ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ: Αίτηση αναθεώρηση της 2245/2017 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου με την απόφαση αυτή απορρίφθηκε η αίτηση ανάκλησης του ως άνω Δήμου κατά της 12/2017 πράξης της  Επιτρόπου της 2ης Υπηρεσίας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου(...)Με τα δεδομένα αυτά το Τμήμα κρίνει ότι συντρέχουν εν προκειμένω απρόβλεπτες περιστάσεις, οι οποίες καθιστούν αναγκαία την υπογραφή της κρινόμενης συμπληρωματικής σύμβασης, καθώς κατά τη μελέτη του έργου έπρεπε μεν να ληφθούν υπόψη οι ιδιαίτερες κλιματολογικές συνθήκες της περιοχής, δεν ήταν δυνατόν, όμως, να προβλεφθούν οι επισυμβάσες επαναλαμβανόμενες απεργίες των μηχανικών και εργοληπτών, οι οποίες δεν επέτρεψαν την εγκατάσταση αναδόχου στο έργο πριν τις 28.11.2016. Το γεγονός δε αυτό συνιστά απρόβλεπτη περίσταση, εξαιτίας της οποίας, το έργο, ενώ ήταν ημιτελές, παρέμεινε χωρίς να εκτελούνται εργασίες, εκτεθειμένο στις ιδιαίτερες κλιματολογικές συνθήκες της περιοχής μέχρι την εγκατάσταση της αναδόχου, ήτοι δυόμισυ χρόνια μετά την περαίωση των εργασιών της αρχικής εργολαβίας (14.5.2014). Ενδεικτικό της έκτασης των φθορών, που προκλήθηκαν κατά το ανωτέρω χρονικό διάστημα στο κτίριο, όπως αναφέρεται στην από 3.5.2017 τεχνική έκθεση, είναι ότι σύμφωνα με τις μετρήσεις, που έγιναν για χρονικό διάστημα τριάντα ημερών, μετά την εγκατάσταση της αναδόχου στις 28.11.2016, κατά τη διάρκεια των οποίων κατεγράφησαν συνεχείς και έντονες βροχοπτώσεις στην περιοχή με την υγρασία να κυμαίνεται σε ποσοστά από 90% έως 100%, παρατηρήθηκε επιβάρυνση των φαινομένων τόσο της οξείδωσης των σκυροδεμάτων όσο και των ρηγματώσεων στα επιχρίσματα. Επομένως, το VI Τμήμα που έκρινε αντιθέτως έσφαλε ως προς την εκτίμηση των πραγματικών περιστατικών που στοιχειοθετούν απρόβλεπτες περιστάσεις. Ομοίως, εσφαλμένη είναι η παραδοχή της προσβαλλομένης ότι η ανάδοχος όφειλε να φροντίσει για τη φύλαξη του έργου ώστε να αποφευχθούν οι βανδαλισμοί και οι κλοπές στο σύστημα πυρόσβεσης, εφόσον, συνεπεία των ως άνω προαναφερθεισών απρόβλεπτων περιστάσεων, δεν κατέστη δυνατό να εγκατασταθεί στο έργο πριν τις 28.11.2016, τα γεγονότα δε αυτά είχαν ήδη επισυμβεί πριν την εγκατάστασή της σε αυτό, καθώς, όπως αναφέρεται στην τεχνική έκθεση της αναδόχου, που επισυνάπτεται στο πρωτόκολλο παράδοσης-παραλαβής, το έργο παρελήφθη με ελλείψεις του δικτύου των σωλήνων πυρόσβεσης και χωρίς την  πυροσβεστική φωλιά έναντι του κυλικείου. Κατ’ ακολουθία αυτών, που προηγουμένως έγιναν δεκτά, η κρινόμενη αίτηση πρέπει να γίνει δεκτή και να αναθεωρηθεί η προσβαλλόμενη απόφαση του VI Τμήματος( 2245/2017 ), ακολούθως δε πρέπει να ανακληθεί η 12/2017 πράξη της Επιτρόπου της 2ης Υπηρεσίας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ. ζητείται η ανάκληση της 10/2017 Πράξης του Αναπληρωτή Επιτρόπου της Υπηρεσίας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Νομό ..., με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Συντήρηση προσήνεμου μώλου λιμένα ...», Με την προσβαλλομένη Πράξη κρίθηκε ότι δεν συντρέχουν οι προβλεπόμενες στο νόμο προϋποθέσεις για τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης με τον ανάδοχο της αρχικής σύμβασης, καθόσον από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτουν απρόβλεπτες περιστάσεις, αλλά αντιθέτως πλημμελή σύνταξη της αρχικής μελέτης.(..) Με τα δεδομένα αυτά, το Τμήμα κρίνει, ότι στην προκειμένη περίπτωση συντρέχουν οι προϋποθέσεις σύναψης της επίμαχης συμπληρωματικής σύμβασης. Και τούτο, διότι η ανάγκη εκτέλεσης των επίμαχων εργασιών ανέκυψε, από απρόβλεπτες περιστάσεις..Ως συνέπεια της σπηλαίωσης επήλθε η καθίζηση που κατέστησε αναγκαίες τις εργασίες της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης.(..)VII. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση πρέπει να γίνει, δεκτή, να ανακληθεί η προσβαλλόμενη Πράξη και, ... να υπογραφεί η οικεία σύμβαση.Ανακαλεί την 10/2017 πράξη του Αναπληρωτή Επιτρόπου της Υπηρεσίας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο νομό ...

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Επιδιώκεται η ανάκληση της 361/2017 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου(..)Τέλος, ως προς τις εργασίες για την κατασκευή εμφανών επιφανειών (φαλτσογωνιών) στα τοιχία των περιφράξεων των αυλών των κατοικιών και των δύο οικισμών, οι αιτούντες υποστηρίζουν ομοίως ότι οφείλονται σε έκτακτες και απρόβλεπτες περιστάσεις, τις οποίες εντούτοις επικαλούνται αορίστως και αναποδείκτως. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη τις συνθήκες τέλεσης του έργου (μακρά διάρκεια κατασκευής, ολοκλήρωση από διαφορετικό αναθέτοντα φορέα μετά την κατάργηση του αρχικού, επιγενόμενες παρεμβάσεις στο σχεδιασμό του έργου από τρίτους φορείς κλπ), σε συνδυασμό με το γεγονός ότι οι κρίσιμες εργασίες είναι αναγκαίες για την έντεχνη ολοκλήρωση του έργου, δεδομένων των αυξημένων διαβρώσεων που προκαλούνται στα τοιχία των περιφράξεων του οικισμού από τις κλιματικές συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή κατασκευής του, το Τμήμα κρίνει ότι η αναθέτουσα αρχή προέβη στην ανάθεση των κρίσιμων εργασιών με συμπληρωματική σύμβαση, χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των οικείων διατάξεων.Κατ’ ακολουθίαν, οι κρινόμενες αιτήσεις ανάκλησης πρέπει να γίνουν δεκτές και να ανακληθεί η προσβαλλόμενη Πράξη, κατά το μέρος που κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης.Ανακαλεί την 361/2017 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, κατά το μέρος που έκρινε ότι οι αναφερόμενες στο σκεπτικό εργασίες δεν επιτρέπεται να ανατεθούν με συμπληρωματική σύμβαση.

Αποπεράτωση αποχέτευσης -συμπληρωματική σύμβαση...Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην τρίτη σκέψη (ΙΙΙ), το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι ως άνω εργασίες που αποτελούν το αντικείμενο της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης, δεν αποδεικνύεται από τον αναθέτοντα φορέα ότι οφείλονται σε απρόβλεπτες περιστάσεις κατά την τεχνική εκτέλεση του έργου, δηλαδή σε αιφνίδια πραγματικά περιστατικά, που αντικειμενικά, κατά τους κανόνες της ανθρώπινης εμπειρίας και λογικής, δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθούν κατά τη σύνταξη της αρχικής μελέτης δημοπράτησης του έργου. Τέτοιες δε απρόβλεπτες περιστάσεις δεν συνιστούν σε καμιά περίπτωση οι επισημάνσεις της αναδόχου, αναφορικά με ορισμένα κατασκευαστικά ζητήματα, καθόσον από κανένα στοιχείο του φακέλου δεν προκύπτει ο λόγος για τον οποίο δεν κατέστη δυνατή η πρόβλεψή τους στο στάδιο σύνταξης της ανωτέρω αρχικής μελέτης. Ούτε εξάλλου η αόριστη αναφορά στην αιτιολογική έκθεση του 4ου Α.Π.Ε., ότι οι επιβαλλόμενες εργασίες κατέστησαν αναγκαίες λόγω των ανωτέρω απροβλέπτων περιστάσεων, αρκεί για να αποδείξει ότι οι εργασίες αυτές δεν οφείλονται σε αστοχίες και παραλείψεις ή σφάλματα της αρχικής μελέτης, ενόψει και του ότι σε κανέναν από τους προεγκριθέντες Α.Π.Ε., στους οποίους συμπεριλήφθηκαν ομοειδείς εργασίες, γίνεται αναφορά σε τέτοια αιφνίδια περιστατικά, ενώ στο 39/10.7.2009 έγγραφο του κυρίου του έργου ρητώς αναφέρεται ότι οι επιπλέον εργασίες οφείλονται σε αδυναμίες της αρχικής μελέτης δημοπράτησης του επίμαχου έργου. Και ναι μεν, αναφορικά τουλάχιστον με τις εργασίες αποκατάστασης βλαβών σε υφιστάμενα δίκτυα κοινής ωφέλειας, δεν παρίσταται εφικτός ο ακριβής εντοπισμός τους εκ των προτέρων, πλην στην οικεία αιτιολογική έκθεση δεν παρατίθεται καμία ειδικότερη αιτιολογία ως προς το γιατί δεν μπορούσε να προβλεφθεί εξ αρχής και να ληφθεί υπόψη η έλλειψη χαρτογράφησης των δικτύων αυτών και, ως εκ τούτου, η ενδεχόμενη πρόκληση ζημιών από τις εργασίες της αναδόχου, γεγονός που ανάγεται στο χρόνο σύνταξης της αρχικής μελέτης και θα συνεπαγόταν και την πρόβλεψη ενός αντίστοιχου κονδυλίου στον προϋπολογισμό του αρχικού έργου. Εξάλλου, σε κάθε περίπτωση, απαιτείται να συντρέχουν σωρευτικά οι προβλεπόμενες από το νόμο προϋποθέσεις για την κατάρτιση συμπληρωματικής σύμβασης εργασιών και δεν αρκεί η συνδρομή κάποιας μόνο από αυτές, όπως το ότι οι εργασίες που αποτελούν το αντικείμενο της συμπληρωματικής σύμβασης δεν μπορούν, τεχνικά ή οικονομικά, να διαχωριστούν από την αρχική σύμβαση χωρίς να δημιουργήσουν μείζονα προβλήματα για την αναθέτουσα αρχή, ούτε ασκεί εν προκειμένω επιρροή το γεγονός της χρηματοδότησης του αρχικού έργου από κοινοτικούς πόρους.

Συμπληρωματική σύμβαση κατασκευής κολυμβητηρίου. Έργασίες που αφορούν στην κατασκευή της πισίνας εκμάθησης και οι λοιπές εργασίες κατασκευής της πισίνας εκμάθησης και των συνοδών χώρων λειτουργίας της, αποτελούν μεταβολή του φυσικού και τεχνικού αντικειμένου του έργου, που δεν αποτέλεσε τη βάση της διαδικασίας ανάδειξης του αναδόχου. Εργασίες που αποσκοπούν στη βελτίωση της ποιότητας του έργου δεν μπορούν νομίμως να αποτελέσουν αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης. Εργασίες, και υπό την εκδοχή ότι προέκυψαν εξαιτίας της εφαρμογής κανόνων και απαιτήσεων, οι οποίοι καθιερώθηκαν ως υποχρεωτικοί μετά την ανάθεση του έργου, κάτι που ωστόσο δεν αποδεικνύεται από την αναθέτουσα αρχή, όφειλαν να έχουν καλυφθεί αποκλειστικά από το κονδύλιο των απροβλέπτων. Από το κονδύλιο των απροβλέπτων όφειλαν επίσης να έχουν καλυφθεί οι εργασίες που αφορούν στην εφαρμογή της οριστικής μελέτης. Με την 3086/2010 απόφαση του VI Τμήματος ανακλήθηκε η προμνησθείσα πράξη του Κλιμακίου, καθόσον κρίθηκε ότι οι εργασίες της συμπληρωματικής σύμβασης κατασκευής κολυμβητηρίου οφείλονται σε απρόβλεπτες περιστάσεις, δεδομένου ότι η εκτέλεση αυτών επιβλήθη¬κε από τρίτους εμπλεκόμενους φορείς (Γενική Γραμματεία Αθλητισμού, Πυροσβεστική Υπηρεσία κλπ) ή από μεταγενέστερες νομοθετικές διατάξεις

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ:Κωλύεται η υπογραφή της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης εργασιών του έργου «Κατασκευή βρεφονηπιακού σταθμού Δημοτικού Διαμερίσματος Δήμου … (αίθουσα πολλαπλών χρήσεων & βοηθητικών χώρων υπόγειο)», συμβατικού ποσού 161.900,24 ευρώ (συμπεριλαμβανομένου του Φ.Π.Α.), διότι οι περιστάσεις που επικαλείται ο Δήμος για την εκτέλεση των επίμαχων εργασιών δεν είναι απρόβλεπτες και, ως εκ τούτου, δεν δύνανται να δικαιολογήσουν τη σύναψη της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης με τον ανάδοχο του αρχικού έργου. Οι εργασίες της ελεγχόμενης σύμβασης, οι οποίες οφείλονται στη διαπίστωση ότι οι συμβατικές ποσότητες υπολείπονται των πραγματικά απαιτούμενων, δεν υπαγορεύθηκαν από τη συνδρομή αιφνίδιων πραγματικών γεγονότων, τα οποία αντικειμενικά δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθούν και κατά συνέπεια, η ανάγκη εκτέλεσης των ως άνω εργασιών της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης οφείλεται σε αστοχία της μελέτης, η οποία θα είχε αποφευχθεί, εάν είχε καταβληθεί η δέουσα επιμέλεια κατά την εκπόνηση αυτής και όχι στη συνδρομή περιστάσεων που δεν μπορούσαν να προβλεφθούν, Επομένως οι σχετικές δαπάνες μπορούν να καλυφθούν μόνο από το κονδύλιο των απροβλέπτων της αρχικής σύμβασης.

Κατασκευή δαπέδων μαζικής στάθμευσης αεροσκαφών - συμπληρωματική σύμβαση.ζητείται, παραδεκτώς, η ανάκληση της 357/2012 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Υπό τα ανωτέρω δεδομένα και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν (βλ. ανωτέρω σκέψη 5), ο ως άνω πρώτος λόγος ανάκλησης της προσβαλλόμενης πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος. Τούτο διότι η σύναψη της επίμαχης 2ης συμπληρωματικής σύμβασης δεν είναι νόμιμη, καθόσον, κατά παράβαση των μνημονευθεισών (ανωτέρω σκέψη 4) διατάξεων των άρθρων 28 παρ. 3 περ. ε΄ και 57 παρ. 1 του ν.3669/2008, η αναθέτουσα αρχή δεν απέδειξε ότι οι συμπληρωματικές εργασίες που αποτελούν το αντικείμενό της (θαλάσσια μεταφορά αδρανών υλικών) κατέστησαν αναγκαίες λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων κατά την εκτέλεση της αρχικής σύμβασης του έργου. Ειδικότερα, δεν γίνεται επίκληση ούτε αποδεικνύονται απρόβλεπτες περιστάσεις, οι οποίες συνέβησαν μετά το χρόνο κατάρτισης της αμέσως προηγούμενης 1ης συμπληρωματικής σύμβασης και δικαιολογούν την κατάρτιση νέας συμπληρωματικής σύμβασης με το ίδιο αντικείμενο. Περαιτέρω, ως προς την ανάγκη προμήθειας και θαλάσσιας μεταφοράς των αδρανών υλικών, δεν προβάλλονται λόγοι που να αιτιολογούν τη μη δυνατότητα πρόβλεψής της κατά το χρόνο σύναψης της 1ης συμπληρωματική σύμβαση και τη μη προμήθεια, με την πρώτη αυτή συμπληρωματική σύμβαση, όλων των απαραίτητων αδρανών υλικών, καθόσον στην οικεία αιτιολογική έκθεσή της αναφέρονταν δια μακρών η αλληλογραφία τόσο με το Επαρχείο Θήρας όσο και με τα τρία λατομεία του νησιού, ώστε να αιτιολογηθεί το απρόβλεπτο της αδυναμίας εξεύρεσης αδρανών υλικών που θα χρησιμοποιούνταν για την κατασκευή των ασφαλτικών υλικών της οδοποιίας, των ερεισμάτων και των σκυροδεμάτων. Εξάλλου, και υπό την εκδοχή ότι για τη σύναψη της ως άνω 2ης συμπληρωματικής σύμβασης υπονοούνται ως απρόβλεπτες οι δαπάνες θαλάσσιας μεταφοράς των αναγκαίων αδρανών υλικών για τις εργασίες κατασκευής του σταθεροποιημένου επιχώματος από τόφφο ενισχυμένο με τσιμέντο σε ποσοστό 5% (αντί του αρχικώς προβλεφθέντος ποσοστού 2%), οι εργασίες αυτές αποτέλεσαν αντικείμενο κρίσης της 407/2011 πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, η οποία έκρινε ότι δεν στοιχειοθετούν απρόβλεπτη περίσταση και η οποία κατέστη οριστική μετά την απόρριψη των ασκηθεισών κατ' αυτής αιτήσεων ανάκλησης και αναθεώρησης (βλ. ανωτέρω σκέψη 8). Επομένως, το Κλιμάκιο, με την προσβαλλόμενη πράξη, τα ίδια κρίνοντας ορθώς εφάρμοσε τις κρίσιμες (βλ. ανωτέρω σκέψη 4) διατάξεις των άρθρων 28 παρ. 3 περ. ε΄ και 57 παρ. 1 του ν.3669/2008.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ-ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ:..η αιτούσα εταιρεία ζητεί την αναθεώρηση της 3373/2014 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου.Με την απόφαση αυτή απορρίφθηκαν η αίτηση ανάκλησης κατά της 328/2014 πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω (σκέψη 3.Β.) ορθώς κρίθηκε με την προσβαλλόμενη απόφαση ότι για τη νόμιμη σύναψη της 2ης συμπληρωματικής σύμβασης απαιτείτο να αποδείξει η αναθέτουσα αρχή εκτός από τη συνδρομή των προϋποθέσεων του άρθρου 56 του Κώδικα Δημοσίων Έργων και τη συνδρομή απρόβλεπτης περίστασης που συνιστά απαραίτητη προϋπόθεση κατά το άρθρο 125 του ίδιου Κώδικα (που εφαρμόζεται για τις υπαγόμενες στο πεδίο εφαρμογής του κοινοτικού δικαίου συμβάσεις) για την σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης.Εξάλλου, ως προς την κρίση της προσβαλλόμενης απόφασης ότι η ελεγχόμενη 2η συμπληρωματική σύμβαση είναι μη νόμιμη για το λόγο ότι οι επικαλούμενες για τη σύναψή της απρόβλεπτες περιστάσεις ανάγονται στο χρόνο κατάρτισης της προηγούμενης συμπληρωματικής σύμβασης, προβάλλεται με την υπό κρίση αίτηση ότι οι εργασίες της 2ης συμπληρωματικής σύμβασης δεν ήταν δυνατόν να συμπεριληφθούν στην 1η συμπληρωματική σύμβαση, διότι αυτές εκτελέστηκαν βάσει της από 6.4.2012 5ης εντολής επειγουσών εργασιών και προέκυψαν μετά την υποβολή προς έγκριση στο Ελεγκτικό Συνέδριο της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης εργασιών και ενώ εκκρεμούσε η διαδικασία έγκρισής της.(..)Κατ’ ακολουθία αυτών που προηγουμένως έγιναν δεκτά, η κρινόμενη αίτηση πρέπει να απορριφθεί .

Διαγωνισμός μεταξύ περιορισμένου αριθμού εργοληπτικών επιχειρήσεων Η επιλεγείσα εξαιρετική διαδικασία ανάθεσης μεταξύ περιορισμένου αριθμού εργοληπτικών επιχειρήσεων για την κατασκευή του ελεγχόμενου έργου είναι μη νόμιμη, καθόσον αυτή δεν διενεργήθηκε σε απόλυτη χρονική εγγύτητα προς το χρόνο κατά τον οποίο ο Δήμος έλαβε γνώση των προβλημάτων που δημιουργήθηκαν και επέβαλαν την εκτέλεση του έργου για την αποτροπή της επέλευσης σοβαρού κινδύνου για την υγεία των δημοτών, αλλά σε ικανή χρονική απόσταση από αυτόν, κατά τη διάρκεια του οποίου θα μπορούσε να ενεργοποιηθεί και να ολοκληρωθεί η κύρια διαδικασία επιλογής της ανοικτής διαδικασίας, για την προσφυγή στην οποία, η μόνη χρονική επιβάρυνση θα ήταν η δεκαπενθήμερη προθεσμία, που τάσσεται από το νόμο για την τήρηση των διατυπώσεων δημοσιότητας προ της διενέργειας ανοικτού διαγωνισμού (βλ. άρθ. 15 παρ.7 του ν. 3669/2008). Πέραν τούτου και κατά τη μετέπειτα διαδικασία παρήλθαν ικανά χρονικά διαστήματα και καθυστερήσεις, που διέρρευσαν άπρακτα κατά τρόπο που δε συμβαδίζει με την επικαλούμενη ύπαρξη «άμεσου επαπειλούμενου κινδύνου για την υγεία των δημοτών» Η μελέτη της υπηρεσίας, η οποία εκπονήθηκε το Δεκέμβριο 1991 και έχει θεωρηθεί το 1993 έχει καταστεί κατά την κρίση του Κλιμακίου ανεπίκαιρη και θα έπρεπε να έχει διενεργηθεί επικαιροποίηση της, δεδομένου ότι από την εκπόνηση της (1991) μέχρι τη διεξαγωγή της ελεγχόμενης διαδικασίας δημοπράτησης (2010), έχει παρέλθει σημαντικά μεγάλο χρονικό διάστημα, κατά το οποίο έχουν ενδεχομένως επέλθει αλλαγές που μπορεί να επηρεάσουν την εφαρμοσιμότητα της. Αλλωστε, το γεγονός ότι δεν έχουν μεταβληθεί οι πληθυσμιακές συνθήκες, που έχουν προβλεφθεί στη μελέτη αυτή δεν αποδεικνύει άνευ άλλου τινός, ότι δεν απαιτείται επικαιροποίηση της, δεδομένου ότι για τη σύνταξη μιας μελέτης λαμβάνονται υπόψη όχι μόνο οι πληθυσμιακές συνθήκες μιας περιοχής, αλλά και οι οικονομικές, κοινωνικές, περιβαλλοντικές κ.λ.π. συνθήκες, καθώς και το ισχύον νομοθετικό καθεστώς.

Ως απρόβλεπτες περιστάσεις νοούνται εκείνα τα πραγματικά γεγονότα που, παρά το ότι κατά την εκπόνηση της μελέτης του έργου καταβλήθηκε η ενδεδειγμένη επιμέλεια και προσοχή, αντικειμενικώς δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθούν, σύμφωνα με τους κανόνες της ανθρώπινης εμπειρίας και λογικής, ούτως ώστε οι αναγκαίες για την αντιμετώπισή τους εργασίες να ενταχθούν στο αρχικό έργο και την αντιστοίχως συναφθείσα σύμβαση. Η συνδρομή τέτοιων γεγονότων πρέπει να αιτιολογείται με την αναφορά αναλυτικών στοιχείων στις σχετικές με την προσφυγή στην εξαιρετική αυτή διαδικασία γνωμοδοτήσεις και αποφάσεις των αρμοδίων οργάνων, δεν μπορούν δε, σε καμία περίπτωση, να θεωρηθούν ως συμπληρωματικές εργασίες οφειλόμενες σε απρόβλεπτες περιστάσεις εκείνες που αφορούν στην επέκταση του τεχνικού αντικειμένου του αρχικού έργου ή στην απλή βελτίωση της ποιότητάς του λ.χ. με ανώτερα υλικά και μεθόδους μη προδιαγραφόμενες στα οικεία συμβατικά τεύχη (βλ. Πράξεις VII Τμ 63/2005, 85, 260/2006, 135, 231/2007, 44/2008, 32, 235, 249/2009 κ.ά.).