ΥΑ/4002425/0030/2009
Τύπος: Αποφάσεις
Ελάχιστες προϋποθέσεις Αποδοχής Παρόχων Υπηρεσιών Πιστοποίησης (ΠΥΠ) που θα εκδίδουν και θα διαχειρίζονται ψηφιακά πιστοποιητικά αποδεκτά από το Υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών (ΥΠ.Ο.Ο) για χρήση στις ηλεκτρονικές του εφαρμογές.
Ιστορικό Αναθεωρήσεων (Πιλοτική Εφαρμογή)
Σχετικά Έγγραφα
ΕΑΔΗΣΥ/1385/2023
Όπως και ανωτέρω εκτέθηκε, σύμφωνα με την παράγραφο 2.4.3. Γ.9 της κρίσιμης Διακήρυξης: «Πιστοποιητικά δοκιμών που έχουν εκδοθεί σύμφωνα με παλαιότερη έκδοση των προτύπων θα γίνονται δεκτά, κατά την κρίση της υπηρεσίας τεχνικής αξιολόγησης του ...». Επομένως, αβασίμως η προσφεύγουσα ισχυρίζεται ότι η προσφορά της «... …» τυγχάνει απορριπτέα για τον επιπλέον λόγο ότι προσκόμισε πιστοποιητικά δοκιμών βάσει παλαιότερης έκδοσης προτύπου και δη τα πιστοποιητικά 70470081-HVL 06- 1231 του ΚΕΜΑ και 70470081-HVL 06- 1146 Πιστοποιητικού του ΚΕΜΑ, τα οποία έχουν εκδοθεί βάσει του Προτύπου IEC 61109 του έτους 1995. Ομοίως, ο ισχυρισμός περί μη νόμιμης αποδοχής του πιστοποιητικού 2008ΤS00947 (βλ. ηλεκτρονικό αρχείο με την ονομασία «ΣΤΑΛΚ0\Γ.9 ΔΟΚΙΜΕΣ MONCTHPCN\KERI_2008TS00947_signed.pdf»)του εργαστηρίου δοκιμών KERI θα πρέπει να απορριφθεί ως αόριστος, καθόσον ερείδεται επί παραδοχής της προσφεύγουσας ότι το ως άνω εργαστήριο δοκιμών εξέδιδε παλαιότερα τριών τύπων Πιστοποιητικά, εκ των οποίων ο Τύπος ΙΙ αφορούσε την εκτέλεση δοκιμών σύμφωνα με τις οδηγίες του αιτούντος τις δοκιμές και όχι σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα, ο οποίος όμως δεν αποδεικνύεται.
ΕΑΔΗΣΥ/1385/2022
Πέραν των ανωτέρω ωστόσο οι παρακάτω ισχυρισμοί κατά της παρεμβαίνουσας εταιρείας τυγχάνουν απορριπτέοι και ως αβάσιμοι για τους εξής λόγους: Όπως και ανωτέρω εκτέθηκε, σύμφωνα με την παράγραφο 2.4.3. Γ.9 της κρίσιμης Διακήρυξης: «Πιστοποιητικά δοκιμών που έχουν εκδοθεί σύμφωνα με παλαιότερη έκδοση των προτύπων θα γίνονται δεκτά, κατά την κρίση της υπηρεσίας τεχνικής αξιολόγησης του ...». Επομένως, αβασίμως η προσφεύγουσα ισχυρίζεται ότι η προσφορά της «... …» τυγχάνει απορριπτέα για τον επιπλέον λόγο ότι προσκόμισε πιστοποιητικά δοκιμών βάσει παλαιότερης έκδοσης προτύπου και δη τα πιστοποιητικά 70470081-HVL 06- 1231 του ΚΕΜΑ και 70470081-HVL 06- 1146 Πιστοποιητικού του ΚΕΜΑ, τα οποία έχουν εκδοθεί βάσει του Προτύπου IEC 61109 του έτους 1995. Ομοίως, ο ισχυρισμός περί μη νόμιμης αποδοχής του πιστοποιητικού 2008ΤS00947 (βλ. ηλεκτρονικό αρχείο με την ονομασία «ΣΤΑΛΚ0\Γ.9 ΔΟΚΙΜΕΣ MONCTHPCN\KERI_2008TS00947_signed.pdf»)του εργαστηρίου δοκιμών KERI θα πρέπει να απορριφθεί ως αόριστος, καθόσον ερείδεται επί παραδοχής της προσφεύγουσας ότι το ως άνω εργαστήριο δοκιμών εξέδιδε παλαιότερα τριών τύπων Πιστοποιητικά, εκ των οποίων ο Τύπος ΙΙ αφορούσε την εκτέλεση δοκιμών σύμφωνα με τις οδηγίες του αιτούντος τις δοκιμές και Αριθμός όχι σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα, ο οποίος όμως δεν αποδεικνύεται.
ΣΤΕ/ΕΑ/1344/2010
Προμήθεια, εγκατάσταση και λειτουργία λογισμικού ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης...Επειδή, υπό τα ανωτέρω δεδομένα και ενόψει των γενομένων δεκτών στην τέταρτη σκέψη, η προπαρατεθείσα αιτιολογία, με την οποία απερρίφθη η προσφυγή που άσκησε η αιτούσα κατά της αποδοχής της προσφοράς της ένωσης των εταιρειών «…», είναι μη νόμιμη. Αβασίμως δε, με το υπόμνημα που κατετέθη μετά τη συζήτηση της υπόθεσης στο ακροατήριο και εντός της χορηγηθείσης από τον Πρόεδρο σχετικής προθεσμίας, η καθ΄ ης η αίτηση Σχολή Επιμόρφωσης Υπαλλήλων Υπουργείου Οικονομικών προβάλλει: α. ότι η υποβολή της προσφοράς συνιστά ταυτοχρόνως και υπεύθυνη δήλωση περί του ότι τα στοιχεία που υποβάλλονται εξακολουθούν να ισχύουν κατά το χρόνο υποβολής της προσφοράς, β. ότι, εφόσον η ένωση … κ.λ.π. ανέλαβε την υποχρέωση να προσκομίσει, εάν τυχόν αναδεικνυόταν ανάδοχος, τα σχετικά πιστοποιητικά (απόσπασμα ποινικού μητρώου, πιστοποιητικά ότι δεν τελεί σε κατάσταση πτώχευσης, εκκαθάρισης κ.λ.π.), η ανάληψη της υποχρέωσης αυτής συνιστά και υπεύθυνη δήλωση για την ανυπαρξία των ως άνω δυσμενών καταστάσεων κατά το χρόνο υποβολής της προσφοράς και γ. ότι μεσολάβησαν ελάχιστες (από μία έως τρεις) ημέρες μεταξύ της υπογραφής των δηλώσεων και της υποβολής της προσφοράς. Εξάλλου, τα πρόσθετα επιχειρήματα που προβάλλει η Σχολή με το υπόμνημά της, σχετικώς με τις πρακτικές δυσχέρειες τήρησης της απαίτησης αυτής, αμφισβητούν κατ΄ ουσίαν απαραδέκτως το κύρος της επίμαχης ρήτρας της διακήρυξης που η ίδια εξέδωσε και αποτελεί το κανονιστικό πλαίσιο διεξαγωγής του διαγωνισμού. Αν και, κατά την άποψη του Συμβούλου Η. Τσακόπουλου, η αιτιολογία απόρριψης της προσφυγής της αιτούσας παρίσταται νόμιμη, σύμφωνα με τα ανωτέρω γενόμενα δεκτά από τη μειοψηφήσασα άποψη, δεδομένου ότι οι υπεύθυνες δηλώσεις υπεγράφησαν εντός του διαστήματος κατά το οποίο επιτρεπόταν η υποβολή των προσφορών και η προσφορά υπεβλήθη τελικώς με χρονική απόσταση μίας έως τριών ημερών από την υπογραφή των εν λόγω δηλώσεων, ενώ, σε κάθε περίπτωση, η τυχόν συνδρομή των σχετικών κωλυμάτων (πτώχευσης, καταδικών κ.λ.π.) θα ελεγχθεί στο πρόσωπο του υποψηφίου αναδόχου, προκειμένου να κατακυρωθεί υπέρ αυτού το αποτέλεσμα του διαγωνισμού.
ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/1492/2022
Ζητείται η ανάκληση της 316/2022 Πράξης του ΣΤ΄ Κλιμακίου (Δ΄ Διακοπών) του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης μεταξύ του προσφεύγοντος Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης και της παρεμβαίνουσας εταιρείας «…S.A. - Ελληνικό Υποκατάστημα» για την εκτέλεση της μικτής σύμβασης προμήθειας – παροχής υπηρεσιών με τίτλο «Αναβάθμιση και Επέκταση της υποδομής του Κυβερνητικού Νέφους (G-Cloud)», (...)Κατόπιν των ανωτέρω, και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στη σκέψη 5 της παρούσας, λαμβάνοντας ιδίως υπόψη το μέγεθος και τη σπουδαιότητα του αντικειμένου της σύμβασης, καθόσον στο κυβερνητικό νέφος προβλέπεται να εγκατασταθούν έως την 1.1.2023 όλες οι κεντρικές ηλεκτρονικές εφαρμογές και τα κεντρικά πληροφοριακά συστήματα που διατηρεί το μεγαλύτερο μέρος των δημοσίων φορέων, τα οποία αφορούν σε συναλλαγές μεταξύ φυσικών ή νομικών προσώπων ή νομικών οντοτήτων και της δημόσιας διοίκησης, ότι μεγάλο πλήθος και διαφορετικές μεταξύ τους υπολογιστικές νησίδες θα διασυνδεθούν και θα διαλειτουργήσουν σε κοινά διαμοιραζόμενη υποδομή, ότι στην υποδομή αυτή θα φιλοξενείται πολύ μεγάλος αριθμός δεδομένων του συνόλου των πολιτών της χώρας, και ότι για τους λόγους αυτούς το αντικείμενο της σύμβασης συνάπτεται με την ίδια τη λειτουργία του κράτους εν στενή εννοία αλλά και του δημοσίου τομέα γενικότερα και την εξυπηρέτηση των πολιτών και κατά τούτο διαφέρει ουσιωδώς από μία συνήθη δημόσια σύμβαση, το Δικαστήριο κρίνει ότι τα κριτήρια καταλληλότητας των υποψηφίων αναδόχων, όπως τέθηκαν στο άρθρο 2.2.6. της Διακήρυξης από την αναθέτουσα αρχή, είναι συναφή με το αντικείμενο της σύμβασης και το σκοπό δημοσίου συμφέροντος που εξυπηρετείται με αυτή..(...)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, πρέπει να γίνουν δεκτές η προσφυγή ανάκλησης και η υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση, να ανακληθεί η προσβαλλόμενη 316/2022 πράξη του ΣΤ' Κλιμακίου (Δ΄ Διακοπών) και να κριθεί ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης μεταξύ του προσφεύγοντος και της παρεμβαίνουσας.
ΑΕΠΠ/369/2019
ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ:περί εγκρίσεως των φακέλων «Δικαιολογητικά Συμμετοχής – Τεχνική Προσφορά» των διαγωνιζόμενων οικονομικών φορέων που συμμετείχαν στο πλαίσιο του υπ’αριθ. 501712 διαγωνισμού για την προμήθεια συνθετικών μονωτήρων ανάρτησης και στήριξης.(....)Σε κάθε περίπτωση, ακόμη κι αν ήθελε υποτεθεί ότι σε διαγωνισμούς, όπως ο επίμαχος, δεν πρέπει να γίνονται αποδεκτά πιστοποιητικά για δοκιμές που έχει διενεργήσει και πληρώσει ο αναθέτων φορέας, δοθέντος ότι τούτο δεν προκύπτει σαφώς από τη διακήρυξη, δεν θα μπορούσε να ερμηνευθεί στο παρόν στάδιο της διαγωνιστικής διαδικασίας σε βάρος της παρεμβαίνουσας, οδηγώντας στον αποκλεισμό της προσφοράς της. Τούτων δοθέντων, απορρίπτεται ως αβάσιμος και ο τέταρτος λόγος προσφυγής κατά της προσφοράς της παρεμβαίνουσας [....], γενομένων δεκτών των οικείων ισχυρισμών της τελευταίας.Επειδή, ενόψει των ανωτέρω, η υπό κρίση προσφυγή γίνεται εν μέρει δεκτή, ήτοι γίνεται δεκτή ως νόμω και ουσία βάσιμη κατά το μέρος που αφορά στην απόρριψη των προσφορών των συνδιαγωνιζόμενων και δη παρεμβαινουσών εταιριών [....] και [....] ενώ απορρίπτεται ως νόμω και ουσία αβάσιμη κατά το μέρος που αφορά στην απόρριψη των προσφορών των εταιριών [....] και [....].
ΔΕΝ ΑΚΥΡΩΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΣτΕ/1419/2021.
ΒΛΕΠΕ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/1346/2022.
ΣΤΕ/ΕΑ/99/2018
Προμήθεια ειδών...Καθόσον, επομένως από τη γραμματική διατύπωση της διακήρυξης στο άρθρο 6.2.4.1. του Τεύχους 2 αυτής [...] προκύπτει ότι δεν προβλέπεται η προσκόμιση υπεύθυνης δήλωσης, απλώς τονίζεται ότι αν δεν προσκομίσουν τα στο εν λόγω άρθρο αναφερόμενα πιστοποιητικά όταν τους ζητηθούν οι διαγωνιζόμενοι θα αποκλειστούν, δεν συντρέχει λόγος αποκλεισμού διαγωνιζόμενου οικονομικού φορέα, αν δεν προσκόμισε τέτοια υπεύθυνη δήλωση. Αν, αντίθετα, ο Αναθέτων Φορέας απέκλειε διαγωνιζόμενο οικονομικό φορέα εξαιτίας μη προσκόμισης τέτοιας υπεύθυνης δήλωσης, η πράξη του αυτή, [...] θα αντ[έ]κειτο στην αρχή της τυπικότητας και της ίσης μεταχείρισης, [...]». Πράγματι, με την προπαρατεθείσα διάταξη του πρώτου εδαφίου του άρθρου 6.2.4.1 της διακήρυξης φαίνεται να θεσπίζεται υποχρέωση του διαγωνιζόμενου όπως προσκομίσει σε οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας του ζητηθεί τα δικαιολογητικά και στοιχεία που αναφέρονται στις δηλώσεις που έχει υποβάλει κατά τα άρθρα 6.2.2 και 6.2.4 (ΕΕΕΣ) της διακήρυξης και τα οποία απαριθμούνται στο ίδιο άρθρο (6.2.4.1), η δε υποχρέωση αυτή τίθεται επί ποινή αποκλεισμού. Ωστόσο, από την ανωτέρω διάταξη δεν φαίνεται να προκύπτει υποχρέωση περί υποβολής ιδιαίτερης δήλωσης σχετικά με την αποδοχή του όρου αυτού, δεδομένου μάλιστα ότι κατά το άρθρο 6.2.3. της διακήρυξης οι διαγωνιζόμενοι υποχρεούνται να υποβάλουν δήλωση περί πλήρους αποδοχής των όρων του διαγωνισμού και ισχύος της προσφοράς. Ενόψει των ανωτέρω, και δεδομένου ότι η εταιρεία .. πράγματι περιέλαβε στο φάκελο Α της προσφοράς της την από 28-8-2017 υπεύθυνη δήλωση, με την οποία δηλώνει ότι έλαβε γνώση όλων των διατυπωμένων στη σχετική διακήρυξη όρων του διαγωνισμού και ότι αποδέχεται αυτούς ανεπιφύλακτα, φαίνεται ότι νομίμως κρίθηκε και κατά τούτο τυπικώς αποδεκτή η προσφορά της και απορρίφθηκε ο σχετικός λόγος της προδικαστικής προσφυγής, τα δε περί του αντιθέτου προβαλλόμενα με την υπό κρίση αίτηση δεν πιθανολογούνται ως βάσιμα.
ΕΣ/ΚΛ.ΤΜ.7/270/2018
Προμήθεια ρυθμιστικών πινακίδων σήμανσης και κυκλοφορίας:Με δεδομένα τα ανωτέρω, η προσφορά της «.....-....» ήταν, κατά δεσμία αρμοδιότητα της αναθέτουσας αρχής, απορριπτέα, διότι δεν συνοδευόταν από πιστοποιητικά συστήματος «ISO 14001:2004 “Πρότυπο περιβαλλοντικής διαχείρισης”» και «BS OHSAS 18001:2007 “Σύστημα διαχείρισης υγείας και ασφάλειας στην εργασία”», γεγονός που επιβεβαίωσε και η ίδια με το από 26.10.2017 έγγραφό της, ενώ τα εν λόγω πιστοποιητικά περιλαμβάνονται μεταξύ των υποβληθέντων από τον έτερο συμμετέχοντα στο διαγωνισμό. Τούτο, διότι, τα εν λόγω πιστοποιητικά περιελήφθησαν μεταξύ των απαιτουμένων από τη διακήρυξη του διαγωνισμού (άρθρα 6 παρ. 2 και 8 παρ. 4 της διακήρυξης, 82 του ν. 4412/2016 – Φ.Ε.Κ. Α΄, 147 – πρβλ. Ελ.Συν. Πρ. VII Τμ. 53/2015, Στ΄ Κλ. 68/2019, 12/2018) - η οποία δεσμεύει τους υποψήφιους αναδόχους και την ίδια την αναθέτουσα αρχή - καθώς και μεταξύ των προδιαγραφών της 237/2017 μελέτης της εν λόγω προµήθειας – όπου, μάλιστα ορίστηκε σαφώς ότι πρέπει να προσκομιστούν οι πιστοποιήσεις και της εταιρείας παραγωγής και της εταιρείας προμήθειας –άλλως η σχετική προσφορά θα καθίστατο απορριπτέα, προϋπόθεση, η οποία καθιστά αποκλειστέες προσφορές μη περιλαμβάνουσες τις εν λόγω πιστοποιήσεις, καθώς και, αφενός, απορριπτέα ως αβάσιμα τα υποστηριζόμενα, με το 40867/6.9.2018 έγγραφο του Δήμου Κορδελιού-Ευόσμου (και 36447/30.7.2018 έγγραφο του Προέδρου της Επιτροπής Διαγωνισμού), περί μη υποχρεωτικότητας των ανωτέρω τεθέντων, από την ίδια την αναθέτουσα αρχή, όρων και, αφετέρου, απορριπτέα ως αλυσιτελή τα προβαλλόμενα, με το ίδιο έγγραφο, περί θεώρησης από ηλεκτρονικό έγγραφο της Ενιαίας Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων των προϋποθέσεων σύναψης δημόσιας σύμβασης του άρθρου 73 του ν. 4412/2016 ως ελαχίστων αναγκαίων. Επίσης αλυσιτελώς προβάλλονται τα περί εκδόσεως των προαναφερθεισών πράξεων του Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης και της Επιτροπής του άρθρου 152 του ν. 3463/2006, με τις οποίες δεν ανεδείχθη η ανωτέρω πλημμέλεια ως λόγος μη νομιμότητας των σχετικών δαπανών, δεδομένου ότι από τις πράξεις αυτές δεν παράγεται τεκμήριο νομιμότητας που να δεσμεύει το παρόν Κλιμάκιο κατά τη διενέργεια του προληπτικού ελέγχου δαπανών κατά τα άρθρα 98 του ισχύοντος Συντάγματος, 28, 30, 32 και 33 του ν. 4129/2013 (ΦΕΚ Α΄, 52), 69 του ν. 4270/2014 (ΦΕΚ Α΄, 143) και του π.δ. 136/2011 (ΦΕΚ Α΄, 267 – πρβλ. ενδ. Ελ.Σ. Απόφ. VII Τμ. 2016/2017, Πρ. VII Τμ. 130, 29/2012, Κ.Π.Ε.Δ. VII Τμ. 166/2018, 175/2017, Κ.Π.Ε.Δ. Ι Τμ. 47/2019, 327, 321/2018). Το Κλιμάκιο, όμως, λαμβάνοντας υπ’ όψιν ότι τα ελλείποντα πιστοποιητικά προσκομίστηκαν ως έγγραφα πιστοποίησης της παράγουσας τα εν λόγω υλικά βιομηχανίας χρωμάτων «…..», από τη φερόμενο ως δικαιούχο του υπό κρίση χρηματικού εντάλματος, κατόπιν υποβολής σχετικών εξηγήσεων περί της αδυναμίας προσκόμισης αυτών από την ίδια και με παράλληλη προσκόμιση από αυτήν του πιστοποιητικού «ΕΛΟΤ ΕΝ ISO 9001:2008 (Σύστημα Διαχείρισης Ποιότητας) με πεδίο εφαρμογής ΠΑΡΑΓΩΓΗ & ΕΜΠΟΡΙΑ ΕΙΔΩΝ ΟΔΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ & ΣΗΜΑΝΣΗΣ», ότι ο διαγωνισμός ολοκληρώθηκε με την κατακύρωση των ειδών στη χαμηλότερη για καθένα τιμή και κατά τη διενέργειά του δεν υποβλήθηκαν ενστάσεις και ότι, όπως προβάλλεται με το προαναφερθέν 40867/6.9.2018 έγγραφο του Δήμου, τα αρμόδια όργανα ενήργησαν χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των εφαρµοστέων διατάξεων, αλλά με πρόθεση ανάπτυξης υγιούς ανταγωνισμού, άγεται στην κρίση ότι το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πρέπει να θεωρηθεί, λόγω συγγνωστής πλάνης της αναθέτουσας αρχής ως προς την αναγκαιότητα συνδρομής των προαναφερθεισών προϋποθέσεων στο πρόσωπο του ίδιου του διαγωνιζόμενου και ως προς το ουσιώδες της εν λόγω παράλειψης (πρβλ. και άρθρο 12 παρ. 5 της διακήρυξης του διαγωνισμού).
ΕλΣυν/Κλ.Ζ/23/2014
ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ: (...) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, η διακήρυξη με το προεκτεθέν περιεχόμενο παρίσταται εντελώς αόριστη διότι δεν περιγράφει και προσδιορίζει επακριβώς, με σαφήνεια και πληρότητα το προς ανάθεση τεχνικό αντικείμενο και τις επιμέρους συνιστώσες του τρόπου εκτέλεσης των υπηρεσιών και δεν περιλαμβάνει ουσιώδη στοιχεία, τα οποία κατά τις προαναφερθείσες διατάξεις των π.δ. 59/2007 και 28/1980 πρέπει να περιλαμβάνονται στο ελάχιστο περιεχόμενό της. Περαιτέρω δεν καθορίζει κάποιες ειδικές ελάχιστες τεχνικές προδιαγραφές ως προς τη μεθοδολογία εκτέλεσης των ελεγχόμενων υπηρεσιών από τις οποίες να διασαφηνίζεται το αντικείμενο, με αποτέλεσμα να καθίσταται όλως δυσχερής τόσο η κατανόηση του εύρους των υπηρεσιών από τους υποψηφίους όσο και η εκ μέρους τους προσήκουσα διαμόρφωση προσφοράς αλλά και η ευχέρεια της αναθέτουσας αρχής να ελέγξει με ισότιμο τρόπο τις προσφορές και να αναθέσει στον κατάλληλο υποψήφιο, εκείνον δηλαδή που ανάμεσα στους υποψηφίους που πληρούν τις προϋποθέσεις για την άρτια εκτέλεση του τεχνικού αντικειμένου της σύμβασης πρόσφερε τη χαμηλότερη τιμή. Ειδικότερα, η διακήρυξη α) αναφέρει όλως ασαφώς ότι το αντικείμενο αφορά «στην απομάκρυνση της παραγόμενης ιλύος από την ΕΕΛ …….. με ή χωρίς επεξεργασία και η ασφαλής διάθεση ή αξιοποίηση της, η οποία θα αποδεικνύεται με την προσκόμιση των απαραίτητων πιστοποιητικών νόμιμης διάθεσης», χωρίς όμως να διευκρινίζει – περιγράφει τεχνικά την έννοια της «επεξεργασίας» της ιλύος, αν υπάρχουν και ποιες είναι οι εναλλακτικές τεχνικές μέθοδοι «επεξεργασίας» σύμφωνα με τα συγκεκριμένα ποιοτικά χαρακτηριστικά της λάσπης στη συγκεκριμένη εγκατάσταση λυμάτων, τις οποίες δυνητικά μπορεί να επιλέξει ο ανάδοχος και υπό ποιες συνθήκες οι εναλλακτικές λύσεις της επεξεργασίας ή μη της λάσπης είναι ικανές να εξασφαλίσουν την αποτελεσματική και ιδίως την ασφαλή παροχή των οικείων υπηρεσιών, ποιες δηλαδή είναι οι ειδικότερες υποχρεώσεις του αναδόχου στην περίπτωση που επιλέξει τη μία ή την άλλη λύση, β) αναφέρει ότι στις υποχρεώσεις του αναδόχου εμπίπτει και η ασφαλής διάθεση ή αξιοποίηση της λάσπης, χωρίς όμως να διευκρινίζει σε τι διαφέρει εννοιολογικά - τεχνικά η διάθεση από την αξιοποίηση και σε ποιες περιπτώσεις μπορεί να εφαρμοσθεί η μία ή η άλλη μέθοδος, γ) παρόλο που δίνει στον ανάδοχο τη δυνατότητα να επιλέξει κατά το στάδιο της εκτέλεσης εάν θα «επεξεργαστεί» ή όχι την ιλύ και κάνει διαχωρισμό μεταξύ «διάθεσης» και «αξιοποίησης» αυτής, δεν διευκρινίζει ποιο είναι το είδος των κατάλληλων εγκαταστάσεων που μπορούν να είναι οι τελικοί αποδέκτες της ιλύος γενικά αλλά και ειδικά σε κάθε μία από τις ως άνω περιπτώσεις, ποιοι δηλαδή μπορούν να είναι οι αποδέκτες σε περίπτωση που ανάδοχος επιλέξει τη λύση της επεξεργασίας ή της μη επεξεργασίας καθώς και αν διαφέρουν οι αποδέκτες στην περίπτωση της απλής διάθεσης της λάσπης από αυτούς σε περίπτωση αξιοποίησή της, δ) δεν απαιτεί από τους υποψηφίους να δηλώσουν τις εγκαταστάσεις στις οποίες προτίθενται να διαθέσουν την ιλύ ούτε απαιτεί από τον ανάδοχο να προσκομίσει, έστω και κατά το στάδιο της εκτέλεσης, συμβάσεις συνεργασίας με τις εγκαταστάσεις στις οποίες θα διαθέσει την ιλύ για χρονικό διάστημα ίσο με τη διάρκεια της σύμβασης, ε) δεν αναφέρει, όπως απαιτεί το στοιχείο 15 του Παραρτήματος XIII του π.δ. 59/2007 τους ελάχιστους όρους οικονομικού και τεχνικού χαρακτήρα που πρέπει να πληροί ο ανάδοχος, στ) δεν αναφέρει ιδίως ποιες είναι οι έστω και κατ’ ελάχιστον τεχνικές απαιτήσεις που αφορούν στην απομάκρυνση – μεταφορά της ιλύος λ.χ. εάν απαιτείται ο ανάδοχος να διαθέτει δικό του μηχανολογικό εξοπλισμό (μηχανήματα – οχήματα) και ποια είναι τα τεχνικά χαρακτηριστικά αυτού ή να διαθέτει υπαλληλικό προσωπικό και ποιας ειδικότητας πρέπει να είναι αυτό, ζ) δεν παραθέτει έστω και τις ελάχιστες απαιτήσεις τις σχετικές με τη συχνότητα με την οποία ο ανάδοχος υποχρεούται να απομακρύνει τη λάσπη, η) ενώ αναφέρει αορίστως ότι «ο ανάδοχος θα αναλάβει να εκδώσει και κάθε απαραίτητη άδεια (π.χ. περιβαλλοντική, άδεια λειτουργίας, μεταφοράς κ.λπ.) για τη διαχείριση της ιλύος» και ότι στις υποχρεώσεις του συμπεριλαμβάνεται και «οι τυχόν τροποποιήσεις των περιβαλλοντικών όρων για την τελική διάθεση της λάσπης», δεν αναφέρει τις νομοθετικές διατάξεις που διέπουν τη διαχείριση (συλλογή, φόρτωση, μεταφορά και τελική διάθεση) των αποβλήτων που προσιδιάζουν με τη ιλύ της συγκεκριμένης εγκατάστασης λυμάτων και καθορίζουν ποιες είναι οι άδειες τις οποίες πρέπει να εκδώσει ο ανάδοχος κατά τα στάδιο της εκτέλεσης ανάλογα με τον τρόπο διαχείρισης της ιλύος που θα επιλέξει ή σε ποιες περιπτώσεις απαιτείται έγκριση περιβαλλοντικών όρων, ούτε εξάλλου αναφέρει ποιες είναι αυτές οι ειδικές άδειες ανάλογα με τον τρόπο διαχείρισης που θα επιλέξει ο ανάδοχος καθώς και ποια είναι «τα απαραίτητα πιστοποιητικά νόμιμης διάθεσης» της ιλύος, η προσκόμιση των οποίων, ομοίως, απαιτείται από τον ανάδοχο κατά το στάδιο της εκτέλεσης (βλ. και στοιχείο 6γ του Παραρτήματος XIII του π.δ. 59/2007), θ) δεν αναφέρει τις ελάχιστες τεχνικές προδιαγραφές του αορίστως αναφερόμενου «συστήματος ζύγισης της ιλύος» το οποίο πρέπει να προμηθεύσει ο ανάδοχος και να εγκρίνει η Διευθύνουσα Υπηρεσία κατά το στάδιο της εκτέλεσης, ι) παραθέτει πίνακα με τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της παραγόμενης λάσπης προς διάθεση, ο οποίος όμως είναι ασαφής δεδομένου ότι, παρόλο που ο ίδιος ο πίνακας αυτός ορίζει στον τίτλο του ότι πρέπει «να προσδιοριστούν οι μονάδες μέτρησης περιεκτικότητας σε βαρέα μέταλλα και άλλες παραμέτρους για κάθε περίπτωση, π.χ. mg/kg», εντούτοις στα στοιχεία του πίνακα αυτού δεν γίνεται τέτοιος προσδιορισμός. Επίσης, η διακήρυξη, κατά παράβαση του στοιχείου 6 β΄ του XIII Παραρτήματος του π.δ. 59/2007, καθιστά ασαφές και δεν προσδιορίζει εν τέλει κατά πόσο η εκτέλεση των ελεγχόμενων υπηρεσιών επιφυλάσσεται σε μια συγκεκριμένη επαγγελματική κατηγορία. Τούτο διότι το άρθρο 10 αυτής, ναι μεν απαιτεί από τους υποψηφίους να καταθέσουν πιστοποιητικό του οικείου Επιμελητηρίου, με το οποίο να πιστοποιείται η εγγραφή τους σε αυτό και το ειδικό επάγγελμά τους ή βεβαίωση άσκησης επαγγέλματος από αρμόδια δημόσια αρχή, πλην όμως δεν διευκρινίζει ποια κατηγορία επαγγελματιών, με ποιο δηλαδή ειδικό επάγγελμα, και με βάση ποιες διατάξεις, μπορεί να εκτελέσει το - σε κάθε περίπτωση, όπως ήδη έγινε δεκτό, αόριστο - αντικείμενο της σύμβασης. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να λάβουν μέρος στο διαγωνισμό φυσικά και νομικά πρόσωπα διαφόρων ειδικοτήτων (λ.χ. αντικείμενο της δραστηριότητας της ……. με βάση το προσκομισθέν από αυτή 8422/2012 πιστοποιητικό του Επιμελητηρίου …….. είναι η παραγωγή ζωϊκών ή φυτικών λιπασμάτων, ενώ το επάγγελμα του εν τέλει ανακηρυχθέντος ως αναδόχου ……, με βάση το προσκομισθέν από αυτόν 1293/53285/24.8.2012 πιστοποιητικό του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας είναι ηλεκτρολόγος μηχανικός), χωρίς να προκύπτει εν τέλει εάν οι επαγγελματίες με τις ειδικότητες αυτές είναι εκείνοι που πράγματι μπορούν να εκτελέσουν το αντικείμενο της σύμβασης.
ΕΣ/ΤΜ.6/215/2019
ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:Με την αίτηση αυτή επιδιώκεται η ανάκληση της 16/2019 Πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου(...)Ακολούθως, λαμβανομένου υπόψη και του γεγονότος ότι η υποψήφια εταιρεία «…..είχε στο σχετικό Φύλλο Συμμόρφωσης δηλώσει ότι θα υλοποιεί το πρόγραμμα φύλαξης, σύμφωνα με το καθορισμένο πρόγραμμα, η Επιτροπή του Διαγωνισμού ενεργώντας, όπως επιτάσσουν οι αρχές της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης και της χρηστής διοίκησης, όφειλε να καλέσει αυτήν, ενεργοποιώντας τη σχετική δυνατότητα που προβλέπεται στα άρθρα 3.1.1. της Διακήρυξης και 102 του ν. 4412/2016, προκειμένου αυτή να δώσει διευκρινίσεις ή να διορθώσει ως προς τα συγκεκριμένα σημεία και μόνο την τεχνική της προσφορά. Άλλωστε, η εν λόγω διευκρίνιση ή διόρθωση, σε όλως εντοπισμένο και ιδιαίτερα μικρής έκτασης – σε σχέση με την συνολική έκταση του εντύπου των Τεχνικών Προδιαγραφών της Διακήρυξης - σημείο της Τεχνικής της Προσφοράς (φύλαξη με 1 φύλακα, σε 2 βάρδιες 2 – εκ των 37 - κτηρίων), σε καμία περίπτωση δεν συνιστούσε αναπλήρωση δικαιολογητικού, ούτε αλλοίωση της ουσίας της προσφοράς της. Σε κάθε περίπτωση, μ’αυτήν θα επιτυγχάνετο η διόρθωση σφάλματος, στο οποίο είχε υποπέσει η εν λόγω υποψήφια εταιρεία, λόγω υπαιτιότητας της αναθέτουσας αρχής. Κατόπιν αυτών, ορθώς, αν και με διαφορετική αιτιολογία, έκρινε το Κλιμάκιο ότι η ελεγχόμενη διαγωνιστική διαδικασία είναι νομικώς πλημμελής και ότι κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου σύμβασης. Ενόψει, του ως άνω εκτεθέντος λόγου μη νομιμότητας της ελεγχόμενης διαγωνιστικής διαδικασίας, που συνίσταται στο γεγονός του αυτόματου αποκλεισμού από αυτήν της εταιρείας «.....», οι λόγοι που περιέχονται στην κρινόμενη αίτηση ανάκλησης και την υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση αναφορικά με το νόμιμο της αποδοχής της τεχνικής προσφοράς της ήδη παρεμβαίνουσας εταιρείας «......» είναι απορριπτέοι ως αλυσιτελείς. Και τούτο διότι, η ανωτέρω υπό τις προεκτεθείσες περιστάσεις υποχρέωση της Επιτροπής του Διαγωνισμού να καλέσει την εταιρεία «.....» να διευκρινίσει το σφάλμα της προσφοράς της δεν συναρτάται αλλά ούτε και αναιρείται από το γεγονός ότι η άλλη εταιρεία, που συμμετείχε στο διαγωνισμό, δεν επανέλαβε το σφάλμα στο συμπληρωματικό pdf τεχνικής προσφοράς, που συνυπέβαλε με την προσφορά της. Περαιτέρω, δεν ευσταθεί ο προβληθείς συναφής ισχυρισμός ότι η παρεμβαίνουσα εταιρεία «......» υπέβαλε το ως άνω σύμφωνο με τις Τεχνικές Προδιαγραφές του Παραρτήματος ΙΙ της Διακήρυξης αρχείο (pdf) Τεχνικών Προδιαγραφών, σε συμμόρφωση προς τον όρο 2.4.2.4 της διακήρυξης, ο οποίος είχε, κατά την αίτηση, προβλέψει “το ενδεχόμενο να μην έχουν αποτυπωθεί ορθά οι τεχνικές προδιαγραφές στις ειδικές ηλεκτρονικές φόρμες του συστήματος”, σε αντίθεση με την αποκλεισθείσα εταιρεία «.....», η οποία δεν συμμορφώθηκε προς τον όρο αυτό, ως εκ τούτου, νομίμως αυτή αποκλείσθηκε. Και αυτό διότι, ο όρος αυτός της διακήρυξης δεν έχει τη διατύπωση, που ήδη υποστηρίζεται δοθέντος ότι δεν οριζόταν μ’αυτόν ότι οι διαγωνιζόμενοι υπέχουν την ως άνω υποχρέωση συμπλήρωσης σε μορφή pdf του εντύπου του Παραρτήματος ΙΙ, εφόσον οι τεχνικές προδιαγραφές δεν έχουν αποτυπωθεί “ορθά”, αλλά ότι υπέχουν την ως άνω υποχρέωση μόνο στην περίπτωση που οι τεχνικές προδιαγραφές δεν έχουν αποτυπωθεί “στο σύνολό τους”.Σε κάθε περίπτωση, ο όρος αυτός, ο οποίος, αποτελεί επανάληψη του όρου 1.2.2.1 του άρθρου 15 της ως άνω υ.α. 56902/215/19.5.2017, έχει όλως διαφορετική έννοια. Και αυτό διότι, μόνο όταν οι οικείες ηλεκτρονικές φόρμες τεχνικής ή οικονομικής προσφοράς του ΕΣΗΔΗΣ, που λόγω της φύσεως τους είναι ανελαστικές στη συμπλήρωση, είναι προδιατυπωμένες κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να μην είναι συμβατές με ορισμένες διαγωνιστικές διαδικασίες, τότε μόνο με τον εν λόγω όρο ( 1.2.2.1. του άρθρου 15 της ως άνω κ.υ.α.) προβλέπεται η δυνατότητα αυτές να συμπληρωθούν ή να υποκατασταθούν από άλλα αρχεία , είτε επί εγγράφων που θεσπίζει η διακήρυξη, είτε επί εγγράφων τα οποία καταρτίζονται από τους διαγωνιζόμενους, σύμφωνα με τους όρους της διακήρυξης. Τέλος, ο προβαλλόμενος από την παρεμβαίνουσα εταιρεία ισχυρισμός ότι τα αρμόδια όργανα της αναθέτουσας αρχής ενήργησαν συγγνωστώς πρέπει να απορριφθεί προεχόντως ως απαράδεκτος, καθόσον σε επίκληση συγγνωστής πλάνης ως προς τη νομιμότητα διαδικασίας ανάθεσης δημόσιας σύμβασης νομιμοποιείται μόνο η αναθέτουσα αρχή (Ε.Σ. VI Τμ. 1011, 692/2018, 1789/2016, 2591/2015, 1203/2014, 3262/2013, Τμ. Μειζ.-Επτ. Συνθ. 2490/2015).Δεν ανακαλεί την 16/2019 Πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.ΑΝΑΘΕΩΡΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΜΕΙΖ-ΕΠΤΑΜ.ΣΥΝΘ/603/2019
ΕΣ/ΚΠΕ/ΤΜ.ΙV/101/2013 (Δ΄ ΔΙΑΚΟΠΩΝ)
Προμήθεια μοσχευμάτων κερατοειδούς και αμνιακής μεμβράνης:Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο καταλήγει στα ακόλουθα:i. Σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στη σκέψη ΙΙ της παρούσας, και ενόψει του ότι το συνολικό ποσό των επίμαχων προμηθειών ανέρχεται στο ποσό των 51.726,60 ευρώ, υπερβαίνει δηλαδή το όριο των 20.000 ευρώ, μέχρι του οποίου επιτρέπεται βάσει της Π1/3305/3.11.2010 (ΦΕΚ Β΄ 1789/12.11.2010) απόφασης του Υφυπουργού Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας η διενέργεια προμηθειών με απευθείας αναθέσεις, και ενόψει του ότι ο Επίτροπος δεν προβάλλει ότι η συνολική δαπάνη που απαιτήθηκε για την κάλυψη των ετήσιων αναγκών του Νοσοκομείου σε μοσχεύματα οφθαλμικών ιστών υπερβαίνει και αυτό το όριο των 60.000 ευρώ, μη νομίμως διενεργήθηκαν οι επίμαχες προμήθειες μετά από απευθείας αναθέσεις, κατά παράκαμψη των διατυπώσεων του πρόχειρου διαγωνισμού. Ειδικότερα, και μολονότι ειδικώς ζητήθηκαν σχετικά στοιχεία με τα προαναφερόμενα Πρακτικά του Κλιμακίου, από οποιοδήποτε έγγραφο του φακέλου δεν προκύπτει ότι η φερόμενη ως δικαιούχος εταιρεία είναι η μοναδική που δραστηριοποιείται στον τομέα της προμήθειας μοσχευμάτων οφθαλμικών ιστών. Ούτε άλλωστε, αποτελεί τέτοια απόδειξη το προσκομιζόμενο έγγραφο του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων, καθόσον σύμφωνα με τη μεταβατική διάταξη της παρ. 12 του άρθρου 65 του ν. 3984/2011, τα ήδη λειτουργούντα κατά την έναρξη ισχύος του νόμου αυτού (27.6.2011) ιδρύματα ιστών οφείλουν να υποβάλουν σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 53 του ιδίου νόμου αίτηση στο Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης για χορήγηση άδειας λειτουργίας το πρώτον μέσα σε ένα έτος από την έναρξη ισχύος της υπουργικής απόφασης που προβλέπεται στο άρθρο 53 παρ. 2 και η οποία θα ρυθμίσει τα της έγκρισης ή αδειοδότησης τραπεζικών ιστών, πλην όμως η υπουργική απόφαση αυτή δεν έχει ακόμη εκδοθεί, παρέπεται δε ότι τα λειτουργούντα κατά την 27.6.2011 ιδρύματα ιστών εξακολουθούν να λειτουργούν νόμιμα, ενώ δεν προσκομίζεται βεβαίωση του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης ότι εκτός της εταιρείας «…..» δεν δραστηριοποιούνται στον τομέα της προμήθειας οφθαλμικών ιστών άλλοι φορείς. Αντιθέτως, και από το ως άνω προσκομιζόμενο έγγραφο του Αντιπροέδρου του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων προκύπτει ότι ούτε η διαδικασία αδειοδότησης της εταιρείας «….» σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 53 του ν. 3984/2011 έχει ολοκληρωθεί, ενώ σε κάθε περίπτωση δραστηριοποιείται στον τομέα αυτόν και άλλη εταιρεία. Απόδειξη περί της μοναδικότητας της προμηθεύτριας εταιρείας δεν αποτελεί, άλλωστε, ούτε και το προσκομιζόμενο συμφωνητικό μεταξύ της εταιρείας «...» και «…», καθόσον από το έγγραφο αυτό δεν προκύπτει ούτε ότι η εταιρεία «…» είναι η μοναδική τράπεζα οφθαλμικών ιστών παγκοσμίως, ούτε ότι η φερόμενη ως δικαιούχος των χρηματικών ενταλμάτων είναι αποκλειστική αντιπρόσωπός της στην Ελλάδα.ii. Περαιτέρω, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από τον Επίτροπο, ενόψει του συνολικού ποσού των επίμαχων προμηθειών, έπρεπε η οικεία σύμβαση να συναφθεί εγγράφως. Η έλλειψη εγγράφου σύμβασης με αντικείμενο την προμήθεια μοσχευμάτων οφθαλμικών ιστών από την ως άνω εταιρεία καθιστά άκυρη τη σύμβαση, χωρίς η ακυρότητα αυτή να αίρεται από το γεγονός ότι η φερόμενη ως δικαιούχος των χρηματικών ενταλμάτων εταιρεία εκπλήρωσε τις προμήθειες που της είχαν ανατεθεί, διότι η εκτέλεση της σύμβασης μπορεί να καλύψει μόνο την έλλειψη εγγράφου τύπου της αποδοχής. Εν προκειμένω, ως δικαιολογητικά των επίμαχων χρηματικών ενταλμάτων επισυνάπτονται α) πρωτόκολλα παραλαβής των μοσχευμάτων, β) πιστοποιητικά νοσηλείας ασθενών στην οφθαλμολογική κλινική, γ) τιμολόγια της φερόμενης ως δικαιούχου εταιρείας και δ) έγγραφα του Επιστημονικού Υπευθύνου του Τμήματος Παθήσεων Κερατοειδούς και Μεταμοσχεύσεων με τα οποία προωθούνται τα τιμολόγια της εταιρείας προς τον Προϊστάμενο του Οικονομικού Τμήματος του Νοσοκομείου. Επομένως δεν έχει ληφθεί, απόφαση των αρμοδίων οργάνων του Νοσοκομείου για την απευθείας ανάθεση της προμήθειας στην εταιρεία «….», ώστε να ακολουθήσει σχετική πρόταση απευθυντέα προς την εταιρεία αυτή και συνεπώς δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι καταρτίστηκε σύμβαση βάσει έγγραφης πρότασης εκ μέρους του Νοσοκομείου και του πραγματικού γεγονότος της προμήθειας των επίμαχων ειδών από την εταιρεία.iii. Αντιθέτως, αβασίμως προβάλλει ο Επίτροπος τη μη εναρμόνιση των επιτευχθεισών τιμών με τις χαμηλότερες τιμές της εγχώριας αγοράς, όπως αυτές έχουν καταγραφεί στο Παρατηρητήριο Τιμών του άρθρου 24 του ν. 3846/2010, ενόψει του ότι από τα επισυναπτόμενα στα χρηματικά εντάλματα στοιχεία προκύπτει η μη καταχώριση των ειδών αυτών στο Παρατηρητήριο Τιμών, με εξαίρεση τα είδη «μόσχευμα κερατοειδούς ολικού πάχους» (βλ. 18/27.2.2013, 27/22.3.2013, 28/22.3.2013, 30/22.3.2013, 31/22.3.2013 τιμολόγια της εταιρείας) και «αμνιακή μεμβράνη κρυοσυντηρημένη» (βλ. 26/22.3.2013 τιμολόγιο), οι τιμές των οποίων πράγματι συμφωνούν με την καταχωρηθείσα στο Παρατηρητήριο τιμή.iv. Τέλος, οι επίμαχες δαπάνες δεν μπορούν να νομιμοποιηθούν ούτε βάσει των διατάξεων του άρθρου 66 παρ. 28 του ν. 3984/2011, καθόσον όπως προκύπτει από το άρθρο 1 παρ. 5 εδαφ. στ΄ της Οδηγίας 93/42/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 14.6.1993 «περί των ιατροτεχνολογικών προϊόντων», στο οποίο ρητά αναφέρεται ότι τα μοσχεύματα, οι ιστοί ή τα κύτταρα ανθρώπινης προέλευσης δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των ρυθμίσεων περί ιατροτεχνολογικών προϊόντων, συνομολογεί, άλλωστε και το ίδιο το Νοσοκομείο στο 802οικ/20.5.2013 έγγραφο επανυποβολής των ενταλμάτων, τα ανθρώπινα μοσχεύματα δεν αποτελούν ιατροτεχνολογικά προϊόντα και συνεπώς δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της ως άνω στενά ερμηνευτέας νομιμοποιητικής διάταξης αυτής. Συνακόλουθα, οι επίμαχες δαπάνες δεν είναι νόμιμες και τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα δεν πρέπει να θεωρηθούν.