Προμήθειες...ζητείται η ανάκληση της 85/2019 Πράξης του ΣΤ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα προς όσα εκτέθηκαν στη σκέψη ΙΙ της παρούσας, το Τμήμα κρίνει τα ακόλουθα: Α. Ο υπό V.A. λόγος ανάκλησης είναι βάσιμος, καθώς μεταξύ των εγγράφων του ελεγχόμενου διαγωνισμού που έχουν αναρτηθεί στο Ε.Σ.Η.ΔΗ.Σ., ανευρίσκεται αρχείο τύπου excel, με τίτλο «υλικά αγγειογραφίας-προϋπολογισμός», στο οποίο περιλαμβάνονται τα 214 ζητούμενα είδη, με προϋπολογιζόμενη δαπάνη ανά είδος. Πλην όμως, τούτο δεν αρκεί για να άρει τη σχετική διαπιστωθείσα από το Κλιμάκιο πλημμέλεια (βλ. σκέψη IV.A.), διότι τόσο στο αρχείο αυτό, όσο και στον αναλυτικό πίνακα, ο οποίος προσκομίστηκε σε εκτέλεση της 434/2018 αναβλητικής πράξης του ΣΤ΄ Κλιμακίου, η προϋπολογιζόμενη δαπάνη που αναγράφεται ανά ζητούμενο είδος, είναι εντελώς αυθαίρετη, καθώς από κανένα στοιχείο του φακέλου δεν προκύπτει η τεκμηρίωση αυτής. Ειδικότερα, δεν υφίσταται ούτε η απαιτούμενη μελέτη (τεκμηρίωση) σχετικά με τις τιμές διάθεσης των 214 ζητούμενων ειδών στην ελεύθερη αγορά (βλ. άρθρο 4 παρ. 3 του ν. 2955/2001), ούτε για τα εν λόγω είδη αναγράφονται κωδικοί του Παρατηρητηρίου Τιμών, ούτε γίνεται αντιστοίχιση με κωδικούς του Παρατηρητηρίου Τιμών, προκειμένου να είναι εφικτός ο δικαστικός έλεγχος. Επιπλέον, με την κρινόμενη αίτηση προβάλλεται  αντιφατικώς, σε σχέση με τα αναφερόμενα στο 1047/16.1.2019 έγγραφο της αναθέτουσας αρχής, κατά το οποίο η δαπάνη κάθε είδους προσδιορίστηκε με βάση της τιμές του Παρατηρητηρίου Τιμών, ότι για τα είδη του ελεγχόμενου διαγωνισμού δεν υφίστανται κωδικοί του Παρατηρητηρίου Τιμών, οι δε τιμές αυτών εντοπίστηκαν σε παρεμφερή υλικά που δεν έχουν κωδικούς, γεγονός, το οποίο, σε κάθε περίπτωση, συνεπάγεται τη μη νομιμότητα της διαγωνιστικής διαδικασίας, αφού, σε περίπτωση που δεν υφίστανται κωδικοί του Παρατηρητηρίου Τιμών, οι τιμές προσδιορίζονται με βάση τις τιμές διάθεσης στην ελεύθερη αγορά των ίδιων ειδών. Συνεπώς,  ο υπό  V.Γ. λόγος ανάκλησης δεν μπορεί να γίνει δεκτός.Δεν ανακαλεί την 85/2019 Πράξη του ΣΤ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:ζητείται η ανάκληση της 46/2023 πράξης της Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην Περιφερειακή Ενότητα  :Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, το Δικαστήριο άγεται στην ακόλουθη κρίση : α) Εφόσον μετατέθηκε η καταληκτική ημερομηνία υποβολής προσφορών του ελεγχόμενου διαγωνισμού και τροποποιήθηκε η τεχνική απαίτηση ως προς την ισχύ των προς εγκατάσταση «πάνελ», επήλθαν τροποποιήσεις στους όρους των οικείων συμβατικών τευχών και, ως εκ τούτου, έπρεπε να δημοσιευτεί εκ νέου η οικεία διακήρυξη στο ΚΗΜΔΗΣ και στον περιφερειακό τύπο, ώστε να ενημερωθούν σχετικά με αυτές όχι μόνο όσοι οικονομικοί φορείς είχαν ήδη εκδηλώσει ενδιαφέρον για υποβολή προσφοράς αλλά και όσοι ήθελαν μετά τις τροποποιήσεις αυτές να συμμετάσχουν στον διαγωνισμό. Πλην όμως, κατά παραδοχή του σχετικού ισχυρισμού των προσφευγόντων, η ως άνω πλημμέλεια δεν αποτέλεσε στην προκειμένη περίπτωση πρόσφορη αιτία παραβίασης των αρχών του ανταγωνισμού, της ελεύθερης πρόσβασης στον διαγωνισμό και της διαφάνειας και, ως εκ τούτου, δεν παρίσταται ουσιώδης σε βαθμό που να αποτελέσει διακωλυτικό λόγο υπογραφής της οικείας σύμβασης και τούτο διότι: i) λαμβανομένου υπ’ όψιν του γεγονότος ότι το ελεγχόμενο έργο λόγω του προϋπολογισμού του, είναι κάτω των ορίων της εφαρμογής του ενωσιακού δικαίου και δεν παρουσιάζει διασυνοριακό ενδιαφέρον, οι τηρηθείσες διατυπώσεις δημοσιότητας της σχετικής με τις ως άνω τροποποιήσεις 17290/25.1.2023 απόφασης της Αναπληρώτριας Προϊσταμένης της Διεύθυνσης Τεχνικών Έργων της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας (ανάρτηση στην ιστοσελίδα της ως άνω Περιφέρειας και στη ΔΙΑΥΓΕΙΑ, κοινοποίηση με ηλεκτρονικό μήνυμα στην ΠΕΔΜΕΔΕ και στον Σύνδεσμο Εργοληπτών Νομών Φθιώτιδας, Φωκίδας και Ευρυτανίας και ενημέρωση των ενδιαφερομένων με μήνυμα στο ΕΣΗΔΗΣ), ήταν πρόσφορες, ώστε να γνωστοποιηθούν οι επίμαχες τροποποιήσεις σε ευρύ κύκλο δυνητικά ενδιαφερόμενων να συμμετάσχουν στον διαγωνισμό οικονομικών φορέων και ii) δεν υπήρξε σχετικός με τους επίδικους όρους της διακήρυξης και της μελέτης αποκλεισμός κάποιου διαγωνιζόμενου, ούτε εξάλλου ασκήθηκε από κάποιον ενδιαφερόμενο σχετική ένσταση ή ένδικο βοήθημα. Σε κάθε περίπτωση, η συμμετοχή στον διαγωνισμό τεσσάρων οικονομικών φορέων δεν μπορεί να χαρακτηριστεί μικρή, ενώ το ύψος του προσφερθέντος ποσοστού έκπτωσης δεν δύναται αυτοτελώς να καταστήσει την ως άνω πλημμέλεια ουσιώδη. β) Εξάλλου, παρά τα όσα αντίθετα κρίθηκαν με την προσβαλλόμενη πράξη, η πλημμέλεια της μη τροποποίησης των προθεσμιών που ορίζονται στα άρθρα 2.3 και 15.3 με βάση την ορισθείσα νέα καταληκτική ημερομηνία υποβολής προσφορών δεν παρίσταται ουσιώδης, διότι οι διαγωνιζόμενοι, επιδεικνύοντας τη δέουσα επιμέλεια μπορούσαν να αντιληφθούν και να υπολογίσουν τις νέες προθεσμίες των άρθρων αυτών, ενώ ως προς το άρθρο 4.3 δεν καθίστατο αναγκαία η προσαρμογή των εκεί αναφερόμενων ημερομηνιών, διότι αυτές αναφέρονται στην ημερομηνία από την οποία άρχισαν να εφαρμόζονται οι διατάξεις του άρθρου 138 του ν. 4782/2021 (1.9.2021, βλ. το άρθρο 140 παρ. 3 του ιδίου νόμου), που είναι σταθερή και δεν επηρεάζεται από την καταληκτική ημερομηνία υποβολής προσφορών στον ελεγχόμενο διαγωνισμό, ενώ, τέλος, ο όρος του άρθρου 16.2 ότι «Δεν προβλέπεται η δημοσίευση μετά την 1-9-2021» έπρεπε μεν να είχε απαλειφθεί, πλην όμως η συμπερίληψή του στη διακήρυξη δεν αποτελεί ουσιώδη νομική πλημμέλεια, διότι δεν δημιουργεί σύγχυση στους διαγωνιζόμενους, αφού στο άρθρο 16.1 της διακήρυξης ορίζεται με σαφήνεια ότι «δεν προβλέπεται η χορήγηση προκαταβολής στον ανάδοχο». γ) Τέλος, μετά την προσκόμιση από την προσφεύγουσα των αποφάσεων ανάληψης υποχρέωσης που αναφέρονται ανωτέρω θεραπεύτηκε η αναδειχθείσα με την προσβαλλόμενη πράξη παράλειψη προσκόμισης αυτών, ενώ εξάλλου η μη αναφορά αυτών στο σχετικό άρθρο 10 της διακήρυξης δεν θέτει σε αμφισβήτηση την εξασφάλιση της χρηματοδότησης για την εκτέλεση του ελεγχόμενου έργου και, ως εκ τούτου, δεν συνιστά ουσιώδη νομική πλημμέλεια. Ανακαλεί την 46/2023 πράξη της Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην Περιφερειακή Ενότητα 

Προμήθεια καυσίμων και λιπαντικών :Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν συντρέχει ουσιώδης πλημμέλεια ως προς την κατακύρωση της ομάδας 1 της προμήθειας στην ανάδοχο εταιρεία «…..». Αντιθέτως, μη νόμιμα κατακυρώθηκε σ` αυτή μέρος της ομάδας 3 της προμήθειας, καθόσον η προσφερόμενη συνολική τιμή ως προς την ομάδα αυτή (μηδενική έκπτωση για βενζίνη αμόλυβδη και πετρέλαιο θέρμανσης και υπέρβαση κατά 0,50 ευρώ της τιμής μονάδας για λιπαντικά) υπερβαίνει την προϋπολογιζόμενη δαπάνη της ομάδας (βλ. τον πίνακα της ομάδας 3 στο προοίμιο της διακήρυξης, το άρθρο 27 του τιμολογίου της μελέτης και τον πίνακα της ομάδας 3 στην τεχνική έκθεση του διαγωνισμού). Συνεπώς, η αναθέτουσα αρχή έπρεπε να απορρίψει την οικονομική προσφορά της εταιρείας ως προς το σύνολο της ομάδας 3, αφού, κατά την έννοια των προαναφερόμενων διατάξεων του ΕΚΠΟΤΑ και της διακήρυξης του διαγωνισμού (βλ. σκέψεις II και III.i), η οικονομική προσφορά για κάθε ομάδα της προμήθειας έπρεπε να υποβληθεί και να αξιολογηθεί ενιαία, ενώ δεν ήταν δυνατή η προσφορά αρνητικής έκπτωσης για καμία ομάδα του διαγωνισμού.

Επικαιροποίηση ή συμπλήρωση υδραυλικών μελετών...Με αυτά τα δεδομένα και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη υπό στοιχείο ΙΙ της παρούσας, δεν προκύπτει στην υπό κρίση υπόθεση η συνδρομή όλων των σωρευτικά απαιτούμενων από το άρθρο 29 παρ. 1 του ν. 3316/2005 προϋποθέσεων για τη νόμιμη σύναψη της συμπληρωματικής σύμβασης. Ειδικότερα, η εκπόνηση των μελετών (οριστικών υδραυλικών μελετών, τοπογραφικών και περιβαλλοντικών μελετών), που αποτελούν αντικείμενο της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης και αφορούν σε έργα εκβολής του ρέματος … στο … και του ρέματος στους … στην περιοχή του Ελληνικού, καθώς και σε έργα προστασίας πρανών και κοίτης του ρέματος … στο ύψος της οδού … στο …, δεν δύναται να θεωρηθεί ότι δεν μπορεί να διαχωριστεί από την αρχική σύμβαση, ούτε ότι είναι απολύτως αναγκαία για την ολοκλήρωσή της, δεδομένου ότι αφενός μεν η από 14.4.2016 συμφωνία – πλαίσιο (άρθρ. 8 του ν. 3316/2005) είχε ως αντικείμενο τη διενέργεια υδραυλικών, περιβαλλοντικών και τοπογραφικών μελετών σε οποιαδήποτε περιοχή της …, κατόπιν εντολής της Διεύθυνσης Υδραυλικών Έργων (Δ10) της Περιφέρειας, αφετέρου δε στο πλαίσιο αυτής έχουν συναφθεί τρεις (3) επιμέρους συμβάσεις, οι οποίες αφορούν σε διαφορετικά σημεία της … (ρέματα «…» στην περιοχή … του Δήμου …, … του Δήμου …. και … του Δήμου …). Περαιτέρω, δεν αποδεικνύεται η συνδρομή εν προκειμένω απρόβλεπτων, κατά την έννοια που προαναφέρθηκε (βλ. σκέψη υπό στοιχείο ΙΙ.Β της παρούσας), περιστάσεων, οι οποίες κατέστησαν αναγκαία την ελεγχόμενη σύμβαση. Επομένως, η ανάθεση των ως άνω μελετών με προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία της κατάρτισης συμπληρωματικής σύμβασης παρίσταται, όπως ορθά κρίθηκε με την προσβαλλόμενη Πράξη, μη νόμιμη, τα δε περί του αντιθέτου προβαλλόμενα είναι απορριπτέα. Εξάλλου, ο ισχυρισμός της αιτούσας ότι συντρέχουν λόγοι δημοσίου συμφέροντος για τη σύναψη της ελεγχόμενης 1ης συμπληρωματικής σύμβασης, οι οποίοι ανάγονται στην ανάγκη άμεσης εκπόνησης των συγκεκριμένων μελετών, προβάλλοντας ότι η δημοπράτησή τους με τις διαδικασίες του ν. 4412/2016 θα επιφέρει καθυστερήσεις, προβλήματα στην αναθέτουσα αρχή και επιπλέον κόστος, είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, δοθέντος ότι το δημόσιο συμφέρον εξυπηρετείται προεχόντως με την τήρηση της νομιμότητας στις διαδικασίες ανάθεσης των δημοσίων συμβάσεων (Ε.Σ. Τμ. Μείζ. – Επταμ. Συνθ. 763/2019, VI Τμ. 1605, 2227/2016, 668/2017, 482/2018, 979, 1254/2019).

ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΗΣΗΣ.: Μη νόμιμη καταβολή χρηματικού εντάλματος πληρωμής, που αφορά την καταβολή ποσού ως αποζημίωση λόγω συνταξιοδότησής της, σύμφωνα με το άρθρο 204 του ν. 3584/2007 (ΦΕΚ Α΄ 143). (...) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι μη νομίμως εκκαθαρίστηκε η εντελλόμενη δαπάνη, καθόσον από κανένα στοιχείο του φακέλου δεν προκύπτει ότι εκδόθηκε από το Δήμο ……………. η απόφαση καθορισμού του δικαιούμενου από την φερόμενη ως δικαιούχο ποσού της αποζημίωσης λόγω συνταξιοδότησης, δυνάμει των προεκτεθεισών διατάξεων του άρθρου 204 του Κώδικα Κατάστασης Δημοτικών και Κοινοτικών Υπαλλήλων, η οποία (απόφαση) θα αποτελούσε το νόμιμο έρεισμα, τόσο για την επιβαλλόμενη σχετική απόφαση ανάληψης υποχρέωσης, όσο και για την έκδοση του ελεγχόμενου εντάλματος.(…) Σε κάθε περίπτωση, η εντελλόμενη δαπάνη είναι μη κανονική, δεδομένου ότι από τα στοιχεία του φακέλου αποδεικνύεται ότι η ως άνω αξίωση της φερόμενης ως δικαιούχου για την απόληψη της αποζημίωσης λόγω συνταξιοδότησης έχει ήδη υποπέσει στη διετή παραγραφή του άρθρου 90 παρ. 3 του ν. 2362/1995 (βλ. και την ταυτόσημου περιεχομένου διάταξη του άρθρου 140 παρ. 3 του ν. 4270/2014), απορριπτομένων των περί του αντιθέτου διαλαμβανομένων στο 26787/26.8.2014 έγγραφο των Δημάρχου και Προϊσταμένου της Οικονομικής Υπηρεσίας του Δήμου.

Κατασκευή συλλεκτηρίου αγωγού ομβρίων...Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο διαπιστώνει ότι δεν συντρέχουν εν προκειμένω απρόβλεπτες περιστάσεις που δικαιολογούν τη σύναψη της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης, δεδομένου ότι η μελέτη, με βάση την οποία προσδιορίστηκε το τεχνικό αντικείμενο της αρχικής σύμβασης, δεν υπήρξε κατά το δυνατόν πλήρης και ακριβής. Τούτο, διότι α) η αρχική μελέτη του έργου, η οποία εγκρίθηκε με την …/….1988 απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου της ..., εκπονήθηκε σε χρόνο πολύ προγενέστερο του χρόνου δημοπράτησης του ελεγχόμενου έργου (έτος 2016), χωρίς να προκύπτει η εκ των υστέρων επικαιροποίησή της (βλ. σελ. 3 της Τεχνικής Περιγραφής), β) τα όργανα της ..., με την ως άνω απόφαση του Δ.Σ. της οποίας εγκρίθηκε η εν λόγω μελέτη, όφειλαν να γνωρίζουν την ακριβή θέση των δικτύων της και γ) δεν εκπονήθηκε σχετική γεωτεχνική μελέτη, ούτε κατά την εκπόνηση της αρχικής μελέτης του έργου, ούτε κατά τη δημοπράτηση αυτού (πρβλ. VI Τμ. Ε.Σ. 1591/2018). Ενόψει της ανωτέρω ουσιώδους πλημμέλειας που διαπιστώθηκε, το Κλιμάκιο κρίνει ότι κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο, με το …..2019 έγγραφο του Προϊσταμένου 

ΔΕΝ ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.6/1059/2019

ΕΡΓΑ.(συμπληρωματική σύμβαση)(..)Η σύναψη της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης διέπεται από τις διατάξεις του ν. 3669/2008 ..., που εξακολουθούν να εφαρμόζονται εν προκειμένω, έστω και αν με το άρθρο 377 παρ. 1 περ. 31 του ν. 4412/2016 ... καταργήθηκαν οι διατάξεις του ν. 3669/2008 (εκτός των διατάξεων των εκεί αναφερομένων άρθρων), καθόσον υπό το καθεστώς αυτών είχε συναφθεί η αρχική σύμβαση του έργου στο οποίο αφορά η υποβληθείσα προς έλεγχο συμπληρωματική...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, το Κλιμάκιο κρίνει ότι υφίστανται ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες που κωλύουν την υπογραφή της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης. Ειδικότερα:A) Μη νομίμως επιχειρείται η σύναψη της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης με την κοινοπραξία «...», χωρίς να έχει προηγηθεί η εγκριτική της χωρήσασας στο ανάδοχο κοινοπρακτικό σχήμα υποκατάστασης της εταιρείας «...» από την εταιρεία «...» απόφαση της αναθέτουσας αρχής (βλ σκέψη VI.Δ), κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 65 της ΚΔΕ (βλ. σκέψη ΙV).B) Όπως προκύπτει από το προεκτιθέμενο 2056/ΚΕ.Εσχατιά 1ο/4.10.2016 έγγραφο της ΕΥΔΕ ΚΥΥ, το συνοδεύον αυτό ενημερωτικό σημείωμα του Διευθυντή της ΕΥΔΕ ΚΥΥ, αλλά και την προφορική διαβεβαίωση αυτού ενώπιον των μελών της Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ. (βλ. σκέψη VI.I), το φυσικό αντικείμενο της αρχικής σύμβασης έχει ήδη από 5.5.2016 υλοποιηθεί, δεν υπάρχουν εναπομείνασες εργασίες για την ολοκλήρωση του και, επομένως, δε νοείται σύναψη της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης, καθόσον η εξάντληση του αντικειμένου της αρχικής σύμβασης δεν καταλείπει κανένα περιθώριο προσθήκης σ’ αυτή νέων εργασιών, αφού η αρχική συμβατική σχέση έχει ήδη αποσβεσθεί και δεν μπορεί πλέον να συμπληρωθεί με πρόσθετες εργασίες (βλ. σκέψη V).Γ) Σε κάθε περίπτωση, όπως προκύπτει και από τα οικ5269/11.5.2016 και 7389/4.7.2016 έγγραφα της ΕΥΔ του ΕΠ Υ.ΜΕ.ΠΕΡ.Α.Α. (βλ. σκέψεις VI.Γ και VI.I) το υλοποιηθέν φυσικό αντικείμενο της αρχικής σύμβασης είναι άρτιο και λειτουργικό και η λειτουργικότητά του δεν επηρεάζεται από την ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση. Περαιτέρω, η ένταξη των εργασιών της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης στο αντικειμένου του αρχικού έργου συνιστά ανεπίτρεπτη μεταβολή και επέκταση του τεχνικού αντικειμένου του έργου, καθόσον αυτό, όπως οριοθετήθηκε με τη Διακήρυξη και την οικεία Τεχνική Περιγραφή και αποτέλεσε τη βάση της διαδικασίας δημοπράτησης, αφορούσε (προεχόντως) στη διευθέτηση του ρέματος της ..., με την κατασκευή κλειστού διδύμου αγωγού, και (δευτερευόντως) στην προσαρμογή (ανακατασκευή) ήδη υπαρχόντων αγωγών ομβρίων υδάτων στις ρητά κατονομαζόμενες στην Τεχνική Περιγραφή οδούς, ώστε να συμβάλουν στον αγωγό διευθέτησης του ρέματος (βλ. σκέψη VI.B), και όχι στην κατασκευή νέου, εκτεταμένου δικτύου αγωγών ομβρίων υδάτων στην παραρεμάτια ζώνη του ρέματος ..., όπως επιχειρείται με τις εργασίες της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης. Συνεπώς, δεν πληρούνται εν προκειμένω όλες οι προϋποθέσεις που πρέπει να συντρέχουν σωρευτικά για τη νόμιμη σύναψη της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης (βλ. σκέψη V).VIII. Ανεξαρτήτως των ανωτέρω, επισημαίνεται ότι το υποβληθέν σχέδιο συμπληρωματικής σύμβασης  πρέπει να συμπληρωθεί με το ποσό της εγγύησης καλής εκτέλεσης, που ανέρχεται σε 563.008,13 ευρώ (5%Χ11.260.162,60 ευρώ, κατ’ άρθρα 35 παρ. 6 της ΚΔΕ και 157 παρ. 1 περ. β΄ του ν. 4281/2014, ΦΕΚ Α΄ 160)....  Κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου ...

Αποκατάσταση αναχώματος- συμπληρωματική σύμβαση..Με δεδομένα τα ανωτέρω, τα προσκομιζόμενα έγγραφα, την από 9.11.2016 βεβαίωση της Προϊσταμένης του Τμήματος Δομών Περιβάλλοντος της Περιφέρειας ότι οι εργασίες που περιλαμβάνονται στην 1η Σ.Σ.Ε δεν έχουν εκτελεστεί και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙΙ της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι νομίμως περιλήφθησαν στην ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση οι εργασίες, που αναλυτικά αναφέρονται στον 1ο Α.Π.Ε. Τούτο διότι, οι ως άνω εργασίες αφορούν σε περαιτέρω εκτεταμένες ζημιές, που προκλήθηκαν στα αναχώματα της ως άνω εργολαβίας, κατόπιν έναρξης ισχύος της αρχικής σύμβασης, οι οποίες δεν περιλαμβάνονταν στις εργασίες αποκατάστασης των ζημιών, που προβλέφθηκαν στο πλαίσιο της εργολαβίας αυτής, αλλά κατέστησαν αναγκαίες μεταγενέστερα λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων κατά την εκτέλεση του έργου και συγκεκριμένα λόγω των ως άνω νέων πλημμυρών που προκλήθηκαν, εξαιτίας των οποίων, παρατάθηκε η κήρυξη του νομού ... σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, η αποκατάστασή τους, δε, είναι απολύτως αναγκαία για την ολοκλήρωση του έργου «Αποκατάσταση του κυρίως και υπερβλητού αναχώματος …» (βλ. πρ. Ελ Κλιμ. 201/2015 και απόφ. VI Τμημ. 3688/2012).

Έλεγχος νομιμότητας σχεδίου σύμβασης:...Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει τα ακόλουθα ως προς τη νομιμότητα των διαλαμβανόμενων όρων της ελεγχόμενης τροποποιητικής σύμβασης: Α) Η επαύξηση από 24 σε 48 του πλήθους των οπτικών ινών που θα εγκατασταθούν σε κάθε ένα από τους κλάδους ..., χωρίς επαύξηση του συμβατικού τιμήματος, υπό τον όρο ότι θα χρησιμοποιηθεί αραμίδιο αντί γαλβανισμένων χαλύβδινων συρματιδίων στον οπλισμό των υποβρύχιων καλωδίων, με αντίστοιχη παράταση της περιόδου εγγύησης του έργου κατά 18 μήνες, βρίσκει νόμιμο έρεισμα στις διατάξεις των παρ. 2 και 4 του άρθρου 337 του ν.4412/2016. Τούτο δε, διότι δεν διευρύνεται το οικονομικό αντικείμενο της σύμβασης και δεν μεταβάλλεται η συνολική φύση της σύμβασης, στο μέτρο που, όπως συνάγεται από το περιεχόμενο των οικείων πρακτικών και των σχετικών εισηγήσεων, κατά την ανέλεγκτη τεχνική κρίση της αναθέτουσας αρχής, ενόψει και του άκρως εξειδικευμένου τεχνικού αντικειμένου του υπό έλεγχο έργου, αφενός δεν επέρχεται μεταβολή του τεχνικού αντικειμένου της σύμβασης, όπως αυτό έχει καθοριστεί με τις τεχνικές προδιαγραφές του έργου, αφετέρου διασφαλίζεται η τεχνική επάρκεια της προτεινόμενης λύσης. Συνεπώς, κατά το μέρος αυτό δεν κωλύεται η υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης. Β) Η μείωση του περιθωρίου του επιτοκίου EURIBOR από 6 ποσοστιαίες μονάδες σε 3,5 αφορά επουσιώδη τροποποίηση παρεπόμενου οικονομικού όρου, σχετιζόμενου αποκλειστικά με την χορηγούμενη στον ανάδοχο προκαταβολή, δεν επιφέρει ουσιώδη μεταβολή του οικονομικού αντικειμένου της σύμβασης και δικαιολογείται, κατά την κρίση της αναθέτουσας αρχής, από τη γενικότερη μείωση των επιτοκίων της αγοράς και το γεγονός ότι το μέσο περιθώριο επί του κόστους του επιτοκίου κυμαίνεται στις 3 μονάδες. Κατά το μέρος, συνεπώς, αυτό, δεν κωλύεται η υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης. Γ) Η μείωση της προθεσμίας καταβολής του συνόλου των πληρωμών του αναδόχου από την 24η ημέρα του μεθεπόμενου μήνα υποβολής των απαιτούμενων δικαιολογητικών πληρωμής στην 20ή ημέρα από την ημερομηνία υποβολής αυτών, υποδηλώνει βούληση επαναδιαπραγμάτευσης ουσιώδους όρους της διακήρυξης υπέρ της αναδόχου, κατά την εκτέλεση της σύμβασης, και αντιβαίνει στις παρ. 2 και 4 του άρθρου 377 του ν.4412/2016. Ειδικότερα, η επίμαχη σύμβαση χαρακτηρίζεται από ιδιαιτέρως υψηλό οικονομικό και εξειδικευμένο τεχνικό αντικείμενο και απαιτεί τη διάθεση σημαντικών πόρων εκ μέρους της αναδόχου, η οποία θα πρέπει να διασφαλίσει ότι διαθέτει τη δυνατότητα προσήκουσας εκτέλεσης των συμβατικών υποχρεώσεών της και στο μεσοδιάστημα, μεταξύ των πληρωμών, και πάντοτε στο πλαίσιο του χρονοδιαγράμματος, το οποίο πρέπει να υποβληθεί στην αναθέτουσα αρχή και αποτελεί το πρόγραμμα εκτέλεσης του έργου (βλ. άρθρο 5 τεύχους 1 Συμφωνητικού). Ενόψει αυτών, ο χρόνος καταβολής του τιμήματος αποτελεί, στην προκείμενη υπόθεση, ουσιώδες στοιχείο των συμβατικών υποχρεώσεων και επηρεάζει την εκδήλωση ενδιαφέροντος συμμετοχής στο διαγωνισμό, αλλά και τη διαμόρφωση του ύψους των οικονομικών προσφορών (πρβλ. C-496/99, σκ. 117, σχετικά με τον ουσιώδη χαρακτήρα των τρόπων πληρωμής της σύμβασης). Η σύντμηση των προθεσμιών καταβολής του τιμήματος και μάλιστα στην ανωτέρω έκταση (έως 2 μήνες νωρίτερα), χωρίς βεβαίως αντίστοιχη σύντμηση των συμβατικών προθεσμιών εκτέλεσης του έργου, επιτρέπει ουσιωδώς διαφορετικό οικονομικό και τεχνικό προγραμματισμό εκ μέρους της αναδόχου, από εκείνον που η ίδια έκανε κατά την υποβολή της προσφοράς της, της δυνατότητας δε αυτής στερήθηκαν οι άλλοι διαγωνιζόμενοι, αλλά και οι λοιποί δυνητικοί ενδιαφερόμενοι. Ενόψει αυτών, και δεδομένου ότι η δυνατότητα σύντμησης των προθεσμιών πληρωμής δεν προβλεπόταν ρητά και συγκεκριμένα στα συμβατικά τεύχη του διαγωνισμού, κωλύεται κατά το μέρος αυτό η υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης. Δ) Μη νομίμως προβλέπεται στο ελεγχόμενο σχέδιο η απαλοιφή συλλήβδην της αρχικώς προβλεπόμενης υποχρέωσης της αναδόχου εταιρίας να προσκομίσει εγγύηση προκαταβολής, ενώ διατηρείται ακέραιο το δικαίωμά της να αιτηθεί τη χορήγηση προκαταβολής σε ποσοστό έως 10% επί του συμβατικού αντικειμένου (2.115.439,9 ευρώ), ήτοι και κατά το μέρος που το ποσό της προκαταβολής υπερβαίνει το ποσό της εγγύησης καλής εκτέλεσης (5% επί της συμβατικής αξίας ή 1.057.671,95 ευρώ). Και τούτο, διότι η υποχρέωση προσκόμισης από τον ανάδοχο εγγύησης προκαταβολής, που θα καλύπτει τη διαφορά μεταξύ του ποσού της εγγύησης καλής εκτέλεσης και του ποσού της καταβαλλόμενης προκαταβολής και θα είναι ισόποση με τη διαφορά αυτή, δεν καταλείπεται στην ευχέρεια της αναθέτουσας αρχής, αλλά προβλέπεται ευθέως στο νόμο, για λόγους διασφάλισης της τελευταίας έναντι της αναδόχου του έργου, ως προς την εκπλήρωση των συμβατικών υποχρεώσεων που σχετίζονται με τη χορήγηση της προκαταβολής. Συνεπώς, η επίμαχη τροποποίηση επιφέρει κατάργηση συμβατικού όρου επιβαλλόμενου ευθέως από διάταξη νόμου και ως εκ τούτου είναι μη νόμιμη.

Νομιμότητα σχεδίου δανειακής σύμβασης (..) Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι το περιεχόμενο των αναμορφωμένων όρων του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης είναι σύμφωνο με τις διατάξεις που παρατέθηκαν ανωτέρω, όπως αυτές ήδη έχουν ερμηνευθεί από το Ελεγκτικό Συνέδριο (βλ. και 3118/2011, 2/2012 Τμήμα Μείζονος – Επταμελούς Σύνθεσης). Το Κλιμάκιο επισημαίνει, τέλος, ότι από τη συνδυαστική ερμηνεία των άρθρων 8 α’, 8β’ και 10 του ελεγχόμενου σχεδίου προκύπτει ότι ο όρος που περιλαμβάνεται στο τελευταίο αυτό άρθρο, σύμφωνα με το οποίο «Στην περίπτωση που για οποιοδήποτε λόγο, κατά τη διάρκεια του δανείου, τα παραπάνω εκχωρηθέντα έσοδά του, δεν επαρκούν για την εξυπηρέτηση του δανείου, ο οφειλέτης υποχρεούται να καταβάλει εξ ιδίων χρημάτων, απευθείας στο δανειστή τα οφειλόμενα, δηλαδή από τα μη εκχωρούμενα στο παρόν αλλά δυνάμενα να το εξυπηρετήσουν έσοδά του … » έχει την έννοια ότι τα ανωτέρω αναφερόμενα έσοδα δύνανται να εκχωρηθούν μόνο υπό τους νόμιμους περιορισμούς που αναφέρονται στο άρθρο 8 α΄. Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου δανειακής σύμβασης μεταξύ του Δήμου ...... και του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων.