Αμοιβή δικηγόρου.Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η εντελλόμενη δαπάνη είναι νόμιμη, απορριπτομένου ως αβασίμου του περί του αντιθέτου λόγου διαφωνίας της Επιτρόπου. Και τούτο, διότι η εντολή εκπροσώπησης που έλαβε ο δικηγόρος ... από το Δήμο ..., με τις οικείες αποφάσεις των αρμοδίων οργάνων του, εκ του νόμου θεωρείται ως εντολή απευθυνόμενη προς τη δικηγορική εταιρεία με την επωνυμία «...» και διακριτικό τίτλο «...», της οποίας  είναι εταίρος ο δικηγόρος αυτός. Συνεπώς, ορθώς ως φερόμενη δικαιούχος του ελεγχόμενου χρηματικού εντάλματος ορίζεται η ανωτέρω δικηγορική εταιρεία, από την οποία εκδίδεται και το σχετικό παραστατικό (τιμολόγιο παροχής υπηρεσιών) της εντελλόμενης δαπάνης. Εξάλλου, απορριπτέος ως ερειδόμενος επί εσφαλμένης προϋπόθεσης τυγχάνει ο ισχυρισμός της Επιτρόπου περί παραβίασης του άρθρου 11 του π.δ. 81/2005 «Δικηγορικές Εταιρίες» (Α΄ 120), που απαγορεύει την άσκηση ατομικής δικηγορίας σε εταίρους δικηγορικής εταιρείας, δεδομένου ότι ο ανωτέρω δικηγόρος δεν ανέλαβε υπόθεση για δικό του λογαριασμό προβαίνοντας σε πράξεις αντίθετες προς τα συμφέροντα της δικηγορικής εταιρείας, στην οποία συμμετέχει. Αντιθέτως, στο οικείο συμφωνητικό εργολαβίας δίκης που συνήψε ο εν λόγω δικηγόρος με το Δήμο ... τέθηκε η σφραγίδα και της ως άνω δικηγορικής εταιρείας, η οποία εξέδωσε, στην συνέχεια, το σχετικό παραστατικό πληρωμής της δικηγορικής αμοιβής.

Ανάθεση σε εξωτερικό δικηγόρο(....) Η ανάθεση στη φερόμενη ως δικαιούχο, της νομικής υποστήριξης του Δήμου, στην ως άνω υπόθεση, δεν είναι νόμιμη, καθόσον αυτή ανάγεται στα συνήθη καθήκοντα του υπηρετούντος στο Δήμο δικηγόρου. Εξάλλου, από την …απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής δεν προκύπτει συγκεκριμένο κώλυμα του ήδη υπηρετούντος με πάγια αντιμισθία δικηγόρου να χειρισθεί την υπόθεση αυτή, ενώ δεν διαλαμβάνεται αιτιολογία για την κατ’ εξαίρεση ανάθεση σε εξωτερικό δικηγόρο του χειρισμού της εν λόγω υπόθεσης. Εξάλλου, από την 267/28-11-2014 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής δεν προκύπτει συγκεκριμένο κώλυμα του ήδη υπηρετούντος με πάγια αντιμισθία δικηγόρου να χειρισθεί την υπόθεση αυτή, ενώ δεν διαλαμβάνεται αιτιολογία για την κατ’ εξαίρεση ανάθεση σε εξωτερικό δικηγόρο του χειρισμού της εν λόγω υπόθεσης. (…)Περαιτέρω, αβασίμως ο Δήμος …υποστηρίζει ότι η έλλειψη αιτιολογίας της 267/28-11-2014 απόφασης ανάθεσης της Οικονομικής Επιτροπής καλύπτεται από όσα μνημονεύονται στην προεκτεθείσα 25/2012 αρχική απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής, αφού ούτε σε αυτήν την απόφαση διαλαμβάνεται αιτιολογία, όσον αφορά στην αδυναμία του υπηρετούντος δικηγόρου να επιτελέσει τα εν λόγω καθήκοντα. Τέλος, ο Δήμος προβάλλει ότι  ο καθορισμός της δικηγορικής αμοιβής, ορθώς γίνεται κατά παρέκκλιση των νόμιμων αμοιβών που ορίζονται στον Κώδικα Δικηγόρων και ιδίως στο Παράρτημα Ι αυτού, ενώ με τον καθορισμό της δικηγορικής αμοιβής στο προαναφερόμενο ύψος δεν παραβιάζεται η αρχή της οικονομικότητας. Ωστόσο, ο ισχυρισμός αυτός είναι αβάσιμος, καθόσον από την απόκλιση μεταξύ της ως άνω αμοιβής (10.000,00 ευρώ) και της προβλεπόμενης από των Κώδικα περί Δικηγόρων νόμιμης αμοιβής του δικηγόρου (331,00 ευρώ) προκύπτει ότι σε κάθε περίπτωση η εντελλόμενη με το χρηματικό ένταλμα δαπάνη υπερβαίνει κατά πολύ το προσήκον μέτρο.

Δημόσια έργα...Με αιτιολογημένη απόφαση της δημαρχιακής επιτροπής (και ήδη της Οικονομικής Επιτροπής, βλ. άρθρο 72 του ν. 3852/2010) επιτρέπεται η ανάθεση σε δικηγόρο του χειρισμού μεμονωμένων εξώδικων ή δικαστικών υποθέσεων του Δήμου, μόνον όταν δεν έχει προσληφθεί δικηγόρος με μηνιαία αντιμισθία ή αυτός που έχει προσληφθεί δεν έχει δικαίωμα να παρίσταται σε ανώτατα δικαστήρια ή πρόκειται για υποθέσεις που έχουν ιδιαίτερη σημασία ή σπουδαιότητα για τα συμφέροντα του Δήμου και απαιτούν εξειδικευμένη γνώση ή εμπειρία, ώστε να διασφαλιστεί η αποτελεσματική προστασία των συμφερόντων του. Στην τελευταία περίπτωση, η δικηγορική αμοιβή καθορίζεται με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου και δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει τα εύλογα κατά περίπτωση όρια. Περαιτέρω, συνάγεται ότι προϋπόθεση για την καταβολή της ανωτέρω αμοιβής αποτελεί η προηγούμενη εκτέλεση από τον εντολοδόχο δικηγόρο όλων των αναγκαίων ή ενδεδειγμένων εργασιών (πρβλ. Πράξεις Ι Τμήμ. 17/2002, 119/2003, 126/2005, 235/2006, 162/2009), γεγονός που αποδεικνύεται με την προσκόμιση των νόμιμων κατά περίπτωση δικαιολογητικών εκκαθάρισης της δαπάνης (άρθρα 21 και 25 του β.δ. της 17.5/15.6.1959). Στο πλαίσιο αυτό, είναι επιτρεπτή η καταβολή προκαταβολής της δικηγορικής αμοιβής, κατά το άρθρο 91 παρ. 2 του Κώδικα περί Δικηγόρων, ανάλογης με το συνολικό ύψος της δικαιούμενης από τον δικηγόρο αμοιβής, δηλαδή προκαταβολής που δεν θα υπερβαίνει αυτοτελώς το εύλογο κατά περίπτωση μέτρο. Αντίθετα, επιβάλλεται η προκαταβολή της αμοιβής του δικηγόρου στις λοιπές περιπτώσεις των άρθρων 96, 157 Α και 161 αυτού. Συνεπώς, η δικηγορική αμοιβή που καθορίζεται με την απόφαση του δημοτικού συμβουλίου μπορεί να προσδιορίζει και την καταβολή ανάλογης προκαταβολής, αφού τέτοιου είδους συμφωνία προβλέπεται από τον Κώδικα περί Δικηγόρων (άρθρο 91 παρ.2), από τις διατάξεις δε του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων ούτε ορίζεται ευθέως το αντίθετο, ούτε συνάγεται έμμεσα βούληση του νομοθέτη να μην ισχύει τέτοια συμφωνία μεταξύ των δήμων και των δικηγόρων τους. (βλ. Πράξεις Ι Τμημ. 236, 159 και 101/2011).

Εγκυρότητα συμφωνητικών δικηγορικής αμοιβής που συντάχθηκαν υπό την ισχύ του προϊσχύσαντος Κώδικα Δικηγόρων και τα οποία δεν έχουν κατατεθεί εμπρόθεσμα στο Δικηγορικό Σύλλογο και στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. Κατάσταση : Αποδεκτή. Συμφωνητικά δικηγορικής αμοιβής σχετικώς με τις αναφερόμενες στο άρθρο 92 του προϊσχύσαντος Κώδικα Δικηγόρων υποθέσεις, καθώς και αμοιβές εξ αναγκαστικών απαλλοτριώσεων κατά την ειδική διαδικασία προσδιορισμού τιμής μονάδος και αναγνωρίσεως δικαιούχων, δεν είναι έγκυρα εάν δεν κατατέθηκαν εντός είκοσι ημερών από της καταρτίσεώς τους στον οικείο δικηγορικό σύλλογο. Η μη εμπρόθεσμη κατάθεσή τους στη Δ.Ο.Υ. δεν επάγεται ακυρότητα.

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΝΟΜΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:Και τούτο διότι στο εν λόγω σχέδιο περιέχεται όρος μη επιτρεπόμενος από την προεκτεθείσα  διάταξη της παρ. 4 του ως άνω άρθρου και συγκεκριμένα ότι η ως άνω δικηγορική εταιρεία θα λάβει με την υπογραφή της σύμβασης ποσοστό 30% του συνόλου της αμοιβής, ενώ ταυτόχρονα ορίζεται ότι, σε περίπτωση που η δίκη δεν έχει ευνοϊκή έκβαση για τον εντολέα Δήμο, δεν θα δικαιούται να εισπράξει “καμία περαιτέρω αμοιβή”. Εξάλλου, η  προβαλλόμενη, το πρώτον με την κρινόμενη αίτηση,  κατ’ εκτίμηση του περιεχομένου της, αιτίαση ότι η ελεγχόμενη σύμβαση δεν αποτελεί εργολαβικό δίκης του άρθρου 60 του Κώδικα Δικηγόρων, αλλά την προβλεπόμενη στο άρθρο 58 παρ. 1 του εν λόγω Κώδικα έγγραφη συμφωνία μεταξύ του δικηγόρου και του εντολέα του για τη διεξαγωγή δίκης ή μέρους αυτής ή την παροχή άλλων νομικών υπηρεσιών, με την οποία (συμφωνία) καθορίζεται ελεύθερα η αμοιβή του δικηγόρου, είναι απορριπτέα ως αβάσιμη. Και τούτο διότι, όπως προκύπτει από το περιεχόμενο του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου σύμβασης, το οποίο μάλιστα τιτλοφορείται “ΣΥΜΒΑΣΗ-ΕΡΓΟΛΑΒΙΚΟ ΔΙΚΗΣ”, η δικηγορική εταιρεία  αναλαμβάνει την υποχρέωση να διεξαγάγει τη δίκη που αφορά προσφυγή της εταιρείας “… Α.Ε” κατά του Δήμου Περάματος ενώπιον του Διοικητικού Εφετείου Πειραιά μέχρι τελεσιδικίας, έναντι αμοιβής που καθορίζεται ποσοστιαία, η καταβολή της οποίας (αμοιβής) εξαρτάται από την πλήρωση της αίρεσης περί επιτυχούς έκβασης της δίκης για τον καθ’ ου και, συνεπώς, σύμφωνα και με όσα προεκτέθηκαν (ανωτέρω ΙΙΙ Γ), το σχέδιο αυτό περιέχει όλα τα εννοιολογικά στοιχεία της σύμβασης εργολαβίας δίκης(...)Απορρίπτει την αίτηση αναθεώρησης της 2307/2014 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Υπηρεσίες δικηγόρων.Προσήκον μέτρο:Κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης μεταξύ Δήμου και δικηγορικής εταιρείας, για την ανάθεση σ'αυτήν του εξώδικου και δικαστικού χειρισμού ασκηθείσας εναντίον του Δήμου προσφυγής, καθόσον πρόκειται για εργολαβικό δίκης, κατά την έννοια του άρθρου 60 παρ.1 του Κώδικα Δικηγόρων, ενώ οι καθοριζόμενες με βάση τα άρθρα 63 επ. και το Παράρτημα I του Κώδικα Δικηγόρων αμοιβές, καθιερώθηκαν όλως προσφάτως και θεωρούνται κατά νόμο εύλογες, ενόψει και της δυσμενούς οικονομικής συγκυρίας, συνεπώς, μη νομίμως το ύψος της αμοιβής της δικηγορικής εταιρείας καθορίστηκε καθ' υπέρβαση του προσήκοντος μέτρου, δεδομένου ότι η συνολική συμφωνηθείσα αμοιβή έχει καθορισθεί σε ποσό υπερδεκαπλάσιο της υπολογιζόμενης με βάση την αξία του αντικειμένου της δίκης, σύμφωνα με τα όρια που τίθενται από το άρθρο 63 του Κώδικα περί Δικηγόρων της δικηγορικής αμοιβής. Επιπλέον, δεν προκύπτει ότι τα όργανα του Δήμου, πριν καταλήξουν σε συμφωνία με την αντισυμβαλλόμενη, προέβησαν, ενόψει της αρχής της οικονομικότητας ως μερικότερης εκδήλωσης της γενικής αρχής της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης, η οποία διέπει τη διαχείριση των δημόσιων οικονομικών και επιβάλλει την εκπλήρωση των σκοπών των Ο.Τ.Α., με την κατά το δυνατόν ελάχιστη επιβάρυνση του προϋπολογισμού τους, σε διαπραγμάτευση με τη συγκεκρι­μένη ή, ακόμη, άλλους δικηγόρους, προκειμένου η αμοιβή για την παροχή νομικών υπηρεσιών προς το νομικό πρόσωπο του Δήμου, να μην υπερβαίνει τα εύλογα όρια, ενόψει των δικαστικών ενεργειών που επρόκειτο να διενεργηθούν.

Καταβολή δικηγορικής αμοιβής :Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, το Κλιμάκιο κρίνει ότι, κατά τον βασίμως προβαλλόμενο από τον Επίτροπο λόγο, η εντελλόμενη με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δαπάνη είναι μη νόμιμη. Και τούτο καθόσον, πέραν του ότι αφενός μεν από τις προμνησθείσες αποφάσεις της Οικονομικής Επιτροπής δεν προκύπτει με σαφήνεια ο ειδικότερος λόγος προσφυγής σε εξωτερικό δικηγόρο, ήτοι εάν επρόκειτο για εξειδικευμένο νομικό ζήτημα ή υφίστατο αντικειμενική αδυναμία δικαστικής εκπροσώπησης της Περιφέρειας από τους υπηρετούντες δικηγόρους ένεκα της μη πλήρους στελέχωσης της Νομικής Υπηρεσίας, αφετέρου δε το από 16.10.2017 συμφωνητικό δεν έχει καταχωρηθεί στο ΚΗΜΔΗΣ, κατά παράβαση των όσων ορίζονται στην 57654/2017 Απόφαση του Υπουργού Οικονομίας και Ανάπτυξης, δεν έχει εκδοθεί, πριν από την υπογραφή των από 3.4.2015 και από 16.10.2017 συμφωνητικών, αιτιολογημένη, ως προς το ύψος της δικηγορικής αμοιβής, απόφαση της οικείας Οικονομικής Επιτροπής, η οποία να συνιστά το προϊόν διαβούλευσης των συμβαλλόμενων μερών. Επί των ανωτέρω, άλλωστε, ουδεμία κατά το νόμο επιρροή ασκεί το γεγονός ότι η αναγραφόμενη στα οικεία συμφωνητικά δικηγορική αμοιβή είναι μικρότερη των κατά τον Κώδικα Δικηγόρων «νομίμων», αφού, εν προκειμένω, η ως άνω διαπιστωθείσα πλημμέλεια συνέχεται με την παραβίαση της αρχής της νομιμότητας που διέπει τη δράση των Ο.Τ.Α., αλλά και των αρχών της διαφάνειας και της λογοδοσίας που δεσμεύουν τους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης και επιβάλλουν σε αυτούς να αποφαίνονται αιτιολογημένα για την οικονομική επιβάρυνση που προκαλείται σε βάρος των προϋπολογισμών τους για την δικαστική εκπροσώπηση αυτών. Κατά την ειδικότερη γνώμη της μειοψηφούσης Παρέδρου, η εντελλόμενη δαπάνη είναι μη νόμιμη καθόσον, πέραν του ότι οι οικείες αποφάσεις της Οικονομικής Επιτροπής στερούνται νόμιμης αιτιολογίας, αφού δεν αναφέρουν το λόγο προσφυγής σε εξωτερικό δικηγόρο, δεν έχει προηγηθεί της υπογραφής των επισυναπτόμενων στον τίτλο πληρωμής συμφωνητικών αιτιολογημένη απόφαση του Περιφερειακού Συμβουλίου, με την οποία να προσδιορίζεται το  ύψος της δικηγορικής αμοιβής, με την παράθεση των στοιχείων εκείνων που ελήφθησαν υπόψη και δικαιολογούν το ύψος της αμοιβής..ΔΕΝ ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕλΣυνΤμ.1/5/2019

Εργολαβικό δίκης σε απαλλοτρίωση. Υπολογισμός δικηγορικής αμοιβής.(...)Όταν στο εργολαβικό δίκης, για το οποίο πληρούνται οι διατυπώσεις του άρθρου 60 του ν. 4194/2013 και το οποίο έχει υπογραφεί μεταξύ του δικαιούχου της απαλλοτριώσεως και του πληρεξουσίου του δικηγόρου, συμφωνήθηκε αμοιβή του δικηγόρου σε ποσοστό % επί της αποζημίωσης που θα καθορισθεί από το Δικαστήριο ή εξωδίκως, πλέον της δικαστικής δαπάνης και τυχόν τόκων, την οποία ο δικαιούχος εκχωρεί στο δικηγόρο, το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων θα πρέπει να παρακρατεί από τους δικαιούχους και να αποδίδει στο δικηγόρο ολόκληρο το συμφωνηθέν στο εργολαβικό ποσοστό δικηγορικής αμοιβής, πλέον του ποσού που καθορίστηκε από το Δικαστήριο ως δικαστική δαπάνη, εφόσον φυσικά αυτό το τελευταίο έχει κατατεθεί στο ΤΠΔ από τον υπέρ ού η απαλλοτρίωση και όχι να καταβάλλεται αυτό μειωμένο κατά την καθορισθείσα από το Δικαστήριο και παρακατατεθείσα από τον υπέρ ού η απαλλοτρίωση δικηγορική αμοιβή, που αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος της δικαστικής δαπάνης (ομόφωνα).

Καταβολή αμοιβής για νομικές υπηρεσίες:..Εκ των ανωτέρω παρέπεται ότι η ανάθεση, στον φερόμενο ως δικαιούχο εντολοδόχο δικηγόρο, της εντολής σύνταξης των γνωμοδοτήσεων, στις οποίες αφορά η εντελλόμενη με το επίμαχο χρηματικό ένταλμα δικηγορική αμοιβή, δεν είναι νόμιμη για τους ως άνω βασίμως προβαλλόμενους, από τον διαφωνούντα Επίτροπο, λόγους και, επομένως, η δικηγορική αυτή αμοιβή δεν έχει το χαρακτήρα λειτουργικής δαπάνης και δεν μπορεί να βαρύνει τις πιστώσεις του προϋπολογισμού του Νοσοκομείου. Σε κάθε δε περίπτωση, και να ακόμη ήθελε θεωρηθεί ότι η ανωτέρω ανάθεση είναι νόμιμη, πράγμα που όπως αναφέρθηκε δεν συμβαίνει, και πάλιν η εκκαθάριση της εντελλόμενης δικηγορικής αμοιβής είναι μη νόμιμη, γιατί έγινε καθ’ υπέρβαση των, μόνων υποχρεωτικών για το Νοσοκομείο, αφού δεν έχει καθοριστεί υψηλότερη αμοιβή πριν την εκτέλεση της σχετικής εντολής, προβλεπόμενων, εκ του νόμου, ελάχιστων ορίων των αμοιβών των δικηγόρων. Συγκεκριμένα και σχετικά με την επάλληλη αυτή σκέψη αναφέρονται τα εξής: Όπως έχει ήδη κριθεί (βλ. 110/2009, 205/2007, 252, 182, 107/2006, 204/2005, 74/2003, 252/2000 πράξεις του Τμήματος τούτου), η ελάχιστη δικηγορική αμοιβή για τη σύνταξη γνωμοδοτήσεων, ελλείψει σχετικής ρύθμισης στη, μνημονευθείσα στην προηγούμενη σκέψη, κοινή υπουργική απόφαση περί "προσδιορισμού των ελάχιστων αμοιβών των Δικηγόρων", καθόσον η συγκεκριμένη νομική υπηρεσία δεν υπάγεται στην έννοια της, προβλεπόμενης στην ανωτέρω υπουργική απόφαση, περίπτωσης «παροχής συμβουλών στους εντολείς των δικηγόρων», καθορίζεται σύμφωνα με το άρθρο 158 του, κυρωθέντος με το άρθρο πρώτο του ν.δ/τος 3026/1954 (ΦΕΚ 235 Α΄), Κώδικα περί Δικηγόρων, που ορίζει ότι «Δι’ έγγραφον γνωμοδότησιν επί νομικού ή πραγματικού ζητήματος, εγγράφως επί τούτω υποβαλλομένου, το ελάχιστον όριον της αμοιβής είναι δραχμαί 100.». Επομένως, ο φερόμενος ως δικαιούχος δικηγόρος, σε κάθε περίπτωση, θα δικαιούνταν ως αμοιβή το ποσό των 41,09 ευρώ για κάθε γνωμοδότηση (δηλαδή, 100 μεταλλικές δραχμές  140 μονάδες, όπως η ισοτιμία αυτή έχει καθοριστεί με την 12398/9.2.1989 απόφαση του Υπουργού Δικαιοσύνης, ΦΕΚ 131 Β΄, = 14.000 δραχμές ή 41,085 ευρώ) και συνολικά το ποσό των 575,26 ευρώ (41,09 ευρώ  14 γνωμοδοτήσεις) κι όχι το, επιπλέον τούτου, εντελλόμενο ποσό των 868,00 ευρώ. Εν όψει όλων των ανωτέρω, η εντελλόμενη με το επίμαχο χρηματικό ένταλμα δικηγορική αμοιβή δεν είναι νόμιμη και, ως εκ τούτου, το χρηματικό αυτό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Εκχώρηση σε δικηγόρο μέρους επιδικασθείσας, με απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, δίκαιης ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης, έναντι δικηγορικής αμοιβής. 1) Η εκχωρηθείσα από δικαιούχο σε δικηγόρο απαίτηση μέρους επιδικασθείσας, με απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, δίκαιης ικανοποίησης, λόγω ηθικής βλάβης, έναντι δικηγορικής αμοιβής, δύναται να αποτελέσει αντικείμενο κατάσχεσης και αυτεπάγγελτου συμψηφισμού με τις οφειλές του δικηγόρου προς το Δημόσιο (ομόφ.). 2) Η μη γνωστοποίηση του εκχωρητηρίου εγγράφου στην αρμόδια για τη φορολόγηση του δικηγόρου Δ.Ο.Υ., κωλύει την καταβολή της εκχωρηθείσας στο δικηγόρο απαίτησης (πλειοψ.)