Προγραμματική σύμβαση. Με τα ανωτέρω δεδομένα δεν προκύπτει ότι οι επίμαχες εξειδικευμένης φύσης εργασίες ανήκουν στα καθήκοντα των υπαλλήλων του Δήμου, ούτε άλλωστε προβάλλεται ότι εμπίπτουν στην αρμοδιότητα ορισμένης Διεύθυνσής του. Περαιτέρω, από το περιεχόμενο της ελεγχόμενης σύμβασης προκύπτει ότι αυτή, αν και φέρεται ως προγραμματική σύμβαση του άρθρου 100 του ν. 3852/2010, συνιστά απευθείας ανάθεση παροχής υπηρεσιών από τον Δήμο ... στη «...Α.Ε.», η οποία διενεργήθηκε κατά παράβαση των διατάξεων του ν. 4412/2016. Ειδικότερα, από τη διαμόρφωση των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των συμβαλλόμενων, προκύπτει ότι δεν πρόκειται για περίπτωση συνεργασίας φορέων που εκκινούν από την ίδια αφετηρία συμφερόντων με σκοπό, με την αλληλοσυμπλήρωση αρμοδιοτήτων ή οικονομικοτεχνικών μέσων, την από κοινού εκτέλεση της δημόσιας αποστολής τους. Το γεγονός δε ότι η συμμετοχή της συγκεκριμένης αναπτυξιακής εταιρείας γίνεται σε εκπλήρωση του καταστατικού της σκοπού δεν αρκεί για την παραδοχή ότι τα συμβαλλόμενα μέρη εκκινούν από κοινή αφετηρία (Ε.Σ. VII Τμ. Πράξη 29/2016). Αντίθετα, προκύπτει ότι ο Δήμος ... λειτουργεί ως αναθέτουσα αρχή που επιδιώκει, έναντι καταβολής ανταλλάγματος (198.400 ευρώ συμπεριλαμβα-νομένου Φ.Π.Α.), την εκτέλεση εκ μέρους της αντισυμβαλλόμενης εταιρείας που επέχει απλώς θέση παρόχου υπηρεσιών, των εργασιών που περιγράφονται ανωτέρω. Η ουσιαστική συμβολή, μάλιστα, του Δήμου εξαντλείται στη χρηματοδότηση της σύμβασης, καθώς η παροχή διευκολύνσεων και η συμμετοχή σε ομάδες παρακολούθησης που αναγράφεται μεταξύ των υποχρεώσεών του, συνιστά όλως τυπική συνεισφορά (ΚΠΕΔ VII Τμ. 10/2018 ). Στην ερμηνευτική εκδοχή περί του αληθούς χαρακτήρα της επίμαχης σύμβασης συνηγορούν, άλλωστε, αφενός μεν η επιβάρυνση του ποσού του προϋπο-λογισμού αυτής με Φ.Π.Α., ο οποίος επιβάλλεται στις δημόσιες συμβάσεις παροχής υπηρεσιών, όχι όμως και στις προγραμματικές συμβάσεις, αφετέρου δε το γεγονός ότι η υλοποίηση του συμβατικού αντικειμένου δεν προϋποθέτει την περαιτέρω σύναψη εκτελεστικών συμβάσεων, αλλά εξαντλείται στην εκτέλεση αυτής (Ε.Σ. VII Τμ. Πράξη 29/2015, ΚΠΕΔ VII Τμ. 17/2017, 248, 12/2016, 350/2015). (..) Ενόψει των προαναφερομένων, η εν λόγω σύμβαση έχει το χαρακτήρα δημόσιας σύμβασης παροχής υπηρεσιών, η οποία ανατέθηκε απευθείας στην ως άνω αναπτυξιακή ανώνυμη εταιρεία, χωρίς να συντρέχουν οι προς τούτο προβλεπόμενες στο ν. 4412/2016 προϋποθέσεις για την απευθείας ανάθεσή της…. Κατ’ ακολουθία, η σύναψη της ελεγχόμενης σύμβασης δεν είναι νόμιμη και το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί.

ΜΕΛΕΤΕΣ:Αίτηση  ανάκλησης της 391/2015 Πράξης του Κλιμακίου Προληπτικού Ελέγχου Δαπανών (...)Αβασίμως δε οι αιτούντες ισχυρίζονται  ότι  δεν συντρέχει  άλλος λόγος μη νομιμότητας της σύμβασης επί της οποίας ερείδεται η εντελλόμενη δαπάνη, αφού η επίμαχη σύμβαση δεν ελέγχθηκε, σύμφωνα με το ύψος της προϋπολογισθείσας γι’ αυτή δαπάνης (ποσού 608.916,99 ευρώ), από το αρμόδιο Κλιμάκιο προσυμβατικού ελέγχου του  Ελεγκτικού  Συνεδρίου  ως  προς  τη  νομιμότητά της. Συναφώς, αναληθώς η αιτούσα σύμπραξη γραφείων μελετών ισχυρίζεται ότι στην 50/2015 Πράξη επιστροφής του αρμοδίου Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στους Νομούς Βοιωτίας - Φθιώτιδας υπάρχει σχετικό χωρίο ότι «…δεν εντοπίστηκαν σφάλματα στην εφαρμογή της κείμενης νομοθεσίας πλην αυτού της παράλειψης αποστολής του φακέλου για τον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας», κρίση η οποία αφενός δεν εμπεριέχεται στην ως άνω πράξη, αφετέρου  ο  ως  άνω  Επίτροπος  δεν  έχει  αρμοδιότητα  να  εκφέρει,  δοθέντος ότι η επίμαχη σύμβαση υπάγεται λόγω ποσού στον προσυμβατικό έλεγχο του Κλιμακίου του παρόντος Δικαστηρίου.  Τέλος μη νομίμως ζητείται η Πράξη του Κλιμακίου ν’ ανακληθεί για λόγους δημοσίου συμφέροντος, καθόσον η ολοκλήρωση του σταδίου της μελέτης συνιστά αναγκαία προϋπόθεση προκειμένου το έργο της κατασκευής βιολογικού καθαρισμού και δικτύων αποχέτευσης (Δημοτικής Ενότητας Πλαταιών Δήμου ) να ενταχθεί εγκαίρως σε πρόγραμμα συγχρηματοδότησής του από τα ευρωπαϊκά ταμεία (ΕΣΠΑ 2014-2020) και τούτο διότι το δημόσιο συμφέρον εξυπηρετείται προεχόντως με την τήρηση της νομιμότητας στις διαδικασίες ανάθεσης υπηρεσιών και όχι με την παραβίαση αυτής (Ε.Σ. Πρ. VII Tμ.  51/2015).

Παροχή υπηρεσιών: Με τα δεδομένα αυτά, η σύμβαση παροχής υπηρεσιών μεταξύ της «...» και της αναδόχου «...»  έπρεπε, ως εκ του ύψους του προϋπολογισμού της που υπερέβαινε το ποσό των 200.000 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α., να υποβληθεί σε προληπτικό έλεγχο νομιμότητας από τον αρμόδιο Επίτροπο του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Από τον έλεγχο όμως της διαδικασίας σύναψής της δεν διαπιστώνεται ουσιώδης πλημμέλεια που θα μπορούσε να δημιουργήσει κώλυμα για την υπογραφή της. Ενόψει αυτών, τα αρμόδια όργανα της ανωτέρω Δημοτικής Εταιρείας παρέλειψαν να υποβάλουν την εν λόγω σύμβαση στον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των σχετικών διατάξεων, αλλά από πλάνη η οποία, ενόψει και της νομιμότητας της διαδικασίας που προηγήθηκε της σύναψης της σύμβασης, κρίνεται συγγνωστή (Ε.Σ. ΚΠΕΔ VII Τμ. 6/2018, 294, 212, 198/2017).

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Με δεδομένα αυτά, η επίμαχη σύμβαση έργου της ΔΕΥΑ ..... έπρεπε, ως εκ του ύψους του προϋπολογισμού της διακήρυξης, που υπερέβαινε   το ποσό των 200.000 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α., να υποβληθεί σε προληπτικό έλεγχο νομιμότητας από τον αρμόδιο Επίτροπο του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Από τον έλεγχο όμως της διαδικασίας σύναψης της σύμβασης αυτής, όπως ανωτέρω εκτέθηκε, δεν διαπιστώνεται ουσιώδης πλημμέλεια που θα μπορούσε να δημιουργήσει κώλυμα για την υπογραφή της. Εν όψει αυτών, τα αρμόδια όργανα παρέλειψαν να υποβάλουν την εν λόγω σύμβαση στον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των σχετικών διατάξεων, αλλά από πλάνη η οποία, ενόψει και της νομιμότητας της διαδικασίας που προηγήθηκε της σύναψης της σύμβασης, κρίνεται συγγνωστή (Ε.Σ. ΚΠEΔ στο VII Τμ. 294, 212, 198/2017).

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη μείζονα σκέψη της παρούσας Πράξης, η σύμβαση, για την εκτέλεση τμήματος της οποίας εκδόθηκε το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα, υπέκειτο, ως εκ του προϋπολογισμού της, σε προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας, η παράλειψη δε αυτού την καθιστά αυτοδικαίως άκυρη, μη δυνάμενη να αναπτύξει οποιαδήποτε ενέργεια μεταξύ των συμβαλλομένων μερών, όπως η υποχρέωση καταβολής της συμφωνηθείσας αμοιβής στη φερόμενη ως δικαιούχο του εντάλματος εταιρεία. Οι διατάξεις που αναφέρονται ανωτέρω είναι σαφείς, υπάρχει δε από μακρού χρόνου εφαρμογή αυτών χωρίς οποιαδήποτε ερμηνευτική διχογνωμία αναφορικά με την υπαγωγή των συναπτόμενων από δημοτικές επιχειρήσεις ύδρευσης-αποχέτευσης συμβάσεων στον έλεγχο αυτό, για τον λόγο αυτό δεν χωρεί αναγνώριση συγγνωστής πλάνης στο πρόσωπο των αρμοδίων οργάνων της Αναθέτουσας Αρχής. Αλυσιτελώς, άλλωστε, η Δ.Ε.Υ.Α.Τ. ισχυρίζεται ότι δεν συντρέχει άλλος λόγος μη νομιμότητας της σύμβασης επί της οποίας ερείδεται η εντελλόμενη δαπάνη, δεδομένου ότι η επίμαχη σύμβαση δεν ελέγχθηκε, σύμφωνα με το ύψος της προϋπολογισθείσας γι’ αυτή δαπάνης (ποσού 450.000,00 ευρώ), από τον αρμόδιο Επίτροπο του Ελεγκτικού Συνεδρίου ως προς τη νομιμότητά της, ενώ το τυχαίο γεγονός ότι δεν υποβλήθηκαν ενστάσεις δεν συνεπάγεται άνευ άλλου τινός τη νομιμότητα της διενεργηθείσας διαδικασίας.

Ελεγχος νομιμότητας  σχεδίων σύμβασης.(..) ανάθεση από την Περιφέρεια ... της παροχής των υπηρεσιών «Εκτέλεση εργασιών αποχιονισμού περιόδου 2018-2019 σε τμήματα του δικτύου της Περιφέρειας..(..)Με τα δεδομένα αυτά το Κλιμάκιο δεν διαπιστώνει ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες στην ελεγχόμενη διαδικασία και στα υποβληθέντα, με το οικ. 15851/24.11.2017 (αριθ. πρωτ. Ε.Σ. 74348/24.11.2017) έγγραφο της αναπληρώτριας Προϊσταμένης της Διεύθυνσης Διαχείρισης Μητροπολιτικών Υποδομών της Περιφέρειας ..., σχέδια σύμβασης, αντίγραφα των οποίων τηρούνται σε ηλεκτρονική μορφή στη Γραμματεία του παρόντος Κλιμακίου, υπό τον όρο ότι θα πρέπει να απαλειφθεί η πρόβλεψη του άρθρου 6.2.2 της προσαρτημένης στα ελεγχόμενα σχέδια διακήρυξης, περί του δικαιώματος της αναθέτουσας αρχής για επέκταση της διάρκειας ισχύος της σύμβασης, σε ποσοστό 50%, σε περίπτωση συνδρομής περιστάσεων, που δεν οφείλονται σε υπαιτιότητα του αναδόχου, διότι δεν έχει περιβληθεί των απαιτούμενων διατυπώσεων δημοσιότητας, δεδομένου ότι δεν δημοσιεύτηκε νομίμως στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στον εθνικό τύπο και, συνεπώς, δεν παράγει έννομα αποτελέσματα (Ε.Σ. Ζ΄ Κλ. 91, 304/2017, 67/2013, 91, 482/2012, 11, 186/2011). Εν πάση δε περιπτώσει, η τροποποίηση συμβατικών όρων θα κριθεί, εάν ανακύψει σχετικό ζήτημα κατά την εκτέλεση των συμβάσεων, υπό τη συνδρομή των προϋποθέσεων που ορίζουν οι σχετικές διατάξεις, καθώς και υπό την προϋπόθεση της προηγούμενης υποβολής της στον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου (Ε.Σ. Ζ΄ Κλ. 91/2017).

Πληρωμή τιμήματος αγοράς ακινήτου..:Με δεδομένα αυτά, το σχέδιο σύμβασης αγοραπωλησίας του οικοπέδου έπρεπε, ως εξ επαχθούς αιτίας προμήθεια ακινήτου πράγματος από δήμο, να υποβληθεί σε προληπτικό έλεγχο νομιμότητας από το Ελεγκτικό Συνέδριο. Σε κάθε περίπτωση, το Κλιμάκιο ελέγχοντας, έστω και εκ των υστέρων, τη διαδικασία που προηγήθηκε της αγοράς του ακινήτου (πρβλ. Ε.Σ. Πρ. Κλιμ. Προλ. Ελ. Δαπ. στο VII Τμ. 6/2018, 294, 212, 198/2017) κρίνει ότι η έκδοση της απόφασης ανάληψης υποχρέωσης μετά την υπογραφή του συμβολαίου μεταβίβασης του ακινήτου καθιστά την εντελλόμενη δαπάνη μη κανονική και τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα μη θεωρητέα.Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη ούτε κανονική και τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα δεν πρέπει να θεωρηθούν.

Καταβολή επιδόματος θέσης ευθύνης (..)Με δεδομένα αυτά ο ορισμός της ανωτέρω, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 6 παρ. 12 του ν. 1069/1980, ως της υπαλλήλου που θα ασκεί τα καθήκοντα του Γενικού Διευθυντή είναι νόμιμος, διότι συντρέχει στο πρόσωπό της η μοναδική απαιτούμενη από το νόμο προϋπόθεση, είναι δηλαδή η ανώτερη κατά βαθμό υπάλληλος που υπηρετεί στη Δ.Ε.Υ.Α.Τ.. Περαιτέρω, εφόσον η 229/13.8.2018 απόφαση του Δ.Σ. της Δ.Ε.Υ.Α.Τ. αναρτήθηκε στη ΔΙΑΥΓΕΙΑ στις 20.8.2018, δεν απέκτησε ισχύ πριν από την ημερομηνία αυτή και επομένως μη νομίμως εντέλλεται η σχετική δαπάνη για το διάστημα πριν από τις 20.8.2018.      

ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΕΙΣ – ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΕΙΣ – ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΝΙΣΧΥΣΕΙΣΜε τα δεδομένα αυτά, ο προς ον η ελεγχόμενη επιχορήγηση σύλλογος περιλαμβάνεται μεταξύ των δυνάμενων, βάσει του άρθρου 202 Κ.Δ.Κ., να επιχορηγηθούν φορέων. Τούτο, διότι η δράση που αναπτύσσεται από αυτόν, σύμφωνα με το καταστατικό του (πρβλ. Ε.Σ. Κ.Π.Ε.Δ. VII Τμ. 226, 128/2016, 127/2015), κατατείνει αφενός στην κοινωνική και πολιτιστική προσαρμογή και των μελών του και των παλιννοστούντων εν γένει και στην πνευματική ανάπτυξη των μελών του και αφετέρου στη μελέτη και επίλυση γενικώς προβλημάτων   της κοινωνίας της ....ς, στην ενημέρωση για τα δικαιώματα      των γυναικών και στην πνευματική σύνδεση των μελών του συλλόγου με την Ορθόδοξη Εκκλησία. Πρόκειται, επομένως, για σύλλογο πολιτιστικού χαρακτήρα, προορισμένο να συνεργάζεται και με άλλους παρεμφερείς συλλόγους και να οργανώνει εκδηλώσεις σχετικές με θέματα τεχνών και πολιτισμού εν γένει, συναυλίες, αγώνες, εκδρομές κ.λπ. που στοχεύουν και στην επαφή και λοιπών πολιτών με τα πολιτισμικά στοιχεία των παλιννοστούντων (πρβλ. Ε.Σ. Κ.Π.Ε.Δ. VII Τμ. 386/2016, 75/2015). Χαρακτήρα, άλλωστε τέτοιας εκδήλωσης είχε και  η εν προκειμένω χρηματοδοτηθείσα από τον ανωτέρω Δήμο, στην οποία είχαν προσκληθεί και τα παιδιά που φιλοξενούνται στο Παιδικό Χωριό SOS και επρόκειτο να συμμετάσχουν και μέλη δύο επιπλέον συλλόγων, ενώ δεν προκύπτει ότι επρόκειτο για εκδήλωση που στόχευε στην ικανοποίηση συγκεκριμένων,   μη πνευματικού - πολιτιστικού χαρακτήρα, συμφερόντων των μελών του συλλόγου, που θα καθιστούσαν μη νόμιμη την υπό κρίση δαπάνη (πρβλ. Ε.Σ. VII Τμ. Απόφ. 2187/2016, Πράξεις 155/2011, 347, 293, 140/2010, 235/2008, 395, 314, 108/2006, Κ.Π.Ε.Δ. VII Τμ. 127, 75/2015, 303, 224/2014), αλλά για εορταστικού και πολιτιστικού χαρακτήρα εκδήλωση, σχετική με την ανάπτυξη θρησκευτικού συναισθήματος και τη ενίσχυση των σχέσεων των μελών του συλλόγου με τα λοιπά μέλη της κοινωνίας. Συνεπώς, ο Δήμος ....ς είχε τη δυνατότητα να προβεί νομίμως στην ελεγχόμενη επιχορήγηση.

Προμήθεια ειδών καθαριότητας:..Με τα ανωτέρω δεδομένα, η 2019/0001/18.1.2019 σύμβαση, από την οποία απορρέει η ελεγχόμενη δαπάνη, έπρεπε να υποβληθεί για προληπτικό έλεγχο νομιμότητας στον Επίτροπο του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Νομό …, ως εκ του ύψους της προϋπολογισθείσας δαπάνης για τη συνολική προμήθεια που δημοπρατήθηκε με τον ίδιο διαγωνισμό, η οποία ανερχόταν σε 208.980,29 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α.. Όμως, από τον έλεγχο της διαδικασίας σύναψης της εν λόγω σύμβασης, όπως ανωτέρω εκτέθηκε, δεν διαπιστώνεται η συνδρομή κάποιας ουσιώδους πλημμέλειας διακωλυτικής της υπογραφής της. Συνεκτιμωμένου τούτου και εν όψει των περιστάσεων της υπόθεσης, κρίνεται ότι τα αρμόδια όργανα παρέλειψαν να υποβάλουν την σύμβαση αυτή στον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου όχι με πρόθεση καταστρατήγησης των σχετικών διατάξεων, αλλά από πλάνη, η οποία δεν πλήττει εκ του αποτελέσματος τις προϋποθέσεις νομιμότητας τις δαπάνης και, ως εκ τούτου, παρίσταται συγγνωστή (Ε.Σ. ΚΠΕΔ VII Τμ. 99/2018, 294, 212, 198, 25/2017). Συνεπώς, το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πρέπει να θεωρηθεί λόγω συνδρομής συγγνωστής πλάνης.