«Προδικαστική παραπομπή – Δημόσιες συμβάσεις – Οδηγία 2004/17/ΕΚ – Αρχές που διέπουν τη σύναψη των δημόσιων συμβάσεων – Άρθρο 10 – Αρχή της ίσης μεταχείρισης των προσφερόντων – Υποχρέωση των αναθετόντων φορέων να ζητούν από τους προσφέροντες να τροποποιούν ή να συμπληρώνουν την προσφορά τους – Δικαίωμα του αναθέτοντος φορέα να κρατεί την τραπεζική εγγύηση σε περίπτωση άρνησης – Οδηγία 92/13/ΕΟΚ – Άρθρο 1, παράγραφος 3 – Διαδικασίες προσφυγής – Απόφαση ανάθεσης δημόσιας σύμβασης – Αποκλεισμός προσφέροντος – Προσφυγή ακύρωσης – Έννομο συμφέρον»(....)1) Η αρχή της ίσης μεταχείρισης των οικονομικών φορέων, η οποία καθιερώνεται στο άρθρο 10 της οδηγίας 2004/17/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 31ης Μαρτίου 2004, περί συντονισμού των διαδικασιών σύναψης συμβάσεων στους τομείς του ύδατος, της ενέργειας, των μεταφορών και των ταχυδρομικών υπηρεσιών, έχει την έννοια ότι, στο πλαίσιο διαδικασίας σύναψης δημόσιας σύμβασης, απαγορεύει στην αναθέτουσα αρχή να καλεί τους προσφέροντες να προσκομίζουν τις απαιτούμενες δηλώσεις ή έγγραφα των οποίων η κοινοποίηση ήταν απαραίτητη βάσει της συγγραφής υποχρεώσεων και η οποία δεν πραγματοποιήθηκε εντός της ταχθείσας προθεσμίας για την υποβολή των προσφορών. Αντιθέτως, το άρθρο αυτό δεν απαγορεύει στην εν λόγω αναθέτουσα αρχή να καλεί τους προσφέροντες να διευκρινίζουν μια προσφορά ή να διορθώνουν πρόδηλα εκ παραδρομής σφάλματα που εμπεριέχει η τελευταία, υπό τον όρο ωστόσο ότι η πρόσκληση αυτή απευθύνεται σε όλους τους προσφέροντες που βρίσκονται στην ίδια κατάσταση, ότι όλοι οι προσφέροντες αντιμετωπίζονται κατά ισότιμο και ειλικρινή τρόπο και ότι η διευκρίνιση αυτή δεν μπορεί να εξομοιωθεί με υποβολή νέας προσφοράς, πράγμα που απόκειται στο αιτούν δικαστήριο να εξακριβώσει. 2) Η οδηγία 92/13/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 25ης Φεβρουαρίου 1992, για το συντονισμό των νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων σχετικά με την εφαρμογή των κοινοτικών κανόνων στις διαδικασίες σύναψης των συμβάσεων φορέων οι οποίοι λειτουργούν στους τομείς του ύδατος, της ενέργειας, των μεταφορών και των τηλεπικοινωνιών, όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία 2007/66/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Δεκεμβρίου 2007, έχει την έννοια ότι, σε περίπτωση όπως η επίμαχη στην υπόθεση της κύριας δίκης, στην οποία μια διαδικασία σύναψης δημόσιας σύμβασης κατέληξε στην υποβολή δύο προσφορών και στην ταυτόχρονη έκδοση δύο αποφάσεων από την αναθέτουσα αρχή εκ των οποίων η πρώτη απορρίπτει την προσφορά ενός εκ των προσφερόντων και η δεύτερη αναθέτει τη δημόσια σύμβαση στον άλλον, ο αποκλεισθείς προσφέρων ο οποίος ασκεί προσφυγή κατά των ανωτέρω δύο αποφάσεων πρέπει να έχει τη δυνατότητα να ζητήσει την απόρριψη της προσφοράς του αναδόχου, πράγμα το οποίο συνεπάγεται ότι η έννοια της «συγκεκριμένης σύμβασης» του άρθρου 1, παράγραφος 3, της οδηγίας 92/13, όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία 2007/66, μπορεί, κατά περίπτωση, να αφορά την ενδεχόμενη κίνηση νέας διαδικασίας σύναψης δημόσιας σύμβασης.

Απόφαση του Δικαστηρίου (τέταρτο τμήμα) της 24ης Οκτωβρίου 2018.

Vossloh Laeis GmbH κατά Stadtwerke München GmbH.

Αίτηση του Vergabekammer Südbayern για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως.

Προδικαστική παραπομπή – Οδηγία 2014/24/ΕΕ – Άρθρο 57 – Οδηγία 2014/25/ΕΕ – Άρθρο 80 – Σύναψη δημοσίων συμβάσεων – Διαδικασία – Λόγοι αποκλεισμού – Μέγιστη διάρκεια της περιόδου αποκλεισμού – Υποχρέωση του οικονομικού φορέα να συνεργάζεται με την αναθέτουσα αρχή για την απόδειξη της αξιοπιστίας του.

Απόφαση του Δικαστηρίου (δέκατο τμήμα) της 10ης Οκτωβρίου 2013.

Ministeriet for Forskning, Innovation og Videregående Uddannelser κατά Manova A/S.

Αίτηση του Østre Landsret για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως.

Προδικαστική παραπομπή — Δημόσιες συμβάσεις — Οδηγία 2004/18/ΕΚ — Αρχή της ίσης μεταχειρίσεως — Κλειστή διαδικασία — Προκήρυξη διαγωνισμού — Αίτηση να περιληφθεί στον φάκελο υποψηφιότητας ο τελευταίος δημοσιευμένος ισολογισμός — Έλλειψη του ισολογισμού αυτού στον φάκελο ορισμένων υποψηφίων — Δυνατότητα της αναθέτουσας αρχής να ζητήσει από τους υποψηφίους αυτούς να της κοινοποιήσουν τον εν λόγω ισολογισμό μετά τη λήξη της προθεσμίας που είχε ταχθεί για την κατάθεση των φακέλων υποψηφιότητας.

«Προδικαστική παραπομπή – Δημόσιες συμβάσεις – Σύναψη δημόσιας σύμβασης υπηρεσιών επεξεργασίας αποβλήτων – Οδηγία 2014/24/ΕΕ – Άρθρα 58 και 70 – Χαρακτηρισμός της υποχρέωσης του οικονομικού φορέα να διαθέτει προηγούμενη γραπτή συγκατάθεση για τις διασυνοριακές μεταφορές αποβλήτων – Όρος εκτέλεσης της σύμβασης»

Με την προδικαστική προσφυγή, η προσφεύγουσα αιτείται την ακύρωση της απόφασης της Διοικήτριας του Γ.Ν. … δια της οποίας δηλώθηκε η άρνησης της Αναθέτουσας Αρχής να προβεί σε μετάθεση της καταληκτικής ημερομηνίας υποβολής των προσφορών του διαγωνισμού με συστημικό αριθμό … ΕΣΗΔΗΣ, είτε πριν, είτε μετά την καταληκτική ημερομηνία υποβολής των προσφορών, εξαιτίας της πιστοποιηθείσας τεχνικής αδυναμίας λειτουργίας του υποσυστήματος ΕΣΗΔΗΣ Προμήθειες και Υπηρεσίες, του Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος (ΟΠΣ) ΕΣΗΔΗΣ την Τρίτη 06.06.2023 συγκεκριμένα από ώρα 12:10 έως 15:40 γεγονός που πιστοποιήθηκε δια του με αρ. πρωτ. 27099/6-6-2023 εγγράφου της Διεύθυνσης Διαχείρισης Ανάπτυξης και Υποστήριξης του ΕΣΗΔΗΣ κοινοποιηθέντος προς το σύνολο των αναθετουσών αρχών/ αναθετόντων φορέων και οικονομικών φορέων και αναρτηθέντος στο www.promitheus.gov.gr. και η παράλειψη κάθε συναφούς οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας της Αναθέτουσας Αρχής, που οδήγησε στην παρεμπόδιση νόμιμης και έγκαιρης υποβολής προσφοράς της προσφεύγουσας. Σε κάθε περίπτωση δε, εάν λάβει χώρα η διενέργεια της διαγωνιστικής διαδικασίας και, δη, η αποσφράγιση των προσφορών την 9-6-2023 παρά την άσκηση της προσφυγής, η προσφεύγουσα αιτείται την ματαίωση της διαγωνιστικής διαδικασίας κατ’ άρθρο 106 του ν.4412/2016 προκειμένου να καταστεί δυνατή η εμπρόθεσμη και νόμιμη εκ μέρους της υποβολή προσφοράς

Σχέδιο σύμβασης πώλησης του 100% των μετοχών της «…Α.Ε.»(...) Σε κάθε δε περίπτωση, η ελεγχόμενη διαδικασία δεν μπορεί να θεωρηθεί πλημμελής για τον υποθετικό και μόνο λόγο ότι οι εν λόγω μεταβολές-εξειδικεύσεις του δημοπρατούμενου ακινήτου πιθανόν να λειτούργησαν αποτρεπτικά για την ανάπτυξη του ανταγωνισμού, δεδομένου ότι από τους τέσσερις προεπιλεγέντες, αν και όλοι γνώριζαν πλήρως τις εν λόγω μεταβολές-εξειδικεύσεις, μόνο η ανάδοχος εταιρεία παρέμεινε μέχρι τέλους στο διαγωνισμό και υπέβαλε δεσμευτική προσφορά.Για τους λόγους αυτούς.Δέχεται την αίτηση και τις παρεμβάσεις του Ελληνικού Δημοσίου και των εταιρειών «…Ανώνυμη Εταιρεία Συμμετοχών και Αξιοποίησης Ακινήτων» και «..I S.A.».Απορρίπτει τις λοιπές παρεμβάσεις.Ανακαλεί την 197/2014 πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Επισημαίνεται συναφώς ότι η χρήση της ως άνω γενικής ένδειξης εκ μέρους της αναθέτουσας αρχής επιτρέπεται μόνο εφόσον η τελευταία έχει δηλώσει ρητά στη σχετική διακήρυξη ή στην πρόσκληση ή στα λοιπά έγγραφα της σύμβασης, ότι οι οικονομικοί φορείς συμπληρώνουν μόνο την ενότητα α “Γενική ένδειξη για όλα τα κριτήρια επιλογής” (βλ. Κατευθυντήρια Οδηγία 23 της ΕΑΑΔΗΣΥ). Αντιθέτως, ως αναλυτικά παρατέθηκε στις αμέσως προηγούμενες σκέψεις της παρούσας, η υπόψη διακήρυξη εμπεριέχει σαφείς όρους και απαιτήσεις ως προς την κάλυψη των κριτηρίων επιλογής τα οποία και θα πρέπει να δηλώνονται στο ΕΕΕΣ από τους συμμετέχοντες, προκειμένου να επιτυγχάνεται η προσήκουσα προαπόδειξη, κατά το στάδιο της υποβολής της προσφοράς. Επομένως, εκ των ανωτέρω συνάγεται ότι ο αναθέτων φορέας έπρεπε, κατά δέσμια αρμοδιότητα αυτής, να αποκλείσει την προσφορά της παρεμβαίνουσας και της έτερης, δεύτερης στη σειρά μειοδοσίας διαγωνιζόμενης, λόγω παράλειψης προαπόδειξης δια των υποβληθέντων ΕΕΕΣ τους, της πλήρωσης του κριτηρίου του όρου 22Γ της οικείας διακήρυξης

Παροχή υπηρεσιών φύλαξης (...) Εφ’ όσον, όμως, η παρεμβαίνουσα δεν δήλωσε προαποδεικτικώς στο ΕΕΕΣ την πλήρωση του επίμαχου κριτηρίου -ελλείψει υπαιτιότητάς της κατά τα ανωτέρω γενόμενα δεκτά αφού δεν υπήρχε οικείο πεδίο προς συμπλήρωση-, τα ανωτέρω αυτοβούλως υποβληθέντα εκ μέρους της αποδεικτικά μέσα (τραπεζικές βεβαιώσεις) προσκομίσθηκαν ως τα μόνα μέσα προκαταρκτικής απόδειξης για την πλήρωση του επίμαχου κριτηρίου επιλογής και, ως εκ τούτου, έπρεπε βάσει αυτών να προαποδεικνύεται η πλήρωση του κριτηρίου της χρηματοοικονομικής επάρκειας κατά την υποβολή της προσφοράς, το οποίο όμως δεν συνέβη εν προκειμένω σύμφωνα με όσα προεξετέθησαν. Κατόπιν τούτων, δεν αιτιολογείται νομίμως η προσβαλλόμενη απόφαση του αναθέτοντος φορέα, καθ’ ο μέρος έκρινε ότι προαποδεικνύεται η απαιτούμενη χρηματοοικονομική επάρκεια της παρεμβαίνουσας, ερειδόμενη εν μέρει στην τραπεζική βεβαίωση του δάνειου φορέα, η οποία δεν πληρούσε τις προϋποθέσεις της διακήρυξης, αλλά ούτε και η προσβαλλόμενη απόφαση της ΑΕΠΠ, με την οποία απερρίφθη η προδικαστική προσφυγή της αιτούσας κατά το μέρος αυτό. Δια ταύτα Δέχεται την αίτηση. Ακυρώνει εν μέρει την 603/2021 απόφαση της ΑΕΠΠ και την .../2021 απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του ΟΣΕ και αναπέμπει την υπόθεση στον αναθέτοντα φορέα για να ενεργήσει τα νόμιμα, σύμφωνα με το σκεπτικό.

Συνεπεία των ανωτέρω, τα όσα περί αντιθέτου ισχυρίζεται η παρεμβαίνουσα πρέπει να απορριφθούν ως αβάσιμα. Επειδή, τούτων δοθέντων, αβασίμως ισχυρίζεται εν προκειμένω ο αναθέτων φορέας στο έγγραφο των απόψεων του ότι «σωστά οι υποψήφιοι οικονομικοί φορείς συμπλήρωσαν μόνο το πεδίο α: Γενική ένδειξη για όλα τα κριτήρια επιλογής, όπως ρητά δηλώθηκε από την Αναθέτουσα Αρχή», διότι από κανένα σημείο της διακήρυξης δεν προκύπτει ότι οι συμμετέχοντες, προκειμένου για την άρτια και σύμφωνη με το κανονιστικό πλαίσιο της διακήρυξης, υποβολή της προσφοράς τους, έπρεπε να δηλώσουν στο ΕΕΕΣ τους και στο σχετικό πεδίο ότι καλύπτουν την γενική ένδειξη για τα κριτήρια επιλογής και ουδέν έτερο. Επισημαίνεται συναφώς ότι η χρήση της ως άνω γενικής ένδειξης εκ μέρους της αναθέτουσας αρχής επιτρέπεται μόνο εφόσον η τελευταία έχει δηλώσει ρητά στη σχετική διακήρυξη ή στην πρόσκληση ή στα λοιπά έγγραφα της σύμβασης, ότι οι οικονομικοί φορείς συμπληρώνουν μόνο την ενότητα α “Γενική ένδειξη για όλα τα κριτήρια επιλογής” (βλ. Κατευθυντήρια Οδηγία 23 της ΕΑΑΔΗΣΥ). Αντιθέτως, ως αναλυτικά παρατέθηκε στις αμέσως προηγούμενες σκέψεις της παρούσας, η υπόψη διακήρυξη εμπεριέχει σαφείς όρους και απαιτήσεις ως προς την κάλυψη των κριτηρίων επιλογής τα οποία και θα πρέπει να δηλώνονται στο ΕΕΕΣ από τους συμμετέχοντες, προκειμένου να επιτυγχάνεται η προσήκουσα προαπόδειξη, κατά το στάδιο της υποβολής της προσφοράς. Επομένως, εκ των ανωτέρω συνάγεται ότι ο αναθέτων φορέας έπρεπε, κατά δέσμια αρμοδιότητα αυτής, να αποκλείσει την προσφορά της παρεμβαίνουσας και της έτερης, δεύτερης στη σειρά μειοδοσίας διαγωνιζόμενης, λόγω παράλειψης προαπόδειξης δια των υποβληθέντων ΕΕΕΣ τους, της πλήρωσης του κριτηρίου του όρου 22Γ της οικείας διακήρυξης. 

ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ-ΤΟΚΟΙ ΥΠΕΡΗΜΕΡΙΑΣ: Εργασίες επιθεώρησης για τη συντήρηση και παρακολούθηση της δομοστατικής υγείας των στεγάστρων του ... και του ... στο ... Αθλητικό Κέντρο Αθηνών (...) Επειδή, σύμφωνα με τα ως άνω γενόμενα δεκτά, η Διοίκηση διατηρεί την εξουσία, ακόμη και μετά τη ρητή έγκριση λογαριασμού, να προβεί σε νέο έλεγχο αυτού και στη συνέχεια, να αρνηθεί, ρητά ή σιωπηρά, να καταβάλει πιστοποιηθέντα ποσά ή να αναζητήσει, ως μη νομίμως ή αχρεωστήτως καταβληθέντα, ποσά λογαριασμού, αν, μετά από επανέλεγχο αυτού, διαπιστωθεί ότι τα ποσά αυτά δεν οφείλονται για οποιονδήποτε λόγο στον ανάδοχο. Εν προκειμένω, όμως, όπως προκύπτει από την αναιρεσιβαλλόμενη απόφαση, η Διοίκηση, μετά τη ρητή έγκριση των επίδικων πιστοποιήσεων τόκων υπερημερίας εντός μηνός από την υποβολή τους και την ταυτόχρονη έκδοση των αντίστοιχων εντολών πληρωμής, δεν προέβη σε κανένα έλεγχο των ως άνω πιστοποιήσεων ούτε αμφισβήτησε, με οποιονδήποτε τρόπο, τη νομιμότητά τους (σχετικά με την υπαιτιότητα της αναδόχου, ως προς τη μη προσκόμιση τιμολογίων και αποδεικτικών εξόφλησης κρατήσεων υπέρ ΤΣΜΕΔΕ, ΤΕΕ και ΕΜΠ και την κατά νόμο υπαγωγή ή μη σε Φ.Π.Α. των τόκων υπερημερίας). Στην παρούσα περίπτωση, το Δημόσιο, με την έκθεση απόψεών του και μόνο, επ' ευκαιρία της ασκηθείσας από την αναιρεσιβλητη εταιρεία αγωγής, προέβαλε τους ισχυρισμούς ότι δεν όφειλε τόκους υπερημερίας, λόγω υπαιτιότητας της αναδόχου, καθώς και ότι, κατά νόμο, δεν οφειλόταν Φ.Π.Α. για τους τόκους υπερημερίας της 13ης πιστοποίησης. Η δια του τρόπου αυτού, όμως, εκδηλωθείσα εκ μέρους του Δημοσίου άρνηση καταβολής των ποσών των ρητά εγκριθέντων επίδικων λογαριασμών, χωρίς να έχει προηγηθεί οποιοσδήποτε έλεγχός τους, δεν ισοδυναμεί με ανάκληση της ρητής εγκρίσεως αυτών και, ως εκ τούτου, δεν συντρέχουν οι, κατά τα κριθέντα με την ΣτΕ251/2017 απόφαση, προϋποθέσεις δυνατότητας άρνησης εξόφλησής τους. Υπό τα δεδομένα αυτά, η κρίση του δικάσαντος δικαστηρίου περί υποχρεώσεως του κυρίου του έργου προς πληρωμή των ποσών των επιδίκων πιστοποιήσεων, αν και στηρίχθηκε σε διαφορετική αιτιολογία, είναι, κατ' αποτέλεσμα, ορθή και τα περί του αντιθέτου προβαλλόμενα με την υπό κρίση αίτηση είναι απορριπτέα ως αβάσιμα. Δια ταύτα Απορρίπτει την αίτηση