ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΕΡΓΑ.Δικαιολογητικά:Νόμιμη η πληρωμή του 1 ου λογαριασμού του έργου «Βελτίωση Σχολικών Εγκαταστάσεων .» από Δήμο σε Κοινοπραξία, καθόσον νομίμως υπεγράφη η σχετική σύμβαση από τα συμπράττοντα μέλη της κοινοπραξίας - η οποία νομίμως συμμετείχε στο διενεργηθέντα διαγωνισμό κατόπιν σύστασής της - παρά το γεγονός ότι δεν προσκομίσθηκε κατά την υπογραφή της, συμβολαιογραφική πράξη διορισμού κοινού εκπροσώπου, έλλειψη, η οποία πάντως καλύφθηκε με τη μεταγενέστερη προσκομιδή της προαναφερθείσας συμβολαιογραφικής πράξης ενόψει και του περιεχομένου αυτής (άρθρο 39 παρ. 3 του ν. 3669/2008, ΦΕΚ Α' 116/2008).

Δυνατότητα αντικατάστασης μέλους κοινοπραξίας από άλλη εταιρεία, πριν την ανάδειξη της κοινοπραξίας ως οριστικού μειοδότη σε διαγωνισμό.(...) Η προβλεπόμενη στο άρθρο 65 του ν. 3669/2008 (Κώδικα Δημοσίων Έργων - ΚΔΕ) υποκατάσταση μέλους κοινοπραξίας από άλλη εταιρεία προβλέπεται μόνον κατά το στάδιο της εκτελέσεως/κατασκευής του έργου, δηλαδή το στάδιο που ακολουθεί την υπογραφή της συμβάσεως μεταξύ αναδόχου και κυρίου του έργου, στην προκείμενη δε περίπτωση από το ιστορικό προκύπτει ότι δεν υφίσταται σύναψη, ούτε και υπογραφή της συμβάσεως και επομένως δεν θα ήταν νόμιμη η υποκατάσταση μέλους της κοινοπραξίας που ανακηρύχθηκε μειοδότης στον επίμαχο διαγωνισμό (ομόφ.)

Νόμιμη η διαδικασία ανάθεσης δημοσίου έργου, καθόσον δεν διαπιστώθηκαν ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες. Με την 700/2010 απόφαση του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου απορρίφθηκε αίτηση ανάκλησης κατά της προμνησθείσας πράξης. Ειδικότερα το Τμήμα έκρινε ότι: α) η κοινο¬πραξία αποτελεί σύμπραξη περισσοτέρων φυσικών ή νομικών προσώπων προς επιδίωξη κοινού σκοπού, για τη συστατική δε πράξη αυτή δεν είναι υποχρεωτική η τήρηση εγγράφου τύπου, αφού λειτουργεί ως εν τοις πράγμασι ομόρρυθμη εταιρεία, καθότι αναλαμβάνει την εκτέλεση δημοσίου έργου (που συνιστά με βάση τον Εμπορικό Νόμο εμπορική πράξη) χωρίς όμως, να έχουν τηρηθεί για τη σύστασή της οι αναγκαίες διατυπώσεις δημοσιότητας κατά το άρθρο 42 του ίδιου νόμου, εκπροσωπείται νόμιμα από τους νόμιμους εκπροσώπους των μελών που την απαρτίζουν, οι οποίοι εγκύρως νομιμοποιούνται να συνάψουν για λογαριασμό της την οικεία εργολαβική σύμβαση, β) Η εγγυητική επιστολή που κατέθεσαν τα μέλη της αναδόχου κοινοπρα¬ξίας φέρει την ακριβή επωνυμία της κοινοπραξίας για τη συμμετοχή της στο διαγωνισμό, έχει δε ως ημερομηνία έναρξης της ισχύος της την ημερομηνία διενέργειας του διαγωνισμού, κατά την οποία τα μέλη της κοινοπραξίας συμμετείχαν με τα νόμιμα δικαιολογητικά, μεταξύ των οποίων και όλα τα στοιχεία που αποδεικνύουν τη δέσμευσή τους, σε περίπτωση ανάθεσης για τη σύντα¬ξη συμβολαιογραφικού εγγράφου για τη σύσταση κοινοπραξίας.

Παράταση με αναθεώρηση.Σύμφωνα με όσα αναφέρονται στην προηγούμενη σκέψη, το Τμήμα κρίνει ότι η εντελλόμενη δαπάνη είναι νόμιμη, καθόσον η παράταση της προθεσμίας αποπεράτωσης του έργου χορηγήθηκε «με αναθεώρηση», δεδομένου ότι η καθυστέρηση στην εκτέλεση των αναγκαίων εργασιών δεν οφείλεται σε υπαιτιότητα της αναδόχου κοινοπραξίας,αλλά αφενός στους ως άνω μνημονευόμενους στην από 6.12.2010 αίτηση της τελευταίας παράγοντες, που καθιστούσαν αδύνατη την ολοκλήρωση του έργου και, αφετέρου, στην καθυστέρηση πληρωμής του 3ου λογαριασμού αυτού, όπως άλλωστε ρητώς αναφέρεται και στην 359/2011 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου ...... Ως εκ τούτου, δεν τυγχάνει εφαρμογής εν προκειμένω η διάταξη του άρθρου 48 του ν. 3669/2008, που θεσπίζει την υποχρέωση της διευθύνουσας υπηρεσίας για διαχωρισμό των εργασιών και επιβολή των σχετικών ποινικών ρητρών. Περαιτέρω, σε κάθε περίπτωση, η υποβληθείσα εκ μέρους της αναδόχου από 12.1.2011 ειδική δήλωση διακοπής των εργασιών περιείχε όλα τα απαιτούμενα από τη διάταξη του άρθρου 62 του ν. 3669/2008 στοιχεία.

Δημόσια έργα.Διαδικασία ανάθεσης.Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με τις νομικές σκέψεις που παρατέθηκαν,  πρέπει  να  γίνει  δεκτό  ότι  μη  νομίμως  ανατέθηκε  το  επίμαχο  έργο στην ατομική επιχείρηση «...........», δοθέντος ότι η βεβαίωση της εγγραφής της στο Μ.Ε.ΕΠ είχε λήξει σε χρονικό σημείο πολύ προγενέστερο της σχετικής ανάθεσης, δίχως να προκύπτει ότι υποβλήθηκε αίτηση ανανέωσής της εντός των χρονικών ορίων που θέτει η διάταξη του άρθρου 97 της Κωδικοποίησης των Δημοσίων  Έργων.  Σε  κάθε  δε  περίπτωση,  η στελέχωση  από τον ανάδοχο  ........... της προαναφερθείσας Ε.Π.Ε. αποκλείει κατά νόμον την αναθεώρηση της βεβαίωσης της ατομικής του επιχείρησης, δοθέντος ότι επιτρέπεται η στελέχωση μιας μόνο εργοληπτικής επιχείρησης εγγεγραμμένης στο Μ.Ε.ΕΠ.. Περαιτέρω, ο ισχυρισμός του Δήμου ότι αρκούσε η συμμετοχή του αναδόχου σε Ε.Π.Ε., της οποίας η βεβαίωση εγγραφής στο Μ.Ε.ΕΠ. ήταν σε ισχύ, πρέπει να απορριφθεί, δεδομένου ότι η ατομική επιχείρηση του αναδόχου και η Ε.Π.Ε. στην οποία αυτός συμμετέχει αποτελούν ξεχωριστά νομικά πρόσωπα, με διαφορετικούς αριθμούς εγγραφής στο Μ.Ε.ΕΠ και ιδία δυνατότητα ανάληψης δημοσίων έργων, οι δε προϋποθέσεις για τη νόμιμη ανάληψη πρέπει να συντρέχουν αυτοτελώς σε έκαστο πρόσωπο. Τέλος, ο ισχυρισμός του Δήμου περί εγγραφής του αναδόχου στο Μ.Ε.Κ. δεν ασκεί επιρροή, αφενός διότι κατά τη σαφή διατύπωση του νόμου απαιτείται εγγραφή στο Μ.Ε.ΕΠ. και σχετική βεβαίωση σε ισχύ, αφετέρου διότι η εγγραφή  στο Μ.Ε.Κ εξυπηρετεί το σκοπό πιστοποίησης εμπειρίας της εργοληπτικής επιχείρησης, που είναι διάφορος της - δια της εγγραφής στο Μ.Ε.ΕΠ. - πιστοποίησης της τεχνικής ικανότητας εκτέλεσης κατηγοριών δημοσίων έργων. Σύμφωνα με τα ανωτέρω, η εντελλόμενη με το επίμαχο χρηματικό ένταλμα δαπάνη δεν είναι νόμιμη και αυτό δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Κατασκευή βιολογικού καθαρισμού Δήμου...Περαιτέρω, ήδη από τις 18.8.2012, έχει παρέλθει η συμβατική προθεσμία περάτωσης του έργου και από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει ότι αυτή είχε, πριν από την λήξη της, παραταθεί νόμιμα, ώστε να καταλαμβάνει την επίμαχη υποκατάσταση. Εξάλλου, στην ως άνω 63/9.5.2019, εγκριτική της υποκατάστασης αυτής, απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου της ......, ουδεμία αναφορά γίνεται στο τμήμα της εργολαβίας για το οποίο ισχύει - εγκρίθηκε η υποκατάσταση, στην πιστοποίηση μετά την οποία οι πληρωμές θα διενεργούνται στη νέα ανάδοχο και στις εγγυήσεις που αυτή πρέπει να καταθέσει, όπως απαιτείται, σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στην προηγούμενη σκέψη, δοθέντος ότι το σχετικό αίτημα της αναδόχου δεν αφορούσε στην εκχώρηση του όλου έργου, αλλά τμήματος αυτού. Στο δε σχέδιο σύμβασης μεταξύ της άνω υποκαταστάτριας κοινοπραξίας και της προαναφερόμενης Δ.Ε.Υ.Α, που υποβλήθηκε, αναγράφεται ως συμβατικό τίμημα το ποσό του 1.934.858,95 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α., το οποίο αντιστοιχεί στο συνολικό ποσό της αρχικής σύμβασης, υποδεικνύοντας ότι η υποκατάσταση επιχειρείται για το σύνολο του έργου, χωρίς, όμως, τούτο να έχει ζητηθεί από την ανάδοχο εταιρεία και εγκριθεί ρητά από την αναθέτουσα αρχή. Τέλος, ελλείψει σχετικών στοιχείων και ειδικών συγκριτικών αναφορών στα προσκομισθέντα έγγραφα, δεν αποδεικνύεται ότι τα μέλη της υποκαταστάτριας κοινοπραξίας έχουν, μεμονωμένα ή έστω και αθροιστικά, τα ίδια προσόντα που απαιτούνταν για την ανάληψη του έργου από την αρχική ανάδοχο εταιρεία.

Κτιριακό έργο. Εμπειρία σε προκατασκευές κτιρίων Η εμπειρία του ΧΠ, μεμονωμένου στελέχους ενός εκ των μελών της αναδόχου κοινοπραξίας δεν αρκεί για να θεωρηθεί ότι η εταιρεία μέλος αυτής διαθέτει αυτοτελώς, ως τεχνική και οικονομική μονάδα, την απαιτούμενη από τη διακήρυξη πρόσθετη τεχνική ικανότητα για την εκτέλεση του επίμαχου έργου. Εξάλλου, η ανάδοχος δεν επικαλείται συμφωνία συνεργασίας με άλλο νομικό πρόσωπο, που να διαθέτει την ικανότητα αυτή. Τέλος, ακόμα και αν ήθελε κριθεί ότι ο σχετικός όρος της διακήρυξης, με βάση τον οποίο απαιτείται συνεργασία αποκλειστικά με νομικό πρόσωπο, έρχεται σε αντίθεση με το άρθρο 47 παρ. 2 της οδηγίας 2004/18/ΕΚ (EE L 134), η οποία όμως δεν εφαρμόζεται εν προκειμένω λόγω του ύψους του προϋπολογισμού του επίμαχου έργου, αλλά και τις αρχές του ελεύθερου ανταγωνισμού, καθώς αποκλείει τη συνεργασία με φυσικό πρόσωπο εργολήπτη δημοσίων έργων και πάλι η ανάδοχος δεν προσκομίζει, συνταχθέν πριν την ημερομηνία διεξαγωγής του διαγωνισμού, συμβολαιογραφικό έγγραφο, με το οποίο να αποδεικνύεται η συνεργασία με τυχόν ατομική επιχείρηση που διαθέτει το ανωτέρω στέλεχος ενός μέλους της.

Εκτέλεση έργου...Με τα δεδομένα αυτά, το Τμήμα κρίνει ότι ο διενεργηθείς από την Επιτροπή Διαγωνισμού ουσιαστικός έλεγχος των δικαιολογητικών συμμετοχής της κοινοπραξίας «.....» και ο συνακόλουθος αποκλεισμός αυτής πριν την κατάταξη αυτής κατά σειρά μειοδοσίας, συνιστά πράγματι παράβαση της προβλεπόμενης εκ του νόμου και της διακήρυξης διαδικασίας είναι, δε, απορριπτέοι ως αβάσιμοι οι προβαλλόμενοι με την ελεγχόμενη αίτηση ισχυρισμοί. Κατά τη γνώμη δε της Συμβούλου Μαρίας Αθανασοπούλου, σύμφωνα με την οποία ο αποκλεισμός της κοινοπραξίας «....» είναι νόμιμος, η διαπιστωθείσα ανωτέρω πλημμέλεια δεν είναι εν προκειμένω ουσιώδης, καθώς δεν επηρεάζει τη νομιμότητα της κατακύρωσης του αποτελέσματος του διαγωνισμού στον τελικά αναδειχθέντα μειοδότη.Κατ’ ακολουθία αυτών, που προηγουμένως κρίθηκαν, η ένδικη αίτηση πρέπει να απορριφθεί και να μην ανακληθεί η 403/2014 πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Τέλος, πρέπει να διαταχθεί η κατάπτωση υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου του κατατεθέντος για την άσκηση της αίτησης παραβόλου (άρθρο 73 παρ. 4 του Κώδικα Νόμων για το Ελεγκτικό Συνέδριο που κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του ν. 4129/2013). Επισημαίνεται ότι η αναθέτουσα αρχή μπορεί να ανακαλέσει την από 1.8.2014 απόφαση κατακύρωσης του αποτελέσματος του διαγωνισμού και, στη συνέχεια, να προβεί στην επανάληψη της διαδικασίας από το σημείο κατάταξης των προσφορών, οπότε θα ακολουθήσει και ο επανέλεγχος της προσφοράς της ανωτέρω Κοινοπραξίας με βάση τα αναφερόμενα στη σκέψη ΙΙΙ της παρούσας.

Μη νόμιμη διαδικασία ανάθεσης δημοσίου έργου, καθόσον:α) δεν δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα της κυβέρνησης και στον ελληνικό τύπο ουσιώδης όρος της διακήρυξης του διαγωνισμού, που αφορά στις δικαιούμενες συμμετοχής κοινοπραξίες εργοληπτικών επιχειρήσεων και β) η ανάδοχος κοινοπραξία του ελεγχόμενου έργου δεν πληρούσε τις απαιτούμενες από τη διακήρυξη προϋποθέσεις ως προς τη δυνατότητα συμμετοχής της στο διαγωνισμό, καθόσον δεν κάλυπτε τις καλούμενες για τις εργασίες του συγκεκριμένου έργου, τάξεις του ΜΕΕΠ. Το VI Τμήμα του Έλεγκτικού Συνεδρίου με την 1892/2010 απόφασή του ανακάλεσε την προ- μνησθείσα Πράξη του Κλιμακίου, καθόσον ως προς την πρώτη νομική πλημμέλεια, λαμβάνοντας υπόψη και το γεγονός ότι 38 εργοληπτικές επιχειρήσεις έλαβαν γνώση του πλήρους περιεχομένου της διακήρυξης, σε συνδυασμό μάλιστα και με το ότι από τις 5 συμμετέχουσες εργοληπτικές επιχειρήσεις και κοινοπραξίες οι 4 ήταν κοινοπραξίες με αναβάθμιση του ανωτάτου ορίου της τάξης τους, αναγνώρισε συγγνωστή πλάνη στα όργανα της αναθέτουσας αρχής. Ως προς τη δεύτερη νομική πλημμέλεια έκρινε ότι ήταν νόμιμη η συμμετοχή στη διαδικασία της αναδόχου κοινοπραξίας, αφού αυτή αποτελείτο από 2 ατομικούς εργολήπτες 2ης τάξης (2η+ 2η, ανώτατο όριο με την αναβάθμιση 2.062.500,00 ευρώ) για την κατηγορία οικοδομικά, που είχε προϋπολογισμό 1.898.457,14 ευρώ, και μία ομόρρυθμο εταιρεία 1ης τάξης (ανώτατο όριο 1ης τάξης 750.000 ευρώ) για την κατηγορία Η/Μ, που είχε προϋπολογισμό 374.482,53 ευρώ.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ: Από το συνδυασμό των πιο πάνω ορισμών των διακηρύξεων προκύπτει ότι προβλέπουν κατά τη δεύτερη φάση του επίμαχου διαγωνισμού τη δυνατότητα διεύρυνσης με νέα μέλη μιας κοινοπραξίας που είχε προεπιλεγεί κατά την πρώτη φάση του διαγωνισμού. Η διεύρυνση όμως προβλέπεται μόνο έως τη χρονολογία που έχει οριστεί για την υποβολή των προσφορών των διαγωνιζομένων. Ο περιορισμός δε αυτός προφανώς υπαγορεύθηκε για να έχουν στη διάθεσή τους οι αρμόδιες επιτροπές του διαγωνισμού προς ανακήρυξη του προσωρινού αναδόχουΐαρχικά κατά την αξιολόγηση των τεχνικών προσφορών, ακολούθως δε κατά την αξιολόγηση των οικονομικών μελετών καθώς και κατά τον υπολογισμό του ποσού της αντίστοιχης κοινωνικής δαπάνης, όλα τα απαιτούμενα κατά τη διακήρυξη στοιχεία, για κάθε μέλος της κοινοπραξίας, χωριστά, τα σχετικά με τη χρηματοδοτική και οικονομική δυνατότητα κάθε μέλους, τις τεχνικές ικανότητες και δυνατότητες που το ίδιο διαθέτει, καθώς και την ικανότητα και την εμπειρία του στην εκμετάλλευση του επίμαχου έργου.