Προγραμματική σύμβαση:..Με δεδομένα αυτά, η προπεριγραφείσα σύμβαση καθιερώνει οριζόντια συνεργασία μεταξύ αναθετουσών αρχών, σύμφωνα με το άρθρο 12 παρ. 4 του ν. 4412/2016 που εξαιρείται από το πεδίο εφαρμογής του νόμου αυτού και, συνεπώς, από την υποχρέωση ανάρτησής της στο ΚΗΜΔΗΣ (άρθρο 38 παρ. 1 του ν. 4412/2016). Και τούτο, διότι α) πρόκειται για σύμβαση που έχει συναφθεί αποκλειστικά μεταξύ αναθετουσών αρχών, οι οποίες έχουν ως κοινό στόχο την ανάπτυξη της κοινής, κατά το μέρος που αλληλοκαλύπτεται, γεωγραφικής περιοχής ευθύνης τους. Συνεπώς, με τη συγκεκριμένη σύμβαση οι αντισυμβαλλόμενοι αποβλέπουν στην από κοινού (συνεργατική) εκτέλεση των υπηρεσιών που κάθε φορέας είναι αρμόδιος, σύμφωνα με τον νόμο και τις καταστατικές του διατάξεις, να παρέχει, στο μέτρο που του αναλογεί, για τη διασφάλιση της επίτευξης του ως άνω κοινού σκοπού δημοσίου συμφέροντος, που εν προκειμένω εξειδικεύεται στην ανάπτυξη των δημόσιων υποδομών ύδρευσης στην ίδια γεωγραφική περιοχή. Η δε παροχή, δυνάμει της συνεργασίας αυτής, τεχνικής υποστήριξης στη ... από την «...» συνιστά απλώς το μέσο, που αυτή θέτει σε εφαρμογή, για την επίτευξη της κοινής θεσμικής αποστολής τους. β) Η υλοποίηση της συνεργασίας αυτής εξυπηρετεί αποκλειστικά σκοπούς δημοσίου συμφέροντος στο μέτρο που επιδιώκεται η πλήρης κάλυψη των υδρευτικών αναγκών των οικισμών των Δημοτικών Ενοτήτων του Δήμου … και κατ’ επέκταση η επιτυχέστερη διεκδίκηση πόρων για την ανάπτυξη των αναγκαίων υποδομών. γ) Οι συμβαλλόμενες αναθέτουσες Αρχές δεν εκτελούν τις κρίσιμες δραστηριότητές τους στην ελεύθερη αγορά. δ) Με τη σύναψη της σύμβασης αυτής κανένας ιδιωτικός πάροχος υπηρεσιών δεν περιέρχεται σε πλεονεκτική θέση έναντι των ανταγωνιστών του δεδομένου ότι η ως άνω αναπτυξιακή επιχείρηση, ως αναθέτουσα Αρχή, κατά τους όρους του άρθρου 2 παρ. 1 του ν. 4412/2016 οφείλει, κατά τις συναλλαγές της με τρίτους, οι οποίες είναι, ενδεχομένως, αναγκαίες για την επιτέλεση των καθηκόντων που της ανατίθενται με την ελεγχόμενη σύμβαση, να τηρεί τις διατάξεις περί σύναψης δημοσίων συμβάσεων (βλ. Ε.Σ. Πρ. VII Τμ. 45/2018, Κλιμ. Προλ. Ελ. Δαπ. στο VII Τμ. 267/2018). Τέλος, εφόσον η απόφαση έγκρισης της τροποποίησης της προγραμματικής σύμβασης εν τέλει κρίθηκε νόμιμη από τον Γενικό Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης (άρθρο 225 παρ. 1 περ. η΄ του ν. 3852/2010, Α΄ 87) δεν συντρέχει περίπτωση μη νομιμότητας της επίμαχης δαπάνης.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ:‘‘για την ενίσχυση του μηχανισμού καθαριότητας του Δήμου … για το χρονικό διάστημα 28 Δεκεμβρίου έτους 2022 – 27 Δεκεμβρίου έτους 2023’’, προϋπολογιζόμενης δαπάνης 3.689.442,12 ευρώ πλέον ΦΠΑ (4.574.908,22 ευρώ συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ).(....)Περαιτέρω, αυτή αποτελεί γνήσια προγραμματική - οριζόντιας συνεργασίας σύμβαση, η οποία εξαιρείται από το πεδίο εφαρμογής του ν. 4412/2016, καθώς συνάπτεται μεταξύ δύο αναθετουσών αρχών που αποβλέπουν στη μεταξύ τους συνεργασία προς την επίτευξη ενός σκοπού δημόσιου συμφέροντος, ήτοι της διαχείρισης των παραγόμενων στη γεωγραφική περιφέρεια αρμοδιότητάς τους στερεών αποβλήτων, ο οποίος, όπως προκύπτει από το νομοθετικό πλαίσιο που τις διέπει, συνιστά κοινό σκοπό αμφότερων αυτών, η εν λόγω δε συνεργασία υλοποιείται εν προκειμένω με την αλληλοσυμπλήρωση των αναλαμβανόμενων υποχρεώσεων από τα συμβαλλόμενα μέρη, ενώ, τέλος, οι εμπλεκόμενοι φορείς και, ιδίως, η … ΑΕ (ΟΤΑ), όπως προκύπτει από την παρεχόμενη διά του προμνησθέντος εγγράφου του Γενικού Διευθυντή βεβαίωση, δεν δραστηριοποιείται στην ελεύθερη αγορά στο πεδίο δράσεων που αφορά η συγκεκριμένη συνεργασία σε ποσοστό μεγαλύτερο του προβλεπόμενου στο άρθρο 12 παρ. 4 του ν. 4412/2016.Δεν κωλύεται η υπογραφή της προγραμματικής σύμβασης 

Παροχή υπηρεσιών συμβούλου για την υποστήριξη της Διεύθυνσης Μηχανοργάνωσης και Τεχνικών Έργων (...)Υπό τα ανωτέρω δεδομένα, το Δικαστήριο κρίνει ότι ο συγκεκριμένος λόγος πρέπει να γίνει δεκτός, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από την προσφεύγουσα αναθέτουσα Αρχή. Ειδικότερα, από την οικεία διακήρυξη (άρθρο 1.3. και Παράρτημα Ι αυτής) προκύπτει ότι αντικείμενο της ελεγχόμενης σύμβασης αποτελεί η παροχή συμβουλευτικών και διοικητικών υπηρεσιών προς το Πανεπιστήμιο και συγκεκριμένα α) η διοικητική υποστήριξη στην προετοιμασία διαγωνισμών και στις διαδικασίες ανάθεσης για την κάλυψη των αναγκών του Πανεπιστημίου (προϋπολογισμού 200.000,00 ευρώ), β) η υποστήριξη στην διαδικασία λήψης των αδειοδοτήσεων των κτιριακών εγκαταστάσεων του Πανεπιστημίου (προϋπολογισμού 80.000,00 ευρώ) και γ) η υποστήριξη στη σύνταξη φακέλων χρηματοδότησης για χρηματοδοτικά προγράμματα που θα υλοποιηθούν στο πλαίσιο της νέας προγραμματικής περιόδου (170.000,00 ευρώ). Συνεπώς, πρόκειται για σύμβαση παροχής γενικών υπηρεσιών κατά την έννοια του άρθρου 2 παρ. 1 περ. 9 του ν. 4412/2016 και όχι για σύμβαση μελετών και τεχνικών και λοιπών συναφών επιστημονικών υπηρεσιών, κατά την έννοια του άρθρου 2 παρ. 1 περ. 7α του ν. 4412/2016, γεγονός που επιβεβαιώνεται και από τους κωδικούς CPV στους οποίες κατατάσσονται οι ζητούμενες υπηρεσίες, ήτοι «73200000-4 Υπηρεσίες παροχής συμβουλών σε θέματα έρευνας και ανάπτυξης» και «75120000-3 Υπηρεσίες Διοικητικής Υποστήριξης Οργανισμών», οι οποίοι δεν περιλαμβάνονται στο Παράρτημα Ι του Προσαρτήματος Γ΄ του ως άνω νόμου (άρθρο 2 παρ. 3 περ. 15 του ν. 4412/2016) όπου αναγράφονται οι κωδικοί CPV για τις συμβάσεις μελετών και τεχνικών και λοιπών συναφών επιστημονικών υπηρεσιών.	Συνεπώς, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα με τον σχετικό λόγο προσφυγής, δεν απαιτείται η τήρηση της διαδικασίας του άρθρου 52 του ν. 4412/2016 στις συμβάσεις παροχής υπηρεσιών. Σε κάθε δε περίπτωση, από τον φάκελο της υπόθεσης προκύπτουν όλα τα ουσιώδη στοιχεία, προκειμένου να καθίσταται εφικτός ο έλεγχος του τρόπου τεκμηρίωσης και υπολογισμού της προϋπολογιζόμενης δαπάνης (πρβλ. ΕλΣυν Τμ. Μειζ.-Επτ. Σύνθεσης 119/2020 σκ. 8).	Δέχεται την προσφυγή ανάκλησης.Ανακαλεί την 12/2023 Πράξη της Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στη 2η Υπηρεσία Επιτρόπου 

Προγραμματική σύμβαση....Με αυτά τα δεδομένα, και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η σύμβαση αυτή μεταξύ του Δήμου ... και της .... με το ανωτέρω περιεχόμενο αποτελεί γνήσια προγραμματική – οριζόντιας συνεργασίας σύμβαση, η οποία εξαιρείται, ως εκ τούτου, από το πεδίο εφαρμογής του ν. 4412/2016. Και τούτο, διότι συνάπτεται μεταξύ δύο αναθετουσών αρχών (βλ. σκ. 4 και 5) που αποβλέπουν στη μεταξύ τους συνεργασία προς την επίτευξη ενός σκοπού δημόσιου συμφέροντος (σχετ. Ελ.Συν. Τμ. Μείζ. Επταμ. Σύνθ. 2769/2011, Ζ´ Κλ. 329, 298/2018, 285/2015, 128/2013, πρβλ. Τμ. Μείζ. Επταμ. Σύνθ. 2770, 2271/2011, Ζ´ Κλ. 175/2015), ο οποίος συνίσταται: α) στην μηχανογραφική υποστήριξη Τμημάτων της Διεύθυνσης Οικονομικών και β) στην ανάπτυξη, συντήρηση, αναβάθμιση, εκσυγχρονισμό και μηχανογραφική υποστήριξη των ηλεκτρονικών εφαρμογών του συστήματος είσπραξης βεβαιωμένων παραβάσεων Κ.Ο.Κ., οφειλών και τελών της Διεύθυνσης Προσόδων του Δήμου ..... Ειδικότερα, από το υποβληθέν σχέδιο, προκύπτει η ανάληψη σχετικών υποχρεώσεων εκ μέρους των συμβαλλόμενων μερών, με αλληλοσυμπλήρωση των αρμοδιοτήτων τους, το δε αντικείμενο της προγραμματικής σύμβασης παρίσταται προδήλως συναφές με τους καταστατικούς σκοπούς της «...», και, επομένως, οι συμβαλλόμενοι εκκινούν από κοινή αφετηρία (Ελ.Συν. Ζ΄ Κλιμ. 223/2018). Εξάλλου, οι εμπλεκόμενοι φορείς και ιδίως η φερόμενη ως φορέας υλοποίησης του προγράμματος αναπτυξιακή επιχείρηση (οι συναλλαγές της οποίας, όπως προκύπτει από τα από τα αναφερόμενα στη σκέψη 4.2 της παρούσας, πραγματοποιείται σχεδόν εξ ολοκλήρου προς τους φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης της εδαφικής της περιφέρειας) δεν εκτελούν τις κρίσιμες δραστηριότητες στην ελεύθερη αγορά σε ποσοστό μεγαλύτερο του προβλεπόμενου στο άρθρο 12 παρ. 4 του ν. 4412/2016 (πρβλ. Ελ.Συν. Τμ. Μείζ. Επτ. Σύνθ. 903/2018, βλ. αποφ. VI Tμ. 957/2018). Περαιτέρω, η πρόβλεψη στη σύμβαση της δυνατότητας της ..... να αναθέσει σε ιδιώτες μέρος των αναγκαίων για την υλοποίηση της σύμβασης εργασιών, δεν είναι πρόσφορο να οδηγήσει σε καταστρατήγηση των διατάξεων περί σύναψης δημοσίων συμβάσεων, δεδομένου ότι η εν λόγω εταιρεία, ως αναθέτουσα αρχή κατά τους όρους του άρθρου 2 του ν. 4412/2016, οφείλει κατά τις συναλλαγές της με τρίτους, οι οποίες είναι αναγκαίες για την επιτέλεση των καθηκόντων που της ανατίθενται με την ελεγχόμενη σύμβαση, να τηρεί τις διατάξεις περί σύναψης δημοσίων συμβάσεων (βλ. Ελ.Συν. αποφ. VI Τμ. 957/2018). Τέλος, προβλέπεται η σύσταση Επιτροπής Παρακολούθησης, ενώ, σε περίπτωση τυχόν παράβασης από τα συμβαλλόμενα μέρη των συμβατικών τους υποχρεώσεων, προβλέπεται (άρθρο 10 του ελεγχόμενου σχεδίου) η κατάπτωση των ορισθεισών ποινικών ρητρών, και, συνεπώς, υφίσταται έλεγχος, ως προς την εκπλήρωση των υποχρεώσεων που αναλαμβάνει κάθε φορέας δυνάμει της προγραμματικής σύμβασης.

Παροχή πηρεσιών τεχνικής συμβουλευτικής υποστήριξης:Με δεδομένα όσα εκτέθηκαν πρέπει να γίνουν δεκτά τα ακόλουθα: Από το περιεχόμενο της σύμβασης, επί της οποίας ερείδεται η εντελλόμενη     με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δαπάνη, προκύπτει ότι, μολονότι επιγράφεται ως προγραμματική, δεν εμπίπτει στην έννοια αυτής. Τούτο διότι, όπως προαναφέρθηκε, υπό την ισχύ του ν. 4412/2016 οι συναπτόμενες, μεταξύ άλλων, βάσει του άρθρου 100 του ν. 3852/2010 συμβάσεις (προγραμματικές), όπως η επίμαχη, συνάπτονται νομίμως ως τέτοιες, εξαιρούμενες του πεδίου εφαρμογής των διατάξεων του ως άνω νόμου περί της κατ’ αρχήν εφαρμοστέας διαδικασίας για τη σύναψη δημοσίων συμβάσεων, μόνο εφόσον εμπίπτουν σε μία από τις αναφερόμενες στο άρθρο 12 αυτού περιπτώσεις, ήτοι εφόσον πληρούν σωρευτικά τα χαρακτηριστικά είτε σύμβασης συνεργασίας μεταξύ αναθετουσών αρχών, είτε σύμβασης οιονεί αυτεπιστασίας (in house ανάθεσης) με νομικά πρόσωπα ιδιωτικού ή δημοσίου δικαίου. Εν προκειμένω, ωστόσο,     η ελεγχόμενη σύμβαση δεν εμπίπτει σε κανέναν από τους εν λόγω συμβατικούς τύπους. Ειδικότερα, η μεταξύ του Δήμου … και της «...» σύμβαση αφενός δεν πληροί τα χαρακτηριστικά σύμβασης συνεργασίας, πρωτίστως διότι οι αναπτυξιακές ανώνυμες εταιρείες Ο.Τ.Α. εν γένει δεν συνιστούν, κατ’ άρθρο 2 παρ. 1 στοιχ. 1 και 4 του ν. 4412/ 2016, οργανισμούς δημοσίου δικαίου και κατ’ επέκταση αναθέτουσες αρχές, σύμφωνα με την παρ. 3 του άρθρου 252 του ισχύοντος Κ.Δ.Κ., όπως έχει τροποποιηθεί με το άρθρο 16 παρ.1 του ν. 4383/2017, καθόσον το μεν δεν ανήκουν στους φορείς του δημοσίου τομέα ούτε επιχορηγούνται άμεσα ή έμμεσα από Ο.Τ.Α., το δε, μολονότι έχουν συσταθεί μεταξύ άλλων για να παρέχουν στους Δήμους της περιφέρειας όπου δραστηριοποιούνται πάσης φύσεως τεχνικές και επιστημονικές υπηρεσίες συναφείς μεταξύ άλλων και με την εκπόνηση μελετών, οι υπηρεσίες αυτές έχουν πλέον εμπορικό χαρακτήρα, υπό την έννοια ότι είναι πλέον ανοικτές στο ανταγωνισμό και παρέχονται ελεύθερα στον ιδιωτικό τομέα από οποιονδήποτε δραστηριοποιούμενο στον σχετικό τομέα πάροχο που κατέχει τα απαιτούμενα προσόντα και μέσα ..(..)Κατ’ ακολουθία όσων ανωτέρω εκτέθηκαν, η σύναψη της ελεγχόμενης σύμβασης δεν είναι νόμιμη και το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί.

ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.7/45/2018

Προγραμματική σύμβαση...Με αυτά τα δεδομένα και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η σύμβαση αυτή μεταξύ του .... και της .... με το ανωτέρω περιεχόμενο αποτελεί γνήσια προγραμματική – οριζόντιας συνεργασίας σύμβαση, η οποία εξαιρείται, ως εκ τούτου, από το πεδίο εφαρμογής του ν. 4412/2016. Και τούτο, διότι συνάπτεται μεταξύ δύο αναθετουσών αρχών που αποβλέπουν στη μεταξύ τους συνεργασία προς την επίτευξη ενός σκοπού δημόσιου συμφέροντος (σχετ. Ελ.Συν. Τμ. Μείζ. Επταμ. Σύνθ. 2769/2011, Ζ´ Κλ. 285/2015, 128/2013, πρβλ. Τμ. Μείζ. Επταμ. Σύνθ. 2770, 2271/2011, Ζ´ Κλ. 175/2015), ο οποίος συνίσταται στην ψηφιακή/μηχανογραφική αναβάθμιση του ..... προς όφελος της τοπικής κοινωνίας. Ειδικότερα, από το υποβληθέν σχέδιο προκύπτει η ανάληψη σχετικών υποχρεώσεων εκ μέρους των συμβαλλόμενων μερών, με αλληλοσυμπλήρωση των αρμοδιοτήτων τους, το δε αντικείμενο της προγραμματικής σύμβασης παρίσταται προδήλως συναφές με τους καταστατικούς σκοπούς της «....», και, επομένως, οι συμβαλλόμενοι εκκινούν από κοινή αφετηρία (Ελ.Συν. Ζ΄ Κλιμ. 223/2018). Εξάλλου, οι εμπλεκόμενοι φορείς και ιδίως η φερόμενη ως φορέας υλοποίησης του προγράμματος αναπτυξιακή επιχείρηση (οι συναλλαγές της οποίας, όπως προκύπτει από τα από τα αναφερόμενα στη σκέψη 3 της παρούσας, πραγματοποιείται σχεδόν εξ ολοκλήρου προς τους φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης της εδαφικής της περιφέρειας) δεν εκτελούν τις κρίσιμες δραστηριότητες στην ελεύθερη αγορά σε ποσοστό μεγαλύτερο του προβλεπόμενου στο άρθρο 12 παρ. 4 του ν. 4412/2016 (πρβλ. Ελ.Συν. Τμ. Μείζ. Επτ. Σύνθ. 903/2018, βλ. αποφ. VI Tμ. 957/2018). Περαιτέρω, η πρόβλεψη στη σύμβαση της δυνατότητας της .... να αναθέσει σε ιδιώτες μέρος των αναγκαίων για την υλοποίηση της σύμβασης εργασιών, δεν είναι πρόσφορο να οδηγήσει σε καταστρατήγηση των διατάξεων περί σύναψης δημοσίων συμβάσεων, δεδομένου ότι η εν λόγω εταιρεία, ως αναθέτουσα αρχή κατά τους όρους του άρθρου 2 του ν. 4412/2016, οφείλει κατά τις συναλλαγές της με τρίτους, οι οποίες είναι αναγκαίες για την επιτέλεση των καθηκόντων που της ανατίθενται με την ελεγχόμενη σύμβαση, να τηρεί τις διατάξεις περί σύναψης δημοσίων συμβάσεων (βλ. Ελ.Συν. αποφ. VI Τμ. 957/2018). Τέλος, προβλέπεται η σύσταση Επιτροπής Παρακολούθησης, ενώ σε περίπτωση τυχόν παράβασης από τα συμβαλλόμενα μέρη των συμβατικών τους υποχρεώσεων προβλέπεται (άρθρο 6 του ελεγχόμενου σχεδίου) η κατάπτωση των ορισθεισών ποινικών ρητρών, και, συνεπώς, υφίσταται έλεγχος, ως προς την εκπλήρωση των υποχρεώσεων που αναλαμβάνει κάθε φορέας δυνάμει της προγραμματικής σύμβασης.

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι η … Α.Ε., μετά την αποξένωσή της από την κυριότητα του Δικτύου Διανομής και σύμφωνα με το άρθρο 3 του καταστατικού της, έχει ως κύριο σκοπό την άσκηση βιομηχανικής και εμπορικής δραστηριότητας που συνίσταται στην παραγωγή και εμπορία ηλεκτρικής ενέργειας εντός μίας πλήρως απελευθερωμένης σχετικής αγοράς. Επιπλέον, μετά τις ανωτέρω αναφερόμενες εξελίξεις στη μετοχική σύνθεση της εταιρείας, το Ελληνικό Δημόσιο έχει απωλέσει τον έλεγχο επί της απόλυτης πλειοψηφίας του μετοχικού κεφαλαίου της, δεν διατηρεί ειδικά ή αποκλειστικά προνόμια ως προς τη διοίκηση και εποπτεία της εταιρείας λόγω της μετοχικής του ιδιότητας και δεν χρηματοδοτεί με οποιονδήποτε τρόπο τη δραστηριότητά της.(...)Δεν έχει ένα σαφώς οριοθετημένο αντικείμενο, αλλά αρκείται σε μια όλως αόριστη αναφορά επιμέρους γενικών κατηγοριών εργασιών, ενώ περαιτέρω, δεν αναφέρεται πηγή χρηματοδότησης ούτε, εξάλλου, προβλέπεται συγκεκριμένος προϋπολογισμός, με αποτέλεσμα να είναι ανέφικτος ο έλεγχος της έκτασης της επαγόμενης δημοσιονομικής επιβάρυνσης, τούτο δε, κατά παραβίαση της συνταγματικής αρχής της διαφανούς και χρηστής διαχείρισης του δημοσίου χρήματος(...)Συνεπώς, η εν λόγω σύμβαση δεν αποτελεί νόμιμη περίπτωση προγραμματικής συμφωνίας, ήτοι σύμβασης οριζόντιας συνεργασίας που συνάπτεται αποκλειστικά μεταξύ αναθετουσών Αρχών προς επιδίωξη ενός από κοινού επιδιωκόμενου σκοπού δημοσίου συμφέροντος ... Αντιθέτως, με το ως άνω όλως ελλειπτικό περιεχόμενο η εν λόγω συμφωνία αφορά, κατ’ ουσίαν, σε έναν μηχανισμό απευθείας αναθέσεων εργασιών σε ιδιώτη οικονομικό φορέα κατά παραβίαση των διατάξεων του ενωσιακού δικαίου που προσδιορίζουν τη διαδικασία ανάθεσης των δημοσίων συμβάσεων ... και αποτελούν αναπόσπαστο πλέον τμήμα του εσωτερικού δικαίου με αυξημένη τυπική ισχύ, όπερ συνεπάγεται ότι είναι ανεπίτρεπτη οιαδήποτε (ακόμη και νομοθετική) παρέκκλιση από αυτές.Απαραδέκτως υποβάλλεται για έλεγχο το υποβληθέν, με το από 8.6.2022 έγγραφο των Αναπληρωτή Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων και Διευθύνοντα Συμβούλου της εταιρείας … Α.Ε., σχέδιο σύμβασης καθ’ ο μέρος αφορά σε συμφωνία αγοράς μετοχών.Κωλύεται η υπογραφή του ως άνω σχεδίου σύμβασης καθ’ ο μέρος αφορά στην εκτέλεση των εργασιών που προβλέπονται στους όρους 6.4.3. και 6.4.4. αυτού.

ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ. Μη νόμιμη σύναψη προγραμματικής σύμβασης.Με δεδομένα όσα εκτέθηκαν γίνονται δεκτά τα ακόλουθα: Από το περιεχόμενο της ελεγχόμενης σύμβασης, επί της οποίας ερείδεται η εντελλόμενη με το κρινόμενο χρηματικό ένταλμα δαπάνη, προκύπτει ότι, μολονότι αυτή επιγράφεται ως προγραμματική, δεν εμπίπτει στην έννοια αυτής. Συγκεκριμένα, από το αντικείμενό της και κυρίως από τη διαμόρφωση των υποχρεώσεων των συμβαλλόμενων μερών, προκύπτει ότι δεν πρόκειται για περίπτωση συνεργασίας φορέων που εκκινούν από την ίδια αφετηρία συμφερόντων με σκοπό, με την αλληλοσυμπλήρωση αρμοδιοτήτων ή οικονομικοτεχνικών μέσων, την από κοινού εκτέλεση δημόσιας αποστολής τους. Αντίθετα, προκύπτει ότι ο Δήμος ... λειτουργεί ως αναθέτουσα αρχή που επιδιώκει, έναντι καταβολής ανταλλάγματος (60.000,00 ευρώ πλέον Φ.Π.Α.), την εκτέλεση εκ μέρους του αντισυμβαλλομένου ...., που επέχει απλώς θέση παρόχου υπηρεσιών ελεγχόμενου από τον Δήμο ως προς  την προσήκουσα υλοποίηση του συμβατικού αντικειμένου, των περιγραφόμενων στη σύμβαση επιμέρους εργασιών σύνταξης τευχών (τεχνικών προδιαγραφών και χρονοδιαγράμματος) και εκπόνησης της μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων για τη δρομολογούμενη κατασκευή μονάδας βιοαερίου ("πακέτα εργασίας"). Η ουσιαστική συμβολή, μάλιστα, του Δήμου εξαντλείται στη χρηματοδότηση της σύμβασης, καθώς η παροχή των απαραίτητων εγγράφων και πληροφοριών από τις διάφορες Διευθύνσεις του, που αναγράφεται μεταξύ των υποχρεώσεών του, συνιστά προαπαιτούμενη ενέργεια για την εκπόνηση οποιασδήποτε μελέτης και των συναφών με αυτή υπηρεσιών (κάθε εργοδότης παραδίδει στον ανάδοχο τα ήδη υπάρχοντα στοιχεία που σχετίζονται με την παρεχόμενη υπηρεσία) και δεν αποτελεί ισόρροπη, αλλά όλως συμπληρωματική συμβολή στην εκτέλεση του συμβατικού αντικειμένου.(..)Από τα παραπάνω συνάγεται ότι η συναφθείσα από 23.10.2017 σύμβαση εμπίπτει κατ’ ορθό νομικό χαρακτηρισμό στην έννοια της δημόσιας σύμβασης παροχής υπηρεσιών του άρθρου 2 παρ. 1 περ. 9 του ν. 4412/2016, καθόσον συνιστά ανάθεση από τον Δήμο ..., έναντι συμβατικού αντιτίμου ύψους 60.000,00 ευρώ πλέον Φ.Π.Α....Κατ’ ακολουθία όσων ανωτέρω εκτέθηκαν, η σύναψη της ελεγχόμενης σύμβασης δεν είναι νόμιμη και το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ:Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι είναι επιτρεπτή, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 100 του ν. 3852/2010 σε συνδυασμό με τις διατάξεις του άρθρου 2 του ν. 4674/2020, η σύναψη προγραμματικής σύμβασης μεταξύ των προαναφερόμενων φορέων με το ως άνω περιεχόμενο, καθώς η σύμβαση αυτή εγκαθιδρύει, πράγματι, συνεργασία μεταξύ δημόσιων φορέων, με σκοπό, διά της συνένωσης των μέσων που διαθέτει ο καθένας από αυτούς, την από κοινού εκτέλεση της δημόσιας αποστολής τους, και ως τέτοια δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του ν. 4412/2016. Συνεπώς, δεν συντρέχει νόμιμος λόγος που να κωλύει την υπογραφή του υποβληθέντος για έλεγχο σχεδίου σύμβασης, όπως επανυποβλήθηκε τροποποιημένο και επισυνάπτεται στην παρούσα Πράξη, της οποίας αποτελεί αναπόσπαστο μέρος, υπό τους ακόλουθους  όρους: 1) θα τροποποιηθούν τα άρθρα πέμπτο παρ. 3, έκτο περ. δ΄ και ε΄  και δέκατο παρ. 1, ώστε παράταση ή οποιαδήποτε άλλη τροποποίηση όρου της σύμβασης να εγκρίνεται από τα αρμόδια όργανα των συμβαλλόμενων μερών κατόπιν εισήγησης της Κοινής Επιτροπής Παρακολούθησης και 2) της προηγούμενης έγκρισής του (στην επικαιροποιημένη του μορφή)  από όλα τα αρμόδια όργανα των συμβαλλόμενων σε αυτό μερών. Τέλος, επισημαίνεται ότι για την οποιαδήποτε τροποποίηση της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης απαιτείται η τήρηση των διατάξεων περί υπαγωγής της στον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου  (ΕλΣ Ε΄ Κλ. 190/2021, 493/2019).

Παροχή πηρεσιών τεχνικής συμβουλευτικής υποστήριξης:..ζητείται η ανάκληση της 123/2018 Πράξης του Κλιμακίου Προληπτικού Ελέγχου Δαπανών στο Τμήμα τούτο... Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη 5, το Τμήμα κρίνει ότι από το αντικείμενο της ανωτέρω σύμβασης που συνήφθη μεταξύ του αιτούντος Δήμου και της αιτούσας αναπτυξιακής ανώνυμης εταιρείας Ο.Τ.Α. και κυρίως από τη διαμόρφωση των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των συμβαλλόμενων μερών, προκύπτει ότι αυτή δεν συνιστά προγραμματική σύμβαση του άρθρου 100 του ν. 3852/2010, όπως επιγράφεται. Τούτο δε, διότι δεν πρόκειται για συμφωνία που θέτει το γενικό πλαίσιο για την οργάνωση και διαχείριση δημοσίων υπηρεσιών, με σκοπό τη διευκόλυνση της παροχής τους, ούτε τα συμβαλλόμενα μέρη συμπράττουν με ισορροπημένο τρόπο στην υλοποίηση του αντικειμένου της. Αντιθέτως, προκύπτει ότι στην ουσία πρόκειται για ανάθεση συγκεκριμένης συνήθους υπηρεσίας παροχής υπηρεσιών τεχνικού συμβούλου από τον Δήμο ..., που λειτουργεί ως αναθέτουσα αρχή, στην αναπτυξιακή εταιρεία «....», που επέχει απλώς θέση παρόχου υπηρεσιών, υλοποιώντας ο ίδιος το αντικείμενο της σύμβασης, ενώ η συνεισφορά του Δήμου είναι όλως συμπληρωματική, καθόσον περιορίζεται στη χρηματοδότηση, σχεδόν στο σύνολο, της συγκεκριμένης δραστηριότητας (160.000 επί συνόλου 163.000 ευρώ), στην εξασφάλιση των απαιτούμενων αδειοδοτήσεων, στην παράδοση, στην οποία προβαίνει κάθε εργοδότης προς τον ανάδοχο, κάθε διαθέσιμου σε αυτόν στοιχείου σχετικά με την υπό εκτέλεση μελέτη ή υπηρεσία, καθώς και στη συμμετοχή του στην Κοινή Επιτροπή Παρακολούθησης. Άλλωστε, η επικαλούμενη από τις αιτούσες σύναψη, μετά την ολοκλήρωση των σχετικών μελετών, εκτελεστικών συμβάσεων με τρίτους για τα έργα που αναφέρονται στη σύμβαση, δεν αφορούν στην υλοποίηση αυτού καθεαυτού του αντικειμένου της, που συνίσταται στην παροχή από την «....» υπηρεσιών τεχνικής συμβουλευτικής υποστήριξης στην Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου ... κατά την εκπόνηση των απαριθμούμενων στη σύμβαση μελετών, στο πλαίσιο της διαδικασίας ωρίμανσης των αντίστοιχων έργων, ενώ η έλλειψη κέρδους που, επίσης, επικαλούνται, δεδομένου ότι το συμβατικό ποσό καλύπτει μόνο το κόστος εκτέλεσης της σύμβασης, δεν αναιρεί τον επαχθή χαρακτήρα αυτής (βλ. Δ.Ε.Ε. απόφαση της 23.12.2009, CoNISMa, C-305/08, σκ. 33, απόφαση της 19.12.2012, Azienda Sanitaria Locale di Lecce, C-159/11, σκ. 29). Επομένως, εν προκειμένω, όπως ορθώς, αν και με διαφορετική αιτιολογία, έκρινε και το Κλιμάκιο με την προσβαλλόμενη Πράξη του, πρόκειται για κοινή δημόσια σύμβαση παροχής τεχνικών υπηρεσιών συναφών με την εκπόνηση μελέτης, η οποία ανατέθηκε απευθείας στη συγκεκριμένη αναπτυξιακή ανώνυμη εταιρεία, χωρίς να συντρέχουν οι προς τούτο προβλεπόμενες στο άρθρο 32 του ν. 4412/2016 εξαιρετικές προϋποθέσεις..(..)Ενόψει των προεκτεθέντων, εφόσον η ελεγχόμενη σύμβαση καθιερώνει «οριζόντια συνεργασία μεταξύ αναθετουσών αρχών», σύμφωνα με το άρθρο 12 παρ. 4 του ν. 4412/2016, εξαιρείται από το πεδίο εφαρμογής του νόμου αυτού και, ως εκ τούτου, η εντελλόμενη με το επίμαχο χρηματικό ένταλμα δαπάνη είναι νόμιμη. Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, οι συνεξεταζόμενες λόγω συνάφειας αιτήσεις πρέπει να γίνουν δεκτές και να ανακληθεί η 123/2018 Πράξη του Κλιμακίου Προληπτικού Ελέγχου Δαπανών στο Τμήμα τούτο. Το ελεγχόμενο δε χρηματικό ένταλμα πληρωμής πρέπει να θεωρηθεί.Ανακαλεί την 123/2018 Πράξη του Κλιμακίου Προληπτικού Ελέγχου Δαπανών στο VΙΙ Τμήμα του Ελεγκτικού Συνεδρίου