Συμπληρωματική σύμβαση έργου- δίκτυα αποχέτευσης...Με δεδομένα τα ανωτέρω και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις σκέψεις 2-5 της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι περιστάσεις που επικαλείται η αναθέτουσα αρχή, εξ αιτίας των οποίων κατέστησαν αναγκαίες οι εργασίες που περιλαμβάνονται στην 1η συμπληρωματική σύμβαση, δεν είναι απρόβλεπτες κατά την έννοια του νόμου και δεν δικαιολογούν τη σύναψη αυτής.Ειδικότερα, ανεξαρτήτως της νομιμότητας της τροποποίησης του αρχικού σχεδιασμού του έργου ως προς την όδευση του αγωγού διάθεσης διατομής Φ355 της αρχικής μελέτης (μεταβολή του σημείου εκβολής του από τον Ποταμό ... στο ρέμα «...») και ως προς τις απαιτήσεις πυροπροστασίας του οικισμού, οι δαπάνες των οποίων δεν βαρύνουν την ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση, η επιλογή της χρήσης μεταλλικών αντιστηρίξεων σε όλα τα βάθη εκσκαφής του δικτύου ακαθάρτων (συνεπεία της οποίας μεταβλήθηκε σημαντικά το πλάτος των ορυγμάτων - από 1,30μ. έως 1,40μ. - και το βάθος τοποθέτησης των αγωγών και αυξήθηκαν, μεταξύ άλλων, οι ποσότητες των προς μεταφορά προϊόντων εκσκαφής -από 1.876,02ton σε 48.144,56ton) και η ένταξη των εργασιών αυτών στο αντικείμενο του αρχικού έργου συνιστά ανεπίτρεπτη εκ των υστέρων μεταβολή και επέκταση του τεχνικού αντικειμένου του, καθόσον αυτό, όπως οριοθετήθηκε με τη Διακήρυξη και την οικεία Τεχνική Έκθεση - Περιγραφή και αποτέλεσε τη βάση της διαδικασίας δημοπράτησης, αφορούσε σε εκσκαφές ορυγμάτων πλάτους 0,90μ. για το βαρυτικό και καταθλιπτικό δίκτυο ακαθάρτων. Στην αιτιολογική έκθεση του 1ου Α.Π.Ε. δεν παρατίθεται αναλυτική αιτιολογία για τα απρόβλεπτα γεγονότα που επέβαλαν τη μεταβολή αυτή κατά την εκτέλεση του έργου, αλλά ούτε και προκύπτει οποιαδήποτε πλημμέλεια στην οριστική μελέτη και στις τεχνικές λύσεις που περιέχει, περιλαμβανόμενων της χωροθέτησης και του βάθους εκσκαφής των ορυγμάτων. Ο δε ανωτέρω, διακωλυτικός της σύναψης της ελεγχόμενης σύμβασης, λόγος, ως προς τις εργασίες αυτές, δεν αίρεται, ακόμα κι αν ήθελε υποτεθεί ότι οι ανωτέρω εργασίες από τη φύση τους δεν μπορούν να διαχωριστούν από το αντικείμενο της αρχικής σύμβασης, ή ότι αυτές είναι αναγκαίες για την ολοκλήρωση και καλύτερη λειτουργία του έργου.

ΔΕΝ ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/606/2021

Κατασκευή και επέκταση αντιπλημμυρικών οχετών- συμπληρωματική σύμβαση..Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙΙ της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει τα εξής: Ως προς τις εργασίες κατασκευής του νέου τεχνικού μήκους 10μ. ίδιας διατομής με πτερυγότοιχους εκατέρωθεν μήκους 5μ. στη νότια πλευρά στην απόληξη του κατασκευασμένου αντιπλημμυρικού αγωγού, το οποίο θα αντικαταστήσει το ήδη υφιστάμενο τεχνικό, δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις των άρθρων 132 παρ. 1 και 156 παρ. 1 του ν.4412/2016 για τη σύναψη της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης. Και τούτο, διότι η ένταξη των εργασιών αυτών στο αντικείμενο του αρχικού έργου συνιστά ανεπίτρεπτη εκ των υστέρων μεταβολή και επέκταση του τεχνικού αντικειμένου του έργου, καθόσον αυτό, όπως οριοθετήθηκε με τη Διακήρυξη και την οικεία Τεχνική Έκθεση - Περιγραφή και αποτέλεσε τη βάση της διαδικασίας δημοπράτησης, αφορούσε στην κατασκευή - επέκταση αντιπλημμυρικού οχετού καθαρής διατομής 2,00Χ2,00μ. με απόληξη στο χείμαρρο …, και όχι στην κατασκευή νέου τεχνικού, όπως επιχειρείται με τις εν λόγω εργασίες της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης. Επομένως, κατά τούτο, με την ελεγχόμενη σύμβαση ανατίθεται αντικείμενο που εκουσίως είχε παραλειφθεί από τις εργασίες της αρχικής εργολαβίας, οι δε εργασίες της δεν ολοκληρώνουν αλλά επεκτείνουν το αντικείμενο της αρχικής σύμβασης, κατά παράβαση των νόμιμων προϋποθέσεων σύναψης συμπληρωματικών συμβάσεων (βλ. Ε.Σ. VI Tμ. 122/2020, 847/2017, πρβλ. Ε΄ Κλ. 906, 337/2019). Σε κάθε δε περίπτωση δεν αιτιολογείται εν προκειμένω η συνδρομή απρόβλεπτων περιστάσεων. (...)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν συντρέχουν οι νόμιμες προϋποθέσεις για τη σύναψη της ελεγχόμενης σύμβασης και ότι κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου συμπληρωματικής, κατά τα ανωτέρω εκτιθέμενα.

Συμπληρωματική σύμβαση εργου...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις το Τμήμα κρίνει ότι η ανάγκη εκτέλεσης των πρόσθετων εργασιών αντιστήριξης που περιλαμβάνονται στην ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση, δεν προκύπτει ότι οφείλεται σε απρόβλεπτες περιστάσεις, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από την Επίτροπο. Η τεχνική μελέτη του έργου στηρίχτηκε στην από 5.1.2017 γεωτεχνική μελέτη, η οποία περιέλαβε γεωτεχνική έρευνα με την εκτέλεση δειγματοληπτικής γεώτρησης συνολικού μήκους 7,50 μέτρων καθώς και οριστική μελέτη αποκατάστασης και σταθεροποίησης της περιοχής του πέτρινου τοίχου που έχει αστοχήσει, με επιλογή συγκεκριμένου συστήματος υποστήριξης (κατασκευή πασσαλότοιχου για μήκος 30 μέτρων περίπου όπισθεν του υπάρχοντος τοιχίου και επεμβάσεις συγκέντρωσης και απομάκρυνσης των υδάτων ανάντη του τοιχίου). Η απόφαση δε, ακολούθως, της αναθέτουσας αρχής να τροποποιήσει την επιλεγείσα τεχνική λύση αντιστήριξης – μετά τη δημοπράτηση και ανάθεση του έργου – δεν προκύπτει ότι οφείλεται σε λόγους που σχετίζονται με αδυναμία εκτέλεσης του έργου ως είχε σχεδιασθεί εξαρχής, αλλά οφείλεται στην αντίθεση του αναδόχου ως προς την επιλεγείσα τεχνική λύση και μέθοδο, η οποία εκφράσθηκε τρεις ημέρες μετά την υπογραφή της αρχικής σύμβασης. Με τον τρόπο αυτό, όμως, τροποποιείται μετά τη δημοπράτηση του έργου το τεχνικό αντικείμενο της κύριας σύμβασης με την εφαρμογή τεχνικής λύσης και μεθόδου, που δεν προδιαγράφεται στα οικεία συμβατικά τεύχη και συντελείται ως εκ τούτου ανεπίτρεπτη, εκ των υστέρων, μεταβολή του αντικειμένου αυτής, με την ανάθεση μη προβλεπόμενων στην αρχική σύμβαση εργασιών, που οδηγεί σε παραβίαση των αρχών της διαφάνειας και της ίσης μεταχείρισης των υποψηφίων (βλ. Ε.Σ. Τμ. Μείζ. Επταμ. Συνθ. 3463/2012, 3210/2011, VI Τμ. 1906/2013), απορριπτομένων όλων των περί του αντιθέτου προβαλλομένων ισχυρισμών του αιτούντος ως αβασίμων. ...

Δεν αναθεωρήθηκε με την ΕΣ/ΤΜ.ΜΕΙΖ-ΕΠΤ.ΣΥΝΘ/541/2020

Συλλογή, μεταφορά, επεξεργασία και διάθεση ακαθάρτων.(....)Οι εργασίες αυτές δεν δύνανται να αποτελέσουν νομίμως αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης, κατά την έννοια των άρθρων 132 και 156 του ν.4412/2016, συνιστούν ανεπίτρεπτη επέκταση του τεχνικού αντικειμένου της αρχικής σύμβασης, που δεν ήταν γνωστή στο σύνολο των εργοληπτικών επιχειρήσεων που συμμετείχαν στην διαγωνιστική διαδικασία για την ανάθεση της εκτέλεσης του αρχικού έργου κατά την υποβολή της προσφοράς τους, και, ως εκ τούτου, δεν αποτέλεσαν τη βάση της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχου.Για τους λόγους αυτούςΑπορρίπτει τις από 4.11.2022 και 9.11.2022 προσφυγές ανάκλησης και  την από 21.11.2022 παρέμβαση.Δεν ανακαλεί την 828/2022 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.ΔΕΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΜΕΙΖΟΝΑ ΟΛΟΜ/551/2023 

Συμπληρωματική σύμβαση έργου...Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙΙ της παρούσας:1) Όσον αφορά στις εργασίες παραλλαγής της χάραξης από Χ.Θ. 11+420 έως Χ.Θ. 13+904, οι οποίες δεν έχουν εκτελεστεί (βλ. την 84791/38.4.2020 βεβαίωση του Διευθυντή της Διευθύνουσας Υπηρεσίας Κατασκευών Κεντρικής, .... της αναθέτουσας αρχής), το Κλιμάκιο κρίνει ότι, από την προσήκουσα εκτίμηση του συνόλου των στοιχείων του φακέλου και ιδίως από τις αιτιολογημένες τεχνικές κρίσεις της από 27.2.2019 έκθεσης εμπειρογνωμοσύνης «επί της προτεινόμενης από την Ανάδοχο παραλλαγής χάραξης» του Ομ. Καθηγητή Ε.Μ.Π. ... και του Καθηγητή Ε.Μ.Π. ..., συνάγεται ότι, στην προκείμενη υπόθεση συντρέχουν οι προϋποθέσεις των άρθρων 132 παρ. 1 περ. γ και 156 παρ. 1 του ν.4412/2016 για τη σύναψη της ελεγχόμενης 1ης συμπληρωματικής σύμβασης ως προς τις εργασίες αυτές. Και τούτο, διότι η ανάγκη εκτέλεσης των ως άνω εργασιών ανέκυψε λόγω νεότερων γεωλογικών στοιχείων, τα οποία δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθούν ή να διαγνωστούν κατά το στάδιο εκπόνησης της αρχικής μελέτης. Ειδικότερα, στην περιοχή της παραλλαγής χάραξης και συγκεκριμένα στην περιοχή εξόδου της σήραγγας Σ2, βρισκόταν ήδη από το στάδιο της μελέτης εγκατεστημένο το αποκλισιόμετρο ΔΝ-03. Η δε περιοχή αυτή είχε χαρακτηριστεί γεωτεχνικά ως «ασταθής». Η αναγνώριση της περιοχής ως «ασταθούς» και οι αρχικές μετρήσεις του αποκλισιόμετρου είχαν συμβάλει στη διαμόρφωση της εγκεκριμένης μελέτης στην περιοχή, ήτοι την κάτω στομίου εξόδου της εν λόγω σήραγγας με τη μέθοδο cover&cut με τεχνικό, που μελετήθηκε να κατασκευαστεί με σύστημα πασσαλοστοιχιών και πλάκα οροφής. Σύμφωνα με τις μετρήσεις, για μεγάλο χρονικό διάστημα (3,5 έτη) στο αποκλισιόμετρο υπήρχε συστηματική μετακίνηση του επιφανειακού εδαφικού μανδύα έως βάθος 9 περίπου μέτρων και με μέσο ρυθμό κίνησης περίπου 1mm/μήνα. Από τις μετρήσεις, όμως, που πραγματοποιήθηκαν κατά τον επόμενο χρόνο, ήτοι από την έναρξη της σύμβασης (Μάιος 2018) έως τον μήνα Απρίλιο του έτους 2019, καταγράφηκαν διατμητικές μετακινήσεις πενταπλάσιας ταχύτητας εδαφικής μετακίνησης σε βάθος 9 μέτρων από αυτήν που υπήρχε πριν τη δημοπράτηση του έργου, γεγονός που κατέστησε απαραίτητη την επανεξέταση και αναμόρφωση των συμβατικών οριστικών μελετών στην περιοχή και την υποβολή εκ μέρους του αναδόχου πρότασης παραλλαγής χάραξης. Με τις περιλαμβανόμενες στην παραλλαγή της χάραξης εργασίες, τα έργα απομακρύνονται από την περιοχή των ερπυστικών παραμορφώσεων του εδαφικού μανδύα, με αποτέλεσμα να αποφεύγονται γεωτεχνικά προβλήματα στην περιοχή εξόδου. Οι ως άνω αποκλίσεις από την αρχική μελέτη επιβεβαιώνονται και από τις μετρήσεις που διενήργησε ο ανάδοχος εγκαθιστώντας το αποκλισιόμετρο ΓΚ Δ623 σε θέση ορύγματος που παρακάμπτεται με την παραλλαγή της χάραξης (βλ. αναλυτικά το από 4.6.2020 υπηρεσιακό σημείωμα του Διευθυντή της Διευθύνουσας Υπηρεσίας Κατασκευών ... της «....»). Η παραλλαγή της χάραξης βασίζεται, κυρίως,, στην ευθυγράμμιση της συμβατικής χάραξης με την κατάργηση των περισσότερων χωματουργικών (ορύγματα και επιχώματα και ορισμένα εκ των οποίων είναι οπλισμένα) και τεχνικών έργων (τοίχοι αντιστήριξης, τέσσερις γέφυρες και μία σήραγγα) και την κατασκευή δύο σηράγγων (μήκους 475 και 170μ.) και μιας νέας γέφυρας (μήκους 120μ.). Ως άμεσο αποτέλεσμα, μειώνεται το μήκος του έργου στο συγκεκριμένο τμήμα από 2.484μ. σε 2.017μ. (μείωση 19% στο συγκεκριμένο τμήμα και 5,6% στο συνολικό μήκος του έργου). Εξάλλου, με την παραλλαγή της χάραξης από Χ.Θ. 11+420 έως Χ.Θ. 13+904, σύμφωνα με την ως άνω από 27.2.2019 έκθεση εμπειρογνωμοσύνης και την από 2.4.2019 γνωμοδότηση του Καθηγητή ... (σχετικά με το αν είναι επιτρεπτή σύμφωνα με τις διατάξεις του ν.4412/2016 η τροποποίηση της σύμβασης και ειδικότερα η προτεινόμενη παράλλαξη χάραξης από Χ.Θ. 11+420 έως Χ.Θ. 13+904), γίνονται δεκτά τα εξής: α) ελαχιστοποιούνται οι γεωτεχνικοί κίνδυνοι, εξασφαλίζοντας ομαλή εξέλιξη της κατασκευής (χρονικά και οικονομικά) και ασφαλέστερη συμπεριφορά του έργου μακροχρόνια, β) αυξάνεται η οδική ασφάλεια και κυκλοφοριακή εξυπηρέτηση του έργου, γ) επιτυγχάνεται ταχύτητα μελέτης που καλύπτει τη διακρατική συμφωνία μεταξύ Ελλάδας -,Βουλγαρίας, δ) μειώνεται δραστικά η περιβαλλοντική όχληση, ε) μειώνονται οι απαιτήσεις συντήρησης και βελτιώνεται η μακρόχρονη λειτουργικότητα του έργου, στ) μειώνεται το εύρος κατάληψης του έργου, ενώ οι περιορισμένες, σε συγκεκριμένες θέσεις, υπερβάσεις των αδειοδοτημένων και εγκεκριμένων ορίων πραγματοποιούνται κατά κόρον σε δημόσιες εκτάσεις, ζ) υποβοηθιέται το χρονοδιάγραμμα των εργασιών, καθώς η κατασκευή εντός των σηράγγων είναι ανεξάρτητη των καιρικών συνθηκών, θ) το εκτιμώμενο κόστος είναι μόλις κατά 2% μεγαλύτερο από το εκτιμώμενο κόστος της συμβατικής χάραξης, που είχε προσδιοριστεί στο ποσό των 5.669.671,26 ευρώ, θ) με την τροποποίηση δεν εισάγονται όροι που θα επέτρεπαν τη συμμετοχή περισσότερων υποψηφίων - αναδόχων και ι) η ως άνω λύση δεν συνεπάγεται αλλαγή της οικονομικής ισορροπίας υπέρ του αναδόχου, είτε άμεσα με την αύξηση της αμοιβής του, ήτοι του συμβατικού τιμήματος, είτε έμμεσα με τη μείωση των συμβατικών υποχρεώσεων ή μη επιτρεπτή κρατική ενίσχυση. Κατά συνέπεια, οι συμπληρωματικές εργασίες παραλλαγής χάραξης από Χ.Θ. 11+420 έως Χ.Θ. 13+904 συνδέονται άρρηκτα με την αρχική εργολαβία και είναι αναγκαίες για την ολοκλήρωση του τεχνικού της αντικειμένου. Σε κάθε δε περίπτωση, η ως άνω παραλλαγή χάραξης, η οποία προέκυψε λόγω νεών γεωλογικών - γεωτεχνικών συνθηκών δεν συνιστά κατασκευή άλλου έργου (βλ. Ε.Σ. Τμ. Μείζ.-Επτ. Συνθ. 1378/2017, πρβλ. Τμ. Μείζ.-Επτ. Συνθ. 4001/2013, Ε΄ Κλ. 889, 586/2019). Τέλος, η γεωλογική έρευνα και μελέτη, με βάση την οποία προσδιορίστηκε και δημοπρατήθηκε το τεχνικό αντικείμενο του αρχικού έργου, συντάχθηκε με τα δεδομένα του έτους 2015 (βλ. σχετική έκθεση εμπειρογνωμοσύνης των καθηγητών ... και ... υποβληθείσα στις 24.11.2015, με βάση την οποία οριστικοποιήθηκαν οι μελέτες των έργων στην παραπάνω γεωτεχνικά κρίσιμη περιοχή). Επομένως, οι διατμητικές μετακινήσεις πενταπλάσιας ταχύτητας εδαφικής μετακίνησης, που διαπιστώθηκαν από το αποκλισιόμετρο ΔΝ-03 μετά την υπογραφή της σύμβασης - κατά το χρονικό διάστημα μεταξύ Μαΐου 2018 και Απριλίου 2019 - στην περιοχή του έργου, ανάγονται σε χρόνο μεταγενέστερο των αρχικών ερευνών και μελετών και δεν μπορούσαν να προβλεφθούν. Κατόπιν τούτων, συνεκτιμώμενου του επείγοντος χαρακτήρα για την εκτέλεση των επίμαχων συμπληρωματικών εργασιών και του ότι με την ελεγχόμενη σύμβαση δεν επέρχεται επέκταση του φυσικού και τεχνικού αντικειμένου της αρχικής σύμβασης, αλλά ολοκλήρωση αυτού, το Κλιμάκιο κρίνει ότι συντρέχουν όλες οι νόμιμες προϋποθέσεις για τη σύναψη της επίμαχης συμπληρωματικής σύμβασης ως προς τις εργασίες παραλλαγής χάραξης από Χ.Θ. 11+420 έως Χ.Θ. 13+904.

ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.6/1893/2020

Συμπληρωματική σύμβαση έργου- Επισκευή και συντήρηση σχολικών κτιρίων...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη 2 της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει τα ακόλουθα: Οι αποτελούσες αντικείμενο της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης εργασίες, στις οποίες περιλαμβάνονται και νέες τιμές εργασιών, στα συμπεριληφθέντα στην αρχική σύμβαση κτίρια σχολείων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης του Δήμου ... (Γυμνάσια: 1ο, 2ο, 3ο, 5ο, 6ο, 7ο, 8ο, 10ο, 12ο, 14ο, Εσπερινό και Ειδικό, Λύκεια: 5ο, 6ο & 8ο, 7ο & 10ο και 13ο) συνέχονται με το τεχνικό αντικείμενο της αρχικής σύμβασης, που συνίσταται στη συντήρηση και επισκευή των εν λόγω κτιρίων, κατέστησαν δε αναγκαίες λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων κατά την εκτέλεση του αρχικώς ανατεθέντος έργου, συνιστάμενων στον σεισμό που έλαβε χώρα στην .... στις 19.7.2019, ήτοι μόλις κάποιες ημέρες μετά την υπογραφή της αρχικής σύμβασης (4.7.2019) και, προφανώς, δεν ήταν εφικτό να προβλεφθούν κατά τη σύνταξη της μελέτης και των συμβατικών τευχών της αρχικής σύμβασης, ούτε να αντιμετωπιστούν επαρκώς με την αρχικώς εκτελούμενη σύμβαση. Είναι δε οι εργασίες αυτές αναγκαίες για την ολοκλήρωση της αρχικής σύμβασης, αποσκοπώντας να καταστήσουν τα υπό συντήρηση και επισκευή σχολικά κτίρια ασφαλή και πλήρως λειτουργικά. Εξάλλου, οι εργασίες αυτές δεν μπορούν από τεχνική και οικονομική άποψη να διαχωριστούν από την αρχική σύμβαση, χωρίς να δημιουργηθούν μείζονα προβλήματα για την αναθέτουσα αρχή, καθώς συνέχονται με το υπό κατασκευή έργο και είναι απαραίτητες για τη λειτουργικότητα, καθώς και για την άρτια και έντεχνη ολοκλήρωση του αντικειμένου αυτής. Τέλος, η υπό κρίση συμπληρωματική σύμβαση νομίμως καταρτίζεται σύμφωνα με τις προπαρατεθείσες διατάξεις, διότι η αξία της εν λόγω σύμβασης ανέρχεται στο ποσό των 72.798,67 ευρώ (μη συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α.), το οποίο αντιστοιχεί σε ποσοστό 35,26% της αρχικής σύμβασης και, ως εκ τούτου, δεν υπερβαίνει το ποσοστό του 50% του ποσού αυτής (206.451,55 ευρώ, χωρίς Φ.Π.Α.). Ωστόσο, όσον αφορά στις εργασίες που αντιστοιχούν σε μη συμπεριληφθέντα στην αρχική σύμβαση σχολικά κτίρια και συγκεκριμένα στα κτίρια των σχολείων 3ο ΣΕΚ, 17ο Δημοτικό, 45ο Δημοτικό, 9ο & 50ο Νηπιαγωγείο, δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις των άρθρων 132 παρ. 1 περ. γ και 156 παρ. 1 του ν.4412/2016 για τη σύναψη της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης. Και τούτο, διότι η ένταξη των εργασιών αυτών στο αντικείμενο του αρχικού έργου συνιστά ανεπίτρεπτη εκ των υστέρων μεταβολή και επέκταση του τεχνικού αντικειμένου του έργου, δεδομένου ότι αυτό, όπως οριοθετήθηκε με τη Διακήρυξη, την Τεχνική Έκθεση και τα οικεία συμβατικά τεύχη και αποτέλεσε τη βάση της διαδικασίας δημοπράτησης, αφορούσε στην επισκευή και συντήρηση κτιρίων συγκεκριμένων κατονομαζόμενων σχολείων της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης του Δήμου .... Επομένως, κατά τούτο, με την ελεγχόμενη σύμβαση ανατίθεται αντικείμενο που εκουσίως είχε παραλειφθεί από τις εργασίες της αρχικής εργολαβίας, οι δε εργασίες της δεν ολοκληρώνουν αλλά επεκτείνουν το αντικείμενο της αρχικής σύμβασης, κατά παράβαση των νόμιμων προϋποθέσεων σύναψης συμπληρωματικών συμβάσεων (βλ. Ε.Σ. VI Tμ. 122/2020, 847/2017, πρβλ. Ε΄ Κλ. 145/2020, 906, 337/2019). Ως εκ τούτου, εφόσον δεν προκύπτει οποιαδήποτε λειτουργική διασύνδεση των εν λόγω εργασιών της συμπληρωματικής σύμβασης με το αντικείμενο του έργου, ούτε είναι αναγκαίες οι εργασίες αυτές για την έντεχνη ολοκλήρωση και τελειοποίησή του, μπορούν δε ευχερώς να διαχωριστούν τεχνικά και οικονομικά από αυτό, συντρέχει περίπτωση ανεπίτρεπτης επέκτασης του τεχνικού και φυσικού αντικειμένου του αρχικού έργου και μη νόμιμης ανάθεσης των συγκεκριμένων εργασιών με συμπληρωματική σύμβαση. Το δε κατεπείγον της αναγκαιότητας εκτέλεσης των εν λόγω εργασιών δεν αποτελεί νόμιμη προϋπόθεση για τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης και δεν δύναται να δικαιολογήσει την ανάθεση των εργασιών με τις διατάξεις περί συμπληρωματικών συμβάσεων (Ε.Σ. Ε΄ Κλ. 922, 379/2019, 30/2018).

ΔΙΚΤΥΑ ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗΣ ΑΚΑΘΑΡΤΩΝ: Με τα δεδομένα αυτά το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι ως άνω εργασίες δεν δύνανται να αποτελέσουν νομίμως αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης, κατά την έννοια των άρθρων 132 και 156 του ν.4412/2016, όπως οι διατάξεις αυτές ερμηνεύθηκαν ανωτέρω. Οι εργασίες που περιλαμβάνονται στην υποβληθείσα προς έλεγχο 1η συμπληρωματική σύμβαση συνιστούν ανεπίτρεπτη επέκταση του αντικειμένου της αρχικής σύμβασης, που δεν ήταν γνωστή στο σύνολο των εργοληπτικών επιχειρήσεων που συμμετείχαν στη διαγωνιστική διαδικασία για την ανάθεση της εκτέλεσης του αρχικού έργου κατά την υποβολή της προσφοράς τους, και, ως εκ τούτου, δεν αποτέλεσαν τη βάση της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχου. Ειδικότερα, οι ανωτέρω εργασίες (βλ σκ. 3.4) αφορούν αποκλειστικά εργασίες που αφορούν το μη προβλεπόμενο από την αρχική σύμβαση τριτεύον δίκτυο αποχετευτικής σύνδεσης ακινήτων και συνιστούν κατ’ ουσίαν την ανάθεση της υλοποίησης ενός νέου έργου, το οποίο δεν είχε συμπεριληφθεί στη μελέτη του αρχικού. Συγκεκριμένα, προκειμένου να διασφαλιστεί η απαιτούμενη, για τη λειτουργία των μεγαλύτερων των αρχικά προβλεφθέντων αντλιών, ποσότητα λυμάτων, αποφασίστηκε να εκτελεστούν εργασίες, οι οποίες επεκτείνουν το αρχικό αντικείμενο, αφορώντας το μη προβλεπόμενο στην αρχική σύμβαση τριτεύον δίκτυο αποχετευτικής σύνδεσης, το οποίο επεκτείνεται σε περισσότερα ακίνητα σε σχέση με το προβλεπόμενο στην αρχική σύμβαση δευτερεύον, με αποτέλεσμα οι εργασίες που θα εκτελεστούν να μη συμβάλουν στην άρτια ολοκλήρωση του αντικειμένου της αρχικής σύμβασης, αλλά να επεκτείνουν τη δυναμικότητά του. Περαιτέρω, οι ανωτέρω εργασίες μπορούν τεχνικά και οικονομικά να διαχωριστούν από την αρχική σύμβαση, καθόσον αποτελούν το αυτοτελές, σε σχέση με τα προβλεφθέντα από την αρχική σύμβαση, έργο της κατασκευής αγωγών τριτεύοντος δικτύου αποχετευτικής σύνδεσης, που δεν περιλαμβάνεται στην αρχική σύμβαση. Τέλος, εφόσον διαπιστώνεται ανεπίτρεπτη επέκταση του αντικειμένου της αρχικής σύμβασης, αλυσιτελώς η αναθέτουσα αρχή επικαλείται την αδυναμία εκτέλεσης εργασιών από δυο αναδόχους και την ανάγκη ταυτόχρονης εκτέλεσης των εργασιών της αρχικής και συμπληρωματικής.  
ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/1717/2023 

ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΛΥΜΑΤΩΝ.(...)Συνεπώς, η επιγενόμενη (συνεπεία των θυελλωδών ανέμων και των προκληθεισών μεγάλων κυματισμών) βλάβη, στη θωράκιση του υποθαλάσσιου αγωγού, καθιστά αυτονοήτως μη λειτουργικό το όλο έργο της επέκτασης και του εκσυγχρονισμού της ΕΕΛ, το οποίο σχεδιάστηκε συγκεντρωτικά και προϋπέθετε κατά το χρόνο έγκρισης της οικείας μελέτης και σύναψης της αρχικής σύμβασης την αρτιότητα και λειτουργικότητα του προϋφιστάμενου αγωγού, για τον οποίο η μόνη επέμβαση που προβλέφθηκε προκειμένου να εξασφαλίζεται η καλύτερη διάχυση της εκροής ήταν η προσθήκη στομίων στον διαχυτήρα του. Η λειτουργική αυτή ενότητα επιρρωνύεται, τόσο από την πρόβλεψη της διακήρυξης της αρχικής σύμβασης ότι στο αντικείμενο του έργου περιλαμβάνονται όλες οι απαιτούμενες εργασίες αναβάθμισης και επέκτασης της υφιστάμενης ΕΕΛ, έστω και εάν δεν αναφέρονται ρητά στα τεύχη δημοπράτησης, όσο και από την τεχνική περιγραφή των εργασιών αυτών, η οποία καταστρώθηκε με λεπτομερή παράθεση των υφιστάμενων εγκαταστάσεων, μονάδων και κατασκευών, στις οποίες περιλαμβάνεται και ο υποθαλάσσιος αγωγός που μαζί με τον αντίστοιχο χερσαίο επιτελούν τη λειτουργία της διάθεσης των επεξεργασμένων λυμάτων στην θάλασσα και εντάσσονται στο έργο της επέκτασης της ΕΕΛ. Επομένως, οι συμπληρωματικές εργασίες που περιλαμβάνει η ελεγχόμενη 1η συμπληρωματική σύμβαση είναι τεχνικά αναγκαίες και συντελούν αφενός στην άρτια ολοκλήρωση του αντικειμένου της αρχικής σύμβασης χωρίς να αποτελούν ανεπίτρεπτη επέκτασή του ή μεταβολή της φύσης του, αφετέρου στην επίτευξη του σκοπού του έργου που είναι η επέκταση και αναβάθμιση της υφιστάμενης ΕΕΛ, ώστε να αποκτήσει δυναμικότητα ικανή να ανταποκριθεί αποτελεσματικά στις αυξημένες απαιτήσεις επεξεργασίας λυμάτων λόγω της προβλεπόμενης αύξησης του πληθυσμού κατά την επερχόμενη 20ετία και των όρων που τίθενται στην περιβαλλοντική αδειοδότηση του έργου. Για τους λόγους αυτούς Δέχεται την προσφυγή ανάκλησης τηςς  798/2022 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου και την υπέρ αυτής παρέμβαση

Ασφαλτοστρώσεις Δήμου...Με τα δεδομένα αυτά και κατόπιν συνεκτίμησης του συνόλου των υποβληθέντων ενώπιον του στοιχείων, το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν συντρέχουν εν προκειμένω οι προϋποθέσεις σύναψης της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης.4.1. Ειδικότερα, οι εργασίες οδοποιίας επί της οδού από τον Ζωολογικό Κήπο έως τον … συνιστούν ανεπίτρεπτη, εκ των υστέρων, ήτοι μετά τη δημοπράτηση του έργου, ουσιώδη τροποποίηση και επέκταση του τεχνικού του αντικειμένου, καθώς δεν προβλέπονταν στην αρχική σύμβαση, δεν ήταν γνωστές στο σύνολο των διαγωνιζομένων κατά την υποβολή της προσφοράς τους και δεν αποτέλεσαν τη βάση της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχου. Ειδικότερα, στο αρχικό έργο είχε προβλεφθεί η πραγματοποίηση εργασιών ηλεκτροφωτισμού σε εντοπισμένες θέσεις επί της «Λεωφόρου του ΌΧΙ», ήτοι,  σύμφωνα με την τεχνική περιγραφή του έργου και τα τοπογραφικά διαγράμματα που προσκομίστηκαν, με σημειωμένες επ’ αυτών τις θέσεις του αρχικού έργου και των νέων εργασιών, «εμπρός του Ναού …, απέναντι δίπλα χώρου πρασίνου, στην είσοδο από το Δήμο … και προς …». Αντιθέτως, με την ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση επιδιώκεται η πραγματοποίηση εκτεταμένων εργασιών άλλης φύσης, ήτοι εργασιών οδοποιίας, σε μεγάλο μήκος της οδού που αποτελεί τη συνέχεια της «Λεωφόρου του ΌΧΙ» εκτός του αστικού ιστού της Δ.Ε. …. Επομένως, οι προτεινόμενες εργασίες συνιστούν ένα νέο, αυτοτελές, τεχνικό έργο, που ουδόλως συνδέεται με τις πραγματοποιηθείσες εργασίες ηλεκτροφωτισμού επί της «Λεωφόρου του ΌΧΙ». Ούτε, προφανώς, πρόκειται για εργασίες που δεν μπορούν να διαχωριστούν από τις εργασίες ηλεκτροφωτισμού επί της «Λεωφόρου του ΌΧΙ» χωρίς βλάβη για την αναθέτουσα αρχή ή που είναι αναγκαίες για την άρτια ολοκλήρωση και λειτουργικότητα του έργου. Τέλος, η ανάγκη άμεσης αποκατάστασης των βλαβών επί της εν λόγω οδού, που επικαλείται η αναθέτουσα αρχή, δεν καθιστά επιτρεπτή τη συμπερίληψη των εργασιών αυτών στην τρέχουσα εργολαβία, αφού δεν πληρούνται οι λοιπές προϋποθέσεις για τη νόμιμη σύναψη της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης, οι οποίες πρέπει να συντρέχουν σωρευτικά.(...)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις για την εκτέλεση των ανωτέρω συμπληρωματικών εργασιών και, ως εκ τούτου, κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Να ελέγξει τη νομιμότητα της 1ης Συμπληρωματικής Σύμβασης του έργου «Εργασίες Διαμόρφωσης Κυττάρων Β΄ Φάσης».(....)Επομένως, από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει ότι έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία που απαιτείται κατά νόμο να προηγηθεί για τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης και η οποία, ολοκληρούμενη σε μία και μοναδική φάση, περιλαμβάνει την έκδοση απόφασης ανάθεσης στον ανάδοχο συμπληρωματικής σύμβασης και έγκρισης του σχετικού Α.Π.Ε..Κατόπιν τούτων, το Κλιμάκιο κρίνει ότι προώρως και ως εκ τούτου απαραδέκτως υποβλήθηκε ενώπιόν του για προσυμβατικό έλεγχο το ανωτέρω σχέδιο της 1ης Συμπληρωματικής Σύμβασης Εργασιών.

ΒΛΕΠΕ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.6/2345/2017.