατ’ εφαρμογή της 3178/2009 απόφασης του ΣτΕ)» μεταξύ της αιτούσας Περιφέρειας και της εργοληπτικής επιχείρησης «...».Με βάση τα προεκτεθέντα, ενόψει της προγενέστερης 37/13.7.1999 (Γνωμοδ. 18) γνωμοδότησης της Ε.Π.Α.Ε., με την οποία κρίθηκε ότι «τα κτίσματα παρουσιάζουν έντονα αρχιτεκτονικά στοιχεία της περιοχής που πρέπει να διατηρηθούν», καθώς και του γεγονότος ότι με το μεταγενέστερο της από 22.6.2011 γνωμοδότησης της ίδιας Επιτροπής 120/2011 Πρακτικό του Τριμελούς Συμβουλίου (άρθρ. 2 ν. 3068/2002) του Συμβουλίου Επικρατείας κρίθηκε ότι η ανακατασκευή των υπαρχόντων προσκτισμάτων είναι απαραίτητη υπό τον όρο ότι αυτά συντελούν στην μορφή του προς διατήρηση κτίσματος, κατά την ανέλεγκτη τεχνική κρίση της αρμόδιας ως άνω Επιτροπής, το ισόγειο κτίσμα και η αποθήκη δεν αποσυνδέονται από τον διατηρητέο χαρακτήρα του συνολικού κτίσματος. Ως εκ τούτου, η ανακατασκευή πρέπει να θεωρηθεί ότι αφορά το συνολικό οικοδόμημα, όπως αυτό αποτυπώνεται στο εκτεθέν στην υπό κρίση αίτηση 42513/1987 συμβόλαιο κτήσης της ιδιοκτήτριας, ήτοι ως «διόροφη οικοδομή (…) με συνεχόμενο της οικίας αυτής ισόγειο οικίσκο (…) των συστατικών, παραρτημάτων και παρακολουθημάτων (…)»(..)Περαιτέρω, ο προς εγκατάσταση εξοπλισμός, ο οποίος δεν αλλοιώνει τα παραδοσιακά και διατηρητέα χαρακτηριστικά του κτιρίου, είναι αναγκαίος για τη συμμόρφωση προς τις σύγχρονες τεχνικές απαιτήσεις, όπως προσδιορίζονται από τον Κανονισμό Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων και την Πολεοδομική Νομοθεσία, ήτοι για τη λειτουργικότητα του οικοδομήματος, όπως αυτό θα διαμορφωθεί κατά παρέκκλιση του αρχικού σχεδιασμού του κτιρίου, η οποία παρέκκλιση σημειωτέον κρίθηκε νόμιμη με την προβαλλόμενη απόφαση (βλ. σκ. 9). Εξάλλου, η εγκατάσταση του επίμαχου εξοπλισμού δεν επιβαρύνει υπέρμετρα την αναθέτουσα αρχή, δεδομένου ότι, κατά την αιτούσα, έγινε επιλογή των πλέον συμφερουσών για το Δημόσιο λύσεων (π.χ. τζάκι ως σύστημα θέρμανσης, ώστε να αποφευχθεί η χρήση καυστήρα, λέβητα, δεξαμενής, δοχείου διαστολής, κυκλοφορητών και λοιπού εξοπλισμού λεβητοστασίου). Έσφαλε, συνεπώς, το VI Τμήμα, που με την προσβαλλόμενη απόφασή του έκρινε αντίθετα και πρέπει, κατά παραδοχή ως βάσιμων των οικείων λόγων αναθεώρησης, να αναθεωρηθεί η απόφαση αυτή.Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, πρέπει η ένδικη αίτηση αναθεώρησης να γίνει δεκτή, να αναθεωρηθεί η 667/2017 απόφαση του VI Τμήματος..

Ανακατασκευή κτιρίου...Με βάση όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, το Τμήμα κρίνει ότι η υποχρέωση της Περιφέρειας για ανακατασκευή του κτηρίου, εκπληρώνεται με κατασκευή κτίσματος, που να διατηρεί μεν όλα τα διατηρητέα χαρακτηριστικά, συμμορφούμενο ταυτόχρονα στις σύγχρονες τεχνικές απαιτήσεις (π.χ. αντισεισμικός κανονισμός, κανονισμός ενεργειακής απόδοσης κλπ). Εξάλλου, πέραν του εξωτερικού περιβλήματος, που κατά την προαναφερθείσα γνωμοδότηση της .... «διατηρούσε έντονα παραδοσιακά στοιχεία και επηρέαζε την αισθητική ενότητα της περιοχής», η υποχρέωση της Περιφέρειας ευλόγως επεκτείνεται και στην κατασκευή της εσωτερικής τοιχοδομής, αναγκαίας για την δομική ολοκλήρωση του κτηρίου, η οποία (τοιχοδομή) δύναται να διαμορφωθεί και κατά παρέκκλιση του αρχικού σχεδιασμού, στο μέτρο που δεν αλλοιώνονται τα χαρακτηριστικά που, κατά την ...., στοιχειοθετούν τον παραδοσιακό χαρακτήρα του κτηρίου και δεν συνεπάγεται υπέρμετρη επιβάρυνση της Περιφέρειας. Πράγματι, στην προκειμένη περίπτωση, η εσωτερική διαρρύθμιση του κτηρίου δεν περιλαμβάνεται στα διατηρητέα χαρακτηριστικά αυτού. Επιπλέον, όπως προκύπτει από τα προσκομισθέντα διαγράμματα, η διαμόρφωση της νέας τοιχοδομής, καίτοι παρεκκλίνει από την αρχική, εντούτοις προέκυψε, κατά κανόνα, μετά από ενοποίηση χώρων και αφαίρεση των πολλαπλών τοιχοποιιών του παλαιού κτιρίου, προς εξυπηρέτηση των αναγκών της μελλοντικής χρήσης του. Επομένως, στο μέτρο που δεν επιβαρύνει υπέρμετρα την αναθέτουσα αρχή, η αναμόρφωση της εσωτερικής τοιχοδομής του νέου κτηρίου δεν συνιστά υπέρβαση των υποχρεώσεων της Περιφέρειας και, για τον λόγο αυτόν, δεν συνιστά κώλυμα για την υπογραφή της ελεγχόμενης σύμβασης. Αντιθέτως, η εγκατάσταση στο κτήριο του καταδεικνυόμενου ενδεικτικώς από τον Επίτροπο εξοπλισμού (είδη υγιεινής, θερμοσίφωνες, μονάδες κλιματισμού, τζάκια, εσωτερικές θύρες, επιπλώσεις και είδη κουζίνας), υπερβαίνει προδήλως τις υποχρεώσεις της Περιφέρειας, αφού τα είδη αυτά δεν συνδέονται με κανένα τρόπο με τον διατηρητέο χαρακτήρα του κτηρίου ούτε προσδιορίζονται ως παραδοσιακά χαρακτηριστικά στην 32/2011 γνωμοδότηση της ..... Αλυσιτελώς δε η αιτούσα υποστηρίζει ότι τα κρίσιμα είδη εξυπηρετούν το ακίνητο, ικανοποιώντας τις απαιτήσεις σε θέρμανση, ψύξη και ζεστό νερό που προσδιορίζονται από τον Κανονισμό Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων και την Πολεοδομική Νομοθεσία, με επιλογή των πιο συμφερουσών για το Δημόσιο λύσεων (π.χ. τζάκι ως σύστημα θέρμανσης ώστε να αποφευχθεί η χρήση καυστήρα, λέβητα, δεξαμενής, δοχείου διαστολής, κυκλοφορητών και λοιπού εξοπλισμού), αφού η πλημμέλεια που αναδεικνύεται με την προσβαλλόμενη Πράξη δεν αφορά στις τεχνικές επιλογές της μελέτης παρά μόνο στη δυνατότητα επιβάρυνσης του προϋπολογισμού της Περιφέρειας από αυτές.

ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΕΡΓΟΥ:ζητείται η ανάκληση της 332/2010 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Δεδομένου όμως ότι η μελέτη του έργου είχε υποβληθεί για έλεγχο στην Επιτροπή Πολεοδομικού και Αρχιτεκτονικού Ελέγχου (ΕΠΑΕ) η οποία γνωμοδότησε θετικά στις 20.2.2009 (6η συνεδρία), ενώ εξάλλου και με την από 24.4.2009 αιτιολογική έκθεση της Διεύθυνσης Περιβάλλοντος και Υποδομών του Υπουργείου … προτείνεται η έκδοση απόφασης συμπληρωματικών όρων και περιορισμών δόμησης με έγκριση όλων των εργασιών του διαγωνισμού, οι οποίες κρίνεται ότι δεν αλλοιώνουν τη φυσιογνωμία και μορφολογία του κτιρίου, το Τμήμα κρίνει ότι η αναθέτουσα Αρχή πεπλανημένως πλην συγγνωστώς υπέλαβε ότι μπορούσε να περιλάβει και τις ανωτέρω εργασίες στο αντικείμενο του διαγωνισμού. Άλλωστε και οι αντιρρήσεις του ιδιοκτήτη του κτιρίου (Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης) στις οποίες αναφέρεται η 6398/23.6.2010 απόφαση της Υφυπουργού Εσωτερικών, αφορούν όπως προκύπτει από το από 9.6.2009 έγγραφο, την μη ολοκλήρωση μέχρι τότε της διαδικασίας παραχώρησης και όχι τις παραπάνω εργασίες. Η παραχώρηση του κτιρίου εγκρίθηκε τελικά με την 167326/3.6.2010 απόφαση της Υπουργού Υγείας. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω η υπό κρίση αίτηση ανάκλησης πρέπει να γίνει δεκτή λόγω συγγνωστής πλάνης, να ανακληθεί η 332/2010 πράξη του Ε΄ Κλιμακίου και να υπογραφεί η σχετική σύμβαση.

Εργασίες ενεργειακής αναβάθμισης κτιρίου...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη μείζονα σκέψη της παρούσας αποφάσεως το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι : Α) αναφορικά με τις εργασίες ενεργειακής αναβαθμίσεως του κτιρίου, αυτές προέκυψαν από την εφαρμογή του Ν. 3661/2008 και του Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων, οι οποίοι άρχισαν να ισχύουν μετά την έναρξη εκτελέσεως του έργου και ως εκ τούτου συντρέχει απρόβλεπτη περίσταση, η οποία επιτρέπει την κατάρτιση συμπληρωματικής συμβάσεως, πολλώ μάλλον καθόσον το κονδύλιο των απροβλέπτων της αρχικής τοιαύτης δεν επαρκεί για την κάλυψη της οικείας δαπάνης, η οποία ανέρχεται στο ποσό του 1.126.561,99 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α., ενώ τα αδιάθετα απρόβλεπτα, σύμφωνα με την 68351/14.5.2012 βεβαίωση του Διευθυντή της Διεύθυνσης Τεχνικών Έργων της Περιφέρειας Αττικής, ανέρχονται στο ποσό των 290.770,35 ευρώ. Οι εργασίες ενεργειακής αναβαθμίσεως του κτιρίου, καίτοι πραγματοποιούνται με υλικά και μεθόδους μη προβλεπόμενες στα τεύχη δημοπρατήσεως, είναι νόμιμες, διότι κατέστησαν αναγκαίες εξαιτίας της αλλαγής του νομοθετικού πλαισίου, το οποίο θεσπίζει πλέον αυστηρές προδιαγραφές για τα ενεργειακά χαρακτηριστικά των κτιρίων, με αποτέλεσμα να απαιτείται η προσαρμογή του υπό ανέγερση κτιρίου στις νέες συνθήκες. Ειδικά, σε ότι αφορά στην προμήθεια και εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων, αυτά τοποθετούνται στο δώμα του κτιρίου και χρειάζεται η εκ των προτέρων, δηλαδή κατά την κατασκευή των δομικών στοιχείων του κτιρίου, ενσωμάτωση και διέλευση των αναγκαίων καλωδιώσεων για τη σύνδεσή τους με τους Γενικούς Ηλεκτρικούς Πίνακες, καθόσον η εκ των υστέρων ή η ανεξάρτητη κατασκευή τους δεν θα μπορούσε να συμβεί χωρίς αποξηλώσεις των επενδύσεων των φρεατίων διέλευσης, γεγονός το οποίο αποστερεί το χαρακτηρισμό της εργασίας αυτής ως νέας, δυνάμενης να δημοπρατηθεί αυτοτελώς...Ανακαλεί την 154/2012 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου

Αποκατάσταση και ενίσχυση διατηρητέου κτιρίου....Με δεδομένα τα ανωτέρω και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, το Κλιμάκιο κρίνει ότι, κατά παράβαση της παραγράφου 5 του άρθρου 100 του ν.3852/2010, όπως ισχύει μετά την αντικατάστασή της με την παράγραφο 10 του άρθρου 8 του ν.4071/2012, δεν περιλαμβάνεται στα συμβαλλόμενα μέρη το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού (ήδη Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού), αν και τούτο πρέπει να συμμετέχει υποχρεωτικά σε προγραμματικές συμβάσεις πολιτισμικής ανάπτυξης, που έχουν ως αντικείμενο την υλοποίηση έργων πολιτιστικού χαρακτήρα, όπως οι παρεμβάσεις σε διατηρητέα κτίρια, η ανέγερση και η λειτουργία χώρων πολιτισμικών λειτουργιών, η υποστήριξη δραστηριοτήτων και εκδηλώσεων που αφορούν την επιστήμη, τα γράμματα και τις τέχνες. Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης μεταξύ της Περιφέρειας … και της Ανώτατης Σχολής … για το έργο «Αποκατάσταση και Ενίσχυση Διατηρητέου Διώροφου Κτιρίου της ...».

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ. (Συμπληρωματικές συμβασεις) Αίτηση αναθεώρησης της 2124/2015 απόφασης του VI Τμήματος Με την απόφαση αυτή απορρίφθηκε η αίτηση ανάκλησης του νυν αιτούντος Δήμου ..... κατά της 460/2014 πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου  (...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη 3 της παρούσας, το Τμήμα άγεται, κατά πλειοψηφία, στην κρίση ότι πληρούνται οι προϋποθέσεις του άρθρου 125 του Κ.Δ.Ε. για τη νόμιμη σύναψη της υπό κρίση συμπληρωματικής σύμβασης, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από τον αιτούντα Δήμο. Ειδικότερα, φυσικό αντικείμενο του έργου αποτελεί η αποκατάσταση των όψεων ενός διατηρητέου κτιρίου κτισμένου τα έτη 1901 – 1902 και χαρακτηρισμένου ως έργου τέχνης. Κατά τη διάρκεια εκτέλεσης του έργου και συγκεκριμένα στις 15.1.2013, μετά από προφορική εντολή της αρμόδιας Διεύθυνσης του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και την έγγραφη εντολή της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου έγινε η καθαίρεση των εξωτερικών επιχρισμάτων για να διαπιστωθεί το μέγεθος των προβλημάτων του διατηρητέου κτιρίου και κυρίως του φέροντα οργανισμού αυτού, όπου διαπιστώθηκε η πολύ κακή ποιότητα των υλικών κατασκευής με αποτέλεσμα να παρατηρείται η φυσική πτώση – αποκόλληση των σαθρών υλικών ακόμη και ολόκληρων λίθων σε ολόκληρη την επιφάνεια των εξωτερικών όψεων και όχι μόνο σε τμήμα αυτής, όπως αναφέρεται στην αρχική σχετική αρχιτεκτονική μελέτη, που έχρηζαν άμεσης επέμβασης προς αποφυγή κατάρρευσης στοιχείων του κτιρίου. Λαμβανομένης δε υπόψη της παλαιότητας του εν λόγω κτιρίου, τα ανωτέρω γεγονότα συνιστούν απρόβλεπτες περιστάσεις, καθώς τα προβλήματα του φέροντος οργανισμού, η διάβρωση των μεταλλικών πρεκιών και οι εντονότατες φθορές των εξωτερικών όψεων αποκαλύφθηκαν μετά την, κατ' εντολή των αρμόδιων υπηρεσιών του αρμόδιου Υπουργείου Πολιτισμού, πλήρη αφαίρεση των εξωτερικών επιχρισμάτων και δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθούν κατά το χρόνο ανάθεσης της αρχικής σύμβασης, η οποία αφορούσε στην αποκατάσταση των όψεων του κτιρίου. Η εκτέλεση δε των εργασιών της συμπληρωματικής σύμβασης είναι αναγκαία για την ολοκλήρωση του φυσικού αντικειμένου της αρχικής σύμβασης και δεν μπορεί να διαχωριστεί από αυτή, καθώς αφενός μεν η αποκατάσταση των ζημιών του φέροντα οργανισμού και της τοιχοποιίας του κτιρίου προηγείται τεχνικώς και λογικώς της βελτίωσης των όψεων αυτού και αφετέρου ο διαχωρισμός των εργασιών αυτών θα δημιουργούσε ανυπέρβλητο πρόβλημα στον αιτούντα Δήμο, ο οποίος δεν είναι δυνατό να αναθέσει την αποκατάσταση των φθορών του φέροντα οργανισμού μετά την ολοκλήρωση των εργασιών των όψεων του κτιρίου. Δεδομένου δε ότι τόσο οι εργασίες της αρχικής σύμβασης όσο και αυτές της επίμαχης συμπληρωματικής σύμβασης αποσκοπούν στην εν γένει αποκατάσταση των ζημιών ενός διατηρητέου κτίσματος, η επίμαχη σύμβαση δεν συνιστά επέκταση του τεχνικού αντικειμένου της αρχικής σύμβασης, αλλά αποτελεί αναγκαίο συμπλήρωμα αυτής. Τούτων δοθέντων, συντρεχουσών όλων των τιθέμενων στο άρθρο 125 Κ.Δ.Ε. προϋποθέσεων οι επίμαχες εργασίες νομίμως αποτελούν αντικείμενο της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης. Κατά τη γνώμη, όμως, του Προέδρου του Τμήματος Νικόλαου Αγγελάρα και του Συμβούλου Κωνσταντίνου Κωστόπουλου ορθώς το Κλιμάκιο έκρινε εν προκειμένω ότι οι εργασίες που περιλαμβάνονται στην επίμαχη συμπληρωματική σύμβαση συνιστούν επέκταση του τεχνικού αντικειμένου της αρχικής σύμβασης. Και τούτο, διότι σύμφωνα με το τεύχος δημοπράτησης «Τεύχος Αποκατάστασης όψεων κτιρίων» και την από 19.7.2010 «Αρχιτεκτονική Μελέτη», οι εργασίες της αποκατάστασης των όψεων του διατηρητέου κτιρίου του 1ου Δημοτικού Σχολείου Λαυρίου, αφορούσαν σε τοπικές αποκαταστάσεις μόνο του ορατού τμήματος των όψεων του κτιρίου. Οι τοπικές αυτές πολυποίκιλες (επιχρίσματα, χρωματισμοί, κουφώματα κλπ) και διάσπαρτες επιδιορθώσεις-επισκευές ήταν σχετικά μικρού εύρους και με εξειδικευμένο χαρακτήρα, ενώ «σε καμία περίπτωση δεν αφορούσαν στην ολική στατική ενίσχυση του κτιρίου» (βλ. σχετικά την 22551/16.10.2014 εισήγηση της Δ/νσης Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου .....). Αντιθέτως, οι νέες εργασίες, οι οποίες αποτελούν αντικείμενο της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης, συνίστανται σε ευρείες παρεμβάσεις που αφορούν στη στατική αποκατάσταση του κτιρίου, σε ηλεκτρομηχανολογικές εργασίες, στη διατήρηση και προστασία των οροφογραφιών και των υπολοίπων εσωτερικών διακόσμων και στην εσωτερική δομική ενίσχυση όλων των στατικών φορέων του κτιρίου. Αναθεωρεί την 2124/2015 Απόφαση του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Κατασκευή και δημοπράτηση έργου- συμπληρωματική σύμβαση: Για τους παραπάνω λόγους, στα πλαίσια της συμπληρωματικής σύμβασης θα πρέπει να γίνει η προετοιμασία των καταστημάτων του ισογείου προκειμένου να καταστεί δυνατή η ενοικίαση τους κατά την αμέσως επόμενη περίοδο και να ολοκληρωθούν οι εξωτερικώς επενδύσεις του κτιρίου στο σύνολό τους προκειμένου να μην επιβαρύνεται αισθητικά για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα η ιδιαίτερα σημαντική περιοχή του παλαιού ... Λιμένα των ... ... . Αναφορικά με τις εργασίες επένδυσης των όψεων, εξαιτίας του είδους και του πάχους των λίθων που προβλέπονταν στην εγκεκριμένη αρχιτεκτονική μελέτη, αλλά και του ιδιαιτέρως μεγάλου συνολικού ύψους των όψεων του κτιρίου, τα οποία δεν είχαν εκτιμηθεί επαρκώς στην αρχική μελέτη εφαρμογής και που οδήγησαν σε ιδιαίτερα μεγάλο βάρος που έπρεπε να στερεωθεί πάνω στον φέροντας οργανισμό, κρίθηκε τελικά αναγκαίο να γίνουν συμπληρωματικές εργασίες προκειμένου να ενισχυθεί η στήριξη των λιθοσωμάτων και να υλοποιηθεί με ασφάλεια η μεταφορά των φορτίων πάνω στο φυσικό έδαφος. Η επιλογή που έγινε στο στάδιο της αρχικής μελέτης εφαρμογής για την χρήση απλής σουηδικής ξυλείας στην κατασκευή των κουφωμάτων του εξωτερικού κελύφους ήταν ιδιαίτερα ατυχής για το είδος, την θέση, το μέγεθος και την σημασία του συγκεκριμένου κτιρίου, αφού κατά κοινή ομολογία , η χρήση της συγκεκριμένης κατηγορίας ξυλείας δεν συνάδει με τις ιδιαιτέρως αυξημένες συνθήκες διάβρωσης που επικρατούν στο βόρειο παραλιακό μέτωπο και που θα οδηγούσε πολύ σύντομα στην φθορά την απαξίωση και την αντικατάστασή τους. Για τους λόγους αυτούς προτείνεται τελικά να χρησιμοποιηθεί κατηγορία ξύλινου κουφώματος βιομηχανικής κατασκευής από ξυλεία τύπου μαόνι, που κρίνεται και η πλέον κατάλληλη επιλογή για κτίριο και τις συγκεκριμένες συνθήκες διάβρωσης. Στην περίπτωση αυτή υπάγονται οι εργασίες που προτείνονται με την παρούσα Συμπληρωματική Σύμβαση, η οποία επισυνάπτεται στον 3ο Α.Π.Ε. ... . Στο 3ο Π.Κ.Τ.Μ.Ν.Ε. προβλέπονται για την συμπληρωματική σύμβαση, η εκτέλεση δώδεκα (12) Νέων Εργασιών, οι οποίες καθίστανται αναγκαίες για την ολοκλήρωση του φυσικού αντικειμένου ... Οι προαναφερόμενες μεταβολές, οι παραλείψεις και τα σφάλματα της Αρχικής Μελέτης είναι μικρές σε σχέση με το συνολικό τεχνικό αντικείμενο του έργου, το οποίο εκτελείται χωρίς αποκλίσεις από τη θέση που προέβλεπε η αρχική Τεχνική Έκθεση και επιτυγχάνεται η ανέγερση του κτιρίου .... ». Σε εκτέλεση της ανωτέρω απόφασης έχει ήδη υποβληθεί ενώπιον του Κλιμακίου σχέδιο συμπληρωματικής σύμβασης για την άσκηση προσυμβατικού ελέγχου.Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, οι εργασίες της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης δεν οφείλονται σε απρόβλεπτες περιστάσεις, αλλά, όπως ευθέως προκύπτει από το περιεχόμενο της αιτιολογικής έκθεσης του 3ου Α.Π.Ε., σε ηθελημένη αλλαγή της χρήσης δύο ορόφων του κτιρίου και σε σφάλματα και παραλείψεις της αρχικής μελέτης. Ως εκ τούτου, κωλύεται η υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης.

Δεν ανακλήθηκε με την ΕλΣυνΤμ.6/46/2018

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με τις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, πρέπει να γίνει δεκτό ότι εν προκειμένω δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις για τη νόμιμη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης. Τούτο διότι ούτε από την αιτιολογική έκθεση που συνοδεύει τον 1ο Α.Π.Ε. και την επίμαχη συμπληρωματική σύμβαση, ούτε από την εγκριτική της σύμβασης απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου αλλά ούτε και από το σώμα της σύμβασης προκύπτει η συνδρομή των απρόβλεπτων εκείνων περιστάσεων, οι οποίες        θα καθιστούσαν αναγκαία την προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία           της ανάθεσης συμπληρωματικών εργασιών, προϋπόθεση η οποία είναι πρωταρχικής σημασίας για τη νόμιμη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης και πρέπει να συντρέχει σωρευτικά με τις λοιπές προϋποθέσεις που αναφέρονται στην οικεία νομική σκέψη. Άλλωστε, η στατική και κατασκευαστική ανεπάρκεια του εξώστη του κτιρίου δεν δύνανται να θεωρηθούν απρόβλεπτα γεγονότα κατά την έννοια του νόμου, ικανά να δικαιολογήσουν την προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία σύναψης συμπληρωματικής σύμβασης, διότι με την καταβολή της ενδεδειγμένης επιμέλειας του μέσου συνετού ανθρώπου του οικείου κλάδου κατά την κοινή πείρα, τα δομικά αυτά προβλήματα θα μπορούσαν να έχουν αναδειχθεί κατά το στάδιο της αρχικής μελέτης, η οποία αφορούσε σε εργασίες ανακατασκευής του κτιρίου. Πέραν τούτου, το κατασκευαστικό πρόβλημα του εξώστη προϋπήρχε και δεν προέκυψε σε χρονικό σημείο μεταγενέστερο της αρχικής μελέτης και της αρχικής σύμβασης, συνεπώς το γεγονός της διαπίστωσης απλώς του προβλήματος, κατά την εκτέλεση άλλων εργασιών επί του κτιρίου, δεν δύναται να θεραπεύσει τις ως άνω πλημμέλειες

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα αναπτύχθηκαν στη σκέψη 2.Β., κρίνεται ότι η εντελλόμενη με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δαπάνη είναι μη νόμιμη, δεδομένου ότι δεν συντρέχουν οι απαιτούμενες για τη σύναψη της εκτιθέμενης στην προηγούμενη σκέψη συμπληρωματικής σύμβασης απρόβλεπτες περιστάσεις, σύμφωνα με το άρθρο 57 παράγραφος 1 του ν. 3669/2008. Συγκεκριμένα, οι μελετητές του αρχικού έργου, το οποίο αφορά σε εργασίες διαμόρφωσης του εσωτερικού του δημοτικού κτιρίου στην πλατεία …, ιδιαιτέρως εκτεταμένες, κόστους 140.310,31 ευρώ, όφειλαν, σύμφωνα με την επιμέλεια του μέσου συνετού ανθρώπου του κύκλου τους, να ελέγξουν προηγουμένως την εξωτερική κατάσταση του κτιρίου και τη στεγανότητα αυτού και να εξασφαλίσουν αυτή, ώστε να εξασφαλιστεί και η μακροβιότητα του αποτελέσματος των εσωτερικών εργασιών. Κατά τον έλεγχο αυτό θα ήταν δυνατόν να προσδιοριστεί, σύμφωνα με τους κανόνες της ανθρώπινης εμπειρίας και λογικής, η ανάγκη εργασιών στεγανοποίησης αυτού, βάσει των δεδομένων που υπήρχαν ήδη από τότε, δηλαδή, τουλάχιστον, της έλλειψης διαμόρφωσης κλίσεων του δώματος του κτιρίου, καθώς και υδρορροών περιμετρικά αυτού..στοιχείων απαραίτητων για τη συγκέντρωση και απομάκρυνση των ομβρίων, ανεξαρτήτως αν σ’ εκείνο το χρόνο είχαν εμφανιστεί ή όχι οι ρηγματώσεις του δώματος, η οξείδωση του οικοδομικού χάλυβα οπλισμού και η αποτίναξη του σκυροδέματος επικάλυψης, περιστάσεων η εμφάνιση των οποίων ήταν δυνατόν να προβλεφθεί ενόψει των ανωτέρω ελλείψεων, σε συνδυασμό με την παλαιότητα του κτιρίου.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η δαπάνη που εντέλλεται με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δεν είναι νόμιμη και αυτό δεν πρέπει να θεωρηθεί.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Ζητείται η αναθεώρηση της 3101/2012 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία απορρίφθηκε, κατά πλειοψηφία, αίτηση του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου για την ανάκληση της 411/2012 πράξης του Ε΄ Κλιμακίου Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις υπό στοιχ. II και III σκέψεις, το Τμήμα άγεται, κατά πλειοψηφία, στην κρίση ότι πληρούνται οι προϋποθέσεις των άρθρων 28 και 57 του ν. 3669/2008 για τη νόμιμη σύναψη της υπό κρίση συμπληρωματικής σύμβασης, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από το αιτούν Πανεπιστήμιο, καθόσον από την παλαιότητα του κτιρίου, σε συνδυασμό με τις διαχρονικά πολλαπλές διαδοχικές επεμβάσεις στα δομικά του στοιχεία με προβληματικούς τρόπους, προκύπτει ότι ήταν αδύνατη η πρόβλεψη, κατά τη σύνταξη της αρχικής μελέτης όλων των τελικώς απαιτουμένων εργασιών, όση επιμέλεια και αν επεδείκνυε ο μέσος συνετός μελετητής, χωρίς τον κίνδυνο κατάρρευσης του κτιρίου. Συγκεκριμένα, μόνο μετά από την καθαίρεση των δαπέδων του α΄ ορόφου, την αφαίρεση του χώματος πάνω από τους θόλους, την αποκάλυψη και τον καθαρισμό της άνω επιφάνειας των θόλων και την καθαίρεση των επιχρισμάτων στις θέσεις σύνδεσης των εγκαρσίων τοίχων ήταν δυνατή η ολοκληρωμένη εικόνα της κατάστασης των λιθοδομών ενόψει και της έλλειψης οικοδομικής άδειας, ως εκ τούτου αποδεικνύεται ότι η αρχική μελέτη, αφ’ ενός μεν στηρίχθηκε σε όσα δεδομένα και τεχνικά στοιχεία ήταν δυνατό, με βάση τους κανόνες επιστήμης και τέχνης, να συλλεγούν προ του χρόνου έναρξης των εργασιών και της απομάκρυνσης των επιφανειακών επιχώσεων που αποκάλυψαν την πραγματική και πλήρη κατάσταση των δομικών στοιχείων του διατηρητέου, αφ’ ετέρου δε περιέλαβε όσες ενέργειες μπορούσαν στο χρόνο εκείνο να πραγματοποιηθούν (αποτυπώσεις της γεωμετρίας των δομικών στοιχείων του κτιρίου και διενέργεια δειγματοληπτικών ελέγχων) και δεν έθιξαν την ακεραιότητα του διατηρητέου. Κατά συνέπεια, το Τμήμα κρίνει, κατά πλειοψηφία, ότι ήταν αδύνατη εκ των προτέρων η εκτίμηση του είδους και του βάθους θεμελίωσης καθώς και της ολοκληρωμένης εικόνας της κατάστασης των λιθοδομών, με αποτέλεσμα να καταστεί αντιστοίχως αδύνατη η εφαρμογή των προβλεπόμενων από την αρχική μελέτη μεθόδων και υλικών, καθισταμένης, ως εκ τούτου, νόμιμης της σύναψης της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης, δεδομένου ότι η ανάγκη υπογραφής της ανέκυψε κατά την εκτέλεση του έργου και από απρόβλεπτες, κατά τα ανωτέρω, περιστάσεις, δεν μπορούν τεχνικά να διαχωριστούν από την αρχική σύμβαση χωρίς να δημιουργήσουν μείζονα προβλήματα στην αναθέτουσα  αρχή και να αποτρέψουν τον κίνδυνο μη ολοκλήρωσης του κτιρίου, αιτιολογούνται δε επαρκώς με την 3172/29.5.2012 εισηγητική έκθεση και την σύμφωνα με αυτή εκδοθείσα 3/13.6.2012 απόφαση της Συγκλήτου του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, με την οποία αποφασίστηκε η σύναψη της ως άνω 1ης συμπληρωματικής σύμβασης. Μειοψήφησαν οι Σύμβουλοι Χρυσούλα Καραμαδούκη και Μαρία Βλαχάκη, κατά τη γνώμη των οποίων, η ανάγκη εκτέλεσης των περιλαμβανόμενων στην ελεγχόμενη 1η συμπληρωματική σύμβαση εργασιών, οι οποίες συνίστανται στην, μετά από τροποποίηση της αρχικής μελέτης αποκατάστασης του διατηρητέου κτιρίου του πρώην δημοτικού σχολείου Ν. Μυστρά, βελτίωση της στατικότητάς του με ενισχύσεις και αποκαταστάσεις ολικού ή τοπικού χαρακτήρα, δεν μπορεί να αποδοθεί σε απρόβλεπτες περιστάσεις που δικαιολογούν την ανάθεση των εργασιών αυτών με την ως άνω συμπληρωματική σύμβαση κατ’ εφαρμογή του άρθρου 57 του ν. 3669/2008. Και τούτο, διότι η επικαλούμενη αποκάλυψη του τρόπου κατασκευής και των υλικών δόμησης του κτιρίου μετά από την πλήρη καθαίρεση των επιχρισμάτων, η διάνοιξη των ανοιγμάτων στο ισόγειο - οπότε κατέστη δυνατή η επισκεψιμότητα όλων των χώρων - και η αφαίρεση του χώματος πάνω από τους θόλους, που πραγματοποιήθηκαν στα πλαίσια εκτέλεσης της αρχικής σύμβασης, δεν συνιστούν αιφνίδια πραγματικά γεγονότα μη αναγόμενα στο χρόνο κατάρτισης της αρχικής σύμβασης και μη δυνάμενα να προβλεφθούν με την κατάρτιση πλήρους αρχικής μελέτης του έργου, δεδομένου ότι κατά την αποκατάσταση διατηρητέων κτηρίων είναι αναμενόμενα εξ ορισμού και αφανή κατασκευαστικά χαρακτηριστικά των κτιρίων αυτών, που αφορούν στον συγκεκριμένο τρόπο κατασκευής, τα υλικά δόμησης του φέροντος οργανισμού και της τοιχοποιίας τους καθώς και τυχόν μεταγενέστερες επεμβάσεις επί του διατηρητέου κτηρίου (όπως στην συγκεκριμένη περίπτωση, ο μεγάλος δείκτης κενών των φερουσών λιθοδομών και η μηδενική συνεκτικότητα του συνδετικού κονιάματος, η έλλειψη επιμέλειας στην αρχική δόμηση λόγω συνύπαρξης ακατέργαστων λίθων νταμαριού με κροκάλες ποταμίσιες, άτεχνα κλεισίματα παλαιών ανοιγμάτων, μετατροπές και αυξομειώσεις ανοιγμάτων -παλαιών και νέων- με διαφορετικά υλικά σε πολλά κρίσιμα σημεία, αναντιστοιχία ισογείου και ορόφου λόγω αλλαγής διάταξης των καμαρών με νεώτερη επέμβαση κ.ά.), τα οποία λογικά αποτελούν αντικείμενο αυτονόητων προηγούμενων καίριων δειγματοληπτικών ελέγχων, προκειμένου να διαπιστωθεί ο ακριβής τρόπος δόμησης των κτηρίων, να διακριβωθούν και να επισημανθούν τα σημεία τα οποία χρήζουν ιδιαίτερου τρόπου επισκευής – αποκατάστασης με τη χρήση ενδεδειγμένων υλικών και ακολούθως να συνταχθούν οι σχετικές πλήρεις μελέτες. Περαιτέρω, η διευθύνουσα υπηρεσία δεν αιτιολογεί γιατί, κατά την εκπόνηση της αρχικής μελέτης, ενόψει των ευρισκόμενων στη διάθεση των μελετητών τεχνικών μέσων αλλά και των διενεργηθέντων δειγματοληπτικών ελέγχων, δεν κατέστη δυνατή η διακρίβωση κυρίως της ποιότητας των υλικών των φερουσών λιθοδομών του κτιρίου, οι οποίες φέρονται να εμφανίζουν μεγάλο δείκτη κενών, του είδους του συνδετικού κονιάματος, της αποκόλλησης ή της μη σύνδεσης των εγκάρσιων τοίχων, της με νεότερη επέμβαση αλλαγής της διάταξης των καμαρών του 1ου ορόφου που έχουν σαν αποτέλεσμα να μην υπάρχει αντιστοιχία ισογείου και ορόφου και να απαιτείται ήδη η κατασκευή νέων σφενδονίων, της ανάγκης αποκατάστασης της φέρουσας ικανότητας των θόλων καθώς και της ανάγκης ενίσχυσης των ανοιγμάτων του 1ου ορόφου, ώστε να δύναται να θεωρηθεί ότι η ανάγκη εκτέλεσης των επίμαχων εργασιών οφείλεται σε απρόβλεπτες περιστάσεις που δικαιολογούν τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης και όχι σε παραλείψεις, ατέλειες ή σφάλματα της αρχικής μελέτης. Εξ άλλου, δεν παρασχέθηκαν από την αναθέτουσα αρχή, σε εκτέλεση 349/2012 πράξη του Ε΄ Κλιμακίου, διευκρινίσεις σχετικά με τον αριθμό, το είδος και την επάρκεια των διενεργηθέντων κατά το στάδιο εκπόνησης της αρχικής μελέτης δειγματοληπτικών ελέγχων ούτε διευκρινίσεις σχετικά με τους λόγους για τους οποίους δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθεί η ύπαρξη των αναφερομένων στην ως άνω εισηγητική έκθεση ατελειών του εν λόγω κτηρίου πριν από την καθαίρεση των επιχρισμάτων και τη διάνοιξη των ανοιγμάτων, με τη διενέργεια των προσηκόντων δειγματοληπτικών ελέγχων, ιδίως ενόψει της γνωστής εκ των προτέρων παλαιότητας του κτιρίου. Επομένως, πρόκειται για νέες εργασίες που δεν οφείλονται σε απρόβλεπτες περιστάσεις, επί των οποίων εφαρμογή έχουν οι διατάξεις της παρ. 3 του άρθρου 57 του ν. 3669/2008, με τις οποίες