Ανάθεση παροχής υπηρεσιών-έλεγχος νομιμότητας:  Κατόπιν τήρησης διατυπώσεων δημοσιότητας, κατά την ορισθείσα από τη διακήρυξη ημερομηνία διενέργειας του διαγωνισμού (24.7.2017), προσήλθαν και υπέβαλαν εμπρόθεσμα προσφορές οι εταιρείες …, και ….  Οι προσφορές (Φάκελοι Α΄) αποσφραγίστηκαν και αξιολογήθηκαν από τις αντίστοιχες Επιτροπές, που συγκροτήθηκαν νόμιμα με απόφαση του Διευθύνοντος Συμβούλου, ως παραδεκτές και σύμφωνες με τους όρους της προκήρυξης, κατόπιν δε της αποσφράγισης των Οικονομικών Προσφορών (Φάκελοι Β΄) στις 4.9.2017, διαπιστώθηκε ότι τη χαμηλότερη προσφορά με ποσοστό αμοιβής 3,74% επί του μηνιαίου κόστους είχε υποβάλει η εταιρεία … . Κατόπιν αυτών, με την 345/07/14.9.2017 απόφαση του ΔΣ της ... κατακυρώθηκε το αποτέλεσμα του διαγωνισμού στην ανωτέρω εταιρεία, υπό τον όρο της προσκόμισης βεβαιώσεων από τη ... και τις συνδεδεμένες με αυτήν επιχειρήσεις περί μη παροχής σε αυτές υπηρεσιών σχετικών με την ελεγχόμενη διαγωνιστική διαδικασία, ενώ με την από 3.10.2017 επιστολή της η ως άνω εταιρεία αποδέχθηκε χωρίς επιφυλάξεις την από 29.9.2017 επιστολή της ... περί πρόθεσης ανάθεσης σε αυτήν των ελεγχόμενων υπηρεσιών..Με τα δεδομένα αυτά και λαμβανομένης υπόψη της μη άσκησης ενστάσεων, αντιρρήσεων ή ενδίκων βοηθημάτων (σχετ. η 109782/5.10.2017 βεβαίωση του Προέδρου του Δ.Σ. και Διευθύνοντος Συμβούλου της ...), το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν συντρέχουν ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες στην ελεγχόμενη φάση της οικείας διαγωνιστικής διαδικασίας μέχρι και την έκδοση της ως άνω προσωρινής κατακυρωτικής απόφασης (Ε.Σ. Τμ. Μείζ. - Επταμ. Σύνθ. 3976/2014, VI Tμ. 3797/2014), για την ολοκλήρωση δε του ελέγχου επισημαίνεται ότι απαιτείται η υποβολή των προβλεπόμενων στο άρθρο 12 της προκήρυξης δικαιολογητικών κατακύρωσης, ο έλεγχος αυτών και η συναφής έγκριση των αρμοδίων οργάνων της ... (Ε.Σ. Ζ΄ Κλ. 269/2017, 261, 260, 195, 194/2015).

Έλεγχος νομιμότητας-Παροχή υπηρεσιών:Κατόπιν τήρησης διατυπώσεων δημοσιότητας, κατά την ορισθείσα από τη διακήρυξη ημερομηνία διενέργειας του διαγωνισμού (25.7.2017), προσήλθαν και υπέβαλαν εμπρόθεσμα προσφορές οι εταιρείες …. Οι προσφορές (Φάκελοι Α΄) αποσφραγίστηκαν και αξιολογήθηκαν από τις αντίστοιχες Επιτροπές, που συγκροτήθηκαν νόμιμα με απόφαση του Διευθύνοντος Συμβούλου, ως παραδεκτές και σύμφωνες με τους όρους της προκήρυξης, κατόπιν δε της αποσφράγισης των Οικονομικών Προσφορών (Φάκελοι Β΄) την 31η.8.2017, διαπιστώθηκε ότι τη χαμηλότερη προσφορά με ποσοστό αμοιβής 6,1% επί του μηνιαίου κόστους είχε υποβάλει η εταιρεία ... Κατόπιν αυτών, με την 345/11/14.9.2017 απόφαση του Δ.Σ. της ... κατακυρώθηκε το αποτέλεσμα του διαγωνισμού στην ανωτέρω εταιρεία, υπό τον όρο της προσκόμισης βεβαιώσεων από τη Δ.Ε.Π.Α. Α.Ε. και τις συνδεδεμένες με αυτήν επιχειρήσεις περί μη παροχής σε αυτές υπηρεσιών σχετικών με την ελεγχόμενη διαγωνιστική διαδικασία, ενώ με την από 2.10.2017 επιστολή της η ως άνω εταιρεία αποδέχθηκε χωρίς επιφυλάξεις την από 29.9.2017 επιστολή της …. περί πρόθεσης ανάθεσης σε αυτήν των ελεγχόμενων υπηρεσιών.Με τα δεδομένα αυτά και λαμβανομένης υπόψη της μη άσκησης ενστάσεων, αντιρρήσεων ή ενδίκων βοηθημάτων (σχετ. η 109776/5.9.2017 βεβαίωση του Προέδρου του Δ.Σ. και Διευθύνοντος Συμβούλου της ….), το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν συντρέχουν ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες στην ελεγχόμενη φάση της οικείας διαγωνιστικής διαδικασίας μέχρι και την έκδοση της ως άνω προσωρινής κατακυρωτικής απόφασης (Ε.Σ. Τμ. Μείζ. - Επταμ. Σύνθ. 3976/2014, VI Tμ. 3797/2014), για την ολοκλήρωση δε του ελέγχου επισημαίνεται ότι απαιτείται η υποβολή των προβλεπόμενων στο άρθρο 12 της προκήρυξης δικαιολογητικών κατακύρωσης, ο έλεγχος αυτών και η συναφής έγκριση των αρμοδίων οργάνων της …. (Ε.Σ. Ζ΄ Κλ. 269/2017, 261, 260, 195, 194/2015).

Κατά συνέπεια, στον έλεγχο αυτό δεν υπόκεινται τροποποιήσεις όρων σύμβασης υποβληθείσας στο προσυμβατικό έλεγχο, όταν οι τροποποιήσεις αυτές λαμβάνουν χώρα μετά τη σύναψη και κατά το στάδιο εκτέλεσης της τροποποιούμενης σύμβασης (πρβλ. Πράξη 261/2007 VI Τμ. Ε.Σ.) το δε οικονομικό τους αντικείμενο δεν υπερβαίνει το εκάστοτε θεσπιζόμενο από τις ισχύουσες διατάξεις χρηματικό όριο υπαγωγής στον προσυμβατικό έλεγχο (Πράξη 39/2008 VI Τμ. Ε.Σ.). Εξάλλου, αν λάβουν χώρα επανειλημμένες τροποποιητικές συμβάσεις, η επαύξηση του οικονομικού αντικειμένου που επιφέρουν θα υπολογίζεται αθροιστικά προκειμένου να κριθεί αν υπάγονται σε προσυμβατικό έλεγχο ή όχι.

Κατά συνέπεια, στον ως άνω προληπτικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου υπάγονται οι συμβάσεις εκείνες που δεν έχουν ακόμη συναφθεί, των οποίων η προϋπολογισθείσα δαπάνη υπερβαίνει το εκάστοτε προβλεπόμενο από την ισχύουσα νομοθεσία χρηματικό όριο υπαγωγής στον εν λόγω έλεγχο και στον έλεγχο αυτό δεν υπόκεινται τροποποιήσεις όρων σύμβασης υποβληθείσας στο προσυμβατικό έλεγχο, όταν οι τροποποιήσεις αυτές λαμβάνουν χώρα μετά τη σύναψη και κατά το στάδιο εκτέλεσης της τροποποιούμενης σύμβασης (πρβλ. Πράξη 261/2007 VI Τμ. Ε.Σ.) και δεν προκαλούν αύξηση του οικονομικού της αντικειμένου τέτοια που να υπερβαίνει το εκάστοτε θεσπιζόμενο από τις ισχύουσες διατάξεις χρηματικό όριο υπαγωγής στον προσυμβατικό έλεγχο (πρβλ. Πράξη 48/2003 VI Τμ. Ε.Σ.).

Αμοιβή δικηγόρου Μετά δε την έναρξη ισχύος του νέου Κώδικα Δικηγόρων (ν. 4194/2013), με τον οποίο καθιερώθηκε, κατά τα ανωτέρω, σύστημα συμβατικής ελευθερίας, το ποσό της αμοιβής του πληρεξούσιου δικηγόρου επιτρέπεται να ορίζεται τόσο ανώτερο, όσο και κατώτερο από τις αναφερόμενες στον Κώδικα αυτό αμοιβές (βλ. αιτιολογική έκθεση του Κώδικα, πρβλ. Κλ. Ι Τμ. 65/2014  επί των μεταβατικών διατάξεων του ν. 3919/2011). Περαιτέρω, ναι μεν ο προσδιορισμός της αμοιβής του πληρεξούσιου δικηγόρου ανήκει στη διακριτική ευχέρεια του δημοτικού συμβουλίου, πλην όμως η άσκηση της ευχέρειας αυτής ελέγχεται ως προς την υπέρβαση των άκρων ορίων της, δηλαδή ως προς την υπέρβαση του εύλογου, βάσει των ειδικών περιστάσεων, μέτρου της δαπάνης (βλ. πρ. Ι Τμ. Ε.Σ. 132/2012, 163/2010). (….) Τέλος, προϋπόθεση για την καταβολή της δικηγορικής αμοιβής είναι η προηγούμενη εκτέλεση από τον δικηγόρο των σχετικών εργασιών, γεγονός που αποδεικνύεται με την προσκόμιση των δικαιολογητικών εκκαθάρισης της δαπάνης (βλ. πρ. Ι Τμ. Ε.Σ. 132/2012). Η εκτέλεση δε αυτή μπορεί να αποδεικνύεται με κάθε πρόσφορο δικαιολογητικό, όπως δικαστικές αποφάσεις, πρακτικά δικαστηρίων, γραμμάτια προείσπραξης, κατατεθείσες προτάσεις κλπ. (πρβλ. πρ. Ι Τμ. Ε.Σ. 179/2012, 144/2011).    

Εξ άλλου, η διακήρυξη του διαγωνισμού, ως κανονιστική πράξη δεσμεύει με τους όρους της, τόσο τους τρίτους προς τους οποίους απευθύνεται, όσο και το ίδιο το νομικό πρόσωπο που προκηρύσσει το σχετικό διαγωνισμό, το οποίο υποχρεούται εφεξής και μέχρι τέλους της διαδικασίας του διαγωνισμού να εφαρμόζει τα όσα ορίζονται σε αυτή (βλ. Πράξεις VI Τμ. Ε.Σ. 181/2006, 31/2003, 105/2003). Η αρχή αυτή της δεσμευτικότητας της διακηρύξεως κατοχυρώνεται και στο κοινοτικό δίκαιο, αφού κάθε απόκλιση από τους όρους αυτής αποτελεί παραβίαση της αρχής της ισότητας των διαγωνιζομένων (βλ. Πράξη VI Τμ. Ε.Σ. 70/2006). Κατά συνέπεια, τυχόν παράβαση ουσιώδους όρου της διακήρυξης, είτε κατά τη διάρκεια του διαγωνισμού, είτε κατά τη συνομολόγηση της σύμβασης που καταρτίζεται μετά τη διενέργεια του διαγωνισμού, είτε κατά το στάδιο εκτέλεσης αυτής, καθιστά μη νόμιμη τη σχετική διαδικασία και επάγεται ακυρότητα (βλ. Πράξεις IV Τμ. Ε.Σ. 70/2003, 105/2002, 78, 4/2001, 85/2000).

Τα πρακτικά του Ν.Σ.Κ. δεν παρέχουν στην αρμόδια υπηρεσία την ευχέρεια καταβολής των εγκριθέντων με αυτά ποσών, εκτός αν κριθεί από το Ελεγκτικό Συνέδριο ότι η σχετική δαπάνη είναι νόμιμη (βλ. πρακτικά Ολομ. Ε.Σ. 17ης Γεν./4.6.2003, Πράξεις Ι Τμ. 96/2006, 134/2005 κ.ά).

Αγορά αγροτεμαχίων...Στην κρινόμενη υπόθεση, από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτει ότι η προσβαλλόμενη πράξη κοινοποιήθηκε στον Σύνδεσμο Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Νομού ... στις 22.4.2019 (βλ. το σχετικό από 22.4.2019 αποδεικτικό επίδοσης προς την εξουσιοδοτημένη υπάλληλο του τελευταίου, ....). Εντούτοις, η κρινόμενη αίτηση κατατέθηκε στο Ελεγκτικό Συνέδριο στις ....2019 (αριθμ. πρωτ. ...), ήτοι μετά την παρέλευση της προβλεπόμενης αποκλειστικής δεκαπενθήμερης προθεσμίας, η οποία έληξε στις 7.5.2019, ημέρα Τρίτη, εργάσιμη και μη εξαιρετέα εκ του νόμου. Περαιτέρω, ο ισχυρισμός που προβάλλεται με το υπόμνημα του αιτούντος, ότι η εκπρόθεσμη υποβολή οφείλεται σε λόγους ανωτέρας βίας, και συγκεκριμένα στην απεργία του Σωματείου Ναυτεργατών ... στις 6.5.2019, που κατέστησε αδύνατη την αποστολή του δικογράφου μέσω ταχυμεταφοράς, πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος. Και τούτο, διότι ο επικαλούμενος λόγος ανωτέρας βίας είχε ήδη εκλείψει σε χρόνο πριν την λήξη της προθεσμίας άσκησης της αίτησης ανάκλησης (πρβλ. Ε.Σ. Τμ. Επτ. Μειζ. Συνθ. 1021/2017, 1745/2016), σε κάθε περίπτωση δε, η απεργία του σωματείου των ναυτεργατών δεν αποτελούσε περίσταση δυνάμενη να εμποδίσει την άσκηση της κρινόμενης αίτησης ανάκλησης, δεδομένου ότι για τη νομότυπη άσκησή της αρκούσε η υποβολή του σχετικού δικογράφου με οποιονδήποτε πρόσφορο τρόπο, όπως με κατάθεση από εξουσιοδοτημένο δικηγόρο ή ακόμα και με τηλεομοιοτυπία (ΕΣ Τμ. Μείζ. – Επτ. Σύνθ. 748/2018, VI Τμ. 839/2018, 2675, 2239/2016).

Εκσυγχρονισμός αυτοκινητοδρομίου....Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη 2 της παρούσας, το Δικαστήριο κρίνει τα εξής: Οι προβλεπόμενες στο πλαίσιο του ελεγχόμενου έργου εργασίες, όπως αποτυπώνονται στην οικεία διακήρυξη (άρθρο 11 αυτής, βλ. ανωτέρω σκέψη 3Ε), η οποία αποτελεί το κανονιστικό πλαίσιο που διέπει το συγκεκριμένο διαγωνισμό (βλ. Ε.Σ. Τμ. Μείζ. - Επτ. Σύνθ. 1924/2016, VI Τμ. 1349, 1350, 1351/2017), εφόσον αφορούν στην αποκατάσταση του υφιστάμενου ασφαλτικού στην πίστα του αυτοκινητοδρομίου και αποσκοπούν στη βελτιστοποίηση των μηχανικών χαρακτηριστικών της, στο πλαίσιο προσαρμογής τους στις τελευταίες απαιτήσεις του μηχανοκίνητου αθλητισμού (βλ. άρθρο 11.3 της διακήρυξης), αποτελούν συντήρηση της ήδη υπάρχουσας εγκατάστασης (πίστας του αυτοκινητοδρομίου) και εξυπηρετούν τις λειτουργικές ανάγκες της «....», κατά την εκπλήρωση των σκοπών της, όπως αυτοί προβλέπονται στο Καταστατικό της (βλ. άρθρο 3 αυτού). Κατά συνέπεια, η διενέργεια του ελεγχόμενου διαγωνισμού από τον αιτούντα και με δαπάνες αυτού (ΣΑΤΑ παρελθόντων ετών) αντίκειται στη διάταξη του άρθρου 265 παρ. 3 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων, η οποία ρητά απαγορεύει την άμεση ή έμμεση επιχορήγηση ανώνυμης εταιρείας Ο.Τ.Α. από το Δήμο. Και υπό την εκδοχή δε ότι η προκήρυξη από τον αιτούντα Δήμο του συγκεκριμένου έργου, συνολικού προϋπολογισμού 450.000,00 ευρώ (με ΦΠΑ), αποτελεί αύξηση του κεφαλαίου ή της εισφοράς του Δήμου στην «....», απαιτείται να έχει προηγηθεί, κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 253 παρ. 2 του ως άνω Κώδικα, η εκπόνηση σχετικής οικονομοτεχνικής μελέτης βιωσιμότητας, η οποία, σε κάθε περίπτωση, δεν περιλαμβάνεται στα στοιχεία του φακέλου. Επομένως, όπως ορθά κρίθηκε με την προσβαλλόμενη Πράξη, συντρέχουν λόγοι που κωλύουν την υπογραφή της ελεγχόμενης σύμβασης, παρά τα όσα αντίθετα υποστηρίζονται στην υπό κρίση αίτηση. 

ΑΝΑΘΕΩΡΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.Μ.Ε.Σ/1645/2020

Ενεργειακή αναβάθμιση οδοφωτισμού Δήμου..ζητείται η ανάκληση της 372/2019 Πράξης του ΣΤ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Επιπλέον, ο έλεγχος αυτός, για τη διαπίστωση της αντικειμενικής νομιμότητας της εν λόγω σύμβασης, εκτείνεται, όπως ορθά έπραξε το Κλιμάκιο, στο σύνολο της διαδικασίας σύναψής της, ανεξαρτήτως της 593/2019 απόφασης της ΑΕΠΠ, η οποία εκδόθηκε στο πλαίσιο της ασκηθείσας από την ένωση εταιρειών ... προδικαστικής προσφυγής και των προβαλλόμενων σε αυτή ισχυρισμών περί μη νόμιμου αποκλεισμού της ιδίας (βλ. Ε.Σ. Τμ. VI 1254/2019). Τα δε προβαλλόμενα από τις αιτούσες εταιρείες ότι η προσφορά της «...» είναι απορριπτέα για σειρά λόγων που αναφέρονται στο υπό κρίση δικόγραφό τους, πρέπει να απορριφθούν, δεδομένου ότι με αυτά δεν προσβάλλεται, για πλάνη περί τα πράγματα ή το νόμο, συγκεκριμένη κρίση του Κλιμακίου (βλ. άρθρο 36 παρ. 5 του Κώδικα Νόμων για το Ε.Σ.). Εξάλλου, ο ισχυρισμός του αιτούντος Δήμου ότι συντρέχουν λόγοι δημοσίου συμφέροντος για τη σύναψη της ελεγχόμενης σύμβασης, προβάλλοντας ότι η τυχόν επαναφορά του διαγωνισμού θα επιφέρει μεγάλη οικονομική ζημία στο Δήμο τόσο για την εκ νέου διενέργειά του, όσο και εξαιτίας της καθυστέρησης εκτέλεσης του αντικειμένου του, είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, δοθέντος ότι το δημόσιο συμφέρον εξυπηρετείται προεχόντως με την τήρηση της νομιμότητας στις διαδικασίες ανάθεσης των δημοσίων συμβάσεων (Ε.Σ. Τμ. Μείζ. – Επταμ. Συνθ. 763/2019, VI Τμ. 1605, 2227/2016, 668/2017, 482/2018, 824, 979, 1254/2019). Περαιτέρω, ο ισχυρισμός περί συνδρομής συγγνωστής πλάνης των οργάνων του Δήμου, τα οποία έδρασαν, κατά τα υποστηριζόμενα, συμμορφούμενα με την απόφαση της ΑΕΠΠ, όπως είχαν υποχρέωση (άρθρο 367 παρ. 3 ν. 4412/2016), κατά το μέρος που προβάλλεται από τις αιτούσες εταιρείες είναι απορριπτέος ως απαράδεκτος, καθόσον σε επίκληση της συγγνωστής πλάνης νομιμοποιείται μόνο η αναθέτουσα αρχή (βλ. Ε.Σ. VI Τμ. 1334/2018, 1254/2019), ενώ κατά το μέρος που προβάλλεται από τον αιτούντα Δήμο είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, δεδομένου ότι η απόφαση της ΑΕΠΠ είναι μεν δεσμευτική για την αναθέτουσα αρχή, ωστόσο η σύναψη της σύμβασης τελεί υπό την αίρεση της ολοκλήρωσης επιτυχώς του προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας επί του συνόλου της οικείας διαγωνιστικής διαδικασίας, ο οποίος ασκείται, κατά τα ανωτέρω, ως συνταγματικά κατοχυρωμένη αρμοδιότητα, από το Ελεγκτικό Συνέδριο (βλ. άρθρο 105 παρ. 3 β΄ του ν. 4412/2016). Ομοίως ο ισχυρισμός του Δήμου περί συγγνωστής πλάνης των οργάνων του, τα οποία, στο στάδιο της εξέτασης των προσφορών, χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των οικείων διατάξεων, είχαν την πεποίθηση, όπως υποστηρίζεται, ότι εφαρμόζουν ορθά τους όρους της διακήρυξης περί προσκόμισης των απαιτούμενων δικαιολογητικών, είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, ενόψει της σαφήνειας του εφαρμοστέου εν προκειμένω νομοθετικού πλαισίου, καθώς και της πάγιας νομολογίας του Δικαστηρίου επί των τεθέντων ζητημάτων (βλ. Ε.Σ. Τμ. Μείζ.- Επταμ. Συνθ. 1354/2018, 1264/2019, VI Τμ. 824/2019 κ.α.).Κατ΄ ακολουθίαν των ανωτέρω, πρέπει οι συνεκδικαζόμενες αιτήσεις ανάκλησης να απορριφθούν και να μην ανακληθεί η προσβαλλόμενη 372/2019 Πράξη του ΣΤ΄ Κλιμακίου. Μετά δε την απόρριψη της αίτησης της ένωσης εταιρειών με την επωνυμία «...» και των εταιρειών από τις οποίες η ένωση αυτή αποτελείται α) «....» και β) «...», πρέπει να διαταχθεί η κατάπτωση του κατατεθέντος για την άσκησή της παραβόλου υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου (άρθρο 73 παρ. 4 του Κώδικα Νόμων για το Ε.Σ.).να μην ανακληθεί η προσβαλλόμενη 372/2019 Πράξη του ΣΤ΄ Κλιμακίου

ΔΕΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΜΕΙΖ-ΕΠΤΑΜ.ΣΥΝΘ/1210/2020