ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν συντρέχουν ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες και συνακόλουθα δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης, που υποβλήθηκε με το με αριθ. πρωτ. Ε.Σ. 284/4.1.2017 έγγραφο του Υπουργού Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής και του οποίου αντίγραφο τηρείται σε ηλεκτρονική μορφή στη Γραμματεία του παρόντος Κλιμακίου, με τις ακόλουθες επισημάνσεις: α) ο, προβλεπόμενος στο άρθρο 6ο εδάφιο γ΄ της σύμβασης, όρος περί ανάθεσης συμπληρωματικών εργασιών διέπεται από τις διατάξεις του άρθρου 25 παρ. 4 περ. α΄ του π.δ.60/2007 – το οποίο εξακολουθεί να εφαρμόζεται και μετά την έναρξη ισχύος του ν.4412/2016 (Α΄ 147/8.8.2016) επί συμπληρωματικών συμβάσεων, εφόσον η αρχική σύμβαση συνήφθη υπό το καθεστώς αυτού του π.δ. (βλ. Ε.Σ. Ε΄ Κλ. 433/2016) - και όχι από εκείνες των άρθρων 22 του π.δ.118/2007 και 2 παρ. 3 του ν.2286/1995 και, κατά τούτο, ο σχετικός όρος πρέπει να διορθωθεί. Εξάλλου, σε περίπτωση ενεργοποίησης αυτής της δυνατότητας, το σχέδιο της συμπληρωματικής σύμβασης πρέπει, ως παρακολούθημα της αρχικής, να υποβληθεί στον προσυμβατικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου (Ε.Σ. Ζ΄ Κλ. 25/2015), β) αναφορικά με τον, προβλεπόμενο στο άρθρο 8ο εδάφιο γ΄ της σύμβασης, όρο περί τροποποίησής της, επισημαίνεται ότι βάσει αυτού χωρεί μόνο η τροποποίηση επιμέρους συμβατικών όρων που δεν είναι ουσιώδεις και όχι η επαύξηση του φυσικού και οικονομικού της αντικειμένου, το δε ουσιώδες ή μη της τροποποίησης δύναται να κριθεί μόνο από το Κλιμάκιο κατά τη διενέργεια του προσυμβατικού ελέγχου της τροποποιητικής σύμβασης. Εξάλλου, επισημαίνεται ότι σε προσυμβατικό έλεγχο υπόκεινται και οι ουσιώδεις τροποποιήσεις όρων σύμβασης που έχει ελεγχθεί, ανεξάρτητα από το αν προκαλούν αύξηση του οικονομικού της αντικείμενου πέραν του κατώτατου χρηματικού ορίου υπαγωγής στον έλεγχο, δοθέντος ότι οι τροποποιητικές συμβάσεις δεν έχουν τον χαρακτήρα αυτ...λών συμβάσεων με ιδιαίτερο οικονομικό αντικείμενο, αλλά απ...λούν ένα ενιαίο σύνολο με την αρχική, στην οποία ενσωματώνονται και της οποίας οι ουσιώδεις μεταβολές απαιτείται να ελεγχθούν ως προς τη νομιμότητά τους (Ε.Σ. Ζ΄ Κλιμ. 41, 25/2015).

Καθαρισμός χώρων και επιφανειών...Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω και δεδομένου ότι δεν έχει ασκηθεί άλλη προδικαστική προσφυγή κατά της διακήρυξης και της απόφασης κατακύρωσης (βλ. το …..2019 έγγραφο του Διοικητή της Υ.Π.Α.), δεν διαπιστώνονται ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες που να κωλύουν την υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο, με το ….2019 έγγραφο σε ορθή επανάληψη (αρ. πρωτ. Ε.Σ. ….2019) έγγραφο του Διοικητή της Υ.Π.Α., σχεδίου σύμβασης, αντίγραφο του οποίου τηρείται ηλεκτρονικά στη Γραμματεία του παρόντος Κλιμακίου, υπό την επισήμανση ότι ο περιληφθείς στη διακήρυξη όρος (βλ. άρθρο 1 αυτής), ο οποίος δεν επαναλαμβάνεται στο υποβληθέν προς έλεγχο σχέδιο σύμβασης, περί δυνατότητας μονομερούς παράτασης της χρονικής διάρκειας αυτής έως έξι μήνες δεν είναι νόμιμος, αφού πέραν της αοριστίας του ως προς την προϋπολογιζόμενη δαπάνη για το χρονικό διάστημα της παράτασης, δεν έχει περιβληθεί των απαιτούμενων διατυπώσεων δημοσιότητας (πρβλ. Ζ΄ Κλ. πρ. 469/2018).

Υπηρεσία απομάκρυνσης αποβλήτων κατεδάφισης...Κατόπιν των ανωτέρω, και ενόψει της επιτακτικής και αδήριτης ανάγκης παροχής των εν λόγω υπηρεσιών, το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν συντρέχουν ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες και δεν κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου σύμβασης μεταξύ του Δήμου ... και του ... ..., για χρονικό διάστημα 12 μηνών από την υπογραφή της. Επισημαίνεται ότι η τροποποίηση συμβατικών όρων, συμπεριλαμβανομένης και της κατ’ άρθρο 217 παρ. 2 του ν.4412/2016 δυνατότητας επέκτασης της διάρκειας της σύμβασης μέχρι το 50% αυτής, θα κριθεί, εάν ανακύψει σχετικό ζήτημα κατά την εκτέλεση της σύμβασης, υπό τη συνδρομή των προϋποθέσεων που ορίζουν οι σχετικές διατάξεις, καθώς και υπό την προϋπόθεση της προηγούμενης υποβολής της στον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου (Ε.Σ. Ζ΄ Κλ. 91/2017).

ΠΡΟΣΥΜΒΑΤΙΚΟΣ-ΚΑΤΑΤΜΗΣΗ.(...) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με τη νομική σκέψη που παρατέθηκε, η υπό έλεγχο προμήθεια, συνολικής προϋπολογιζόμενης δαπάνης 36.698,00 ευρώ πλέον Φ.Π.Α., είναι διάφορη της αρχικής προμήθειας, συνολικής προϋπολογιζόμενης δαπάνης 1.275.198,86 ευρώ (συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α.), αφού για την πραγματοποίηση των προμηθειών αυτών δεν ακολουθήθηκε ενιαία διαδικασία, αλλά διεξήχθησαν ξεχωριστοί ανοικτοί διαγωνισμοί, βάσει διαφορετικών (τροποποιηθέντων) όρων και τεχνικών προδιαγραφών, με διαδικασίες που χαρακτηρίζονται από πραγματική και νομική αυτοτέλεια (Ε.Σ. ΣΤ΄ Κλ. 10/2016, 231, 90, 44/2015, 41/2008, 6/2006, 7, 6/2001, Ζ΄ Κλιμ. 88, 87, 86/2004). Συνεπώς, εφόσον η προϋπολογιζόμενη δαπάνη (προ Φ.Π.Α.) της νέας διακήρυξης, δυνάμει της οποίας έλαβε χώρα η σύμβαση επί της οποίας ερείδεται το υπό κρίση χρηματικό ένταλμα, είναι κατώτερη των 200.000 ευρώ, δεν υπέκειτο αυτή σε έλεγχο νομιμότητας από το Ελεγκτικό Συνέδριο, κατ’ άρθρο 36 του ν. 4129/2013 (βλ. Ε.Σ. ΣΤ΄ Κλ. 231/2015). Επομένως, ο λόγος διαφωνίας της Επιτρόπου πρέπει να απορριφθεί και το χρηματικό ένταλμα πρέπει να θεωρηθεί.

ΜΕΛΕΤΕΣ:Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το Κλιμάκιο δεν διαπιστώνει ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες στο πλαίσιο της ανωτέρω διαγωνιστικής διαδικασίας. Ως εκ τούτου, κρίνει ότι δεν συντρέχει νόμιμος λόγος που να κωλύει την υπογραφή του υποβληθέντος, με το 2832.8/1247/17 έγγραφο του Υπουργού Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, σχεδίου σύμβασης μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου και της εταιρείας «….», για την ανάθεση υπηρεσιών μελέτης και ανάπτυξης Εθνικής Ενιαίας Ναυτιλιακής Θυρίδας για λογαριασμό του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, αντίγραφο του οποίου τηρείται σε ηλεκτρονική μορφή στη Γραμματεία του Κλιμακίου. Τέλος, επισημαίνεται ότι η νομιμότητα οποιασδήποτε τροποποίησης συμβατικού όρου σε εκτέλεση του άρθρου 10 του σχεδίου σύμβασης, σύμφωνα με το οποίο: «Επιτρέπεται η τροποποίηση όρων της παρούσης σύμφωνα με την παρ. 4 του άρθρου 24 του Π.Δ. 118/2007 όταν αυτό κρίνεται αναγκαίο και ύστερα από γνωμοδότηση των αρμοδίων επιτροπών», τελεί υπό την προϋπόθεση της προηγούμενης υποβολής της στον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου (βλ. Ε.Σ. VI Τμ. 4424/2013, 2440/2012, Ζ΄ Κλ. 221, 62/2016, 151, 131/2014).

Κατάρτιση δασικών χαρτών...Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, δεν διαπιστώνονται ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες στην ελεγχόμενη διαγωνιστική διαδικασία και επομένως δεν συντρέχει νόμιμος λόγος που να κωλύει την υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου σύμβασης, αντίγραφο του οποίου τηρείται σε ηλεκτρονική μορφή στη Γραμματεία του Κλιμακίου, υπό τον όρο να απαλειφθεί, ως αόριστη, η πρόβλεψη του άρθρου 8.3 του σχεδίου σύμβασης περί της δυνατότητας αύξησης της συμβατικής αμοιβής του αναδόχου στις περιπτώσεις που συντρέξουν οι κατά νόμον προϋποθέσεις, καθόσον αφενός δεν προσδιορίζονται με σαφήνεια οι όροι ενεργοποίησής της, αφετέρου δεν τίθεται οποιοδήποτε ποσοτικό όριο της αύξησης αυτής. Επισημαίνεται, ωστόσο, ότι σε κάθε περίπτωση η τροποποίηση συμβατικών όρων είτε αυτές συνεπάγονται μικρής έκτασης αλλαγές στα συμφωνημένα παραδοτέα είτε ενεργοποιούνται κατ’ εφαρμογή των άρθρων 132 και 186 του ν.4412/2016, όπως προβλέπεται στο άρθρο 16 του σχεδίου σύμβασης, θα κριθεί, εάν ανακύψει σχετικό ζήτημα κατά την εκτέλεση της σύμβασης, υπό τη συνδρομή των προϋποθέσεων που ορίζουν οι σχετικές διατάξεις, καθώς και υπό την προϋπόθεση της προηγούμενης υποβολής της στον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου (Ε.Σ. Ζ΄ Κλ. 191, 6/2018, 365, 91/2017, 125, 105/2016).

Νομιμότητα του σχεδίου δανειακής σύμβασης μεταξύ του Δήμου ... και του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων, για την αναχρηματοδότηση ήδη συναφθέντων μεταξύ των ανωτέρω φορέων δανείων(...)Με τα δεδομένα αυτά το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο, με το 3677/24.4.2017 έγγραφο του Δημάρχου ... (αριθ. πρωτ. Ε.Σ. 25578/26.4.2017), σχεδίου δανειακής σύμβασης, αντίγραφο του οποίου τηρείται σε ηλεκτρονική μορφή στη Γραμματεία του Κλιμακίου. Επισημαίνεται, όμως, ότι ο προαναφερθείς όρος 7β του ήδη ελεγχόμενου σχεδίου δανειακής σύμβασης δεν έχει την έννοια ότι προς εξασφάλιση - εξυπηρέτηση του δανείου εκχωρείται κάποιο έσοδο του Δήμου ..., πέραν των αναφερομένων στον όρο 7α του σχεδίου, ήτοι πέραν του συνόλου των δυναμένων να εκχωρηθούν με βάση τις διατάξεις της παρ. 5 του άρθρου 176 του ισχύοντος Κ.Δ.Κ. εσόδων του Δήμου (βλ. σχετικά Ε.Σ. VI Τμ. 15/2017, Ζ΄ Κλ. 100, 38/2017), αλλά ότι οι απαιτήσεις του Τ.Π.Δ. από την ελεγχόμενη σύμβαση ικανοποιούνται από τα εκχωρούμενα έσοδα του Δήμου ... προνομιακώς έναντι τρίτων με βάση το χρόνο σύναψης των αναχρηματοδοτούμενων δανειακών συμβάσεων, στο βαθμό που τα ίδια έσοδα είχαν εκχωρηθεί για την εξυπηρέτηση των εν λόγω (παλαιών) δανείων (βλ. Ζ΄ Κλ. 95, 96/2017).

ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ(...)Με δεδομένα αυτά, και λαμβανομένης περαιτέρω υπόψη της Δ1/Β/6922/1564/31.3.2017 βεβαίωσης του Διοικητή της Υ.Π.Α. ότι κατά της ως άνω διαδικασίας δεν εκκρεμούν άλλες ενστάσεις ή ένδικα βοηθήματα, το Κλιμάκιο κρίνει ότι:Α. Δεν κωλύεται η υπογραφή των σχεδίων σύμβασης μεταξύ: 1. του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών και της εταιρείας «....» με αντικείμενο την αποκλειστική εκμετάλλευση των αεροπορικών γραμμών: «... ..», «.. ...» και «..... .», που υποβλήθηκαν με το με αριθ. πρωτ. Ε.Σ. 15803/13.3.2017 έγγραφο του Διοικητή της Υ.Π.Α. και των οποίων αντίγραφο τηρείται σε ηλεκτρονική μορφή στη Γραμματεία του παρόντος Κλιμακίου, υπό τις ακόλουθες επισημάνσεις: α) αναφορικά με τον προβλεπόμενο στο άρθρο 4 παρ. 3 του σχεδίου σύμβασης όρο, που προβλέπει ότι το ανώτατο ύψος του δυνάμενου να καταβληθεί οικονομικού αντισταθμίσματος μπορεί να αναθεωρηθεί από τον πρώτο συμβαλλόμενο (Υπουργό Υποδομών και Μεταφορών) μόνο σε περίπτωση απρόοπτης μεταβολής των συνθηκών εκμετάλλευσης, επισημαίνεται ότι βάσει αυτού χωρεί μόνον η μείωση και όχι η αύξηση του συνομολογηθέντος ανώτατου οικονομικού αντισταθμίσματος και β) αναφορικά με τον προβλεπόμενο στο άρθρο 11 παρ. 2 του σχεδίου σύμβασης όρο, που προβλέπει τη δυνατότητα τροποποίησης της σύμβασης, επισημαίνεται ότι βάσει αυτού χωρεί μόνο η τροποποίηση επιμέρους συμβατικών όρων που δεν είναι ουσιώδεις και όχι η επαύξηση του φυσικού και οικονομικού της αντικειμένου. Τέλος, επισημαίνεται ότι σε προσυμβατικό έλεγχο υπόκεινται και οι ουσιώδεις τροποποιήσεις όρων σύμβασης που έχει ελεγχθεί, ανεξάρτητα από το αν προκαλούν αύξηση του οικονομικού της αντικείμενου πέραν του κατώτατου χρηματικού ορίου υπαγωγής στον έλεγχο, δοθέντος ότι οι τροποποιητικές συμβάσεις δεν έχουν τον χαρακτήρα αυτοτελών συμβάσεων με ιδιαίτερο οικονομικό αντικείμενο, αλλά αποτελούν ένα ενιαίο σύνολο με την αρχική, στην οποία ενσωματώνονται και της οποίας οι ουσιώδεις μεταβολές απαιτείται να ελεγχθούν ως προς τη νομιμότητά τους (Ε.Σ. Ζ΄ Κλ. 289/2016, 41/2015). Το δε ουσιώδες ή μη της τροποποίησης όρων σύμβασης εναπόκειται στην κρίση του ελέγχοντος την τροποποιητική σύμβαση Κλιμακίου.Β. Πρέπει να αναβληθεί η έκδοση οριστικής πράξης, όσον αφορά στην υπογραφή του σχεδίου σύμβασης μεταξύ του ανωτέρω Υπουργού και της εταιρείας «....», με αντικείμενο την αποκλειστική εκμετάλλευση της αεροπορικής γραμμής «......», προκειμένου να προσκομισθεί από το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, που θα εκδοθεί επί της προαναφερθείσας αίτησης ασφαλιστικών μέτρων (Α.Β.Δ. 82/13.4.2017) της εταιρείας «....» (βλ. Ε.Σ. Ολ. Πρακτ. 16ης Γεν. Συν./ 19.12.2012 Θέμα Γ΄).

Συμπληρωματική σύμβαση έργου:..τα δεδομένα αυτά, η επίμαχη δαπάνη είναι νόμιμη, καθόσον η ανωτέρω 1η συμπληρωματική σύμβαση του έργου αποτελεί τροποποίηση της αρχικώς συναφθείσας μεταξύ του … και της παραπάνω εργοληπτικής επιχείρησης σύμβασης νομίμως συναφθείσα, σύμφωνα με τις διατάξεις των παρ. 2 και 4 του άρθρου 132 του ν. 4412/2016. Και τούτο, διότι η αξία της εν λόγω τροποποίησης ανέρχεται σε 14.442,17 ευρώ, χωρίς ΦΠΑ, και, ως εκ τούτου, είναι κατώτερη των σωρευτικώς τιθέμενων ορίων του άρθρου 5 του ν.4412/2016 και του 15% της αξίας της αρχικής σύμβασης (αρχική συμβατική δαπάνη, χωρίς ΦΠΑ, 149.974,94 Χ 15% = 22.496,10 ευρώ), ενώ δεν μεταβάλλει και τη συνολική φύση της αρχικής σύμβασης, καθόσον οι περιλαμβανόμενες στην ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση εργασίες, οι οποίες λαμβάνουν χώρα στον τόπο εκτέλεσης των αρχικών εργασιών, εμπίπτουν στο αντικείμενο του αρχικού έργου και δεν μπορούν να διαχωριστούν από αυτό, διότι η διενέργειά τους συνιστά προϋπόθεση για την εξέλιξη και την περάτωσή του (βλ. ενδεικτ. Ε.Σ. Ε΄ Κλ.151, 300/2019, 168, 422, 481, 658/2018 κ.ά., πρβλ. Ε.Σ. VI Τμ. 449/2018, Ζ΄ Κλ. 349/2017).Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πρέπει να θεωρηθεί.

ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΟΧΗΜΑΤΩΝ (...)Κατόπιν των ανωτέρω και λαμβανομένου, περαιτέρω, υπόψη ότι κατά των πράξεων της ελεγχόμενης διαγωνιστικής διαδικασίας και της κατακυρωτικής απόφασης δεν εκκρεμούν ενστάσεις, διοικητικές ή  προδικαστικές προσφυγές, αίτηση ασφαλιστικών μέτρων ή άλλο ένδικο βοήθημα ή μέσο, όπως τούτο βεβαιώνεται με το 485/18.1.2017 έγγραφο του Γενικού Γραμματέα του ....., το Κλιμάκιο δεν διαπιστώνει ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες στα ελεγχόμενα σχέδια συμφωνίας – πλαίσιο για τη «Συντήρηση και επισκευή κινητού εξοπλισμού .....» και στην προηγηθείσα διαδικασία ανάδειξης αναδόχου. Ως εκ τούτου, δεν κωλύεται η υπογραφή των υποβληθέντων, με το 446/18.1.2017 έγγραφο του Γενικού Γραμματέα του ..... (αριθ. πρωτ. Ε.Σ. 2857/18.1.2017), δύο σχεδίων σύμβασης, αντίγραφα των οποίων τηρούνται σε ηλεκτρονική μορφή στη Γραμματεία του Κλιμακίου αυτού. Επισημαίνεται, όμως, ότι οι δυνατότητες περί παράτασης της διάρκειας της σύμβασης, επαύξησης του συμβατικού αντικειμένου, ανάθεσης συμπληρωματικών εργασιών, υποκατάστασης αναδόχου και λοιπών τροποποιήσεων της σύμβασης, που προβλέπονται στο άρθρο 4 των σχεδίων σύμβασης, θα κριθούν ως προς τη νομιμότητά τους κατά την ενεργοποίησή τους διά της υποβολής σχετικού σχεδίου σύμβασης στον προσυμβατικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου.