Η Διοίκηση, συμμορφούμενη προς το περιεχόμενο ακυρωτικής απόφασης του Συμβουλίου της Επικρατείας ή του Διοικητικού Εφετείου, όπως έχει υποχρέωση, επιβάλλεται όχι μόνον να θεωρήσει ανίσχυρη και μη υφιστάμενη νομικά τη διοικητική πράξη που ακυρώθηκε, αλλά και να προβεί με θετικές ενέργειες στην αναμόρφωση των νομικών καταστάσεων που δημιουργήθηκαν εξαιτίας ή ως συνέπεια της πράξης αυτής. Στα πλαίσια αυτά υποχρεούται να ανακαλέσει ή να τροποποιήσει τις πράξεις που εκδόθηκαν στο μεταξύ ή να εκδώσει άλλες με αναδρομική ισχύ για να αποκαταστήσει τα πράγματα στη θέση, στην οποία θα βρίσκονταν εάν από την αρχή δεν είχε εκδοθεί η πράξη που ακυρώθηκε. Ειδικότερα, σε περίπτωση ακύρωσης άρνησης διορισμού ή προαγωγής υπαλλήλου, η Διοίκηση οφείλει να αποκαταστήσει αναδρομικά τον υπάλληλο, από μισθολογική άποψη, για το σύνολο της χρονικής περιόδου κατά την οποία αυτός δεν ασκούσε τα καθήκοντα του, χορηγώντας σ’ αυτόν το σύνολο των αποδοχών που θα εισέπραττε κατά την περίοδο αυτή (ΕΣ Ι Τμ. Πρ. 159/2004, Πρακτικά Ι Τμήματος Συνεδρίαση 21/11.7.2006, ΣτΕ 2522, 8/2002, 3422/2001).

ΟΔΟΠΟΙΙΑ ζητείΤΑΙ την ανάκληση της 518/2022 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού ΣυνεδρίοΥ...Ενόψει των ανωτέρω και σύμφωνα με όσα έγιναν ερμηνευτικώς δεκτά στη σκέψη 4 σχετικά με τις διατάξεις του άρθρου 102 του ν. 4412/2016, όπως αυτό αντικαταστάθηκε με το άρθρο 42 του ν. 4782/2021, το Τμήμα κρίνει ότι η αναθέτουσα Αρχή δεν είχε τη διακριτική ευχέρεια να καλέσει την ανωτέρω διαγωνιζόμενη αρχική προσωρινή μειοδότρια εταιρεία (ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ Α.Τ.Ε.) να συμπληρώσει (αναπληρώσει) το ανωτέρω ελλείπον πεδίο – ερώτημα του ΕΕΕΣ το πρώτον μετά την υποβολή της προσφοράς της, καθώς τούτο θα συνιστούσε παροχή δυνατότητας να υποβάλει αυτή ουσιώδες στοιχείο (δικαιολογητικό) της προσφοράς της, απαιτούμενο επί ποινή αποκλεισμού από τα άρθρα 79, 91 και 93 του ν. 4412/2016 αλλά και 23 και 24 της διακήρυξης (βλ. σκέψη 6), μετά την υποβολή της προσφοράς και όχι επιτρεπόμενη κλήση προς συμπλήρωση ή αποσαφήνιση ή ολοκλήρωση ή τεκμηρίωση υποβληθέντος ήδη με την προσφορά της εγγράφου (δικαιολογητικού) ή των σχετικών πληροφοριών. 

ΒΛΕΠΕ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΕΠΠ/1636/2021

Ανακαίνιση κτιρίου γηροκομείου...Επειδή, τέλος, αβάσιμα ισχυρίζεται ο παρεμβαίνων ότι από τις λοιπές υπεύθυνες δηλώσεις όσο και από το λευκό ποινικό του μητρώο σε συνδυασμό με το σύνολο των ασφαλιστικών και φορολογικών ενημεροτήτων που υπέβαλε, έχει ήδη δηλώσει υπεύθυνα και αποδεικνύεται ότι δεν του έχει επιβληθεί οιαδήποτε σχετική ποινή, άλλως ότι η επιτροπή του διαγωνισμού δεν ζήτησε, ενώ μπορούσε, διευκρινήσεις ή συμπλήρωση των εγγράφων του, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 102 του ν. 4412/2016. Τούτο δε διότι, από τη θεώρηση του περιεχομένου του συνόλου των αναφερόμενων στη 14η σκέψη της παρούσας δικαιολογητικών που υπέβαλε στις 1-11-2019 στην επικοινωνία του ηλεκτρονικού τόπου του διαγωνισμού, δεν προκύπτει το αποδεικτέο ζήτημα κατά τους όρους του άρθρου 22.Α.2 της διακήρυξης. Συγκεκριμένα, καίτοι από το λευκό ποινικό μητρώο που προσκόμισε προκύπτει ότι δεν έχει καταδικαστεί από ποινικό δικαστήριο για κανένα ποινικό αδίκημα, επομένως και για αδίκημα σχετικό με την αθέτηση των υποχρεώσεών του όσον αφορά στην καταβολή φόρων ή εισφορών κοινωνικής ασφάλισης, εντούτοις ούτε από το ποινικό μητρώο, ούτε από τα λοιπά προσκομισθέντα έγγραφα προκύπτει ότι δεν έχει εκδοθεί απόφαση διοικητικού δικαστηρίου ή διοικητικής αρχής σχετικά με την αθέτηση των υποχρεώσεών του αυτών. Δεν αρκεί, εξάλλου, η βεβαίωση ότι είναι ενήμερος για χρέη ή δεν έχει οφειλές στο δημόσιο ή τα αρμόδια ασφαλιστικά ταμεία προκειμένου να αποδειχθεί ότι δεν έχει αθετήσει τις υποχρεώσεις του που απορρέουν από την κοινωνικοασφαλιστική και φορολογική νομοθεσία. Και τούτο διότι, ακόμη και αν τις είχε αθετήσει, θα μπορούσε να είχε καταβάλει ή ρυθμίσει τυχόν επιβληθέντα πρόστιμα, προσαυξήσεις, ακόμα και ποινές σε χρήμα, ώστε κατά τον χρόνο έκδοσης των σχετικών πιστοποιητικών να μην έχει σε βάρος του καμία σχετική οφειλή ή να έχει ρυθμίσει την καταβολή τους και επομένως να είναι φορολογικά ή και ασφαλιστικά ενήμερος. Κατά συνέπεια, από το περιεχόμενο των λοιπών συνυποβληθέντων δικαιολογητικών κατακύρωσής του δεν προέκυπτε καμία ασάφεια σχετικώς με το αποδεικτέο γεγονός, ότι δηλαδή δεν έχει εκδοθεί δικαστική ή διοικητική απόφαση με τελεσίδικη και δεσμευτική ισχύ για την αθέτηση των υποχρεώσεών του όσον αφορά στην καταβολή φόρων ή εισφορών κοινωνικής ασφάλισης. Συνακόλουθα, και ενόψει των όσων γίνονται δεκτά στην 13η σκέψη της παρούσας την παραληφθείσα υπεύθυνη δήλωση δεν θα μπορούσε να την προσκομίσει, διευκρινίζοντας ή συμπληρώνοντας το περιεχόμενο των λοιπών ως άνω υποβληθέντων δικαιολογητικών, διότι κατά παράβαση της αρχής της ίσης μεταχείρισης των υποψηφίων θα του δινόταν μη νομίμως η δυνατότητα να υποβάλει νέο έγγραφο σε συμμόρφωση με τους όρους της διακήρυξης (πρβλ. ΕΑ ΣτΕ 135/2018, 1065/2009, 1044/2010 κ.ά.). 

ΣΥΜΒΑΣΗ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΣΙΤΙΣΗΣ ΜΑΘΗΤΩΝ:Επειδή, κατά τα παγίως γενόμενα δεκτά από τη νομολογία, η διακήρυξη του διαγωνισμού αποτελεί κανονιστική πράξη, η οποία διέπει το διαγωνισμό και δεσμεύει τόσο την αναθέτουσα αρχή, η οποία διενεργεί αυτόν ..., όσο και τους διαγωνιζόμενους. Η δε παράβαση των διατάξεων (όρων) αυτής, οδηγεί σε ακυρότητα των εγκριτικών πράξεων του αποτελέσματος του διαγωνισμού και των κατακυρωτικών αυτού πράξεων ... Κατά συνέπεια, τυχόν παράβαση ουσιώδους όρου της διακήρυξης, είτε κατά τη διάρκεια του διαγωνισμού, είτε κατά τη συνομολόγηση της σύμβασης, καθιστά μη νόμιμη τη σχετική διαδικασία .... Επομένως, η αναθέτουσα αρχή θεσπίζοντας τους όρους της διακήρυξης αυτοδεσμεύεται και είναι υποχρεωμένη να τους εφαρμόσει χωρίς παρεκκλίσεις, η δε παράβαση των όρων αυτής οδηγεί σε ακυρότητα των εγκριτικών πράξεων του αποτελέσματος του διαγωνισμού. Παρομοίως, οι διαγωνιζόμενοι πρέπει να τηρούν απολύτως τους όρους της διακήρυξης και να υποβάλλουν την προσφορά τους σύμφωνα με αυτούς.(....)Επειδή, από τα προπαρατεθέντα προκύπτει αδιάσειστα ότι δεν χωρεί διακριτική ευχέρεια της αναθέτουσας αρχής, να προσφύγει, στην εφαρμογή του άρθρου 102 του ν. 4412/2016, καλώντας την να προβεί σε προσκόμιση εγγράφου που απαιτείται από τη διακήρυξη, γεγονός που συνιστά ανεπίτρεπτη τροποποίηση, δεδομένου ότι η τελευταία λόγω ουσιώδους απόκλισης από τους όρους της διακήρυξης ήταν, ενόψει της αρχής της τυπικότητας, εκ προοιμίου απορριπτέα(....)Συνακόλουθα, κατά δέσμια αρμοδιότητα η αναθέτουσα αρχή όφειλε να απορρίψει την οικεία προσφορά λόγω μη προσκόμισης απαιτούμενου τεκμηριωτικού υλικού, γεγονός που δεν αφήνει περιθώριο ενάσκησης διακριτικής ευχέρειας από την πλευρά της αναθέτουσας αρχής. Διαφορετική προσέγγιση θα προσέκρουε και στην αρχή της ίσης μεταχείρισης των διαγωνιζομένων ... Συνακόλουθα, η δυνατότητα συμπλήρωσης της προσφοράς κατά άρθρο 102 του Ν. 4412/2016, η οποία θα συνιστούσε ανεπίτρεπτη τροποποίηση της οικείας προσφοράς με σκοπό να καταστεί αυτή επιγενόμενα παραδεκτή, κατά παράβαση της αρχής της νομιμότητας...Δέχεται την εξεταζόμενη προσφυγή.

Προμήθεια ιατρικών ειδών....Επειδή, επομένως, κρίσιμη είναι η διαφοροποίηση και υπό αυτή την έννοια η αποφυγή της σύγχυσης της διακριτικής ευχέρειας με την ερμηνεία ενός κανόνα δικαίου, που οφείλει να κάνει η Διοίκηση, η οποία συνίσταται στην εξακρίβωση, με τη χρήση των διαφόρων ερμηνευτικών μεθόδων, με επικρατέστερες πέραν της γραμματικής, την συστημική - υπό την έννοια της ένταξης της επίμαχης διάταξης σε ένα πλέγμα διατάξεων - και την τελολογική, του ποια πραγματικά αρμοδιότητα παρέχει ο κανόνας δικαίου στο διοικητικό όργανο και καταλήγει στην υιοθέτηση μιας και μόνης άποψης. Αντιστοίχως, διαφοροποιείται η διακριτική ευχέρεια της απλής διαπίστωσης της συνδρομής των πραγματικών ή νομικών καταστάσεων, που συνιστούν τις νόμιμες προϋποθέσεις για την έκδοση της διοικητικής πράξης, η οποία δύναται να είναι θετική ή αρνητική, σωστή ή λανθασμένη. Στην περίπτωση αυτή, το διοικητικό όργανο έχει απλώς αρμοδιότητα να εξακριβώσει την ύπαρξη των στοιχείων, τα οποία στη συγκεκριμένη περίπτωση συνθέτουν ορισμένη πραγματική ή νομική κατάσταση, για να κρίνει, εάν υπάρχει η προϋπόθεση εφαρμογής ενός απρόσωπου κανόνα δικαίου με την έκδοση της σχετικής πράξης δεδομένου ότι η διαπίστωση της συνδρομής των νόμιμων προϋποθέσεων είναι αναγκαία για την άσκηση της δέσμιας αρμοδιότητας. (Επαμεινώνδας Π. Σπηλιωτόπουλος, Εγχειρίδιο Διοικητικού Δικαίου, Νομική Βιβλιοθήκη, Τόμος 1, 15η Έκδοση, 2017, σελ 140).64. Επομένως, δεν χωρεί εφαρμογή των αρχών της αναλογικότητας και της χρηστής διοίκησης όπου η αναθέτουσα αρχή οφείλει να εφαρμόσει συγκεκριμένη διάταξη και κατά τον νόμο και την Διακήρυξη ενεργεί κατά δεσμία αρμοδιότητα (πρβλ. ΔΕφΑθ 2098/2013, ΣτΕ 2067/2004, 13/2003, 1072/2003). 25. Επειδή, σε συνέχεια των ανωτέρω νόμω και ουσία αβασίμως επιδιώκει η προσφεύγουσα την ακύρωση του όρου 2.4.4 περί ανώτατου ορίου προσφορών. Τούτο διότι η απάλειψη του συγκεκριμένου όρου θα έχει ως αποτέλεσμα την υπέρβαση του προβλεφθέντος από την διακήρυξη προϋπολογισμού. Εξάλλου ως ήδη προδιελήφθη είναι απορριπτέος ο ισχυρισμός της προσφεύγουσας περί παραβίασης της αρχής της αναλογικότητας από την αναθέτουσα αρχή, καθώς αυτή δεν χωρεί εφαρμογή των αρχών της αναλογικότητας και της χρηστής διοίκησης όπου η αναθέτουσα αρχή οφείλει να εφαρμόσει συγκεκριμένη διάταξη και κατά τον νόμο και την Διακήρυξη ενεργεί κατά δεσμία αρμοδιότητα. Συνεπώς ο συγκεκριμένος λόγος, απορρίπτεται ως νόμω και ουσία αβάσιμος.

Ψηφιακός μετασχηματισμός του Γεωργικού Τομέα...Ως προς την αιτηθείσα, με τη 218/2019 πράξη του ΣΤ΄ Κλιμακίου, και παρασχεθείσα διευκρίνιση σχετικά με την απόρριψη από την ... αιτημάτων διαφόρων φορέων για την «ικανή» παράταση της καταληκτικής ημερομηνίας υποβολής προσφορών, παρά την επικαλούμενη «ιδιαίτερη πολυπλοκότητα του ελεγχόμενου “έργου”», το Κλιμάκιο κρίνει ότι, ενόψει της προηγηθείσας, τον Μάιο του έτους 2018 δημόσιας διαβούλευσης μέσω της πλατφόρμας του ΕΣΗΔΗΣ και της δημοσίευσης της διακήρυξης εννέα (9) μήνες αργότερα (τον Φεβρουάριο του έτους 2019), οι ενδιαφερόμενοι είχαν επαρκή χρονικό διάστημα για την προετοιμασία της συμμετοχή τους και, συνακόλουθα, η ... δεν υπερέβη τα άκρα όρια της διακριτικής της ευχέρειας μη παρατείνοντας την καταληκτική ημερομηνία υποβολής προσφορών για τον ελεγχόμενο διαγωνισμό. Εξάλλου, οι προμνησθείσες (σκ. VΙ.Γ) επουσιώδεις τροποποιήσεις όρων της διακήρυξης οδήγησαν στη δεκαήμερη παράταση της ως άνω προθεσμίας (28 Μαρτίου αντί 18 Μαρτίου 2019).Ενόψει των ανωτέρω πλημμελειών που διαπιστώθηκαν (σκ. VII.Α, Β, Γ), το Κλιμάκιο κρίνει ότι κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου σύμβασης, αντίγραφο του οποίου τηρείται ηλεκτρονικά στη Γραμματεία του Κλιμακίου.

ΔΕΝ ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.6/1541/2019

Υπέρβαση των ακραίων ορίων της διακριτικής ευχέρειας και κατά συνέπεια η κανονιστική απόφαση, του Δημοτικού Συμβουλίου το κύρος της οποίας ελέγχεται παρεμπιπτόντως στα πλαίσια της παρούσης δίκης, κρίνεται για το λόγο αυτό άκυρη.Οι επικαλούμενοι λόγοι (πεζοδρόμηση-σταθμός μετρό), συνιστώντες στοιχεία της αιτιολογίας, έπρεπε να περιέχονται στο σώμα αυτής, μη δυνάμενοι να ληφθούν υπ΄ όψιν στα πλαίσια της παρούσης δίκης.

ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:Με τα δεδομένα αυτά, και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει κατά πλειοψηφία ότι, κατά το βάσιμο σχετικό λόγο διαφωνίας, ο προσδιορισμός του διοικητικού κόστους, αναλωσίμων και εργολαβικού κέρδους στο συνολικό ποσό των 0,02 ευρώ κατά μήνα, εμφανίζεται εξ αντικειμένου ασυνήθιστα χαμηλός, ως μη επαρκής, κατά την κοινή εμπειρία, για να καλυφθούν τα κόστη διοίκησης και λειτουργίας της επιχείρησης, καθώς και απόκτησης, συντήρησης και λειτουργίας του εξοπλισμού. Επομένως, η παράλειψη του Νοσοκομείου να καλέσει την προσφέρουσα εταιρεία να παράσχει διευκρινήσεις για την προσφορά της, εχώρησε καθ’ υπέρβαση των άκρων ορίων της διακριτικής του ευχέρειας, καθιστώντας κατά τούτο πλημμελή την επακόλουθη ανάθεση της σύμβασης σε αυτήν.(..)η δαπάνη που εντέλλεται με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πληρωμής δεν είναι νόμιμη και, επομένως, το ένταλμα αυτό δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Επιλογή αναδόχου κατασκευής έργου...Επί υποβολής δε δικαιολογητικού με ελλιπές περιεχόμενο, η αναθέτουσα αρχή ούτε οφείλει ούτε δύναται να ζητήσει διευκρινίσεις αφού δεν είναι δυνατή η εκ των υστέρων συμπλήρωση ή διευκρίνηση μη υποβληθέντος ή μη νομίμως υποβληθέντος δικαιολογητικού (ΣτΕ 1983/2018, 781/2020, ΕΑ ΣτΕ 228/2013, 301/2012 κ.α.) κατ' άρθρο 102 του Ν. 4412/2016 και ως εκ τούτου η ελλιπής συμπλήρωση του ΤΕΥΔ καθίσταται μη θεραπεύσιμη πλημμέλεια (Ελ. Συν. VI Τμήμα 296/2018). Εξάλλου, κατά τα ρητώς ορισθέντα στο άρθρο 79 του Ν. 4412/2016 «Κατά την υποβολή αιτήσεων συμμετοχής ή κατά την υποβολή προσφορών στις διαδικασίες σύναψης δημοσίων συμβάσεων άνω των ορίων, οι αναθέτουσες αρχές δέχονται το Ευρωπαϊκό Ενιαίο Έγγραφο Σύμβασης (ΕΕΕΣ), το οποίο  αποτελείται από ενημερωμένη υπεύθυνη δήλωση, με τις συνέπειες του ν. 1599/1986 (Α΄75), ως προκαταρκτική απόδειξη προς αντικατάσταση των πιστοποιητικών που εκδίδουν δημόσιες αρχές ή τρίτα μέρη, επιβεβαιώνοντας ότι ο εν λόγω οικονομικός φορέας πληροί τις ακόλουθες προϋποθέσεις: α) δεν βρίσκεται σε μία από τις καταστάσεις των άρθρων 73 και 74 για τις οποίες οι οικονομικοί φορείς αποκλείονται ή μπορούν να αποκλεισθούν», όπου στο άρθρο 73 ορίζεται μεταξύ άλλων, ως λόγος αποκλεισμού η αθέτηση των υποχρεώσεων του οικονομικού φορέα όσον αφορά στην καταβολή φόρων ή εισφορών κοινωνικής ασφάλισης. Δοθέντος ότι εν προκειμένω η ανωτέρω συμμετέχουσα δεν δεσμεύεται εκ των δηλώσεων της στο υποβληθέν ΤΕΥΔ, που αποτελεί ως επικαιροποιημένη δήλωση του συμμετέχοντος προκαταρκτική απόδειξη αναφορικά με τα κριτήρια επιλογής και τους λόγους αποκλεισμού, διά της παραλείψεως της η ως άνω συμμετέχουσα να απαντήσει στο ερώτημα του ΤΕΥΔ εάν θα είναι σε θέση να προσκομίσει βεβαίωση πληρωμής εισφορών κοινωνικής ασφάλισης και φόρων, έπρεπε να η αναθέτουσα αρχή να οδηγηθεί στην απόρριψη της προσφορά της, καθώς η παράλειψη συμπλήρωσης του ως άνω αναφερόμενου πεδίου του ΤΕΥΔ είναι ουσιώδης, επί ποινή αποκλεισμού και δεν επιδέχεται συμπληρώσεως ή διευκρινήσεως. Τούτων δοθέντων οι οικείοι ισχυρισμοί της προσφεύγουσας πρέπει να γίνουν δεκτοί, τα δε περί αντιθέτου ισχυρισθέντα από την αναθέτουσα αρχή στο έγγραφο των απόψεων της να απορριφθούν. 

Υπηρεσίες φύλαξης:Μη νόμιμη καταβολή ποσού 15.180,66 ευρώ, από Υγειονομική Περιφέρεια σε εταιρεία, ως αμοιβή της για την παροχή υπηρεσιών φύλαξης των χώρων Νοσοκομείου, καθόσον η αναθέτουσα αρχή μη νομίμως αποδέχθηκε την οικονομική προσφορά της φερόμενης ως δικαιούχου εταιρείας, δοθέντος ότι όφειλε καταρχήν να την καλέσει για παροχή διευκρινίσεων επί των ως άνω στοιχείων της προσφοράς, ούτως ώστε εκτιμώντας τη λυσιτέλεια των παρασχεθεισών εξηγήσεων, να απαντήσει με σαφή και εμπεριστατωμένη αιτιολογία για την αποδοχή ή την απόρριψη της προσφοράς αυτής. Συνεπώς, η αναθέτουσα αρχή ως προς το αποδεκτό της προσφοράς αναδόχου εταιρείας χωρίς την ειδικότερη αιτιολόγηση από αυτήν των προαναφερθέντων στοιχείων, υπερέβη τα άκρα όρια της διακριτικής της ευχέρειας.