Προγραμματική σύμβαση...Με αυτά τα δεδομένα και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η σύμβαση αυτή μεταξύ του .... και της .... με το ανωτέρω περιεχόμενο αποτελεί γνήσια προγραμματική – οριζόντιας συνεργασίας σύμβαση, η οποία εξαιρείται, ως εκ τούτου, από το πεδίο εφαρμογής του ν. 4412/2016. Και τούτο, διότι συνάπτεται μεταξύ δύο αναθετουσών αρχών που αποβλέπουν στη μεταξύ τους συνεργασία προς την επίτευξη ενός σκοπού δημόσιου συμφέροντος (σχετ. Ελ.Συν. Τμ. Μείζ. Επταμ. Σύνθ. 2769/2011, Ζ´ Κλ. 285/2015, 128/2013, πρβλ. Τμ. Μείζ. Επταμ. Σύνθ. 2770, 2271/2011, Ζ´ Κλ. 175/2015), ο οποίος συνίσταται στην ψηφιακή/μηχανογραφική αναβάθμιση του ..... προς όφελος της τοπικής κοινωνίας. Ειδικότερα, από το υποβληθέν σχέδιο προκύπτει η ανάληψη σχετικών υποχρεώσεων εκ μέρους των συμβαλλόμενων μερών, με αλληλοσυμπλήρωση των αρμοδιοτήτων τους, το δε αντικείμενο της προγραμματικής σύμβασης παρίσταται προδήλως συναφές με τους καταστατικούς σκοπούς της «....», και, επομένως, οι συμβαλλόμενοι εκκινούν από κοινή αφετηρία (Ελ.Συν. Ζ΄ Κλιμ. 223/2018). Εξάλλου, οι εμπλεκόμενοι φορείς και ιδίως η φερόμενη ως φορέας υλοποίησης του προγράμματος αναπτυξιακή επιχείρηση (οι συναλλαγές της οποίας, όπως προκύπτει από τα από τα αναφερόμενα στη σκέψη 3 της παρούσας, πραγματοποιείται σχεδόν εξ ολοκλήρου προς τους φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης της εδαφικής της περιφέρειας) δεν εκτελούν τις κρίσιμες δραστηριότητες στην ελεύθερη αγορά σε ποσοστό μεγαλύτερο του προβλεπόμενου στο άρθρο 12 παρ. 4 του ν. 4412/2016 (πρβλ. Ελ.Συν. Τμ. Μείζ. Επτ. Σύνθ. 903/2018, βλ. αποφ. VI Tμ. 957/2018). Περαιτέρω, η πρόβλεψη στη σύμβαση της δυνατότητας της .... να αναθέσει σε ιδιώτες μέρος των αναγκαίων για την υλοποίηση της σύμβασης εργασιών, δεν είναι πρόσφορο να οδηγήσει σε καταστρατήγηση των διατάξεων περί σύναψης δημοσίων συμβάσεων, δεδομένου ότι η εν λόγω εταιρεία, ως αναθέτουσα αρχή κατά τους όρους του άρθρου 2 του ν. 4412/2016, οφείλει κατά τις συναλλαγές της με τρίτους, οι οποίες είναι αναγκαίες για την επιτέλεση των καθηκόντων που της ανατίθενται με την ελεγχόμενη σύμβαση, να τηρεί τις διατάξεις περί σύναψης δημοσίων συμβάσεων (βλ. Ελ.Συν. αποφ. VI Τμ. 957/2018). Τέλος, προβλέπεται η σύσταση Επιτροπής Παρακολούθησης, ενώ σε περίπτωση τυχόν παράβασης από τα συμβαλλόμενα μέρη των συμβατικών τους υποχρεώσεων προβλέπεται (άρθρο 6 του ελεγχόμενου σχεδίου) η κατάπτωση των ορισθεισών ποινικών ρητρών, και, συνεπώς, υφίσταται έλεγχος, ως προς την εκπλήρωση των υποχρεώσεων που αναλαμβάνει κάθε φορέας δυνάμει της προγραμματικής σύμβασης.

Προγραμματική σύμβαση....Με αυτά τα δεδομένα, και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η σύμβαση αυτή μεταξύ του Δήμου ... και της .... με το ανωτέρω περιεχόμενο αποτελεί γνήσια προγραμματική – οριζόντιας συνεργασίας σύμβαση, η οποία εξαιρείται, ως εκ τούτου, από το πεδίο εφαρμογής του ν. 4412/2016. Και τούτο, διότι συνάπτεται μεταξύ δύο αναθετουσών αρχών (βλ. σκ. 4 και 5) που αποβλέπουν στη μεταξύ τους συνεργασία προς την επίτευξη ενός σκοπού δημόσιου συμφέροντος (σχετ. Ελ.Συν. Τμ. Μείζ. Επταμ. Σύνθ. 2769/2011, Ζ´ Κλ. 329, 298/2018, 285/2015, 128/2013, πρβλ. Τμ. Μείζ. Επταμ. Σύνθ. 2770, 2271/2011, Ζ´ Κλ. 175/2015), ο οποίος συνίσταται: α) στην μηχανογραφική υποστήριξη Τμημάτων της Διεύθυνσης Οικονομικών και β) στην ανάπτυξη, συντήρηση, αναβάθμιση, εκσυγχρονισμό και μηχανογραφική υποστήριξη των ηλεκτρονικών εφαρμογών του συστήματος είσπραξης βεβαιωμένων παραβάσεων Κ.Ο.Κ., οφειλών και τελών της Διεύθυνσης Προσόδων του Δήμου ..... Ειδικότερα, από το υποβληθέν σχέδιο, προκύπτει η ανάληψη σχετικών υποχρεώσεων εκ μέρους των συμβαλλόμενων μερών, με αλληλοσυμπλήρωση των αρμοδιοτήτων τους, το δε αντικείμενο της προγραμματικής σύμβασης παρίσταται προδήλως συναφές με τους καταστατικούς σκοπούς της «...», και, επομένως, οι συμβαλλόμενοι εκκινούν από κοινή αφετηρία (Ελ.Συν. Ζ΄ Κλιμ. 223/2018). Εξάλλου, οι εμπλεκόμενοι φορείς και ιδίως η φερόμενη ως φορέας υλοποίησης του προγράμματος αναπτυξιακή επιχείρηση (οι συναλλαγές της οποίας, όπως προκύπτει από τα από τα αναφερόμενα στη σκέψη 4.2 της παρούσας, πραγματοποιείται σχεδόν εξ ολοκλήρου προς τους φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης της εδαφικής της περιφέρειας) δεν εκτελούν τις κρίσιμες δραστηριότητες στην ελεύθερη αγορά σε ποσοστό μεγαλύτερο του προβλεπόμενου στο άρθρο 12 παρ. 4 του ν. 4412/2016 (πρβλ. Ελ.Συν. Τμ. Μείζ. Επτ. Σύνθ. 903/2018, βλ. αποφ. VI Tμ. 957/2018). Περαιτέρω, η πρόβλεψη στη σύμβαση της δυνατότητας της ..... να αναθέσει σε ιδιώτες μέρος των αναγκαίων για την υλοποίηση της σύμβασης εργασιών, δεν είναι πρόσφορο να οδηγήσει σε καταστρατήγηση των διατάξεων περί σύναψης δημοσίων συμβάσεων, δεδομένου ότι η εν λόγω εταιρεία, ως αναθέτουσα αρχή κατά τους όρους του άρθρου 2 του ν. 4412/2016, οφείλει κατά τις συναλλαγές της με τρίτους, οι οποίες είναι αναγκαίες για την επιτέλεση των καθηκόντων που της ανατίθενται με την ελεγχόμενη σύμβαση, να τηρεί τις διατάξεις περί σύναψης δημοσίων συμβάσεων (βλ. Ελ.Συν. αποφ. VI Τμ. 957/2018). Τέλος, προβλέπεται η σύσταση Επιτροπής Παρακολούθησης, ενώ, σε περίπτωση τυχόν παράβασης από τα συμβαλλόμενα μέρη των συμβατικών τους υποχρεώσεων, προβλέπεται (άρθρο 10 του ελεγχόμενου σχεδίου) η κατάπτωση των ορισθεισών ποινικών ρητρών, και, συνεπώς, υφίσταται έλεγχος, ως προς την εκπλήρωση των υποχρεώσεων που αναλαμβάνει κάθε φορέας δυνάμει της προγραμματικής σύμβασης.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ:Με τα δεδομένα αυτά, και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η σύμβαση αυτή μεταξύ του Δήμου Αθηναίων, της «..... Α.Ε.» και της «......» με το ανωτέρω περιεχόμενο, δεν αποτελεί δημόσια σύμβαση, συναπτόμενη εξ επαχθούς αιτίας, κατά την έννοια του άρθρου 2 παρ. 1 της Οδηγίας 2014/24//ΕΕ, αλλά είναι γνήσια προγραμματική σύμβαση του άρθρου 100 του ν.3852/2010, το αντικείμενο της οποίας συνίσταται στη συνεργασία των ανωτέρω φορέων προς την επίτευξη ενός σκοπού δημόσιου συμφέροντος (σχετ. Ε.Σ. Τμ. Μείζ. – Επταμ. Σύνθ. 2769/2011, Ζ´ Κλ. 285/2015, 128/2013, πρβλ. Ε.Σ. Τμ. Μείζ. – Επταμ. Σύνθ.  2770, 2271/2011, Ζ´ Κλ. 175/2015). Ειδικότερα, από το υποβληθέν σχέδιο, προκύπτει η ανάληψη σχετικών υποχρεώσεων εκ μέρους όλων των συμβαλλόμενων μερών, με αλληλοσυμπλήρωση των αρμοδιοτήτων τους, το δε αντικείμενο της προγραμματικής σύμβασης παρίσταται συναφές τόσο με τους καταστατικούς σκοπούς της «..... Α.Ε.», όσο και με εκείνους της «......», και, επομένως, οι τρεις συμβαλλόμενοι εκκινούν από κοινή αφετηρία. Περαιτέρω, η ελεγχόμενη σύμβαση δεν επιφέρει στρέβλωση του ανταγωνισμού, καθόσον το σύνολο των ανοιχτών στον ανταγωνισμό παρασχεθησομένων υπηρεσιών και προμηθειών θα υλοποιηθούν με σειρά περαιτέρω διαγωνιστικών διαδικασιών, για τη σύναψη συμβάσεων με τρίτους φορείς (φυσικά ή νομικά πρόσωπα), ενώ η προβλεπόμενη καταβολή χρηματικών ποσών στις «..... Α.Ε.» και «......» δεν συνιστά μονομερή περιουσιακή μετακίνηση, ούτε αμοιβή τους για τις παρασχεθησόμενες υπηρεσίες, αλλά αποσκοπεί στην κάλυψη του κόστους εκτέλεσης των συμβατικών υποχρεώσεών τους, όπως αυτό αναλύεται στο σχετικό Παράρτημα του ελεγχόμενου σχεδίου. Τέλος, σε περίπτωση τυχόν παράβασης από τα συμβαλλόμενα μέρη των συμβατικών τους υποχρεώσεων, προβλέπεται (άρθρα 14 και 15 του ελεγχόμενου σχεδίου) η κατάπτωση των ορισθεισών ποινικών ρητρών, και, συνεπώς, υφίσταται έλεγχος, ως προς την εκπλήρωση των υποχρεώσεων που αναλαμβάνει κάθε φορέας δυνάμει της προγραμματικής σύμβασης.

Παροχή υπηρεσιών καθαριότητας σε εκτέλεση προγραμματικής σύμβασης:Με τα δεδομένα αυτά η ελεγχόμενη προγραμματική σύμβαση καταρτίζεται βάσει των άρθρων 30 παρ. 1 δ΄ του ν. 3536/2007 και 1 παρ. 2 της Κ.Υ.Α. 2527/2009, όπου προβλέπεται η δυνατότητα να ανατεθεί από τους Δήμους στον οικείο .....η συλλογή και η μεταφορά στερεών αποβλήτων. Στο πλαίσιο αυτό, οι πλύσεις κάδων, καθώς και η χρήση σαρώθρου αποτελούν αναγκαίες υποστηρικτικές εργασίες για την υλοποίηση της συλλογής και μεταφοράς και επομένως νομίμως ανατίθεται στην ...... η εργασία της πλύσης κάδων, καθώς και οι εργασίες του σαρώθρου (Ε.Σ. Τμ. Μείζ. - Επταμ. Σύνθ. 1353/2018). Όπως δε αναλυτικά στις προαναφερόμενες αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου ..... αναφέρεται, ο Δήμος δεν διαθέτει προσωπικό εφοδιασμένο με ειδική άδεια για τη χρήση σαρώθρου ούτε όχημα με αρπάγη κατάλληλο για την αποκομιδή των ογκωδών απορριμμάτων. Εξάλλου, αβασίμως προβάλλεται ότι, λαμβάνοντας υπόψη το εργοδοτικό κόστος ενός ΔΕ Οδηγού, η πρόσληψη χειριστή σαρώθρου θα ήταν οικονομικότερη για τον Δήμο από την ανάθεση της υπηρεσίας στον Φο.Δ.Σ.Α., καθώς, σύμφωνα με την προγραμματική σύμβαση, ο .....αναλαμβάνει εκτός από το κόστος της αμοιβής του οδηγού, τη διάθεση του οχήματος, το κόστος συντήρησης - επισκευής και όποιο άλλο έξοδο βαρύνει το όχημα, ενώ θα έχει την ευθύνη του κόστους αμοιβής και ασφάλισης κατ’ ελάχιστο ενός χειριστή και ενός οδηγού. Περαιτέρω, οι Φο.Δ.Σ.Α., κατά το άρθρο 1 παρ. 5 της Κ.Υ.Α. 2527/2009, δύνανται να συνάπτουν συμβάσεις με φυσικά ή νομικά πρόσωπα για την ανάθεση επιμέρους υπηρεσιών διαχείρισης των αποβλήτων και λοιπών υπηρεσιών λειτουργίας, στη συγκεκριμένη δε περίπτωση, δεδομένου ότι η ...... δεν διαθέτει το απαιτούμενο προσωπικό για την παροχή των ως άνω νομίμως αναλαμβανόμενων υποστηρικτικών εργασιών συλλογής και μεταφοράς αποβλήτων προς τους Δήμους μέλη της, δύναται να διενεργεί διαγωνισμούς για την ανάθεση των σχετικών υπηρεσιών σε αναδόχους (Ε.Σ. Τμ. Μείζ. - Επταμ. Σύνθ. 1353/2018). Περαιτέρω, δεν είναι νόμιμος  ο όρος του άρθρου 4 της σύμβασης που ορίζει, σε περίπτωση μη καταβολής του τιμήματός της, τον τρόπο είσπραξης της απαίτησης του .....με την διαδικασία του άρθρου 17β του ν. 4071/2012, ήτοι με απευθείας είσπραξή της από τα ανταποδοτικά τέλη των Ο.Τ.Α. μέσω της Δ.Ε.Η. ΑΕ ή εάν αυτά δεν επαρκούν από του Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους των Ο.Τ.Α. Τούτο διότι, πρωτίστως, ο όρος αυτός δεν έχει εγκριθεί με την ανωτέρω 97/2017 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου ...... Ωστόσο, ο όρος αυτός δεν καθιστά την ελεγχόμενη δαπάνη μη νόμιμη, καθόσον στην υπό κρίση περίπτωση δεν έγινε χρήση του όρου αυτού. Επιπλέον, ενόψει των ως άνω βεβαιώσεων καλής εκτέλεσης, κανονικά εντέλλεται η ελεγχόμενη δαπάνη, χωρίς να ασκεί επιρροή το ότι δεν επισυνάπτεται απόφαση ορισμού υπαλλήλων για την παρακολούθηση υλοποίησης της σύμβασης, αφού αφενός έχει οριστεί Κοινή Επιτροπή Παρακολούθησής της, σύμφωνα με το άρθρο 6 αυτής, αφετέρου με τις ως άνω βεβαιώσεις δεν καταλείπεται αμφιβολία ότι παρασχέθηκαν οι ως άνω υπηρεσίες. Εξάλλου, στο πλαίσιο υλοποίησης προγραμ-ματικής σύμβασης δεν εφαρμόζονται τα άρθρα 219 και 221 του ν. 4412/2016. Τέλος, αν και δεν επιδρά στη νομιμότητα της ελεγχόμενης δαπάνης, δεν είναι αόριστος ο όρος ότι η σύμβαση είναι δυνατό να ανανεωθεί για χρονική διάρκεια που θα συμφωνηθεί από τους δυο συμβαλλόμενους, καθόσον, ελλείψει ειδικότερου ορισμού, η ανανέωση νοείται ότι θα γίνει με τους ίδιους όρους (χρονική διάρκεια, προϋπολογισμό) που ισχύουν για την προγραμματική σύμβαση. Κατ’ ακολουθία αυτών, η εντελλόμενη δαπάνη είναι νόμιμη και το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πρέπει να θεωρηθεί.

Προγραμματική σύμβαση...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις σκέψεις 2 - 6 της παρούσας, το Τμήμα κρίνει ότι η ελεγχόμενη σύμβαση μεταξύ του αιτούντος Δήμου και της παρεμβαίνουσας εταιρείας ..., με το προεκτεθέν  περιεχόμενο, αποτελεί γνήσια προγραμματική – οριζόντιας συνεργασίας σύμβαση, η οποία συνάπτεται νομίμως, καθώς εξαιρείται από το πεδίο εφαρμογής του ν. 4412/2016. Και τούτο ειδικότερα, διότι η σύμβαση αυτή συνάπτεται μεταξύ δύο αναθετουσών αρχών, που αποβλέπουν στη μεταξύ τους συνεργασία προς επίτευξη ενός κοινού σκοπού δημοσίου συμφέροντος (πρβλ. Ε.Σ. Τμ. Μείζ. Επταμ. Σύνθ. 2769, 2770, 2771/2011), ο οποίος συνίσταται στην ποιοτική αναβάθμιση παροχής δημόσιας υπηρεσίας προς τον πολίτη/δημότη και πιο συγκεκριμένα στον εκσυγχρονισμό και την ανασυγκρότηση της οργάνωσης και διαχείρισης της δημοτικής υπηρεσίας των Κ.Ε.Π., ώστε να επιτευχθεί η εύρυθμη και αποτελεσματική λειτουργία τους, καθώς και η προσήκουσα εκτέλεση των αρμοδιοτήτων τους. Περαιτέρω, από το υποβληθέν σχέδιο σύμβασης προκύπτει η ανάληψη σχετικών υποχρεώσεων και η άσκηση αρμοδιοτήτων που αφορούν σε εκπλήρωση νομικών υποχρεώσεων και άσκηση καταστατικών σκοπών αμφότερων των συμβαλλομένων. Ειδικότερα, ο Δήμος … επιδιώκει την εκπλήρωση του ανατεθειμένου από το νόμο δημόσιου σκοπού της οργάνωσης και λειτουργίας των Κ.Ε.Π., τα οποία είναι εγκατεστημένα στα διοικητικά του όρια (βλ. άρθρο 186 περ. V του ν. 3852/2010, Α΄ 87) και έχουν ως αποστολή την καλύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών με την παροχή σε αυτούς διοικητικών πληροφοριών και τη διεκπεραίωση των υποθέσεών τους σε συνεργασία με τις καθ΄ ύλην αρμόδιες υπηρεσίες. Εξ ετέρου, η παρεμβαίνουσα ... αναλαμβάνει υποχρεώσεις στο πλαίσιο της ελεγχόμενης σύμβασης, οι οποίες ομοίως συνδέονται αμέσως ή εμμέσως με τους καταστατικούς της σκοπούς. Ειδικότερα, εκτός από τις υποχρεώσεις που αναλαμβάνει η …. και αφορούν στην αναβάθμιση, παραμετροποίηση και εκσυγχρονισμό των μηχανογραφικών συστημάτων των Κ.Ε.Π., οι οποίες, όπως κρίθηκε  με την προσβαλλόμενη, σαφώς εμπίπτουν στους καταστατικούς της σκοπούς για τη μελέτη, ανάπτυξη και εφαρμογή τεχνολογιών επικοινωνίας και πληροφορικής στη λειτουργία των Κ.Ε.Π. (βλ. άρθρο 3 παρ. 1 περ. Β – ΣΤ, Η, Θ, ΙΑ, ΙΔ – ΙΣΤ, ΚΓ του κατασταστικού της), επιπλέον οι υποχρεώσεις που αναλαμβάνει αυτή για τη λειτουργική υποστήριξη και ανάπτυξη των υποδομών και του εξοπλισμού των Κ.Ε.Π. του Δήμου …και περιλαμβάνουν τη γενικότερη τεχνική υποστήριξη των Κ.Ε.Π. και την καθημερινή τους υποστήριξη σε όλους τους τομείς όπου εμφανίζονται ανάγκες, τόσο σε επίπεδο αναγκαίων υποδομών όσο και σε επίπεδο διαχείρισης, συνδέονται, επίσης, αμέσως ή εμμέσως με ετέρους προβλεπόμενους στο καταστατικό της σκοπούς, οι οποίοι αφορούν στην τεχνική υποστήριξη του Δήμου … (άρθρο 3 παρ. 1 περ. Α΄ του καταστατικού της, πρβλ. Ε.Σ. VI Τμ. 389/2016) και περιλαμβάνουν ρητώς την μέσω των Κ.Ε.Π. παροχή από τη …. υπηρεσιών προς πολίτες και δημότες (άρθρο 3 παρ. 1 περ. ΙΘ΄ του καταστατικού της), την εκτέλεση διαχειριστικών υπηρεσιών που αφορούν αρχικά τις εγκαταστάσεις της (facilitiesmanagement, άρθρο 3 παρ. 1 περ. Θ΄ του καταστατικού της), αλλά δύνανται να παρασχεθούν και σε άλλους φορείς - όπως προκύπτει από το συνδυασμό των προβλεπομένων στο άρθρο 3 παρ. 1 περ. Θ΄ και την παρ. 2 του καταστατικού της -, την παροχή υπηρεσιών συμβούλων έρευνας αγοράς και προμηθευτών τεχνικής βοήθειας και υποστήριξης (άρθρο 3 παρ. 1 περ. ΙΗ΄ του καταστατικού), τη μίσθωση κάθε είδους, αξιοποίηση και εκμετάλλευση εξοπλισμού και γενικά κάθε είδους κινητών, καθώς και ακινήτων (άρθρο 3 παρ. 1 περ. Κ΄ του καταστατικού), την υποστήριξη με εμπειρογνωμοσύνες και μελέτες, σε συνεργασία και με άλλους φορείς, της προετοιμασίας των επιχειρησιακών σχεδίων, σχεδίων δράσης, καθώς και των δομών οργάνωσης της διαχείρισης  των έργων (άρθρο 3 παρ. 1 περ. ΚΕ΄ του καταστατικού), την κατάρτιση των τευχών προκήρυξης των έργων, σε συνεργασία με τους φορείς των έργων (άρθρο 3 παρ. 1 περ. ΚΣΤ΄ του καταστατικού). ..να ανακληθεί η προσβαλλόμενη 139/2020 Πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου

ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:Με τα δεδομένα αυτά και λαμβανομένης υπόψη της μη άσκησης ενστάσεων, αντιρρήσεων ή ενδίκων βοηθημάτων  , το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν συντρέχουν ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες στην ελεγχόμενη φάση της οικείας διαγωνιστικής διαδικασίας μέχρι και την έκδοση της ως άνω προσωρινής κατακυρωτικής απόφασης (βλ. Ε.Σ. Τμ. Μείζ. - Επταμ. Σύνθ. 3976/2014, VI Tμ. 3797/2014), για την ολοκλήρωση δε του ελέγχου επισημαίνεται ότι απαιτείται η υποβολή των προβλεπόμενων στο άρθρο 12 της Διακήρυξης δικαιολογητικών κατακύρωσης, ο έλεγχος αυτών και η συναφής έγκριση των αρμοδίων οργάνων της .....(βλ. Ε.Σ. Ζ΄ Κλ. 194, 195, 260, 261/2015).

ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.6/1808/2017

Μελέτες οδοποιίας οδικού Δικτύου:ζητείται παραδεκτώς η αναθεώρηση της 1333/2018 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία απορρίφθηκε αίτηση της Περιφέρειας ...για ανάκληση της 237/2018 Πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου Ως εκ τούτου, η ανάγκη αντιμετώπισης των εν λόγω γεωλογικών φαινομένων ήταν γνωστή στην αναθέτουσα Αρχή ήδη πριν την ολοκλήρωση του αρχικού διαγωνισμού, τα δε περί του αντιθέτου προβαλλόμενα από την αιτούσα είναι απορριπτέα ως αβάσιμα. Αναφορικά με το υποέργο «Πτολεμαΐδα - Γαλάτεια - Ολυμπιάδα», παρά τα περί του αντιθέτου προβαλλόμενα, δεν συντρέχουν απρόβλεπτες περιστάσεις, αφού πριν τη συμβασιοποίηση της αρχικής μελέτης συντελέστηκαν: α) η εκπόνηση της μελέτης του Διαδριατικού Αγωγού Φυσικού Αερίου (TAP), δεδομένου ότι η εν λόγω χάραξη, όπως προκύπτει από το ανωτέρω 79113/3130/10.5.2018 έγγραφο, γνωστοποιήθηκε στην αιτούσα με τα 34812/1814/22.4.2013 και 97490/5200/19.9.2014 έγγραφα. Ο ισχυρισμός περί κοινοποίησης των τελικών οδεύσεων 5 ημέρες πριν τη σύναψη της σύμβασης, πέραν του ότι δεν αποδείχθηκε, είναι απορριπτέος ως αλυσιτελής, αφού η αιτούσα γνώριζε τις τελικές χαράξεις πριν τη σύναψη της σύμβασης, β) η υλοποίηση του έργου «Κατασκευή τεχνικών έργων στο αγρόκτημα Δροσερού - Ολυμπιάδας» με την 9/2012 μελέτη και γ) τα πλημμυρικά φαινόμενα, τα οποία εμφανίστηκαν κατά το έτος 2012. Όπως δε ήδη προεκτέθηκε, η επιλογή της εγγύτερης στους οικισμούς χάραξης του υποέργου, στο πλαίσιο της εκπόνησης προωθημένης αναγνωριστικής μελέτης, δεν δύναται, ομοίως, να δικαιολογήσει την υπογραφή συμπληρωματικής σύμβασης, ενώ περαιτέρω, ούτε οι διαβουλεύσεις με τους τοπικούς φορείς, οι οποίοι προέκριναν την ανωτέρω λύση, συνιστά απρόβλεπτη περίσταση, εφόσον αυτές ευχερώς μπορούσαν να προηγηθούν χρονικά της προκήρυξης της κύριας σύμβασης. Στο πλαίσιο του υποέργου «Ανατολικό-Πύργοι» είχε προκηρυχθεί, όπως προκύπτει από την παρ. 1.1 του Τεύχους Τεχνικών Δεδομένων της σχετικής διακήρυξης, μόνον η εκπόνηση αναγνωριστικής μελέτης οδοποιίας και προμελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων, ενώ περαιτέρω, αναφέρεται η πιθανότητα να απαιτηθεί η εκπόνηση οριστικής μελέτης σε επόμενο στάδιο, χωρίς, όμως, να περιληφθεί στον προϋπολογισμό της μελέτης σχετικό κονδύλι. Συνεπώς, ορθώς το VΙ Τμήμα έκρινε ότι η ανάγκη εκπόνησης της τελευταίας δεν συνιστά απρόβλεπτη περίσταση και σε κάθε περίπτωση τούτο συνιστά ανεπίτρεπτη εκ των υστέρων μεταβολή του αντικειμένου της σύμβασης, η οποία δεν μπορεί, ανεξαρτήτως συνδρομής απροβλέπτου, να αποτελέσει αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης. Επιπλέον, αναφορικά με την ανάγκη εκπόνησης μελετών σήμανσης-ασφάλισης με την εφαρμογή νέων οδηγιών Μελετών Οδικών Έργων για Συστήματα Αναχαίτισης Οχημάτων (ΟΜΟΕ-ΣΑΟ) σύμφωνα με την Εγκύκλιο 17 ΔΜΕΟ/ΓΓΔΕ/ΥΠΟΜΕΔΙ 25/7/2011 (ΑΔΑ:4A581-ΥΨΗ), δεν συντρέχει η προϋπόθεση της απρόβλεπτης περίστασης για τη σύναψη της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης, ενόψει του χρόνου έναρξης ισχύος της ως άνω εγκυκλίου (4.8.2011). Περαιτέρω, ως προς τον ισχυρισμό περί συγγνωστής πλάνης, αυτός πρέπει να απορριφθεί προεχόντως ως απαράδεκτος, αφού η συγγνωστή πλάνη δεν αποτελεί λόγο αναθεώρησης, σύμφωνα με το άρθρο 37 παρ. 1 του Κώδικα Νόμων για το Ελεγκτικό Συνέδριο (Ελ.Συν. Τμ. Μείζ.-Επτ. Σύνθ. 804/2018, 682/2017). Εξάλλου, κατά τα ορθώς κριθέντα με την προσβαλλόμενη απόφαση, υπάρχει από μακρού χρόνου σταθερότητα του νομικού πλαισίου και της νομολογίας ως προς τις προϋποθέσεις κατάρτισης συμπληρωματικών συμβάσεων (Ελ.Συν. Τμ. Μείζ.-Επτ. Σύνθ. 2490/2015, 3998/2013, 3009, 3008/2012, 3053/2011 κ.ά.). Τέλος, το επικαλούμενο δημόσιο συμφέρον, που προφανώς εξυπηρετείται με την ολοκλήρωση των εν λόγω εργασιών, δεν αναιρεί την υποχρέωση των αναθετουσών αρχών για τήρηση των διαδικασιών ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων, οι οποίες έχουν επίσης θεσπιστεί για λόγους δημοσίου συμφέροντος (Ελ.Συν. Τμ. Μείζ.-Επτ. Σύνθ. 682/2017). Ο δε ισχυρισμός ότι τυχόν νέα διαγωνιστική διαδικασία θα καθυστερήσει και αυτή, όπως η προηγούμενη, με αποτέλεσμα να απολεσθούν κονδύλια από την Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι απορριπτέος, καθόσον δεν συνιστά επαρκές έρεισμα για τη στοιχειοθέτηση λόγου δημοσίου συμφέροντος.Απορρίπτει την αίτηση αναθεώρησης 

Προγραμματική σύμβαση.Με αυτά τα δεδομένα και σύμφωνα με όσα αναφέρθηκαν στις προηγούμενες σκέψεις, το Κλιμάκιο, εκτιμώντας το περιεχόμενο της ελεγχόμενης σύμβασης επί της οποίας ερείδεται η εντελλόμενη με το κρινόμενο χρηματικό ένταλμα δαπάνη, κρίνει ότι, μολονότι αυτή επιγράφεται ως προγραμματική, ωστόσο, δεν εμπίπτει στην έννοια αυτής. Συγκεκριμένα, από το αντικείμενό της και κυρίως από τη διαμόρφωση των υποχρεώσεων των συμβαλλόμενων μερών, προκύπτει ότι δεν πρόκειται για περίπτωση συνεργασίας φορέων που εκκινούν από την ίδια αφετηρία συμφερόντων με σκοπό -με την αλληλοσυμπλήρωση αρμοδιοτήτων ή οικονομικοτεχνικών μέσων- την από κοινού εκτέλεση δημόσιας αποστολής τους. Αντιθέτως, αποβλέπουν η μεν Περιφέρεια -η ουσιώδης συμβολή της οποίας εξαντλείται στην ανάληψη της υποχρέωσης για τη συνολική κάλυψη του συμβατικού κόστους- στην υλοποίηση του αντικειμένου της σύμβασης, το δε ... - ΕΛΚΕ στη λήψη της αντιπαροχής για την εκ μέρους του υλοποίηση του συμβατικού αντικειμένου.  Στην ερμηνευτική αυτήν εκδοχή συνηγορεί, άλλωστε, και η επιβάρυνση του ποσού του προϋπολογισμού της σύμβασης με ΦΠΑ, ο οποίος επιβάλλεται στις δημόσιες συμβάσεις παροχής υπηρεσιών, όχι όμως και στις προγραμματικές συμβάσεις (βλ. Ελ.Συν VII Τμ. πράξη 29/2015, ΚΠΕΔ στο VIIΤμ. πράξη 81/2016, 350/2015)....Εκ των ανωτέρω παρέπεται ότι η ανωτέρω σύμβαση αποτελεί, κατ’ ορθή νομική εκτίμηση αυτής, εξ επαχθούς αιτίας δημόσια σύμβαση παροχής υπηρεσιών. Η ανάθεση, ωστόσο, αυτής, για την οποία, σημειωτέον, δεν προκύπτει βέβαιο διασυνοριακό ενδιαφέρον ενόψει των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της (εργαστηριακοί έλεγχοι μια ή και δύο φορές την εβδομάδα σε διαπιστευμένο εργαστήριο) και της χαμηλής της αξίας (βλ. ενδεικτικώς ως προς τα κριτήρια για κρίση περί του βέβαιου του διασυνοριακού ενδιαφέροντος μιας δημόσιας σύμβασης ΔΕΕ απόφαση της 6.10.2016, C-318/2015, σκ. 20 και εκεί παραπεμπόμενη νομολογία), νομίμως μπορούσε να γίνει απευθείας. (συγγνωστή πλάνη)

Προγραμματική σύμβαση....Εξάλλου, από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει ότι τα συμβαλλόμενα μέρη έχουν κοινή αφετηρία και ότι συμπράττουν ισόρροπα στη σύμβαση, καθόσον οι μεν καταστατικοί σκοποί της …. Α.Ε. σχετίζονται με τη διοίκηση, καλή λειτουργία των κεντρικών αγορών που η ίδια διαχειρίζεται, η δε συμβολή του Δήμου στην προγραμματική σύμβαση αποτελεί δευτερεύον σκέλος της συμφωνίας. Τούτο αποδεικνύεται από την παρεπόμενη φύση των συμβατικών του υποχρεώσεων, όπως η άσκηση εποπτείας, η εισφορά στοιχείων για την διευκόλυνση της παροχής των συμβατικών υποχρεώσεων της Α.Ε. και η οργάνωση, από κοινού με την αντισυμβαλλόμενη ομάδων εργασίας, καθώς και η συμμετοχή του στην Επιτροπή Παρακολούθησης Έργου, ενώ πρωτεύουσα σημασία, όπως έχει παγίως κριθεί από το παρόν Τμήμα, έχει η καταβολή του συμφωνηθέντος ανταλλάγματος στην αντισυμβαλλόμενη εταιρεία (βλ. Πράξεις 29/2015, 3/2017, 28/2017 VII Τμ. Ελ. Συν.). Περαιτέρω, ο ισχυρισμός ότι το σύνολο των υπηρεσιών που πρόκειται να παρασχεθούν στο πλαίσιο της προγραμματικής σύμβασης θα ανατεθούν μέσω διαγωνιστικής διαδικασίας είναι απορριπτέος ως ερειδόμενος επί εσφαλμένης προϋπόθεσης, διότι αναφέρεται στην ανάθεση μέσω διαγωνιστικής διαδικασίας των εκτελεστικών συμβάσεων της προγραμματικής σύμβασης, ενώ με την προσβαλλομένη κρίθηκε ότι μη νομίμως ανατέθηκαν απευθείας, χωρίς την τήρηση διαγωνιστικής διαδικασίας, οι υπηρεσίες που αποτελούν το αντικείμενο της ίδιας της προγραμματικής σύμβασης. Τέλος, ο ισχυρισμός περί συνδρομής λόγων συγγνωστής πλάνης ως προς την κατά προσέγγιση παράθεση του κόστους των συμπεριλαμβανομένων στη σύμβαση αντικειμένων πρέπει να απορριφθεί ως αλυσιτελής, καθόσον και αληθής υποτιθέμενος δεν μπορεί να οδηγήσει σε ανάκληση της προσβαλλόμενης, η οποία ερείδεται σε περισσότερες νομικές βάσεις, ούτε, εξάλλου, μπορεί να γίνει δεκτή η πλάνη των υπηρεσιών του Δήμου ενόψει, ιδίως, και του γεγονότος ότι όμοιο νομικό ζήτημα είχε αντιμετωπιστεί με την 51/2015 Πράξη του Τμήματος, που δεν ανακάλεσε την 141/2015 Πράξη του Κλιμακίου Προληπτικού Ελέγχου Δαπανών στο VII Τμήμα η οποία αφορούσε σε προγραμματική σύμβαση του ίδιου Δήμου.

Προγραμματική σύμβαση. Με τα ανωτέρω δεδομένα δεν προκύπτει ότι οι επίμαχες εξειδικευμένης φύσης εργασίες ανήκουν στα καθήκοντα των υπαλλήλων του Δήμου, ούτε άλλωστε προβάλλεται ότι εμπίπτουν στην αρμοδιότητα ορισμένης Διεύθυνσής του. Περαιτέρω, από το περιεχόμενο της ελεγχόμενης σύμβασης προκύπτει ότι αυτή, αν και φέρεται ως προγραμματική σύμβαση του άρθρου 100 του ν. 3852/2010, συνιστά απευθείας ανάθεση παροχής υπηρεσιών από τον Δήμο ... στη «...Α.Ε.», η οποία διενεργήθηκε κατά παράβαση των διατάξεων του ν. 4412/2016. Ειδικότερα, από τη διαμόρφωση των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των συμβαλλόμενων, προκύπτει ότι δεν πρόκειται για περίπτωση συνεργασίας φορέων που εκκινούν από την ίδια αφετηρία συμφερόντων με σκοπό, με την αλληλοσυμπλήρωση αρμοδιοτήτων ή οικονομικοτεχνικών μέσων, την από κοινού εκτέλεση της δημόσιας αποστολής τους. Το γεγονός δε ότι η συμμετοχή της συγκεκριμένης αναπτυξιακής εταιρείας γίνεται σε εκπλήρωση του καταστατικού της σκοπού δεν αρκεί για την παραδοχή ότι τα συμβαλλόμενα μέρη εκκινούν από κοινή αφετηρία (Ε.Σ. VII Τμ. Πράξη 29/2016). Αντίθετα, προκύπτει ότι ο Δήμος ... λειτουργεί ως αναθέτουσα αρχή που επιδιώκει, έναντι καταβολής ανταλλάγματος (198.400 ευρώ συμπεριλαμβα-νομένου Φ.Π.Α.), την εκτέλεση εκ μέρους της αντισυμβαλλόμενης εταιρείας που επέχει απλώς θέση παρόχου υπηρεσιών, των εργασιών που περιγράφονται ανωτέρω. Η ουσιαστική συμβολή, μάλιστα, του Δήμου εξαντλείται στη χρηματοδότηση της σύμβασης, καθώς η παροχή διευκολύνσεων και η συμμετοχή σε ομάδες παρακολούθησης που αναγράφεται μεταξύ των υποχρεώσεών του, συνιστά όλως τυπική συνεισφορά (ΚΠΕΔ VII Τμ. 10/2018 ). Στην ερμηνευτική εκδοχή περί του αληθούς χαρακτήρα της επίμαχης σύμβασης συνηγορούν, άλλωστε, αφενός μεν η επιβάρυνση του ποσού του προϋπο-λογισμού αυτής με Φ.Π.Α., ο οποίος επιβάλλεται στις δημόσιες συμβάσεις παροχής υπηρεσιών, όχι όμως και στις προγραμματικές συμβάσεις, αφετέρου δε το γεγονός ότι η υλοποίηση του συμβατικού αντικειμένου δεν προϋποθέτει την περαιτέρω σύναψη εκτελεστικών συμβάσεων, αλλά εξαντλείται στην εκτέλεση αυτής (Ε.Σ. VII Τμ. Πράξη 29/2015, ΚΠΕΔ VII Τμ. 17/2017, 248, 12/2016, 350/2015). (..) Ενόψει των προαναφερομένων, η εν λόγω σύμβαση έχει το χαρακτήρα δημόσιας σύμβασης παροχής υπηρεσιών, η οποία ανατέθηκε απευθείας στην ως άνω αναπτυξιακή ανώνυμη εταιρεία, χωρίς να συντρέχουν οι προς τούτο προβλεπόμενες στο ν. 4412/2016 προϋποθέσεις για την απευθείας ανάθεσή της…. Κατ’ ακολουθία, η σύναψη της ελεγχόμενης σύμβασης δεν είναι νόμιμη και το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί.