«Προδικαστική παραπομπή — Δημόσιες συμβάσεις — Συμβάσεις αξίας υπολειπόμενης του κατώτατου ορίου που προβλέπει η οδηγία 2004/18/ΕΚ — Άρθρα 49 ΣΛΕΕ και 56 ΣΛΕΕ — Δυνατότητα εφαρμογής — Βέβαιο διασυνοριακό ενδιαφέρον — Λόγοι αποκλεισμού από διαγωνισμό — Αποκλεισμός οικονομικού φορέα που έχει διαπράξει παράβαση των εθνικών κανόνων ανταγωνισμού, η οποία διαπιστώθηκε με εκδοθείσα εντός της πενταετίας αμετάκλητη απόφαση — Επιτρέπεται — Αναλογικότητα».

Απόφαση του Δικαστηρίου (δεύτερο τμήμα) της 8ης Σεπτεμβρίου 2016.Ποινική δίκη κατά Domenico Politanò.Αίτηση του Tribunale di Reggio Calabria για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεωςΠροδικαστική παραπομπή – Άρθρο 49 ΣΛΕΕ – Ελευθερία εγκατάστασης – Τυχερά παίγνια – Περιορισμοί – Υπέρτεροι λόγοι γενικού συμφέροντος – Αναλογικότητα – Δημόσιες συμβάσεις – Όροι συμμετοχής σε διαγωνισμό και αξιολόγηση της οικονομικής χρηματοοικονομικής επάρκειας – Αποκλεισμός διαγωνιζομένου επειδή δεν προσκόμισε βεβαιώσεις οικονομικής και χρηματοοικονομικής του επάρκειας από δύο διαφορετικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα – Οδηγία 2004/18/ΕΚ – Άρθρο 47 – Δυνατότητα εφαρμογής τουΥπόθεση C-225/15

Απόφαση του Δικαστηρίου (δέκατο τμήμα) της 6ης Νοεμβρίου 2014.

Cartiera dell’Adda SpA κατά CEM Ambiente SpA.

Αίτηση του Tribunale amministrativo regionale per la Lombardia για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως.

Δημόσιες συμβάσεις — Αρχές της ίσης μεταχειρίσεως και της διαφάνειας — Οδηγία 2004/18/ΕΚ — Λόγοι αποκλεισμού συμμετοχής — Άρθρο 45 — Προσωπική κατάσταση του υποψηφίου ή του προσφέροντος — Υποχρεωτική δήλωση για το πρόσωπο που ορίζεται ως «τεχνικός διευθυντής» — Παράλειψη καταθέσεως της δηλώσεως με την προσφορά — Αποκλεισμός από τον διαγωνισμό χωρίς δυνατότητα συμπληρώσεως της παραλείψεως αυτής.

ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ της 13ης Μαρτίου 2014

«Κοινωνική πολιτική — Οδηγία 1999/70/ΕΚ — Συμφωνία-πλαίσιο για την εργασία ορισμένου χρόνου που συνήφθη από τη CES, την UNICE και το CEEP — Πανεπιστήμια — Συνεργαζόμενοι καθηγητές — Διαδοχικές συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου — Ρήτρα 5, σημείο 1 — Μέτρα για την πρόληψη της καταχρηστικής χρησιμοποιήσεως συμβάσεων ορισμένου χρόνου — Έννοια των “αντικειμενικών λόγων που δικαιολογούν τις συμβάσεις αυτές” — Ρήτρα 3 — Έννοια της “συμβάσεως εργασίας αορίστου χρόνου” — Κυρώσεις — Δικαίωμα αποζημιώσεως — Διαφορετική μεταχείριση μεταξύ εργαζομένων με σχέση εργασίας αορίστου χρόνου»

Στην υπόθεση C-190/13, με αντικείμενο αίτηση προδικαστικής αποφάσεως δυνάμει του άρθρου 267 ΣΛΕΕ, που υπέβαλε το Juzgado de lo Social no 3 de Barcelona (Ισπανία) με απόφαση της 4ης Απριλίου 2013, η οποία περιήλθε στο Δικαστήριο στις 15 Απριλίου 2013, στο πλαίσιο της δίκης

ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ (δεύτερο τμήμα) της 26ης Ιανουαρίου 2012 «Κοινωνική πολιτική — Οδηγία 1999/70/ΕΚ — Ρήτρα 5, σημείο 1, στοιχείο α΄, της συμφωνίας-πλαισίου για την εργασία ορισμένου χρόνου — Διαδοχικές συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου — Αντικειμενικοί λόγοι που μπορούν να δικαιολογήσουν την ανανέωση τέτοιων συμβάσεων — Εθνική κανονιστική ρύθμιση βάσει της οποίας δικαιολογείται η χρησιμοποίηση συμβάσεων ορισμένου χρόνου σε περίπτωση προσωρινής αναπληρώσεως — Μόνιμη ή επαναλαμβανόμενη ανάγκη για αναπληρωματικό προσωπικό — Συνεκτίμηση όλων των περιστάσεων που αφορούν την ανανέωση διαδοχικών συμβάσεων ορισμένου χρόνου» Στην υπόθεση C‑586/10, με αντικείμενο αίτηση εκδόσεως προδικαστικής αποφάσεως δυνάμει του άρθρου 267 ΣΛΕΕ, που υπέβαλε το Bundesarbeitsgericht (Γερμανία) με απόφαση της 17ης Νοεμβρίου 2010, η οποία περιήλθε στο Δικαστήριο στις 15 Δεκεμβρίου 2010, στο πλαίσιο της δίκης

Απόφαση του Δικαστηρίου (δέκατο τμήμα) της 22ας Οκτωβρίου 2015 [αίτηση του Consiglio di Giustizia Amministrativa per la Regione siciliana (Ιταλία) για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως] — Impresa Edilux srl, ως εκπρόσωπος της κοινοπραξίας, Società Italiana Costruzioni e Forniture srl (SICEF) κατά Assessorato Beni Culturali e Identità Siciliana — Servizio Soprintendenza Provincia di Trapani, Assessorato ai Beni Culturali e dell’Identità Siciliana, UREGA — Sezione provinciale di Trapani, Assessorato delle Infrastrutture e della Mobilità della Regione Siciliana (Προδικαστική παραπομπή — Δημόσιες συμβάσεις — Οδηγία 2004/18/ΕΚ — Λόγοι αποκλεισμού από διαγωνισμό — Σύμβαση αξίας υπολειπόμενης του κατώτατου χρηματικού ορίου εφαρμογής της οδηγίας αυτής — Θεμελιώδεις κανόνες της Συνθήκης ΛΕΕ — Δήλωση προσχωρήσεως σε πρωτόκολλο νομιμότητας σχετικού με την πάταξη εγκληματικών δραστηριοτήτων — Αποκλεισμός λόγω μη προσκομίσεως της εν λόγω δηλώσεως — Επιτρέπεται — Αναλογικότητα)

ΚΑΤΑΒΟΛΗ ΑΠΟΔΟΧΩΝ  σε υπαλλήλους με μίσθωση έργου: Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με τα εκτιθέμενα στις προηγούμενες νομικές σκέψεις, το Κλιμάκιο κρίνει τα ακόλουθα:Οι αρχικώς συναφθείσες, κατ’ επίκληση των διατάξεων του άρθρου 49 του ν. 4325/2015, συμβάσεις, διάρκειας από 01.08.2015 και από 15.12.2015 συμβάσεις έως 31.12.2015, αν και συνήφθησαν ως συμβάσεις «μίσθωσης έργου», στην πραγματικότητα συνιστούσαν συμβάσεις εξαρτημένης εργασίας ορισμένου χρόνου, οι οποίες αποσκοπούσαν στην κάλυψη πάγιων και διαρκών αναγκών του Κέντρου Κοινωνικής Πρόνοιας Περιφέρειας .., στον τομέα της καθαριότητας.Συγκεκριμένα, όπως προκύπτει από το περιεχόμενο των συμβάσεων αυτών, οι συμβληθέντες απέβλεψαν, όχι στην επίτευξη ορισμένου αποτελέσματος, αλλά στην παροχή της εργασίας των εργαζομένων, οι οποίοι υπέκειντο στην προσωπική και νομική εξάρτηση των αρμοδίων οργάνων του νομικού προσώπου. Ειδικότερα, ο τόπος, ο τρόπος και το ωράριο εργασίας καθορίστηκαν αποκλειστικά από τα εν λόγω όργανα, ενώ, περαιτέρω, ορίστηκε ότι οι απασχολούμενοι θεωρούνται «υπάλληλοι», υποκείμενοι στον έλεγχο και στην εποπτεία του νομικού προσώπου.(..)Περαιτέρω, έρεισμα της εντελλόμενης δαπάνης αποτελούν συμβάσεις εργασίας προσωπικού ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου που έχουν συναφθεί διαδοχικά, μετά από παράταση προηγούμενων όμοιων, κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 5 παρ. 1 του π.δ. 164/2004, χωρίς η διαδοχή αυτή να δικαιολογείται από αντικειμενικούς λόγους.(..)Το Κλιμάκιο, ωστόσο, κρίνει ότι το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πρέπει να θεωρηθεί, κατ’ εφαρμογή όσων ορίζονται στο εδάφιο α´ της παραγράφου 2 του άρθρου 7 του π.δ. 164/2004, το οποίο επιτάσσει, μεταξύ άλλων, την άμεση καταβολή στον εργαζόμενο των οφειλόμενων βάσει άκυρης σύμβασης χρηματικών ποσών. ..(..)Αποφαίνεται ότι το 3, οικονομικού έτους 2018, χρηματικό ένταλμα πληρωμής του νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου (ν.π.δ.δ.) με την επωνυμία «Κέντρο Κοινωνικής Πρόνοιας Περιφέρειας ..», ποσού 14.192,58 ευρώ, καθώς και όσα όμοια τυχόν εκδοθούν μέχρι της 15ης.05.2018 πρέπει να θεωρηθούν, κατά το σκεπτικό.

Έκδοση νέων πράξεων καταλογισμού αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών ενισχύσεως βάμβακος μετά την ακύρωση προηγούμενων καταλογισμών - κύρος πράξεων συμψηφισμού εκδοθεισών βάσει των ακυρωθέντων καταλογισμών - χρονικό διάστημα για το οποίο πρέπει να επιβληθούν τόκοι - παραγραφή ή μη της αξιώσεως του Δημοσίου. Όσον αφορά το περιεχόμενο του εισηγητικού σημειώματος προς τον Υπουργό για νέο καταλογισμό των αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών, αυτό θα πρέπει να περιλαμβάνει τα ουσιώδη στοιχεία του ιστορικού των υποθέσεων, μεταξύ των οποίων και την ακύρωση των αρχικών πράξεων καταλογισμού του Οργανισμού Βάμβακος, καθώς και τις δικαστικές αποφάσεις που έχουν εκδοθεί και αφορούν την ισχύ του καταλογισμού και του συμψηφισμού σε κάθε υπόθεση. Όσον αφορά την ισχύ του συμψηφισμού, μετά την ακύρωση της πράξεως καταλογισμού, θα πρέπει να γίνει δεκτό ότι η απόφαση περί συμψηφισμού μετά την ακύρωση της καταλογιστικής πράξεως, στην οποία στηριζόταν, έχει απολέσει το νόμιμο έρεισμά της και δεν ισχύει πλέον. Όσον αφορά τον υπολογισμό των οφειλόμενων τόκων, στη νέα ειδική έκθεση που θα συνταχθεί θα περιλαμβάνεται το αρχικό ποσό του καταλογισμού της κύριας οφειλής, καθώς και τόκοι που θα ανατρέχουν στην αρχική ημερομηνία υπολογισμού της τοκοφορίας. Κατά συνέπεια, μη απαιτητό θα είναι το ήδη συμψηφισθέν ποσό των ήδη υπολογισθέντων και συμψηφισθέντων τόκων, ενώ θα οφείλονται επιπλέον οι τόκοι για το μετέπειτα χρονικό διάστημα. Όσον αφορά το ζήτημα της παραγραφής, εφαρμόζεται το άρθρο 103 του Ν. 2362/95 περί Δημοσίου Λογιστικού. Λόγω της ασκήσεως ανακοπών και αγωγών από τις καθ’ών οι καταλογισμοί εταιρείες, με τις οποίες αμφισβητούνται οι πράξεις καταλογισμού και συμψηφισμού, η παραγραφή έχει ανασταλεί, κατά το άρθρο 87 παρ. 4 του Ν. 2362/1995 και δεν συμπληρώνεται αυτή, σε κάθε περίπτωση, προ της παρόδου ενός έτους από της επιμελεία των αντιδίκων του Δημοσίου κοινοποιήσεως με δικαστικό επιμελητή στον Προϊστάμενο της αρμόδιας Δημόσιας Οικονομικής Υπηρεσίας και τον Υπουργό Οικονομικών της τελεσίδικης δικαστικής αποφάσεως. (ομοφ.)

Παράταση συμβάσεων μίσθωσης έργου, κατ’ επίκληση των διατάξεων του άρθρου ένατου του ν. 4506/2017.Β. Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με τα εκτιθέμενα στις προηγούμενες νομικές σκέψεις, το Κλιμάκιο κρίνει τα ακόλουθα:1. Οι αρχικώς συναφθείσες, κατ’ επίκληση των διατάξεων του άρθρου 49 του ν. 4325/2015, συμβάσεις, διάρκειας από 7.7.2015 και από 1.10.2015  έως 31.12.2015, αν και συνήφθησαν ως συμβάσεις «μίσθωσης έργου», στην πραγματικότητα συνιστούσαν συμβάσεις εξαρτημένης εργασίας ορισμένου χρόνου, οι οποίες αποσκοπούσαν στην κάλυψη πάγιων και διαρκών αναγκών του Τ.Ε.Ι. ... στον τομέα της καθαριότητας. (..) Εξάλλου, οι υπηρεσιακές ανάγκες, που επρόκειτο να καλυφθούν με τις προαναφερθείσες συμβάσεις, δεν είναι ποσοτικά και χρονικά περιορισμένες, αλλά ανάγονται στη συνήθη λειτουργική δραστηριότητα του Ιδρύματος, συνδέονται άρρηκτα με την εκπλήρωση των σκοπών του και ανακύπτουν σε μόνιμη βάση, ως εκ τούτου δε, επρόκειτο για πάγιες και διαρκείς ανάγκες του εν λόγω νομικού προσώπου (πρβλ. Ε.Σ. Κλιμ. Προλ. Ελ. Δαπ. στο IV Τμ. 25/2017).2. Περαιτέρω, έρεισμα της εντελλόμενης δαπάνης αποτελούν συμβάσεις εργασίας προσωπικού ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου που έχουν συναφθεί διαδοχικά, μετά από παράταση προηγούμενων όμοιων, κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 5 παρ. 1 του π.δ/τος 164/2004, χωρίς η διαδοχή αυτή να δικαιολογείται από αντικειμενικούς λόγους. Συνυπολογιζομένης δε της διάρκειας των εν λόγω συμβάσεων, το συνολικό χρονικό διάστημα απασχόλησης (από 7.7.2015  και από 1.10.2015 έως 15.5.2018) των φερόμενων ως δικαιούχων υπαλλήλων με διαδοχικές συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου στον ίδιο φορέα και με την ίδια ειδικότητα, υπερβαίνει την 24μηνη μέγιστη επιτρεπόμενη συνολική διάρκεια απασχόλησης, κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 6 παρ. 1 του ίδιου ως άνω π.δ/τος. Επομένως, η εντελλόμενη δαπάνη είναι μη νόμιμη, διότι στηρίζεται σε μη νόμιμη, αυτοδικαίως άκυρη σύμβαση.  3. Το Κλιμάκιο, ωστόσο, κατά πλειοψηφία, κρίνει ότι το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πρέπει να θεωρηθεί, κατ’ εφαρμογή όσων ορίζονται στο εδάφιο α΄ της παραγράφου 2 του άρθρου 7 του π.δ/τος 164/2004, το οποίο επιτάσσει, μεταξύ άλλων, την άμεση καταβολή στον εργαζόμενο των οφειλόμενων βάσει άκυρης σύμβασης χρηματικών ποσών. Ωσαύτως, με την ίδια νομική βάση πρέπει να θεωρηθούν και όσα χρηματικά εντάλματα εκδοθούν για την καταβολή στους δικαιούχους του χρηματικού εντάλματος των δεδουλευμένων αποδοχών τους, μέχρι την κοινοποίηση της παρούσας πράξης.

Ως προς την επιβολή τόκων υπερημερίας σε βάρος δημοσίων αρχών λόγω των εκ μέρους τους καθυστερήσεων πληρωμών σε εμπορικές συναλλαγές μεταξύ αυτών και των επιχειρήσεων-δανειστών τους, οι διατάξεις του ως άνω π.δ/τος είναι αποκλειστικώς εφαρμοστέες έναντι της διάταξης της παρ. 10 του άρθρου 5 του ν. 1418/1984, που ρυθμίζει το ζήτημα της επιβολής των οφειλόμενων τόκων υπερημερίας σε περίπτωση καθυστέρησης πληρωμής οφειλόμενων ποσών εκ λογαριασμών και πιστοποιήσεων προς πληρωμή εκτελεσθεισών εργασιών δημόσιων και περαιτέρω και δημοτικών έργων. Τούτο δε διότι στο πεδίο εφαρμογής του ως άνω π.δ/τος υπάγονται και οι πληρωμές εκ συμβάσεων εκτελέσεως δημοσίων και δημοτικών έργων, αφού και οι εν λόγω εργολαβικές συμβάσεις αποτελούν εμπορικές συναλλαγές κατά τον ορισμό της παρ. 1 του άρθρου 3 του διατάγματος αυτού, δοθέντος ότι εν ευρεία εννοία συνεπάγονται παροχή εκ μέρους του εργολήπτη υπηρεσιών έναντι αμοιβής προς την αναθέτουσα (δημόσια) αρχή, για τον προσδιορισμό της οποίας, όπως προκύπτει από το άρθρο 2 παρ. 1 της οδηγίας (και παρά τη ρητή εξαίρεση με την περίπτ. α΄ της παρ. 1 του άρθρου 3 του π.δ/τος 166/2003), λαμβάνονται υπόψη οι ορισμοί που εμπεριέχονται στις οδηγίες περί δημοσίων συμβάσεων, μεταξύ των οποίων και η οδηγία 93/37/ΕΟΚ (11), που αφορά στα δημόσια έργα. Συνακόλουθα, εφόσον δεν ορίζεται διαφορετικά στη σχετική σύμβαση, το ύψος του οφειλόμενου τόκου υπερημερίας σε περίπτωση καθυστέρησης πληρωμής από την αναθέτουσα αρχή λογαριασμού εκ της εκτέλεσης δημοτικού έργου υπολογίζεται με βάση το επιτόκιο που εφαρμόζει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στην πιο πρόσφατη κύρια πράξη αναχρηματοδότησης, η οποία πραγματοποιείται πριν από την πρώτη ημερολογιακή ημέρα του οικείου εξαμήνου, προσαυξημένο κατά επτά εκατοστιαίες μονάδες. Η ως άνω δοθείσα ερμηνεία ενισχύεται και από την ήδη ισχύουσα (από της 18.6.2008) διάταξη της παρ. 9 του άρθρου 53 του ν. 3669/2008 (ΦΕΚ Α΄, 116/18.6.2008 - βλ. και άρθρο δεύτερο αυτού), με την οποία πλέον ρητά προβλέπεται ο υπολογισμός του τόκου υπερημερίας προκειμένου περί καθυστέρησης πληρωμής λογαριασμού δημοσίου έργου σύμφωνα με το άρθρο 4 του π.δ/τος 166/2003.