ΣΤΕ/ΕΑ/977/2004
Τύπος: Δικαστικές Αποφάσεις
Βελτίωση λιμένος...Επειδή, σύμφωνα με το άρθρο 1 παρ. 1.2 της διακήρυξης του διαγωνισμού, αρμόδια προϊσταμένη αρχή, κατά τις διατάξεις του ν. 1418/84 για έγκριση του αποτελέσματος της δημοπρασίας, καθώς και για λήψη αποφάσεως επί υποβαλλομένων κατά τη διάρκεια του διαγωνισμού αντιρρήσεων (άρ. 14.3 διακηρύξεως), είναι η Διεύθυνση Δημοσίων έργων της Περιφέρειας .... Εξάλλου, σύμφωνα με την παρ. 1.1 του αυτού άρθρου 1, ο ανάδοχος που θα αναδειχθεί από τον επίδικο διαγωνισμό θα συνάψει τη σύμβαση με τη Διεύθυνση Ελέγχου Κατασκευής Έργων (Δ.Ε.Κ.Ε.) της Διευθύνσεως Δημοσίων Έργων Περιφέρειας .... Στην προκειμένη όμως περίπτωση, τόσον η απόφαση επί των αντιρρήσεων που υπέβαλε η καταθέσασα υπόμνημα εταιρεία ..., όσον και η απόφαση περί κατακυρώσεως σε αυτήν του αποτελέσματος του διαγωνισμού εξεδόθησαν από το Γενικό Γραμματέα Περιφέρειας ... και όχι από τον κατά τη διακήρυξη αρμόδιο προϊστάμενο της Διεύθυνσης Δημοσίων Έργων της Περιφέρειας αυτής. Εξάλλου, η 5872/97 απόφαση του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας ..., με την οποία μεταβιβάστηκε δικαίωμα υπογραφής στους Προϊσταμένους Διευθύνσεων της Περιφέρειας ως προς ορισμένες αρμοδιότητες εκάστης Διευθύνσεως, εξαιρουμένης ρητώς της αρμοδιότητας εγκρίσεως πρακτικών δημοπρασίας και απαντήσεως επί προσφυγών και ενστάσεων, δεν είναι εν προκειμένω εφαρμοστέα, διότι εφαρμοστέες είναι οι παρατεθείσες ειδικές διατάξεις της διακηρύξεως, που διέπουν τον επίδικο διαγωνισμό (πρβλ. ΣτΕ 1502/03) Συνεπώς, ο προβαλλόμενος αυτός περί αναρμοδιότητας λόγος ακυρώσεως είναι προδήλως βάσιμος και η αίτηση αναστολής πρέπει να γίνει δεκτή, κατ΄ άρ. 52 παρ. 7 π.δ. 18/89 (Α΄ 8), όπως αντικαταστάθηκε με το άρ. 35 ν. 2721/99 (Α΄ 112), χωρίς να ερευνάται αν η βλάβη της αιτούσης από την άμεση εκτέλεση της προσβαλλομένης πράξεως είναι ανεπανόρθωτη ή δυσχερώς επανορθώσιμη. (βλ. Ε.Α, 145/2004 κ.ά.). Οίκοθεν νοείται ότι η Διοίκηση μπορεί να επανέλθει επί της διαδικασίας του διαγωνισμού δια των αρμοδίων οργάνων.
Ιστορικό Αναθεωρήσεων (Πιλοτική Εφαρμογή)
Σχετικά Έγγραφα
ΣτΕ/920/2010
Ακύρωση απόφασης με την οποία ανακλήθηκε κατακυρωτική απόφαση επειδή η προσφερόμενη έκπτωση κρίθηκε ως μη ικανοποιητική..ζητείται η ακύρωση της …. αποφάσεως της Ανωτάτης Στρατιωτικής ...(....), με την οποία ανακαλείται προηγούμενη απόφασή της (….) αυτής υπηρεσίας περί κατακυρώσεως του αποτελέσματος διαγωνισμού στην αιτούσα και εντέλλεται η … να επαναδημοπρατήσει το έργο.(..)Επειδή, η προσβαλλομένη απόφαση εκδόθηκε κατ’ επίκληση του άρ. 2 παρ. 2β του ν. 3263/04, που ορίζει ότι το αποτέλεσμα της δημοπρασίας μπορεί να ακυρωθεί όταν η οικονομική προσφορά του τελικού μειοδότη κρίνεται μη ικανοποιητική για τον κύριο του έργου. Ούτε, όμως, από την ίδια την προσβαλλομένη απόφαση, το περιεχόμενο της οποίας εξετέθη σε προηγούμενη σκέψη, ούτε από την προηγηθείσα αυτής γνωμοδότηση του Τεχνικού Συμβουλίου Έργων (πρακτικό του … της 31.1.06), ούτε από τα λοιπά στοιχεία του φακέλου προκύπτουν συγκεκριμένα και πρόσφορα στοιχεία (όπως π.χ. τα αποτελέσματα άλλων, συγκρίσιμων με τον επίμαχο, διαγωνισμών, κατά τους οποίους, υπό παρόμοιες συνθήκες και υπό την ισχύ του ν. 3263/04 επετεύχθησαν υψηλότερες εκπτώσεις), στα οποία θα έπρεπε κατά νόμον να βασίζεται η κρίση του αρμοδίου οργάνου περί του ότι η προσφορά της αιτούσης εταιρείας, .., δεν είναι ικανοποιητική και συμφέρουσα για τον κύριο του έργο
ΣΤΕ/ΕΑ/167/2009
Εγκατάσταση μονάδας αφαλάτωσης...Για την εγκατάσταση του συστήματος αυτού, η διακήρυξη του επίδικου διαγωνισμού προβλέπει την εκτέλεση εργασιών (κατασκευή δεξαμενών, κατασκευή σωληνώσεων για την σύνδεση των μηχανημάτων με τα δίκτυα κλπ), οι οποίες υπάγονται στην έννοια του δημοσίου έργου. Η εκτέλεση των εργασιών αυτών είναι απαραίτητη για την θέση του συστήματος αφαλάτωσης σε παραγωγική λειτουργία, για την εκπλήρωση δηλαδή του σκοπού, στον οποίο απέβλεψε ο καθ’ ου Δήμος με την προκήρυξη του διαγωνισμού. Υπό τα δεδομένα, επομένως, αυτά είναι υποστηρίξιμη η εκδοχή ότι οι ανωτέρω εργασίες προσδιορίζουν τον χαρακτήρα της συμβάσεως, στην σύναψη της οποίας κατατείνει ο επίδικος διαγωνισμός, ως συμβάσεως δημοσίου έργου. Ως εκ τούτου, κατά την μειοψηφήσασα γνώμη, δεν πιθανολογείται σοβαρά η βασιμότητα του ισχυρισμού της αιτούσης ότι η επίμαχη σύμβαση είναι σύμβαση προμήθειας.Επειδή, ενόψει των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση πρέπει να γίνει δεκτή, η εκτέλεση των προσβαλλομένων πράξεων να ανασταλεί, και να μην υπογραφεί η σχετική σύμβαση, ενώ, ενόψει αυτού, παρέλκει η εξέταση των λοιπών λόγων αναστολής. Και ναι μεν ο καθ’ ου δήμος ισχυρίζεται ότι λόγοι δημοσίου συμφέροντος, συνιστάμενοι στο πρόβλημα λειψυδρίας που αντιμετωπίζει, ειδικά κατά τους θερινούς μήνες, επιτάσσουν την απόρριψη της αιτήσεως, οι λόγοι όμως αυτοί, σταθμιζόμενοι με τη βλάβη της αιτούσας, δεν αρκούν για να δικαιολογήσουν την απόρριψη της αιτήσεως.
ΣΤΕ/4146/2012
Ανέγερση οικισμού:..η αιτούσα προβάλλει ότι η ανάκληση της διακήρυξης με την προσβαλλόμενη απόφαση, μετά το άνοιγμα των οικονομικών προσφορών, λόγω του αναφερόμενου λογιστικού λάθους προκειμένου να επαναδημοπρατηθεί το επίμαχο έργο χωρίς κατ’ ουσία να τροποποιηθεί το συμβατικό αντικείμενο, υπερβαίνει τα ακραία όρια της διακριτικής εξουσίας της αναθέτουσας αρχής και καταργεί κάθε έννοια ανταγωνισμού, αφού παρέχει το δικαίωμα της οιονεί αντιπροσφοράς στους υπόλοιπους συμμετέχοντες στο διαγωνισμό σε βάρος της ιδίας. Ο λόγος αυτός είναι απορριπτέος ως αβάσιμος διότι αφενός το συγκεκριμένο σφάλμα διαπιστώθηκε, πάντως, μετά το άνοιγμα των οικονομικών προσφορών, και αφετέρου η εξ αυτού οικονομική διαφορά είναι τέτοιου μεγέθους που δεν ήταν δυνατό να καλυφθεί στο πλαίσιο του συγκεκριμένου διαγωνισμού, όπως αιτιολογημένα διαπιστώνεται με βάση όσα μνημονεύονται στα στοιχεία του φακέλου. Περαιτέρω, μετά τη δημοσίευση νέας νόμιμης προκήρυξης θα είναι δυνατή η υποβολή νέων οικονομικών προσφορών προσαρμοσμένων στα ορθά δεδομένα, που, όπως εξετέθη, είναι ουσιωδώς διαφορετικά από εκείνα, στα οποία είχε στηριχθεί ο αρχικός προϋπολογισμός, με συνέπεια να διαφοροποιούνται πλέον, αντίστοιχα, και οι νέες οικονομικές προσφορές.(..)η κρινόμενη αίτηση πρέπει να απορριφθεί.
ΣΤΕ ΕΑ/107/2007
Εκτέλεση έργου: Με τα δεδομένα αυτά δεν πιθανολογείται σοβαρώς ότι μη νομίμως απερρίφθη η τεχνική προσφορά της αιτούσης εταιρείας για τον ανωτέρω λόγο, διότι, σύμφωνα με τα εκτεθέντα στην ένατη σκέψη, για να κρίνουν την συμφωνία τεχνικής προσφοράς προς τις θεσπιζόμενες με τα συνοδεύοντα την διακήρυξη τεύχη τεχνικές προδιαγραφές, που αφορούν την δυνατότητα προσβάσεως στις διάφορες εγκαταστάσεις του επιδίκου έργου, η Επιτροπή Διαγωνισμού και στη συνέχεια η αναθέτουσα αρχή υποχρεούνται να λάβουν υπόψη το υφιστάμενο στην περιοχή του έργου, κατά τον χρόνο διενέργειας του διαγωνισμού, οδικό δίκτυο, ώστε το έργο να προσαρμοσθεί στην υπάρχουσα κατάσταση και όχι να χρειασθεί να προσαρμοσθεί το περιβάλλον το έργο οδικό δίκτυο σ’ αυτό. Άλλωστε, και η ίδια η αιτούσα φαίνεται να δέχεται ότι, υπό τις υφιστάμενες στην περιοχή του έργου συνθήκες, δεν είναι δυνατή η πρόσβαση αυτοκινήτου στον επίμαχο χώρο, στη θέση όπου προβλέπει την κατασκευή του, προβάλλει δε απλώς ότι είναι δυνατόν να καταστεί εφικτή η πρόσβαση αυτή με κατάλληλες κυκλοφοριακές επεμβάσεις. Για το λόγο αυτό η αιτούσα αφενός μεν υπέβαλε – και μάλιστα μετά την διενέργεια του διαγωνισμού – την από 3.8.2006 αίτηση προς την αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων για την διαμόρφωση στην συγκεκριμένη θέση κατάλληλης κυκλοφοριακής συνδέσεως, και αφετέρου, με την από 4.8.2006 ένστασή της κατά του υπ’ αριθ. 5/28.7.2006 πρακτικού της Επιτροπής Διαγωνισμού, πρότεινε, προκειμένου να εξασφαλισθεί η πρόσβαση στην ράμπα καθόδου, να γίνει κατάλληλη διαμόρφωση του πεζοδρομίου, η οποία, κατ’ αυτήν, είναι «σημειακή, ήπιας μορφής». Η αδυναμία προσβάσεως στον επίμαχο χώρο επιβεβαιώνεται, εξάλλου, και με την μεταγενέστερη της προσβαλλομένης πράξεως υπ’ αριθ. πρωτ. ΔΜΕΟ/10481/178/Φ.915/27.11.2006 πράξη του Διευθυντή της Διευθύνσεως Μελετών Έργων Οδοποιίας της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Έργων, η οποία εκδόθηκε επί της προαναφερθείσης από 3.8.2006 αιτήσεως της αιτούσης και στην οποία αναφέρεται ότι «η προτεινόμενη θέση εισόδου – εξόδου για τις εγκαταστάσεις του «... Κολυμβητηρίου» στην υποβληθείσα μελέτη της Εταιρείας …. αμέσως μετά την ανισόπεδη Γέφυρα της οδού … δεν κρίνεται δόκιμη για λόγους οδικής ασφάλειας (Ανεπαρκές μήκος ομαλής πρόσβασης για είσοδο – έξοδο στις εν λόγω εγκαταστάσεις, προϋπάρχουσα καμπυλότητα και υψομετρική διαφορά μεταξύ της συναρμογής της γέφυρας και της προτεινόμενης εισόδου – εξόδου)». Ενόψει τούτων, οι προβληθέντες με την προσφυγή της αιτούσης και προβαλλόμενοι ήδη και με την κρινόμενη αίτηση λόγοι ότι μη νομίμως απερρίφθη η προσφορά της για τον ανωτέρω λόγο δεν πιθανολογούνται σοβαρώς ως βάσιμοι.
ΣΤΕ/1502/2003
Κατασκευή χαραδρογερφυρών....Στην προκειμένη όμως περίπτωση, επί των αντιρρήσεων που υποβλήθηκαν από τους διαγωνιζόμενους (και από την αιτούσα) κατά του από 11.3.1996 πρακτικού της Επιτροπής Εισήγησης για Ανάθεση απεφάσισε, με την απόφασή του 1566/30.4.1996, ο Γενικός Γραμματέας της Περιφέρειας και όχι ο Προϊστάμενος της Διεύθυνσης Συγκοινωνιακών Έργων τ.5ης ΠΥΔΕ που, σύμφωνα με τη διακήρυξη του διαγωνισμού, είναι και το αρμόδιο όργανο. Για το λόγο συνεπώς αυτόν που βασίμως προβάλλεται, ο αποκλεισμός της αιτούσης με την ανωτέρω πράξη του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας .... ήταν μη νόμιμος, ο δε ισχυρισμός που προβάλλει η Διοίκηση με το έγγραφο των απόψεών της, ότι δηλαδή σύμφωνα με το άρθρο 66 παράγρ. 3 του Ν. 1622/1986 (άρθρ. 33 παράγρ. 5 του Ν. 1832/1989) η εν λόγω αρμοδιότητα ανήκε στον Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας, αφού αυτός δεν την είχε μεταβιβάσει στον Προϊστάμενο της Διεύθυνσης Συγκοινωνιακών Έργων, είναι απορριπτέος. Και τούτο διότι εφαρμοστέες στην προκειμένη περίπτωση είναι οι διατάξεις της διακήρυξης που διέπουν τον διαγωνισμό, και οι οποίες περιέχουν ειδική ρύθμιση. Συνεπώς, πρέπει να γίνει δεκτή η υπό κρίση αίτηση και να ακυρωθεί η απόφαση 2953/24.6.1996 του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας ..., στην οποία έχει ενσωματωθεί η προγενέστερη απόφασή του (1566/30.4.1996), με την οποία αποκλείσθηκε η αιτούσα από την περαιτέρω διαδικασία του διαγωνισμού.
ΣΤΕ ΕΑ/765/1998
ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ: ..Επειδή, ενόψει των ανωτέρω, δεν πιθανολογείται σοβαρά ότι δεν είναι νομίμως αιτιολογημένη η επιβάρυνση του κόστους της προσφοράς της αιτούσης εταιρείας με ποσό (5.700.000 + 5.119 540 + 2 000 000 + 9 558 270 + 4.022.388 + 5.363.160=) 31 763.358 δραχμών το οποίο υπερκαλύπτει το προσδοκώμενο, σύμφωνα με την προσφορά της αιτούσης κέρδος των 26 645 917 δραχμών, με αποτέλεσμα να φαίνεται, καταρχήν, ότι νομίμως εκρίθη η προσφορά της αιτούσης εταιρείας ως αναιτιολόγητη και ζημιογόνος και να παρέλκει, ως αλυσιτελής, η έρευνα των ισχυρισμών που αναφέρονται στα υπόλοιπα κονδύλια με τα οποία επιβαρύνθηκε η προσφορά της αιτούσης εταιρείας. Εφόσον δε δεν πιθανολογείται σοβαρά ότι δεν είναι νομίμως αιτιολογημένος ο αποκλεισμός της αιτούσης εταιρείας από τον επίδικο διαγωνισμό, είναι, εν πάση περιπτώσει, απορριπτέοι, ως προβαλλόμενοι άνευ εννόμου συμφέροντος, οι ισχυρισμοί που στρέφονται κατά της κατακύρωσης του αποτελέσματος του διαγωνισμού στην παρεμβαίνουσα εταιρεία..η κρινόμενη αίτηση πρέπει να απορριφθεί
ΣΤΕ/ΕΑ/1177/2009
Υπηρεσίες καθαριότητας και απολυμάνσεως νοσοκομείου..Επειδή, επομένως, πρέπει να γίνει δεκτή η κρινόμενη αίτηση και να ανασταλεί η πρόοδος της διαδικασίας για τον προαναφερθέντα λόγο που αφορά στην αξιολόγηση και βαθμολόγηση της προσφοράς της αιτούσης στο κριτήριο Α3 της Α΄ Ομάδας κριτηρίων τεχνικής αξιολογήσεως, επίσης δε και η περαιτέρω διαδικασία κατακυρώσεως του αποτελέσματος του διαγωνισμού και καταρτίσεως της σχετικής συμβάσεως μέχρι την έκδοση αποφάσεως του Συμβουλίου της Επικρατείας επί της αιτήσεως ακυρώσεως, την οποία η αιτούσα πρέπει να ασκήσει, κατά το άρθρο 3 παρ. 7 του ν.2522/1997, προκειμένου να διατηρηθεί η ισχύς των διατασσομένων ασφαλιστικών μέτρων. Επισημαίνεται, πάντως, ότι εφόσον στον επίδικο διαγωνισμό, με κριτήριο κατακυρώσεως την πλέον συμφέρουσα προσφορά, έχει ήδη γίνει αποσφράγιση των οικονομικών προσφορών των διαγωνιζομένων, η υπηρεσία δεν μπορεί πλέον, ενόψει της γενικής αρχής της μυστικότητας των οικονομικών προσφορών που διέπει εν γένει τους δημόσιους διαγωνισμούς, να αξιολογήσει εκ νέου την τεχνική προσφορά της αιτούσης, διότι εκ νέου αξιολόγηση τεχνικής προσφοράς με γνωστές ήδη τις οικονομικές προσφορές των διαγωνιζομένων δεν διασφαλίζει συνθήκες πραγματικού ανταγωνισμού, αλλά θα πρέπει αναγκαίως να αχθεί σε ματαίωση του διαγωνισμού (Σ.τ.Ε. 2283/2006, Ε.Α. 271,277/2008, 162-3,373-4/2007, 1100/2006, 226/2004).
ΣΤΕ/4282/2009
Επιλογή αναδόχου...Επειδή, από τα στοιχεία του φακέλλου προκύπτει ότι η παρεμβαίνουσα εταιρεία είχε υποβάλει με την προσφορά της, μεταξύ άλλων, και την Δ15/258592008/4.11.2008 «ενημερότητα πτυχίου», που είχε εκδοθεί με βάση πιστοποιητικά φορολογικής ενημερότητος των οποίων η ισχύς είχε λήξει κατά την ημερομηνία διεξαγωγής του διαγωνισμού (24.2.2009). Ειδικώτερα, στην εν λόγω «ενημερότητα πτυχίου» ανεγράφετο, εκτός άλλων, ότι η παρεμβαίνουσα εταιρεία «έχει φορολογική ενημερότητα με λήξη 9.11.2008» και ότι η φορολογική ενημερότητα των τριών κοινοπραξιών, στις οποίες αυτή συμμετείχε για την εκτέλεση συγκεκριμένων, έργων, είχε, αντιστοίχως, ημερομηνίες λήξεως τις 26.1.2009, 16.2.2009 και 16.2.2009. Στον φάκελλο της προσφοράς της, όμως, η παρεμβαίνουσα εταιρεία είχε περιλάβει και την από 24.2.2009 υπεύθυνη δήλωση του νομίμου εκπροσώπου της με το εξής περιεχόμενο «…η εταιρεία μας είναι φορολογικά ενήμερη κατά την ημέρα του διαγωνισμού και είναι σε θέση να αποδείξει την ενημερότητα αυτή εφ΄ όσον αναδειχθεί μειοδότης». Με τα δεδομένα αυτά, σύμφωνα με όσα εκτίθενται στην προηγούμενη σκέψη, ο λόγος ακυρώσεως, κατά τον οποίον η παρεμβαίνουσα έπρεπε να αποκλεισθεί, διότι δεν συμπεριέλαβε στην προσφορά τις υπεύθυνες δηλώσεις ειδικώς για την φορολογική ενημερότητά της ως μέλους κοινοπραξιών για την εκτέλεση συγκεκριμένων έργων, είναι απορριπτέος ως αβάσιμος.
ΣΤΕ ΤΜΗΜΑ Δ' 1668/2012
Εργασίες καθαρισμού-Αποκλεισμός υποψηφίου:Υπό τα δεδομένα αυτά, η ως άνω αιτιολογία απορρίψεως της προσφοράς της αιτούσης στηρίζεται, κατ’ αρχάς, σε ορθή ερμηνεία των σχετικών όρων της διακηρύξεως καθώς και των διατάξεων του π.δ/τος 60/2007, ο δε ερειδόμενος επί της αντίθετης ερμηνευτικής εκδοχής λόγος ακυρώσεως, με τον οποίο προβάλλεται ότι η 522/10.7.2008 απόφαση περί αποκλεισμού της αιτούσης κοινοπραξίας είναι μη νόμιμη, διότι η ως άνω έκπτωση δεν αφορούσε το μέλος αυτής, την εταιρεία «... ΟΕ», αλλά τον ομόρρυθμο εταίρο της ..., και μάλιστα για δραστηριότητα αναγόμενη σε χρόνο κατά τον οποίο αυτός ασκούσε ατομική επιχείρηση, είναι απορριπτέος ως αβάσιμος. Περαιτέρω, η, διαπιστωθείσα με την προμνησθείσα 32/20.12.2002 απόφαση της Συγκλήτου του Πανεπιστημίου .., επανειλημμένη, εκ μέρους του ..., ομορρύθμου εταίρου και διαχειριστή της ομόρρυθμης εταιρείας- μέλους της αιτούσης κοινοπραξίας- πλημμελής εκτέλεση ανειλημμένων συμβατικών του υποχρεώσεων, έστω και σε χρόνο κατά τον οποίο ο εν λόγω ασκούσε ατομική επιχείρηση, η οποία οδήγησε στην κήρυξή του ως εκπτώτου από τις σχετικές εργολαβίες, συνιστά, κατ’ αρχήν, σοβαρό παράπτωμα συναρτώμενο προς την άσκηση της επαγγελματικής του δραστηριότητας. Με τα δεδομένα αυτά, στοιχειοθετείται νόμιμος λόγος αποκλεισμού από τον επίδικο διαγωνισμό της αιτούσης κοινοπραξίας, στην οποία μετέχει η ομόρρυθμη εταιρεία, της οποίας εταίρος είναι ο ανωτέρω ....
ΣΤΕ/743/2000
Εκτέλεση εργασιών κατασκευής αυτοκινητόδρομου...Επειδή η προβλεπόμενη στις διατάξεις των άρθρων 17 παρ. 7 και 20 του Π. Δ/τος 609/1985 δυνατότητα συμπληρώσεως των επουσιωδών τυπικών προϋποθέσεων που ελλείπουν διά των ασκουμένων αντιρρήσεων, με την υποβολή των απαιτουμένων συμπληρωματικών στοιχείων, δεν αναφέρεται και σε στοιχεία υποχρεωτικώς υποβλητέα, η έλλειψη των οποίων ορίζεται ως λόγος αποκλεισμού από τον διαγωνισμό, όπως συμβαίνει με το υποχρεωτικώς υποβλητέο τεύχος παρατηρήσεων, κατά τις διατάξεις των παραγράφων 4.2.3 και 4.2.4 της διακηρύξεως, διότι η υποβολή αυτού του αξιουμένου στοιχείου δεν συνιστά επουσιώδη τυπική προϋπόθεση (βλ. ΣΕ 3407/92, καθώς και ΣΕ 3364/97, 1874/93). Εξ άλλου, κατά την έννοια της διατάξεως του άρθρου 28 του Π. Δ/τος 23/1993 είναι μεν δυνατή η εκ των υστέρων συμπλήρωση ή διευκρίνηση νομίμως κατ' αρχήν υποβληθέντων δικαιολογητικών και στοιχείων για τη συμμετοχή στο διαγωνισμό, όχι όμως και η αναπλήρωση μη υποβληθέντων ή μη νομίμως υποβληθέντων δικαιολογητικών και στοιχείων (ΣΕ 2854/97). Οι δε επί αντιθέτου εκδοχής ερειδόμενοι λόγοι ακυρώσεως είναι απορριπτέοι ως αβάσιμοι.