Εκτέλεση έργου:..Με δεδομένα αυτά και αφού, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, πριν από την απόρριψη των ως άνω υπερβολικά χαμηλών προσφορών δεν κλήθηκαν οι προσφέροντες να τις αιτιολογήσουν, η προαναφερόμενη κατακυρωτική απόφαση δεν είναι νόμιμη. Κατόπιν των ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι από τον έλεγχο των υποβληθέντων σ’ αυτό στοιχείων διαπιστώθηκαν οι προαναφερθείσες πλημμέλειες στην τήρηση των περί δημοσίων έργων διατάξεων και συνεπώς, κωλύεται η υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου της σύμβασης μεταξύ της Δημοτικής Επιχείρησης Ύδρευσης και Αποχέτευσης ... και της εταιρείας «...».

Δημόσια έργα. Διακήρυξη . Διαγωνισμός. Ανάθεση . Παράνομη παράλειψη ανάθεσης του δημοσίου έργου .Αίτηση αναιρέσεως..Επειδή, η διακήρυξη του διαγωνισμού αποτελεί το κανονιστικό πλαίσιο που δεσμεύει τόσο την Αρχή που διενεργεί το διαγωνισμό όσο και τους διαγωνιζομένους ....η εργοληπτική επιχείρηση που συμμετέχει ανεπιφυλάκτως σ’ ένα διαγωνισμό αποδέχεται πλήρως τη νομιμότητα της διακηρύξεως, με βάση την οποία διενεργείται η δημοπρασία για την ανάθεση της κατασκευής του έργου και επομένως δεν είναι επιτρεπτή η εκ μέρους της παρεμπίπτουσα, εκ των υστέρων αμφισβήτηση του κύρους των όρων της διακηρύξεως, με την ευκαιρία της προσβολής, ανάλογα με την έκβαση του διαγωνισμού για την εργοληπτική επιχείρηση, πράξεων που ανάγονται στη διεξαγωγή και τα αποτελέσματά του ..Ειδικώτερα, ως εκ της γενικότητος της διατυπώσεως του όρου 12 της διακηρύξεως του επιδίκου διαγωνισμού, όπως αυτός περιγράφεται από την αναιρεσιβαλλομένη απόφαση.., ο όρος αυτός της διακηρύξεως,οι ειδικές ρήτρες της οποίας υπερισχύουν των γενικών διατάξεων, έχει την έννοια ότι επί ακυρώσεως ή μη εγκρίσεως του αποτελέσματος του διαγωνισμού δεν γεννάται αξίωση αποζημιώσεως των συμμετασχόντων σε αυτόν, τούτο δε ανεξαρτήτως του λόγου για τον οποίο χωρεί η ακύρωση ή η μη έγκριση του αποτελέσματος του διαγωνισμού. ... ο όρος αυτός της διακηρύξεως δεν είχε αμφισβητηθή επικαίρως από την αναιρεσείουσα, η οποία συμμετέσχε στον διαγωνισμό ανεπιφυλάκτως. Υπό τα δεδομένα αυτά, δεν εγεννήθη εν προκειμένω αξίωση της αναιρεσειούσης προς αποζημίωση λόγω της μη εγκρίσεως του αποτελέσματος του διαγωνισμού αυτού. Είναι, συνεπώς, απορριπτέα όλα τα περί του αντιθέτου προβαλλόμενα με την κρινομένη αίτηση,

κατά την έννοιαν των ανωτέρω διατάξεων, εν όψει και της αυστηρώς τυπικής διαδικασίας των δημοσίων διαγωνισμών, είναι μεν δυνατή η εκ των υστέρων συμπλήρωσις νομίμως κατ΄ αρχάς υποβληθέντων στοιχείων και δικαιολογητικών δια την συμμετοχήν εις τον διαγωνισμόν, όχι όμως και η αναπλήρωσις μη υποβληθέντων μετά της προσφοράς ή μη νομίμως υποβληθέντων δικαιολογητικών και στοιχείων (πρβλ. ΣτΕ 2854/97).

Ανάδειξη αναδόχου σχεδίου σύμβασης έργου...Με δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι από τον έλεγχο των υποβληθέντων σε αυτό στοιχείων δεν συντρέχει νόμιμος λόγος που να κωλύει την υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου σύμβασης.

Επειδή, με την κρινόμενη αίτηση προβάλλεται ότι η δαπάνη για διατήρηση σε ετοιμότητα των πλωτών μέσων της αναιρεσίβλητης, (ενός πλωτού γερανού – εκσκαφέα, ενός ρυμουλκού και δύο φορτηγίδων), κατά τα χρονικά διαστήματα από 8.6 έως 3.7.1994 και από 10.8 έως 31.8.1994 και για αμοιβές των μηχανικών της ..., κατά τα ίδια χρονικά διαστήματα και . ... κατά το χρονικό διάστημα από 8.6 έως 31.8.1994, δεν αποτελούν αξία εκτελεσθεισών εργασιών ή υλικών που προσκομίσθηκαν ή βρίσκονται στο στάδιο της παραγωγής ή προμήθειας ή αναπόσβεστου μέρους εγκαταστάσεων, η οποία και μόνο αποζημιώνεται επί διαλύσεως της συμβάσεως με υπαιτιότητα του κυρίου του έργου, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 9 παρ. 2 και 3 του ν. 1418/1984 και 50 του π.δ. 609/1985 και συνεπώς, είναι εσφαλμένη η κρίση του Διοικητικού Εφετείου, κατά την οποία η αναιρεσίβλητη εδικαιούτο αποζημίωση για τις δαπάνες αυτές, κατ’ εφαρμογή των ανωτέρω διατάξεων. Ο λόγος αυτός είναι βάσιμος διότι οι παραπάνω δαπάνες προφανώς δεν συνιστούν αξία εκτελεσθεισών εργασιών ή υλικών ή εγκαταστάσεων και συνεπώς, δεν εμπίπτουν στις περιπτώσεις που προβλέπεται αποζημίωση του αναδόχου δημοσίου έργου επί διαλύσεως της συμβάσεως με υπαιτιότητα του κυρίου του έργου, κατά τις ανωτέρω διατάξεις, διάφορο δε είναι το ζήτημα αν η αναιρεσίβλητη θα εδικαιούτο αποζημίωση για τις δαπάνες αυτές με βάση τη διάταξη του άρθρου 7 παρ. 2 του ν. 1418/1984, δεδομένου ότι δεν εξετάσθηκε από το δικάσαν δικαστήριο η συνδρομή των προϋποθέσεων εφαρμογής της διάταξης αυτής. Συνεπώς, πρέπει να γίνει δεκτή η υπό κρίση αίτηση, να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη απόφαση και η υπόθεση, που χρειάζεται διευκρίνιση κατά το πραγματικό, να παραπεμφθεί στο ίδιο δικαστήριο για νέα νόμιμη κρίση.

ΕΡΓΑ.Με την αίτηση αυτή οι αιτούσες εταιρείες επιδιώκουν να ακυρωθεί η υπ' αριθ. 640/Κ.Ε.710/16-4-1992 απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Εργων καθώς και κάθε άλλη συναφής πράξη ή παράλειψη της Διοικήσεως...Μετά τη διεξαγωγή του διαγωνισμού, στον οποίο συμμετέσχε και η πρώτη των αιτουσών Κοινοπραξία της οποίας μέλος αποτελεί η δευτέρα των αιτουσών εταιρεία, εκδόθηκε η απόφαση 640/Κ.Ε.710/ /16-4-1992 του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Εργων. Δι' αυτής, 1) εγκρίθηκε το από 10-4-1992 πρακτικό της Επιτροπής Εισηγήσεως για την ανάθεση και απερρίφθη το αποτέλεσμα του διαγωνισμού, ειδικώτερα δε απορρίφθηκαν α) η προσφορά της Κοινοπραξίας …. που πρόσφερε μεν τη μικρότερη οικονομική προσφορά, όμως η προσφορά αυτή κρίθηκε ότι έχει απόκλιση σε μια τιμή από το όριο ομαλότητας, κατά το άρθρο 8 του Π.Δ. 609/85. β) Ολες οι άλλες προσφορές, λόγω ασυμφόρου για το Δημόσιο, σύμφωνα με το άρθρο 24 παράγραφος 2β του Π.Δ. 609/85. 2) Εγκρίθηκε η απ' ευθείας ανάθεση κατασκευής του έργου στην Κοινοπραξία …., που πρόσφερε τη μικρότερη οικονομική προφορά, βάσει των διατάξεων του άρθρου 4 παράγραφος 2γ του Ν. 1418/1984 και του άρθρου 3 παράγραφος 20ε του Ν. 1797/1988, υπό τους διαλαμβανόμενους ειδικώτερους όρους και προϋποθέσεις, μεταξύ των οποίων και η ομαλοποίηση της τιμής του κονδυλίου Α.Τ.Φ. 19. Της τελευταίας αυτής αποφάσεως ζητείται παραδεκτώς η ακύρωση διά της κρινομένης αιτήσεως.(..)Ενόψει αυτού του περιεχομένου της σχετικά με τη συνδρομή λόγων κατεπείγοντος που οφείλονται σε γεγονότα που δεν ήταν δυνατό να προβλεφθούν από την αναθέτουσα αρχή και που καθιστούσαν αδύνατη την τήρηση των προθεσμιών που προβλέπονται από τις διαδικασίες για ανοικτές και κλειστές δημοπρασίες (πρβλ. Σ.Ε. 1070/93), η προσβαλλόμενη απόφαση είναι νομίμως και επαρκώς αιτιολογημένη, αφού εκθέτει ότι εξαιτίας της παρατεινόμενης κατά την έκδοση της αποφάσεως αυτής λειψυδρίας, που οφειλόταν στη συνεχιζόμενη ανομβρία, δημιουργείτο εξαιρετικά επικίνδυνη κατάσταση για την κάλυψη των οξύτατων αναγκών υδρεύσεως της Πρωτεύουσας, σε περίπτωση "απωλείας και του ελαχίστου χρόνου στην εκτέλεση και ολοκλήρωση του έργου", μετά την πάροδο δεκατεσσάρων μηνών για τη διενέργεια του διαγωνισμού, του οποίου το αποτέλεσμα ματαιώθηκε ως ασύμφορο...Απορρίπτει την κρινόμενη αίτηση.

Καταβολή της αμοιβής της για την πραγματοποίηση ασφαλτοστρώσεων:.. Με τα δεδομένα αυτά όσον αφορά την έκδοση τιμολογίου για την προμήθεια της ασφάλτου, βασίμως προβάλλεται από τον Επίτροπο ότι η έλλειψη αυτή καθιστά πλημμελή τη δαπάνη για την πληρωμή της αναδόχου, διότι σύμφωνα με τα εκτιθέμενα στην σκέψη ΙΙα της παρούσας,για την πληρωμή του αναδόχου έργου που εκτελείται για λογαριασμό των Ο.Τ.Α. απαιτείται να προσκομίζονται τα πρωτότυπα δικαιολογητικά δαπανών(τιμολόγια αγοράς πρώτης ύλης). Στη συγκεκριμένη περίπτωση ακόμα και αν γίνει δεκτός ο ισχυρισμός της αναδόχου ότι το προϊόν που παρείχε στο Δήμο (ασφαλτόδεμα) κατασκευάστηκε από άλλη εταιρεία και όχι από την ίδια, ήταν απαραίτητο να προσκομιστούν τα τιμολόγια ή και δελτία αποστολής που εκδόθηκαν μεταξύ των δύο εταιρειών, προκειμένου να αποδειχθεί η αξία του προϊόντος, η δαπάνη του οποίου καταβάλλεται με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα. Περαιτέρω και ο  δεύτερος λόγος διαφωνίας του Επιτρόπου  είναι βάσιμος, διότι, αν και δεν πρόκειται  για την προμήθεια της ασφάλτου  που πραγματοποιήθηκε  απολογιστικά, αλλά για την δαπάνη της ασφάλτου, που χαρακτηρίζεται ως απολογιστική  εργασία, λόγω του ιδιαίτερου τρόπου της τιμολόγησής της, απαιτείται σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με όσα παρατίθενται στη σκέψη ΙΙβ της παρούσας, η έκδοση ειδικής έγγραφης άδειας από τη διευθύνουσα το έργο υπηρεσία, καθώς η αξία της κυμαίνεται και η τελική  τιμή της είναι αυτή που προσδιορίζεται από το εκάστοτε ημερήσιο δελτίο ενδεικτικών τιμών αγοράς ασφάλτου από τα ..., που εκδίδει η Γενική Γραμματεία Εμπορίου του Υπουργείου Ανάπτυξης, κατά την ημέρα ενσωμάτωσης της ασφάλτου στο έργο. Η εγκύκλιος (21/2008), της οποίας γίνεται επίκληση για την υποστήριξη της νομιμότητας της δαπάνης, αναφέρεται στον νέο  τρόπο υπολογισμού της αξίας της ασφάλτου, λόγω της ιδιάζουσας τιμολόγησης των εργασιών ασφαλτόστωσης, ωστόσο δεν μεταβλήθηκε με τον τρόπο αυτό η διαδικασία που απαιτείται για την πραγματοποίηση της προμήθειας, η οποία περιλαμβάνει εκτός από την έκδοση ειδικής έγγραφης εντολής από τη Διευθύνουσα Υπηρεσία και την προσκόμιση  των νόμιμων αποδεικτικών πληρωμής της (τιμολόγια και δελτία αποστολής) ως δικαιολογητικά της δαπάνης αυτής. Συνεπώς σε κάθε περίπτωση πληρωμής λογαριασμού δημοσίου έργου που περιέχει δαπάνη ασφάλτου και  εφόσον δεν υφίσταται ειδικότερη ρύθμιση όσον αφορά τα δικαιολογητικά και τον τρόπο πληρωμής της, απαιτείται να προσκομίζονται ως δικαιολογητικά  τα νόμιμα  αποδεικτικά προμήθειας της ασφάλτου. Με τα δεδομένα αυτά, το Τμήμα κρίνει ότι η εντελλόμενη με το υπό κρίση χρηματικό ένταλμα δαπάνη δεν είναι νόμιμη. Κατόπιν των ανωτέρω, το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Βελτίωση - καταασκευή επαρχιακής οδού...Στην προκειμένη περίπτωση, από τον έλεγχο του τιμολογίου και του προϋπολογισμού που περιέχονται στους οικείους φακέλους με τις οικονομικές προσφορές των διαγωνιζομένων, προκύπτει ότι στους προϋπολογισμούς προσφοράς των εταιρειών ............, .........., .......... και ..... υπάρχουν λογιστικά σφάλματα, η διόρθωση των οποίων διαφοροποιεί το ολογράφως αναγραφόμενο ποσό της συνολικής προσφερόμενης δαπάνης εργασιών, σε κάποιες δε περιπτώσεις η διαφοροποίηση των τιμών είναι σε τόσο μεγάλη κλίμακα που θα μπορούσε, ενδεχομένως, να οδηγήσει σε κρίση περί απαραδέκτου της προσφοράς. Όμως, η Ε.Ε.Α εφάρμοσε τον μαθηματικό τύπο, χωρίς προηγουμένως να διενεργήσει τον ως άνω λογιστικό έλεγχο, εισάγοντας και για τις ανωτέρω εταιρείες την έκπτωση που προέκυπτε από την ολόγραφη συνολική προσφερόμενη δαπάνη εργασιών, αναδεικνύοντας, μ’ αυτόν τον τρόπο, προσωρινή μειοδότρια προσφορά άλλη απ’ αυτή που θα έβγαινε αν είχαν εισαχθεί οι εκπτώσεις που προκύπτουν από τις διορθωμένες προσφορές των εταιρειών αυτών. Το γεγονός αυτό, που απετέλεσε και αντικείμενο υποβληθεισών αντιρρήσεων και προσφυγών, συνιστά πλημμέλεια, η οποία μαζί με τις προαναφερθείσες, καθιστά τη διαδικασία ανάδειξης αναδόχου του ελεγχόμενου έργου μη νόμιμη και άρα μη νόμιμη και την οικεία κατακυρωτική απόφαση.

ανακλήθηκε εν μέρει με την ΕΣ/ΤΜ.6/105/2003

Δημόσια έργα- Ευθύνη αναδόχου:..Επειδή, με την κρινόμενη αίτηση προβάλλεται ότι η προσβαλλόμενη απόφαση είναι αναιρετέα διότι δεν απάντησε σε ουσιώδη ισχυρισμό της προσφυγής του αναιρεσείοντος, κατά τον οποίο η ανάδοχος μη νόμιμα περιέλαβε στην 1η πιστοποίηση ποσό αποζημίωσης λόγω διάλυσης της σύμβασης, ενώ δεν εδικαιούτο την ως άνω αποζημίωση, διότι η διάλυση της σύμβασης δεν οφείλεται σε υπαιτιότητα του αναιρεσείοντος Δήμου, αλλά στο γεγονός ότι η ανάδοχος είχε περιλάβει στον 1ο Α.Π.Ε. ποσότητες εργασιών που αύξησαν υπερβολικά το κόστος του έργου, με αποτέλεσμα το νομαρχιακό συμβούλιο να μην εγκρίνει τη σχετική δαπάνη. Ο λόγος αυτός πρέπει να απορριφθεί διότι ο παραπάνω ισχυρισμός της προσφυγής του αναιρεσείοντος δεν ήταν ουσιώδης, αφού, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 9 του ν. 1418/1984 και 50 του π.δ. 609/1985, καταβάλλεται στον ανάδοχο αποζημίωση για διάλυση της σύμβασης, εφόσον η διάλυση εχώρησε με πρωτοβουλία του φορέα κατασκευής ή του κυρίου του έργου, σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 9 του ν. 1418/1984, ως εν προκειμένω, ως μόνη δε προϋπόθεση αποζημίωσης του αναδόχου τάσσεται, στην περίπτωση αυτή, οι ήδη εκτελεσθείσες εργασίες να είναι αξίας μικρότερης από τα  του αρχικού συνολικού συμβατικού ποσού, γεγονός που ο αναιρεσείων δεν αμφισβήτησε με την προσφυγή του και συνεπώς, δεν ασκεί, στην προκειμένη περίπτωση, επιρροή το ζήτημα της υπαιτιότητας ή μη του αναιρεσείοντος, (βλ. ΣτΕ 3752/2013).10. Επειδή, προβάλλεται ότι η αναιρεσιβαλλόμενη απόφαση είναι πλημμελώς αιτιολογημένη διότι δεν απάντησε στον ισχυρισμό που είχε προβάλει ο αναιρεσείων με την προσφυγή του, κατά τον οποίο εσφαλμένα η ανάδοχος επικαλέσθηκε για να στηρίξει τις επίδικες αξιώσεις της τη διάταξη του άρθρου 904 του Αστικού Κώδικα, η οποία ορίζει ότι ο καταστάς πλουσιότερος άνευ νομίμου αιτία εκ της περιουσίας άλλου ή επί ζημία αυτού, υποχρεούται σε απόδοση της ωφελείας. Ο λόγος αυτός πρέπει να απορριφθεί, προεχόντως, ως αλυσιτελής, διότι το Διοικητικό Εφετείο δεν στήριξε την κρίση του στην παραπάνω διάταξη του άρθρου 904 του Αστικού Κώδικα, η οποία, άλλωστε, δεν ευρίσκει πεδίο εφαρμογής στην προκειμένη περίπτωση κατά την οποία η μεταξύ των δύο συμβαλλομένων σχέση, από την οποία είναι δυνατό να προέλθει πλουτισμός του ενός σε βάρος του άλλου, προέρχεται από έγκυρη διοικητική σύμβαση, οπότε εφαρμόζονται οι ειδικές διατάξεις που διέπουν την εκτέλεση της σύμβασης αυτής, (βλ. ΣτΕ 2370/2009).Επειδή, συνεπώς, η υπό κρίση αίτηση πρέπει να απορριφθεί.

Ανάδειξη αναδόχου έργου:..Στην προκείμενη περίπτωση, από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτει ότι:i) Το έργο, που αφορά τον οίκο ευγηρίας του .. ...του Δήμου ..., διαιρέθηκε σε δύο τμήματα, τη φάση Α' και τη φάση Β'. Αντικείμενο της Β' φάσης του έργου είναι η ολοκλήρωση της κατασκευής του κτηρίου του οίκου ευγηρίας του .... με όλες τις απαιτούμενες οικοδομικές και ηλεκτρομηχανολογικές εργασίες, τις εργασίες του περιβάλλοντα χώρου και της εσωτερικής οδοποιίας, τις γενικές εργασίες και τις εργασίες κυκλοφοριακής σύνδεσης με τις οδούς της πόλης με τον απαραίτητο ηλεκτροφωτισμό τους, τις πεζοδρομήσεις, τις σημάνσεις και τη διευθέτηση της απορροής των όμβριων υδάτων. Ο προϋπολογισμός μελέτης των δύο φάσεων του έργου ανέρχεται στο ποσό των 2.050.000,00 και 4.920.000,00 ευρώ (χωρίς Φ.Π.Α.) αντίστοιχα, το δε άθροισμα της αξίας των δύο τμημάτων ανέρχεται στο ποσό των 7.070.000,00 ευρώ. Σύμφωνα με όσα αναπτύχθηκαν στην προηγούμενη σκέψη, τα δύο αυτά τμήματα αποτελούν ενιαίο έργο. Με τις υπ’ αρ. 332/πρ.15/13-9-2005 και 333/πρ.15/13-9-2005 αποφάσεις της Δημαρχιακής Επιτροπής του Δήμου .... εγκρίθηκαν οι όροι δημοπράτησης του έργου και ορίστηκαν τα μέλη της Επιτροπής Διαγωνισμού αντίστοιχα για τη Β' φάση του ως άνω έργου. Το έργο χρηματοδοτείται από πιστώσεις του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (Σ.Α.Ε. 093, κωδ. έργου: 2005ΣΕ09300004) και από πιστώσεις του ....ii) Με τη διακήρυξη, περίληψη της οποίας δημοσιεύτηκε στο Τεύχος Διακηρύξεων Δημοσίων Συμβάσεων της Εφημερίδας της Κυβέρνησης και στον ελληνικό τύπο, ορίστηκε ότι η δημοπράτηση του έργου θα γίνει με τη διαδικασία του ανοικτού διαγωνισμού και με σύστημα υποβολής προσφορών εκείνο της προσφοράς επιμέρους ποσοστών έκπτωσης κατά ομάδες τιμών, σε συμπληρωμένο τιμολόγιο ομαδοποιημένων τιμών της Υπηρεσίας με έλεγχο ομαλότητας των επιμέρους ποσοστών έκπτωσης (άρ. 4 παρ. 4 περ. β’ ν. 1418/84 και άρ. 7 π.δ. 609/85). Με δεδομένα αυτά και ενώ κατά τα ανωτέρω ο συνολικός προϋπολογισμός του όλου έργου, τμήμα του οποίου αποτελούν οι ελεγχόμενες εργασίες, ανέρχεται στο ποσό των 7.070.000,00 ευρώ, η αναθέτουσα αρχή δεν απέστειλε περίληψη της διακήρυξης αυτών στην Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, ως όφειλε βάσει των άρ. 3 περ. γ' και 11 παρ. 1, 4 και 5 του π.δ. 334/00. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το Κλιμάκιο αποφαίνεται ότι κωλύεται η υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης.