Η διενέργεια προμηθειών για τις ανάγκες και τη συντήρηση των μη ενοριακών Ιερών Ναών των κοιμητηρίων, που βρίσκονται εντός της εδαφικής του περιφέρειας, όπως είναι και η προμήθεια κεριού, ανήκει στην αρμοδιότητα του Δήμου, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 75 παρ.1 του ν. 3463/2006 και του ν.547/1977

ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:συντήρηση πρασίνου κοινόχρηστων χώρων Δήμου(...)Περαιτέρω, το γεγονός ότι ο ανάδοχος διέθετε και επιπλέον μηχανήματα, όπως τηλεσκοπικό καλαθοφόρο όχημα και φορτηγό, δεν ασκεί επιρροή, καθόσον από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει ότι τα εν λόγω μηχανήματα ήταν αναγκαία για την εκτέλεση των ως άνω εργασιών, δεδομένου ότι δεν αναφέρεται ως απαιτούμενη η χρήση αυτών στην τεχνική περιγραφή. Συναφώς, ο ισχυρισμός του Δήμου ότι δε διαθέτει οχήματα για τη μεταφορά του προσωπικού στους κοινόχρηστους χώρους πρασίνου είναι απορριπτέος ως αλυσιτελής, καθόσον και αληθής υποτιθέμενος, δεν ασκεί επιρροή στη νομιμότητα της επίμαχης δαπάνης. Τέλος, ο έτερος λόγος διαφωνίας της Επιτρόπου είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, αφού η συντήρηση πρασίνου στη δημοτική παιδική χαρά .... αφορά παιδική χαρά με φυσικό και όχι τεχνητό χλοοτάπητα, η δε συντήρηση πρασίνου στο νηπιαγωγείο ... αφορά τον περιβάλλοντα χώρο αυτού, ενώ στο παραποτάμιο πάρκο ... η μίσθωση, όπως προκύπτει από το ... ιδιωτικό συμφωνητικό μίσθωσης, αφορά το ακίνητο του παραδοσιακού καφενείου του παραποτάμιου πάρκου εμβαδού 75,43 τ.μ. και όχι τον περιβάλλοντα κοινόχρηστο χώρο αυτού.Αποφαίνεται ότι το 338, οικονομικού έτους 2011, χρηματικό ένταλμα πληρωμής του Δήμου ..., ποσού 14.760,00 ευρώ, δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Διαχείριση κληροδοτήματος...Από όλα όσα προεκτέθηκαν καθίσταται σαφές ότι το υπέρ ου ο καταλογισμός Κληροδότημα, δεν αποτελεί αυτοτελές ίδρυμα με νομική προσωπικότητα, αφού έχει καταλειφθεί σε υφιστάμενο νομικό πρόσωπο – τον Ιερό Ναό ..., που είναι ν.π.δ.δ. (βλ. άρθρο 1 παρ. 4 του ν. 590/1977 «περί του Καταστατικού Χάρτου της Εκκλησίας της Ελλάδος» - φ. 146, Α΄) – και η διαχείρισή του έχει ανατεθεί στο Εκκλησιαστικό Συμβούλιο, ήτοι στο αρμόδιο για τη διοίκηση και της υπόλοιπης περιουσίας του Ναού όργανο (βλ. άρθρα 7 επομ. του Κανονισμού 8/1979 «περί Ιερών Ναών και Ενοριών» της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος – φ. 1, Α΄/1980). Κατά συνέπεια, το Κληροδότημα στερείται της ικανότητας να διεξάγει ιδίω ονόματι την παρούσα δίκη. Ωσαύτως διάδικος δεν μπορεί, παρά την κλήτευσή της, να καταστεί ούτε η Περιφέρεια ... προεχόντως διότι πρόκειται για αποκεντρωμένη δημόσια υπηρεσία (βλ. τα άρθρα 61 του ν. 1622/1986 και 1 παρ. 1 του ν. 2503/1997), ανήκει, δηλαδή, στο νομικό πρόσωπο του Κράτους, το οποίο και εκπροσωπείται στη δίκη από τον Υπουργό Οικονομίας και Οικονομικών. Όσον αφορά, όμως, τον ίδιο τον Ιερό Ναό ...., είναι προφανές ότι, εφόσον είναι το νομικό πρόσωπο στο οποίο έχει καταληφθεί το Κληροδότημα, εξαρτά έννομο συμφέρον από την έκβαση της ανοιγείσας με την ένδικη έφεση δίκης και, επομένως, έπρεπε, ως τρίτος, να κλητευθεί στη συζήτησή της. Τούτων δοθέντων και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι πρέπει να αναβληθεί η έκδοση οριστικής απόφασης, προκειμένου αντίγραφο της έφεσης να κοινοποιηθεί, με επιμέλεια της Γραμματείας του Τμήματος, στον εν λόγω Ναό και ο τελευταίος να κλητευθεί στη δικάσιμο που θα οριστεί για τη συζήτηση της έφεσης αυτής.

Ζητήματα που ανακύπτουν από τη σύναψη προγραμματικής συμβάσεως μεταξύ ο.τ.α. α' και β' βαθμού και εκκλησιαστικών νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου της παρ. 4 άρθρου 1 του ν. 590/1977.(..) Βάσει του άρθρου 12 του ν. 3516/2006, εξακολουθεί να επιτρέπεται και μετά την ισχύ της υποπαρ. 3 παρ. 1 άρθρου 68 του ν. 4235/2014, η σύναψη προγραμματικής συμβάσεως μεταξύ Ο.Τ.Α. α' και β' βαθμού και εκκλησιαστικών νομικών προσώπων της παρ. 4 άρθρου 1 του ν. 590/1977, πλην, η συμμετοχή σε αυτές των Ο.Τ.Α, είναι επιτρεπτή μόνον υπό την ιδιότητά των εκ τρίτου (και όχι κυρίων) συμβαλλόμενων. Επί των ανωτέρω συναπτομένων προγραμματικών συμβάσεων, ισχύουν οι αναφερόμενες στην γνωμοδότηση (παρ. 13-15) ειδικότερες θετικές και αρνητικές προϋποθέσεις, οι οποίες πρέπει να εξετάζονται κατά περίπτωση από την αρμόδια υπηρεσία, στο πλαίσιο του προσήκοντος και επίκαιρου ελέγχου νομιμότητας. Στην ειδικότερη περίπτωση, κατά την οποία, συμβαλλόμενο μέρος, που δεν έχει την ιδιότητα του κυρίου του έργου, αναλαμβάνει το σύνολο των υποχρεώσεων για την υλοποίηση του συμβατικού αντικειμένου, άλλο δε μέρος, αναλαμβάνει την εκπροσώπηση στην επιτροπή παρακολούθησης, την παροχή πληροφοριών και την διευκόλυνση των λοιπών συμβαλλομένων, δεν συνάπτεται επιτρεπόμενη από το νόμο προγραμματική σύμβαση (ομοφ.).-

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΚΕΝΤΡΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ – ΠΡΟΝΟΙΑΚΩΝ ΥΠΟΔΟΜΩΝ...Με δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι στην προκειμένη περίπτωση δεν στοιχειοθετείται η συνδρομή των απαιτούμενων προϋποθέσεων για τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης. Ειδικότερα, οι προβαλλόμενες από την αναθέτουσα αρχή ως αναγκαίες συμπληρωματικές εργασίες αφορούν σε αντικείμενο άσχετο (τη διαμόρφωση του περιαστικού περιβάλλοντος και την ολοκλήρωση του ρυμοτομικού σχεδίου της περιοχής) σε σχέση με εκείνο που αποτέλεσε αντικείμενο της διαγωνιστικής διαδικασίας και της αρχικής σύμβασης (ανέγερση κτιρίου) και κατά τούτο, συνιστούν ανεπίτρεπτη επέκταση του τεχνικού της αντικειμένου. Σε κάθε δε περίπτωση, τα στοιχεία που προβάλλονται αορίστως σχετικά με τον περιβάλλοντα χώρο (ρέμα Εσχατιάς, περιμετρικές οδοί, ενεργά πηγάδια, μικρό πλάτος δρόμου) δεν ανέκυψαν αιφνιδίως μετά τη δημοπράτηση του επίμαχου έργου εξαιτίας απρόβλεπτων περιστάσεων για την αναθέτουσα αρχή, αλλά αντίθετα υπήρχαν και ήταν γνωστά κατά το χρόνο της δημοπράτησης του έργου. Εξάλλου, οι διαπιστούμενες από τον ελεγκτή δόμησης αποκλίσεις και η ανάγκη αναθεώρησης της οικείας οικοδομικής άδειας, δε συνιστούν απρόβλεπτο, δεδομένου ότι πραγματοποιήθηκαν από τον ανάδοχο, εν γνώσει του, κατά παρέκκλιση από τα προβλεπόμενα στην οικοδομική άδεια και την υλοποιούμενη μελέτη εφαρμογής και συνεπώς, δεν μπορεί να γίνει επίκλησή τους για τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης. Ως εκ τούτου, οι επικαλούμενες ως άνω περιστάσεις δεν αποτελούν, κατά το νόμο, λόγο σύναψης συμπληρωματικής σύμβασης.

Δεν είναι νόμιμη η εκτέλεση, με δαπάνες Δήμου , του έργου της ανάπλασης και διαμόρφωσης του αυλείου χώρου του Ι.Ν. ...., καθόσον δεν προβλέπεται ούτε από το άρθρο 24 ΔΚΚ ούτε άλλη διάταξη νόμου, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι εξυπηρετεί τη λειτουργική του δραστηριότητα ούτε ότι εξυπηρετεί την αποτελεσματικότερη εκπλήρωση των σκοπών του Δήμου. Και τούτο διότι δεν αποδεικνύεται κατά τρόπο αναμφισβήτητο ότι ο εν λόγω χώρος είναι κοινόχρηστος και ότι ανήκει κατά κυριότητα στο Δήμο.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Με τα δεδομένα αυτά, και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι δεν είναι νόμιμη η εκτέλεση, με δαπάνες του Δήμου ....., του έργου της επίστρωσης του αυλείου χώρου της εκκλησίας της Ευαγγελίστριας, ο οποίος, ως ενοριακός, έχει ιδία νομική προσωπικότητα (βλ. άρθρο 1 παρ. 4 του ν. 590/1977, ΦΕΚ Α΄, 146), δεν προβλέπεται από καμία διάταξη νόμου, δε συντελεί στην αποτελεσματικότερη εκπλήρωση των σκοπών του Δήμου, ούτε εξυπηρετεί τη λειτουργική του δραστηριότητα. Κατ’ ακολουθίαν, η εντελλόμενη με το υπό κρίση χρηματικό ένταλμα δαπάνη δεν είναι νόμιμη και συνεπώς το ένταλμα αυτό δεν πρέπει να θεωρηθεί.

α) Εάν η διάταξη του άρθρου 53 παρ.1 του ν. 4447/2016 έχει εφαρμογή στη μίσθωση ακινήτου- κτιριακού συγκροτήματος, που βρίσκεται στον περιβάλλοντα χώρο του Ζαππείου Μεγάρου, β) δυνατότητα ή μη παράτασης της ανωτέρω μίσθωσης με βάση τη διάταξη του άρθρου 41 του ν. 4605/2019, και γ) δυνατότητα ή μη ανανέωσης της λήξασας σύμβασης μίσθωσης του εν λόγω κτιριακού συγκροτήματος με βάση τη διάταξη του άρθρου 24 παρ.10 του ν. 4182/2013.(...)α) Η διάταξη του άρθρου 53 παρ. 1 του ν. 4447/2016 δεν τυγχάνει εφαρμογής στη μίσθωση ακινήτου- κτιριακού συγκροτήματος του νπδδ «Επιτροπή Ολυμπίων και Κληροδοτημάτων», που βρίσκεται στον περιβάλλοντα χώρο του Ζαππείου Μεγάρου, και συνεπώς η μίσθωση αυτή δεν έχει παραταθεί αυτοδικαίως μέχρι 31.12.2021, εκ του γεγονότος ότι στο κτιριακό αυτό συγκρότημα λειτουργεί κινηματογράφος (κατά πλειοψηφία). β) Η διάταξη του άρθρου 41 του ν. 4605/2019, που προβλέπει δυνατότητα παράτασης των εμπορικών μισθώσεων ακινήτων, μεταξύ άλλων και νπδδ, δεν εφαρμόζεται στην ως άνω μίσθωση, διότι στο μισθωθέν κτιριακό συγκρότημα του προαναφερόμενου νομικού προσώπου λειτουργεί, και μάλιστα κατά τρόπο οργανικά και λειτουργικά ενιαίο, κινηματογράφος που έχει χαρακτηρισθεί ως διατηρητέο ιστορικό μνημείο και διατηρητέος κατά χρήση (ομόφωνα). γ) Δυνατότητα αναμίσθωσης της παραπάνω μίσθωσης, που έληξε κατά παράταση στις 12.02.2016, δεν υφίσταται σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 24 παρ. 10 του ν. 4182/2013, καθόσον από τη λήξη της έχει παρέλθει διάστημα πλέον των τεσσάρων ετών, χρόνος ο οποίος, ενόψει και του ιστορικού της εξέλιξής της, δεν μπορεί να θεωρηθεί ως εύλογος (κατά πλειοψηφία).

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Με τα δεδομένα αυτά, και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, δεν είναι νόμιμη η εκτέλεση, με δαπάνες του Δήμου ....., του έργου της ανάπλασης και διαμόρφωσης του αυλείου χώρου του Ι.Ν. Κοιμήσεως της Θεοτόκου, καθόσον δεν προβλέπεται ούτε από το άρθρο 24 ΔΚΚ ούτε άλλη διάταξη νόμου, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι εξυπηρετεί τη λειτουργική του δραστηριότητα ούτε ότι εξυπηρετεί την αποτελεσματικότερη εκπλήρωση των σκοπών του Δήμου. Και τούτο διότι δεν αποδεικνύεται κατά τρόπο αναμφισβήτητο ότι ο εν λόγω χώρος είναι κοινόχρηστος και ότι ανήκει κατά κυριότητα στο Δήμο, ενόψει και της προσκομισθείσας από 1.8.2008 βεβαίωσης του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου του Ι.Ν. Κοιμήσεως της Θεοτόκου, σύμφωνα με την οποία ο προαύλιος χώρος του ανωτέρω ιερού ναού ανήκει εξ ολοκλήρου σ’ αυτόν. Κατ’ ακολουθίαν, η εντελλόμενη με το υπό κρίση χρηματικό ένταλμα δαπάνη δεν είναι νόμιμη και συνεπώς, το ένταλμα αυτό δεν πρέπει να θεωρηθεί. 

Αξιοποίηση και υδροδότηση πάρκου...Με τα ανωτέρω δεδομένα η ελεγχόμενη δαπάνη είναι μη νόμιμη, καθώς  η εκτέλεση του προαναφερόμενου έργου δεν εμπίπτει στην αρμοδιότητα του Δήμου .... και, συνεπώς, μη νομίμως η σχετική δαπάνη βαρύνει τον προϋπολογισμό του. Ειδικότερα, η αρμοδιότητα μελέτης και κατασκευής του δικτύου ύδρευσης ανήκει στην αρμοδιότητα της Δ.Ε.Υ.Α. .., η οποία αποτελεί ίδιο νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου. Περαιτέρω, δεδομένου ότι ο αγωγός μεταφοράς ύδατος έγινε επί της επαρχιακής Οδού ... και επί τμήματος αγροτικής οδού και μόνο ένα μικρό ποσοστό του έργου κατασκευάστηκε στον προαύλιο χώρο του ναού, το έργο εκτελέστηκε κατά μείζον ποσοστό σε κοινόχρηστο χώρο και συνεπώς η δαπάνη εκτέλεσής του έπρεπε να βαρύνει την Δ.Ε.Υ.Α. ….