ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:Να ελέγξει τη νομιμότητα της διαδικασίας ανάθεσης και του σχεδίου σύμβασης της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας για τις υπηρεσίες «Συντήρηση πρασίνου – Κοπή και απομάκρυνση κάθε είδους βλάστησης για τις ανάγκες βελτίωσης της οδικής ασφάλειας στο Ε.Ο.Δ. αρμοδιότητας της ΔΤΕ/ΠΚΜ (τμήμα 2)», προϋπολογιζόμενης δαπάνης 2.419.354,84 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α., συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος προαίρεσης(....)Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η μη υποδιαίρεση της σύμβασης σε τμήματα στην προκείμενη περίπτωση δεν υπερβαίνει τα άκρα όρια της διακριτικής ευχέρειας της αναθέτουσας αρχής, καθώς οι σχετικοί λόγοι για την μη υποδιαίρεση της ελεγχόμενης σύμβασης σε τμήματα προκύπτουν από τα στοιχεία του φακέλου και, συγκεκριμένα, από τα προαναφερθέντα άρθρα της οικείας διακήρυξης, στα οποία γίνεται εκτενής περιγραφή του φυσικού αντικειμένου της, σε συνδυασμό και με τη φύση των επίμαχων υπηρεσιών. Τούτο, διότι η υποδιαίρεση των υπηρεσιών ανά οδικό ή οδικά τμήματα και η ανάθεσή τους σε περισσότερους του ενός αναδόχους θα μπορούσε να καταστήσει μη λειτουργική και αποτελεσματική την εκτέλεση της σύμβασης, ιδίως σε περίπτωση όπου θα ήταν αναγκαία η ταυτόχρονη και συντονισμένη επέμβαση για τον καθαρισμό και την απομάκρυνση της βλάστησης σε περισσότερα σημεία του οδικού δικτύου (π.χ. λόγω έκτακτων καιρικών συνθηκών).Κατ` ακολουθίαν των ανωτέρω, δεν κωλύεται η σύναψη του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης.

ΕΡΓΑΣΙΕΣ - ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ.Υπηρεσίες φύλαξης:Μη νόμιμη η καταβολή αμοιβής από νοσοκομείο σε εταιρεία για παροχή υπηρεσιών φύλαξης των χώρων του νοσοκομείου, καθόσον κατά παράβαση των διατάξεων του αρθ.68 παρ.1 του ν.3863/2010, το Νοσοκομείο αποδέχθηκε σιωπηρά την οικονομική προσφορά της ανάδοχης εταιρείας, η οποία, ως προς το διοικητικό κόστος, τα αναλώσιμα και το εργολαβικό κέρδος εμφανιζόταν εξ' αντικειμένου ως υπερβολικά χαμηλή, με συνέπεια να υπερβεί τα άκρα όρια της διακριτικής του ευχέρειας, κρίνοντας ότι η άνω προσφορά είναι αποδεκτή και παραλείποντας να καλέσει την εν λόγω εταιρεία προς αιτιολόγηση των προαναφερθέντων στοιχείων της (ν.3836/2010 και ν.4144/2013).

Υπέρβαση των ακραίων ορίων της διακριτικής ευχέρειας και κατά συνέπεια η κανονιστική απόφαση, του Δημοτικού Συμβουλίου το κύρος της οποίας ελέγχεται παρεμπιπτόντως στα πλαίσια της παρούσης δίκης, κρίνεται για το λόγο αυτό άκυρη.Οι επικαλούμενοι λόγοι (πεζοδρόμηση-σταθμός μετρό), συνιστώντες στοιχεία της αιτιολογίας, έπρεπε να περιέχονται στο σώμα αυτής, μη δυνάμενοι να ληφθούν υπ΄ όψιν στα πλαίσια της παρούσης δίκης.

Μίσθωση μηχανήματος χαλαζικής προστασίας και προμήθεια ιωδιούχου αργύρου...ζητείται η ανάκληση της 2/2020 Πράξης του ΣΤ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου...Και τούτο διότι, προκειμένου να αποφευχθεί η  προαναφερθείσα ασυμβατότητα, θα έπρεπε πρώτα να ολοκληρωθεί ο διαγωνισμός για τη μίσθωση του συστήματος χαλαζικής προστασίας με εναέρια μέσα και στη συνέχεια, ανάλογα με το είδος των πυροδοτικών μηχανισμών που θα φέρει το σύστημα αυτό, θα έπρεπε να ακολουθήσει η  διενέργεια διαγωνιστικής διαδικασίας για την προμήθεια των φυσιγγίων ιωδιούχου αργύρου, προκειμένου αυτά να είναι συμβατά με τους ανωτέρω μηχανισμούς. Περαιτέρω, η ελεγχόμενη υποδιαίρεση σε Τμήματα δεν εισήγαγε στη διαγωνιστική διαδικασία αθέμιτο περιορισμό του ανταγωνισμού, καθώς μόνο το γεγονός ότι υπήρχε ένας μόνο υποψήφιος προσφέρων, δεν συνιστά, άνευ ετέρου, πλημμέλεια της διαγωνιστικής διαδικασίας (πρβλ. Ε.Σ. Τμ. Μείζ. Επταμ. Σύνθ. 7380/2015), επιπλέον, σε κάθε περίπτωση, ο ενδιαφερόμενος οικονομικός φορέας που δεν είχε την ικανότητα να υποβάλει αυτοτελώς προσφορά για τα Τμήματα της σύμβασης, είχε τη δυνατότητα,  να στηριχτεί στην ικανότητα τρίτων (βλ. άρθρο 2.3.4 της διακήρυξης), καθώς και να αναθέσει σε υπεργολάβους τμήμα της σύμβασης [βλ. άρθρο 2.4.2.3.1 της διακήρυξης: «(…) Οι προσφέροντες πρέπει να προσκομίσουν δήλωση στην οποία να αναφέρουν το τμήμα της Σύμβασης το οποίο προτίθενται, ενδεχομένως, να αναθέσουν σε τρίτους υπό μορφή υπεργολαβίας (…)» και άρθρο 4.4 της διακήρυξης, με τίτλο «Υπεργολαβία»]. Κατόπιν των προεκτεθέντων το Τμήμα κρίνει ότι, η αναθέτουσα αρχή κινήθηκε εντός των ορίων της διακριτικής της ευχέρειας κατά την αιτιολογημένη επιλογή της να υποδιαιρέσει την ελεγχόμενη σύμβαση στα ανωτέρω δύο διακριτά  Τμήματα, χωρίς η υποδιαίρεση αυτή να παρίσταται προσχηματική, ούτε  άλλωστε ετέθη  ζήτημα ανεπίτρεπτου περιορισμού των δυνητικών υποψηφίων στο διαγωνισμό και παραβίασης των κανόνων του υγιούς ανταγωνισμού, όπως εσφαλμένα κρίθηκε με την προσβαλλόμενη Πράξη.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, οι κρινόμενες αιτήσεις πρέπει να γίνουν δεκτές, να ανακληθεί η προσβαλλόμενη 2/2020 Πράξη του ΣΤ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ ΟΧΗΜΑΤΩΝ:ανάθεση, από την Περιφέρεια Αττικής, της προμήθειας 42 επιβατικών αυτοκινήτων για τη κάλυψη των αναγκών της(...)Υπό τα ανωτέρω δεδομένα, πρέπει να γίνει δεκτό ότι, ενόψει των κοινών τεχνικών χαρακτηριστικών που εμφανίζουν τα αυτοκίνητα της ΟΜΑΔΑΣ Β΄ του αντικειμένου της ελεγχόμενης σύμβασης και λαμβάνοντας υπόψη τα προβαλλόμενα από τα αρμόδια όργανα της Περιφέρειας, ότι δηλαδή η σύναψη μίας μόνο σύμβασης για όλα τα τμήματα της Ομάδας αυτής οδηγεί σε οικονομίες κλίμακας, καθιστώντας ταυτόχρονα ευκολότερη τη διαχείρισή της, η προσφεύγουσα Α.Α., απαιτώντας να υποβληθούν οικονομικές προσφορές για το σύνολο των τμημάτων της Ομάδας Β΄, ενήργησε εντός των άκρων ορίων της διακριτικής ευχέρειας που διέθετε.Δέχεται την προσφυγή ανάκλησης.

ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:Με τα δεδομένα αυτά, και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει κατά πλειοψηφία ότι, κατά το βάσιμο σχετικό λόγο διαφωνίας, ο προσδιορισμός του διοικητικού κόστους, αναλωσίμων και εργολαβικού κέρδους στο συνολικό ποσό των 0,02 ευρώ κατά μήνα, εμφανίζεται εξ αντικειμένου ασυνήθιστα χαμηλός, ως μη επαρκής, κατά την κοινή εμπειρία, για να καλυφθούν τα κόστη διοίκησης και λειτουργίας της επιχείρησης, καθώς και απόκτησης, συντήρησης και λειτουργίας του εξοπλισμού. Επομένως, η παράλειψη του Νοσοκομείου να καλέσει την προσφέρουσα εταιρεία να παράσχει διευκρινήσεις για την προσφορά της, εχώρησε καθ’ υπέρβαση των άκρων ορίων της διακριτικής του ευχέρειας, καθιστώντας κατά τούτο πλημμελή την επακόλουθη ανάθεση της σύμβασης σε αυτήν.(..)η δαπάνη που εντέλλεται με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πληρωμής δεν είναι νόμιμη και, επομένως, το ένταλμα αυτό δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Ανάδειξη αναδόχου για την παροχή υπηρεσιών...Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει, κατά πλειοψηφία, ότι η αναθέτουσα αρχή όφειλε στα οικεία τεύχη δημοπράτησης της υπό έλεγχο υπηρεσίας να υποδιαιρέσει τη σύμβαση σε τμήματα, καθώς ούτε η ίδια διαπίστωσε τεχνικούς ή οικονομικούς λόγους, που να επιβάλουν την ανάθεση ενιαίας σύμβασης στην προκείμενη περίπτωση, ούτε, άλλωστε, προκύπτουν τέτοιοι λόγοι από τα έγγραφα του διαγωνισμού ή τη φύση της σύμβασης (βλ. και πράξη ΕλΣ Ζ΄ Κλιμ. 324/2019, που αφορά σύμβαση της Περιφέρειας ... για παρόμοιες υπηρεσίες περισυλλογής ζώων, με δυνατότητα υποβολής προσφοράς για όλη την Περιφέρεια ή για κάθε Περιφερειακή Ενότητα ξεχωριστά). Η πλημμέλεια δε αυτή παρίσταται ουσιώδης, καθώς, όπως αναφέρεται ανωτέρω (βλ. τον προαναφερθέντα Ευρωπαϊκό Κώδικα Βέλτιστων Πρακτικών), η αυξημένη συμμετοχή μικρομεσαίων επιχειρήσεων οδηγεί, κατά τεκμήριο, σε βελτίωση του κόστους ή/και της καινοτομίας για την αναθέτουσα αρχή, ενώ στην προκείμενη περίπτωση κατατέθηκε μια μόνο προσφορά, με σχεδόν μηδενική έκπτωση σε σχέση με το ανώτατο όριο επιτρεπόμενης, κατά τη διακήρυξη, προσφοράς (0,59 έναντι 0,60 ευρώ ανά κιλό ζώου). Κατά τη γνώμη, όμως, του Προεδρεύοντα Συμβούλου Δημήτριου Τσακανίκα, η μη υποδιαίρεση της σύμβασης σε τμήματα στην προκείμενη περίπτωση δεν υπερβαίνει τα άκρα όρια της διακριτικής ευχέρειας της αναθέτουσας αρχής, οι δε σχετικοί λόγοι για την μη υποδιαίρεση της ελεγχόμενης σύμβασης σε τμήματα προκύπτουν από τα έγγραφα αυτής και ιδίως από τα άρθρα της οικείας διακήρυξης, στα οποία γίνεται εκτενέστατη περιγραφή του φυσικού και οικονομικού αντικειμένου της. Ειδικότερα, το αντικείμενο της ελεγχόμενης σύμβασης αφορά σε υπηρεσίες που αποσκοπούν στην προστασία της δημόσιας υγείας, και μάλιστα από σοβαρή μεταδοτική ασθένεια ζωικής προέλευσης, με αποτέλεσμα να δικαιολογείται, από τη φύση του αντικειμένου, η ανάθεση της σύμβασης σε μοναδικό ανάδοχο που θα προγραμματίζει, συντονίζει και υλοποιεί με ενιαίο τρόπο την παροχή των δημοπρατούμενων υπηρεσιών σε όλες τις Περιφερειακές Ενότητες της αναθέτουσας αρχής. Άλλωστε, πρόκειται για υπηρεσίες που απευθύνονται σε εξειδικευμένους οικονομικούς φορείς, αφού, σύμφωνα με τους όρους της διακήρυξης, θα πρέπει να διαθέτουν εγκεκριμένες μονάδες διαχείρισης νεκρών ζώων και ζωικών υποπροϊόντων. Η γνώμη αυτή, όμως, δεν εκράτησε.  

Παροχή υπηρεσιών φύλαξης...Επειδή, εντούτοις, σε συνέχεια όσων εκτίθενται αναλυτικά ανωτέρω στις σκέψεις 26, 28 και 29 της παρούσας, και ιδία στη σκέψη 28 η προσβαλλόμενη απόφαση είναι πράγματι ακυρωτέα και για την εταιρεία «...», λόγω υπέρβασης των άκρων ορίων της διακριτικής ευχέρειας που παρέχουν οι παρ. 1-4 του άρθρου 102 του Ν. 4412/2016 εκ μέρους της αναθέτουσας αρχής. Ειδικότερα, όπως παγίως έχει κριθεί από την Α.Ε.Π.Π. (βλ. ενδεικτικά ΑΕΠΠ 133/2019, 967/2020), διευκρινίζεται ότι διακριτική ευχέρεια ή εξουσία υπάρχει, όταν οι κανόνες που καθορίζουν την αρμοδιότητα δεν προκαθορίζουν ακριβώς την ενέργεια του διοικητικού οργάνου αλλά του αφήνουν περιθώριο δράσης. Ειδικότερα, η αρμοδιότητα έχει χαρακτήρα διακριτικής ευχέρειας όταν, σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις, το σχετικό όργανο: α) μπορεί, αλλά δεν έχει υποχρέωση να εκδώσει τη διοικητική πράξη ή β) πρέπει να εκδώσει την πράξη, μπορεί όμως να καθορίζει κατά την κρίση του το χρονικό σημείο έκδοσής της ή γ) μπορεί να επιλέξει μεταξύ περισσοτέρων ρυθμίσεων τις οποίες επιτρέπει η εφαρμογή των διατάξεων αυτών (βλ. Επαμεινώνδα Π. Σπηλιωτόπουλο, Εγχειρίδιο Διοικητικού Δικαίου, τόμ. 1, Νομική Βιβλιοθήκη, 2017, 15η έκδοση, αριθμ. 149, σελ. 139). Προσέτι, ο προσδιορισμός των ακραίων ορίων της διακριτικής ευχέρειας καθορίζεται: α) από το λογικό, κατά την κοινή πείρα και αντίληψη, περιεχόμενο της αόριστης αξιολογικής έννοιας σε συνδυασμό με την ουσιαστική εκτίμηση των πραγματικών περιστατικών της συγκεκριμένης περίπτωσης σε συνδυασμό προς τον επιδιωκόμενο από τον κανόνα αυτό σκοπό δημοσίου συμφέροντος, β) από την ισότητα κατά την άσκηση της διακριτικής ευχέρειας, δηλαδή, την ίση κρίση ομοειδών νομικών και πραγματικών καταστάσεων, γ) από την αρχή της χρηστής διοίκησης και δ) από την αρχή της αναλογικότητας ή της αναλογίας, σύμφωνα με την οποία το επαχθές μέτρο που επιβάλλεται στον διοικούμενο με τη διοικητική πράξη πρέπει να είναι αναγκαίο, πρόσφορο και ανάλογο προς το εξυπηρετούμενο δημόσιο συμφέρον ή ιδιωτικό προστατευόμενο συμφέρον στο πλαίσιο του Αριθμός Απόφασης: 1601/2020 35 σκοπού που επιδιώκει ο νόμος (βλ. Ε. ΣΠΗΛΙΩΤΟΠΟΥΛΟ, Εγχειρίδιο Διοικητικού Δικαίου, Τόμ. 2, 13η έκδ., 2010, ΝΟΜΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ, αριθμ. 514). Σύμφωνα με όσα λοιπόν, έγιναν δεκτά ανωτέρω σχετικά με τις διαπιστωθείσες πλημμέλειες στην προσφορά της εταιρείας «...», τις οποίες η αναθέτουσα αρχή, όχι μόνο δεν αντικρούει, αλλά σαφέστατα ομολογεί και αναγνωρίζει, η τελευταία υπερέβει τα άκρα όρια της διακριτικής της ευχέρειας, μη καλώντας την ανωτέρω εταιρεία να παράσχει τις απαραίτητες διευκρινίσεις επί της προσφοράς της και αίροντας τις όποιες τυχόν προκαλούμενες ασάφειες περί του περιεχομένου της, αλλά και δίνοντας την ευκαιρία σε τρίτους οικονομικούς φορείς, όπως ο προσφεύγων να ασκήσουν τον απαραίτητο έλεγχο επί της ορθότητάς της και της συμμόρφωσής της με τους όρους της διακήρυξης. Κατά συνέπεια, ενόψει των ανωτέρω εκτεθέντων, ο δεύτερος λόγος προσφυγής πρέπει να γίνει δεκτός.

«Προμήθεια οργάνων και αστικού εξοπλισμού για την αναβάθμιση παιδικών χαρών και δημιουργία νέας παιδικής χαράς», προϋπολογισθείσας δαπάνης 361.016,80 ευρώ (πλέον ΦΠΑ).(....)Πέραν τούτων και δεδομένου ότι κάθε ζήτημα που σχετίζεται με την αιτιολογία της υποδιαίρεσης κρίνεται εντός του πλαισίου στο οποίο εντάσσεται και βάσει των ιδιαιτεροτήτων της εκάστοτε σύμβασης, η μη υποδιαίρεση αυτής σε τμήματα ενδείκνυται, εν προκειμένω, ενόψει της δυνατότητας συγκεντρωτικής παραγγελίας ανταλλακτικών, σε περίπτωση βλαβών ή φθοράς των υπό προμήθεια οργάνων και της δυνατότητας –κατά τεκμήριο- ταχύτερης ανταπόκρισης ενός αναδόχου στις ανάγκες τριών διαφορετικών εγκαταστάσεων, όταν σε αυτές δεν υφίσταται ποικιλία οργάνων. Εξάλλου, υπέρ της μη υποδιαίρεσης συνηγορούν και λόγοι δημοσίου συμφέροντος, υπό την έννοια ότι για την ασφαλή ψυχαγωγία και άθληση ανηλίκων (νηπίων και μικρών παιδιών) που πρόκειται να κάνουν χρήση των εγκαταστάσεων, απαιτείται συνεχής προληπτική συντήρηση με βάση κανονιστικό πλαίσιο που πρέπει να τηρείται απαρέγκλιτα και, ως εκ τούτου, η ανάδειξη ενός αναδόχου, προσφέροντος όργανα του ίδιου κατασκευαστή διευκολύνει τις υπηρεσίες του Δήμου στην μετά την προμήθεια συντήρηση και διατήρηση των παιδικών χαρών σε υψηλό λειτουργικό επίπεδο. Συνεπώς, ο προσφεύγων Δήμος δεν υπερέβη τα άκρα όρια της διακριτικής του ευχέρειας ως προς την υποδιαίρεση ή μη της σύμβασης σε τμήματα, ο δε σχετικός λόγος της προσφυγής ανάκλησης πρέπει να γίνει δεκτός.Ανακαλεί την προσβαλλόμενη 22/2023 Πράξη του Επιτρόπου στην Υπηρεσία Επιτρόπου ΟΤΑ IV του Ελεγκτικού Συνεδρίου στον Δήμο Αμαρουσίου.

Με την υπό εξέταση προδικαστική προσφυγή οι προσφεύγοντες αιτούνται να ακυρωθoύν οι προσβαλλόμενες αποφάσεις της αναθέτουσας αρχής με αρ. 96/2-3-22, 118/15-3-22 και 155/30-3-22, ο μεν α προσφεύγων κατά το μέρος αποδοχής της προσφοράς του ήδη α παρεμβαίνοντος διότι η Αναθέτουσα Αρχή κατά παράβαση των άκρων ορίων της διακριτικής της ευχέρειας δεν διαπίστωσε το prima facie ασυνήθιστα χαμηλό της προσφοράς του και δεν τον κάλεσε να αιτιολογήσει το διοικητικό της κόστος, να αναπεμφθεί η υπόθεση στην αναθέτουσα αρχή και κατόπιν κλήσεως του σε διευκρινίσεις επί του διοικητικού της κόστους να απορριφθεί από την αναθέτουσα αρχή η προσφορά της ως ασυνήθιστα χαμηλή σύμφωνα με τον νόμο. Ο β προσφεύγων αιτείται την ακύρωση των προσβαλλόμενων κατά το μέρος αποδοχής των προσφορών των ήδη α και β παρεμβαινόντων.