ΜΕΛΕΤΕΣ:Μη νόμιμη η καταβολή αμοιβής από Δήμο σε τοπογράφο μηχανικό για την παροχή της υπηρεσίας «Εργασίες υπαίθρου για τον καθορισμό συντεταγμένων σε δημοτικά ακίνητα, κοινόχρηστους χώρους και πρανή ρεμάτων», καθόσον: α) η ως άνω σύμβαση δεν συνιστά σύμβαση παροχής υπηρεσιών, αλλά εκπόνηση μελέτης και για την οποία απαιτείτο η εκτέλεση τοπογραφικών εργασιών, όπως αυτές περιγράφονται και στις διατάξεις των άρθρων 108 επ. του π.δ. 696/1974, β) δεν ακολουθήθηκε η προβλεπόμενη από τις διατάξεις του ν. 3316/2005, εφαρμοστέα διαδικασία της διενέργειας ανοικτού ή κλειστού διαγωνισμού για την ανάθεση της μελέτης, ενώ περαιτέρω δεν μπορούν να τύχουν εφαρμογής οι ρυθμίσεις του άρθρου 209 παρ. 2 του Δημοτικού και Κοινοτικού Κώδικα και του π.δ. 28/1980, διότι δεν πρόκειται για ανάθεση απλών υπηρεσιών και γ) παρόλο που η προεκτιμώμενη αμοιβή για την ως άνω μελέτη, υπολείπεται του ποσού των 30.000 ευρώ, δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις εφαρμογής του άρθρου 10 παρ. 2 περ. στ' του ν. 3316/2005, που προβλέπει την απευθείας ανάθεση λόγω ποσού και επειγουσών συνθηκών, διότι, αφενός δεν υπάρχει απόφαση του αρμόδιου Τεχνικού Συμβουλίου που να πιστοποιεί τη συνδρομή του επείγοντος, αφετέρου η διαδικασία της απευθείας ανάθεσης που εφαρμόσθηκε, αποκλίνει από την προβλεπόμενη διαδικασία διαπραγμάτευσης, δεδομένου ότι δεν διεξήχθη μεταξύ τριών τουλάχιστον υποψηφίων με τα νόμιμα προσόντα, ούτε αποδεικνύεται ότι ο ως άνω ανάδοχος ήταν ο μοναδικός που συγκέντρωνε τα απαιτούμενα προσόντα, ώστε να φέρει εις πέρας τη μελέτη, ενώ δεν απεστάλη για δημοσίευση στην ιστοσελίδα του Τ.Ε.Ε., δέκα τουλάχιστον ημέρες πριν από την υπογραφή της σύμβασης, αναγγελία με τα κρίσιμα στοιχεία της.

Νέα επικαιροποιημένη έκδοση. Οδηγίες και Μέτρα αντιμετώπισης της Πανδημίας από τον κορονοϊό SARS-CoV-2 στο εργασιακό περιβάλλον των Ο.Τ.Α.

Καταβολή αμοιβής στο φερόμενο ως δικαιούχο ...... για την εξόφληση 1ου λογαριασμού της «Μελέτης εκτέλεσης και αξιολόγησης εργαστηριακών δοκιμών για τη θεμελίωση κρηπιδώτοιχου στο λιμένα ......».(...)Από το συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων συνάγεται ότι τα έξοδα των Ο.Τ.Α. αναγνωρίζονται και εκκαθαρίζονται από τα αρμόδια όργανα βάσει των προβλεπομένων από τις κείμενες διατάξεις για κάθε είδος δαπάνης δικαιολογητικών, που αποδεικνύουν την κατ’ αυτών απαίτηση, και πληρώνονται με χρηματικά εντάλματα που εκδίδονται στο όνομα των αναγνωριζομένων ως πιστωτών τους. Σε περίπτωση δε καταβολής αμοιβής για την εκπόνηση μελέτης, κατά τις διατάξεις του ν. 3316/2005, απαραίτητα κατά νόμο δικαιολογητικά εκκαθάρισης και εξόφλησης της σχετικής δαπάνης αποτελούν, μεταξύ άλλων, η έκδοση βεβαίωσης από τη διευθύνουσα υπηρεσία για την περαίωση των εργασιών της σύμβασης, μετά από σχετική εισήγηση του επιβλέποντος, καθώς και η εγκριτική της μελέτης απόφαση του αρμόδιου κατά νόμο οργάνου, ώστε να αποδεικνύεται η εκπλήρωση της παροχής από τον ανάδοχο και μάλιστα η εκπλήρωση σύμφωνα με τους όρους της επισυναπτόμενης στο οικείο χρηματικό ένταλμα σύμβασης. Συνεπώς, η μη έκδοση ή μη νόμιμη έκδοση των ως άνω δικαιολογητικών καθιστά την εντελλόμενη δαπάνη μη κανονική (βλ. Πράξεις VII Τμ. Ε.Σ. 107/2009, 165/2007, 93, 261/2006 και IV Τμ.172/2006).(...)Με τα δεδομένα όμως αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά σε προηγούμενη (υπό στοιχείο ΙΙ) σκέψη, το Κλιμάκιο κρίνει ότι ο επιβλέπων τη μελέτη δεν προκύπτει ότι διέθετε τα ελάχιστα αναγκαία προς τούτο προσόντα, καθώς υπογράφει ως «Μηχ. Μηχανικός Τ.Ε.» και δεν αποδεικνύεται ότι διέθετε τίτλο σπουδών ανώτατου εκπαιδευτικού ιδρύματος του πανεπιστημιακού τομέα. Κατά συνέπεια, εφόσον η επίβλεψη της ανωτέρω μελέτης έγινε από επιβλέποντα που δεν αποδεικνύεται ότι διέθετε τα απαιτούμενα από το νόμο τυπικά προσόντα, η εντελλόμενη με το επίμαχο χρηματικό ένταλμα δαπάνη είναι μη νόμιμη. Περαιτέρω, η δαπάνη αυτή, σύμφωνα με όσα αναπτύσσονται στην προηγούμενη (υπό στοιχείο ΙΙΙ) σκέψη, είναι και μη κανονική, καθόσον δεν προσκομίζεται βεβαίωση περαίωσης των εργασιών της σύμβασης από τη διευθύνουσα υπηρεσία κατόπιν σχετικής εισήγησης του επιβλέποντα και δεν προκύπτει οριστική παραλαβή της ανωτέρω μελέτης. Κατ΄ ακολουθίαν των ανωτέρω, η εντελλόμενη με το επίμαχο χρηματικό ένταλμα του Δήμου ...... δαπάνη είναι μη νόμιμη και μη κανονική και, συνεπώς, το ένταλμα αυτό δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Μόνο δε σε περίπτωση λύσης της σύμβασης κατά τις ανωτέρω διατάξεις, ο εργοδότης Δήμος έχει τη δυνατότητα να αναθέσει τυχόν τμήμα της μελέτης που δεν εκπονήθηκε σε άλλο μελετητή ακολουθώντας τη νόμιμη διαδικασία, διαφορετικά, δηλαδή εφόσον η σύμβαση δεν έχει καθ΄ οιονδήποτε τρόπο λυθεί, εξακολουθεί και δεσμεύει τα συμβαλλόμενα μέρη ως προς το σύνολο των δικαιωμάτων υποχρεώσεων που απορρέουν από αυτήν.Σε περίπτωση δε καταβολής αμοιβής για την εκπόνηση μελέτης κατά τις διατάξεις του ν. 3316/2005, απαραίτητα κατά νόμο δικαιολογητικά εκκαθάρισης και εξόφλησης της σχετικής δαπάνης αποτελούν, μεταξύ άλλων, η έκδοση βεβαίωσης από τη διευθύνουσα υπηρεσία για την περαίωση των εργασιών της σύμβασης, μετά από σχετική εισήγηση του επιβλέποντα καθώς και η εγκριτική της μελέτης απόφαση του αρμόδιου κατά νόμο οργάνου που είναι το οικείο Δημοτικό Συμβούλιο (βλ. άρθρο 93 παρ. 4 ν. 3463/2006 και απόφαση 40700/2006 των Υπουργών Εσωτερικών Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης και ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε., ΦΕΚ Β΄ 1196), ώστε να αποδεικνύεται η εκπλήρωση της παροχής από τον ανάδοχο και μάλιστα η εκπλήρωση σύμφωνα με τους όρους της επισυναπτόμενης στο οικείο χρηματικό ένταλμα σύμβασης (βλ. Πράξεις VII Τμ. 7/2005, 165/2007). Συνεπώς, η μη έκδοση ή μη νόμιμη έκδοση των ως άνω δικαιολογητικών καθιστά την εντελλόμενη δαπάνη μη κανονική (πρβλ. Πράξεις VII Τμ.165/2007, 93, 261/2006 και IV Τμ.172/2006).

Απευθείας ανάθεση από Νοσοκομείο της εκπόνησης μιας Αρχιτεκτονικής, μιας Στατικής και μιας Ηλ/μηχανολογικής μελέτης, για την ανοικοδόμηση του νέου κτιρίου του ως άνω Νοσοκομείου. Μη νόμιμη, καθόσον, η διαδικασία και οι προϋποθέσεις ανάθεσης των μελετών αυτών διέπεται από τον ισχύοντα από 22-2-2005 ν. 3316/2005 και η απευθείας ανάθεσή τους έγινε χωρίς να συντρέχουν οι τασσόμενες από το νόμο αυτό προϋποθέσεις (άρθρο 10 παρ.2).Επιπλέον, δεν προκύπτει η συνδρομή των προϋποθέσεων για την προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης, οι δικαιούχοι δεν είναι εγγεγραμμένοι στο Μητρώο Μελετητών ΥΠΕΧΩΔΕ και δεν έχουν εφαρμογή οι διατάξεις του άρθρ. 10 παρ.2 περ. στ΄του ν. 3316/2005.

«Σύνταξη προτάσεων αναφορικά με το ρυθμιστικό σχέδιο (...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη (ΙΙ), το Κλιμάκιο άγεται στην κρίση ότι η εντελλόμενη με το επίμαχο χρηματικό ένταλμα δαπάνη δεν είναι νόμιμη, καθόσον αν και αφορά σε ανάθεση χωροταξικής-ρυθμιστικής μελέτης, δεν ανατέθηκε σύμφωνα με τις διατάξεις του ν.3316/2005 περί μελετών, ήτοι δεν ακολουθήθηκε η προβλεπόμενη από τον οικείο νόμο (3316/2005) ανοικτή ή κλειστή διαγωνιστική διαδικασία για την ανάθεση μελέτης (άρθρο 1 του ως άνω νόμου) ή η διαδικασία κατ'εξαίρεση απευθείας ανάθεσης (άρθρο 10 παρ. 2 του ιδίου νόμου) ή η κατά παρέκκλιση διαδικασία ανάθεσης μελετών με απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 209 παρ. 3 του ν.3463/2006, επιπροσθέτως, δε, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από τη διαφωνούσα Επίτροπο δεν προσκομίστηκαν τα κατά τα εκτεθέντα στη δεύτερη σκέψη της παρούσας απαιτούμενα στις διαδικασίες ανάθεσης μελετών στοιχεία (μελετητικό πτυχίο, απόφαση οριστικής παραλαβής της μελέτης και εγκριτική απόφαση της Διευθύνουσας Υπηρεσίας).

Στο π.δ. 118/2007 «Κανονισμός Προμηθειών Δημοσίου (ΚΠΔ)» (ΦΕΚ Α΄ 150), στο άρθρο 5α παρ. 2 ορίζεται ότι «Μετά την αξιολόγηση των προσφορών με βάση το άρθρο 20 του παρόντος, ο προσφέρων, στον οποίο πρόκειται να γίνει η κατακύρωση, υποβάλλει, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 6 παρ. 2 εδ. α, τα εξής : i.Τα έγγραφα και δικαιολογητικά του άρθρου 6 παρ. 2 ή 3, κατά περίπτωση. ii. Όποια από τα δικαιολογητικά του άρθρου 8α παρ.1 και 2, κατά περίπτωση, ζητούνται από τη διακήρυξη». Περαιτέρω, στο άρθρο 6 παρ. 2 και 3 ΚΠΔ καθορίζονται τα δικαιολογητικά κατακύρωσης που αφορούν στην προσωπική κατάσταση των διαγωνιζομένων, ενώ στα άρθρα 8 και 8α σε συνδυασμό με τις προβλέψεις της διακήρυξης καθορίζονται τα απαιτούμενα δικαιολογητικά σχετικά με τη φερεγγυότητα, την επαγγελματική δραστηριότητα, την χρηματοπιστωτική και οικονομική κατάσταση καθώς και τις τεχνικές δυνατότητες των υποψηφίων. Τέλος, στα άρθρα 19 παρ. 6 και 38 παρ. 1, 2 και 3 ΚΠΔ ορίζεται ως αρμόδιο όργανο για την αξιολόγηση των δικαιολογητικών κατακύρωσης το όργανο που παραλαμβάνει και αποσφραγίζει τις προσφορές. Από το συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων, συνάγεται ότι, στους ανοιχτούς διαγωνισμούς, μετά την αξιολόγηση των προσφορών και την ανάδειξη του διαγωνιζομένου στον οποίο πρόκειται να γίνει η κατακύρωση, ο υποψήφιος ανάδοχος καλείται να υποβάλει τα δικαιολογητικά που αφορούν στην προσωπική κατάστασή του (αντί των οποίων υπέβαλε κατά την ημερομηνία του διαγωνισμού την υπεύθυνη δήλωση του άρθρου 6 παρ. 1 ΚΠΔ) καθώς και όσα δικαιολογητικά ζητούνται κατά τη διακήρυξη προς απόδειξη της τεχνικής και επαγγελματικής ικανότητάς του (βλ. Ελ.Συν. Τμ. VΙ απόφαση 281/2010). Η διαδικασία αυτή είναι αναγκαία όχι μόνο για την υποβολή των στοιχείων που κατά νόμο δεν υποβλήθηκαν με την προσφορά κατά την ημερομηνία του διαγωνισμού, αλλά και για την επικαιροποίηση των δικαιολογητικών η ισχύς των οποίων έχει λήξει, ιδίως στις περιπτώσεις που μεταξύ της ημερομηνίας του διαγωνισμού και της ημερομηνίας κατακύρωσης έχει μεσολαβήσει ικανό χρονικό διάστημα. Επομένως, δεν είναι νόμιμη η κατακυρωτική απόφαση που εκδίδεται πριν από την υποβολή και αξιολόγηση των δικαιολογητικών κατακύρωσης.(...) Κατόπιν τούτου, η Υπουργός Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας, με την 3327.1.1/07/10/6.9.2010 απόφασή της, ενέκρινε την κατακύρωση του αποτελέσματος του διαγωνισμού στην παραπάνω εταιρεία για το χρονικό διάστημα έως 31.10.2011. Πλην όμως, η παραπάνω κατακυρωτική απόφαση εκδόθηκε χωρίς προηγουμένως να ζητηθεί από την προσφέρουσα να προσκομίσει τα κατάλληλα δικαιολογητικά κατακύρωσης, πολύ περισσότερο που η ισχύς των περισσότερων από εκείνα που προσκομίστηκαν αρχικά έχει ήδη λήξει.

Το σχέδιο σύμβασης με αντικείμενο την εκπόνηση της μελέτης με τίτλο …καθώς και τα επιμέρους δικαιολογητικά και έγγραφα νομιμοποίησης και ελέγχου της προσωπικής κατάστασης των μελών της αναδειχθείσας αναδόχου υποβλήθηκαν μετά την έκδοση της 175/2010 Πράξης του Κλιμακίου τούτου. Σύμφωνα με την τελευταία πράξη, δεν διαπιστώθηκαν νομικές πλημμέλειες κατά τον έλεγχο νομιμότητας της επιμέρους φάσης της οικείας διαγωνιστικής διαδικασίας μέχρι την κατακύρωση του αποτελέσματος του διαγωνισμού με…., η οποία εγκρίθηκε με την…. Ήδη υποβλήθηκε ενώπιον του Κλιμακίου τούτου προς ολοκλήρωση του ελέγχου ο φάκελος με τα προβλεπόμενα από το άρθρο 23 της Προκήρυξης του διαγωνισμού δικαιολογητικά και έγγραφα νομιμοποίησης της αναδόχου σύμπραξης γραφείων μελετών και μελετητών, τα οποία κατατέθηκαν στην αναθέτουσα αρχή και ελέγχθηκαν αρμοδίως ως κατάλληλα και πλήρη, καθώς και το σχέδιο σύμβασης.

Το άρθρο 15.2 της διακήρυξης ορίζοντας ως χρονικό διάστημα καταβολής του ποσού της εγγύησης τις 5 ημέρες ταυτίζεται κατά περιεχόμενο με την ανωτέρω διάταξη του ν.3263/2004 περί εγγυητικών επιστολών. Περαιτέρω η διαγνωστική διαδικασία είναι από τη φύση της αυστηρή και τυπική (αρχή τυπικότητας της διαδικασίας), διεπόμενη σ' όλα τα στάδια από την αρχή της διαφάνειας και της ίσης μεταχείρισης σύμφωνα με τις οποίες όλοι οι υποψήφιοι πρέπει να τυγχάνουν ίσης αντιμετώπισης (C-285/99, C-286/99 Lombardini Mantovani, C-324/98 Telaustria και Telefonandress Συλλογή 2000). Εξάλλου από τη γραμματική και συστηματική ερμηνεία των άρθρων 24.1.1 και 15.2 της Διακήρυξης προκύπτει ότι οι εγγυητικές επιστολές πρέπει επί ποινή αποκλεισμού να αναφέρουν ως χρονικό διάστημα καταβολής του ποσού της εγγύησης τις 5 ημερολογιακές ημέρες και αυτό γιατί στο άρθρο 24.1.1 (στο οποίο αναφέρονται τα δικαιολογητικά που πρέπει, να προσκομίζονται επί ποινή αποκλεισμού) γίνεται αναφορά στο άρθρο 15 περί εγγυητικών επιστολών, δηλαδή στο σύνολο των διατάξεων του χωρίς διάκριση και άρα περιλαμβάνεται και η παρ. 2 αυτού). Επομένως, έσφαλε το Τμήμα κρίνοντας με την προσβαλλόμενη πράξη του ότι η προϋπόθεση των 5 ημερών δεν τίθεται επί ποινή αποκλεισμού. Εξάλλου δεν προκύπτει ασάφεια της διακήρυξης αφού ταυτίζεται κατά περιεχόμενο με το νόμο (3263/2004 άρθρο 4 παρ.6 εδ β) και τα σχετικά πρότυπα τεύχη από τα οποία δεν επιτρέπεται απόκλιση παρά μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις (άρθρο 8 του ν.3263/2004). Συνεπώς έσφαλε το Τμήμα κρίνοντας ότι υπήρχε ασάφεια της διακήρυξης εξαιτίας της οποίας ο αποκλεισμός της εταιρείας ……… ήταν αντίθετος στις αρχές της διαφάνειας και της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης. Περαιτέρω από τις διατάξεις του Αστικού Κώδικα (αρ.241 επ) και του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας (αρ. 144 επ) προκύπτει ότι αναφορικά με τις προθεσμίες όπου ο νόμος αναφέρεται σε ημέρες εννοεί ημερολογιακές ημέρες αφού οτιδήποτε διαφορετικό ορίζεται και διακρίνεται ρητά (εργάσιμες ή εξαιρετέες). Επίσης η κρίση του Τμήματος, ότι η εγγυητική επιστολή της εταιρείας …., η οποία όριζε χρονικό διάστημα καταβολής του ποσού της εγγύησης τις 3 εργάσιμες ημέρες έχει περιεχόμενο ευνοϊκότερο της διακήρυξης δεν είναι ορθή. Και τούτο διότι αν από την ειδοποίηση της Αρχής μέχρι την καταβολή του ποσού της εγγύησης μεσολαβήσουν περισσότερες από δύο μη εργάσιμες ημέρες η καταβολή θα μπορεί να γίνει και πέραν των πέντε ημερών που είναι το ανώτατο κατά το νόμο χρονικό διάστημα καταβολής. Συνακόλουθα σ' αυτή την περίπτωση, εγγυητική επιστολή με χρονικό διάστημα καταβολής τις 3 εργάσιμες ημέρες (όπως στην προκειμένη περίπτωση της ….ΑΕ) δεν καλύπτει τις απαιτήσεις του νόμου και είναι δυσμενέστερη κατά περιεχόμενο από τα οριζόμενα στη διακήρυξη.

ΣτΕ/ ΕΑ 944/2007.Τέλος, το άρθρο 17 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας, που κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του ν. 2690/1999 (Α΄ 45), ορίζει ότι: «1. Η ατομική διοικητική πράξη πρέπει να περιέχει αιτιολογία, η οποία να περιλαμβάνει τη διαπίστωση της συνδρομής των κατά νόμο προϋποθέσεων για την έκδοσή της. 2. Η αιτιολογία πρέπει να είναι σαφής, ειδική, επαρκής και να προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, εκτός αν προβλέπεται ρητώς στο νόμο ότι πρέπει να περιέχεται στο σώμα της πράξης . 3…» 9. Επειδή, από τις προπαρατεθείσες διατάξεις συνάγεται ότι για την επιλογή του γραφείου μελετών στο οποίο θα ανατεθεί η εκπόνηση μελέτης πρέπει να αξιολογούνται τα ουσιαστικά προσόντα των μελετητικών γραφείων ή σχημάτων που έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον και να λαμβάνεται υπ’ όψη η δυνατότητά τους για την προσήκουσα εκτέλεση της υπό ανάθεση μελέτης, σύμφωνα με τα αναφερόμενα στο άρθρο 7 παρ. 6 του ν. 3316/2005 κριτήρια, η αξιολόγηση δε αυτή του αρμοδίου οργάνου πρέπει να αιτιολογείται ειδικώς και να βασίζεται σε συγκριτική εκτίμηση των προσόντων των διαγωνιζομένων. Ειδικότερα, σε ότι αφορά την αξιολόγηση των τεχνικών προσφορών των διαγωνιζομένων, η σχετική κρίση της Επιτροπής Διαγωνισμού πρέπει να αιτιολογείται ειδικώς με την παράθεση συγκεκριμένων στοιχείων εκ των αναφερομένων στην παρ. 4 του άρθρου 7 του ν. 3316/2005, ανταποκρινομένων στα κριτήρια της παρ. 6 του άρθρου τούτου, σε περίπτωση δε υποβολής ενστάσεως κατά του πρακτικού βαθμολόγησης των τεχνικών προσφορών, το αποφαινόμενο επ’ αυτής αρμόδιο όργανο οφείλει να αιτιολογήσει τη σχετική κρίση του, ενόψει και των προβαλλομένων από τον ενιστάμενο ουσιωδών και κρίσιμων ισχυρισμών .