Εκχώρηση σε δικηγόρο μέρους επιδικασθείσας, με απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, δίκαιης ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης, έναντι δικηγορικής αμοιβής. 1) Η εκχωρηθείσα από δικαιούχο σε δικηγόρο απαίτηση μέρους επιδικασθείσας, με απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, δίκαιης ικανοποίησης, λόγω ηθικής βλάβης, έναντι δικηγορικής αμοιβής, δύναται να αποτελέσει αντικείμενο κατάσχεσης και αυτεπάγγελτου συμψηφισμού με τις οφειλές του δικηγόρου προς το Δημόσιο (ομόφ.). 2) Η μη γνωστοποίηση του εκχωρητηρίου εγγράφου στην αρμόδια για τη φορολόγηση του δικηγόρου Δ.Ο.Υ., κωλύει την καταβολή της εκχωρηθείσας στο δικηγόρο απαίτησης (πλειοψ.)

Ανάθεση σε εξωτερικό δικηγόρο(....) Η ανάθεση στη φερόμενη ως δικαιούχο, της νομικής υποστήριξης του Δήμου, στην ως άνω υπόθεση, δεν είναι νόμιμη, καθόσον αυτή ανάγεται στα συνήθη καθήκοντα του υπηρετούντος στο Δήμο δικηγόρου. Εξάλλου, από την …απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής δεν προκύπτει συγκεκριμένο κώλυμα του ήδη υπηρετούντος με πάγια αντιμισθία δικηγόρου να χειρισθεί την υπόθεση αυτή, ενώ δεν διαλαμβάνεται αιτιολογία για την κατ’ εξαίρεση ανάθεση σε εξωτερικό δικηγόρο του χειρισμού της εν λόγω υπόθεσης. Εξάλλου, από την 267/28-11-2014 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής δεν προκύπτει συγκεκριμένο κώλυμα του ήδη υπηρετούντος με πάγια αντιμισθία δικηγόρου να χειρισθεί την υπόθεση αυτή, ενώ δεν διαλαμβάνεται αιτιολογία για την κατ’ εξαίρεση ανάθεση σε εξωτερικό δικηγόρο του χειρισμού της εν λόγω υπόθεσης. (…)Περαιτέρω, αβασίμως ο Δήμος …υποστηρίζει ότι η έλλειψη αιτιολογίας της 267/28-11-2014 απόφασης ανάθεσης της Οικονομικής Επιτροπής καλύπτεται από όσα μνημονεύονται στην προεκτεθείσα 25/2012 αρχική απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής, αφού ούτε σε αυτήν την απόφαση διαλαμβάνεται αιτιολογία, όσον αφορά στην αδυναμία του υπηρετούντος δικηγόρου να επιτελέσει τα εν λόγω καθήκοντα. Τέλος, ο Δήμος προβάλλει ότι  ο καθορισμός της δικηγορικής αμοιβής, ορθώς γίνεται κατά παρέκκλιση των νόμιμων αμοιβών που ορίζονται στον Κώδικα Δικηγόρων και ιδίως στο Παράρτημα Ι αυτού, ενώ με τον καθορισμό της δικηγορικής αμοιβής στο προαναφερόμενο ύψος δεν παραβιάζεται η αρχή της οικονομικότητας. Ωστόσο, ο ισχυρισμός αυτός είναι αβάσιμος, καθόσον από την απόκλιση μεταξύ της ως άνω αμοιβής (10.000,00 ευρώ) και της προβλεπόμενης από των Κώδικα περί Δικηγόρων νόμιμης αμοιβής του δικηγόρου (331,00 ευρώ) προκύπτει ότι σε κάθε περίπτωση η εντελλόμενη με το χρηματικό ένταλμα δαπάνη υπερβαίνει κατά πολύ το προσήκον μέτρο.

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΝΟΜΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:Εξ άλλου η προβαλλόμενη, το πρώτον με την υπό κρίση αίτηση, αιτίαση ότι η ελεγχόμενη σύμβαση δεν αποτελεί εργολαβικό δίκης του άρθρου 60 του Κώδικα Δικηγόρων, αλλά την προβλεπόμενη στο άρθρο 58 παρ. 1 του εν λόγω Κώδικα έγγραφη συμφωνία μεταξύ του δικηγόρου και του εντολέα του για τη διεξαγωγή δίκης ή μέρους αυτής ή την παροχή άλλων νομικών υπηρεσιών, με την οποία (συμφωνία) καθορίζεται ελεύθερα η αμοιβή του δικηγόρου είναι απορριπτέα ως αβάσιμη. Και τούτο, διότι, όπως προκύπτει από το περιεχόμενο του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου σύμβασης, το οποίο μάλιστα τιτλοφορείται “ΣΥΜΒΑΣΗ-ΕΡΓΟΛΑΒΙΚΟ ΔΙΚΗΣ”, η αιτούσα αναλαμβάνει την υποχρέωση να διεξαγάγει τη δίκη που αφορά προσφυγή της εταιρείας “… Α.Ε” κατά του Δήμου Περάματος ενώπιον του Διοικητικού Εφετείου Πειραιά μέχρι τελεσιδικίας, έναντι αμοιβής που καθορίζεται ποσοστιαία, η καταβολή της οποίας (αμοιβής) εξαρτάται από την πλήρωση της αίρεσης περί επιτυχούς έκβασης της δίκης για τον καθ’ ου και, συνεπώς, σύμφωνα και με όσα προεκτέθηκαν ..., το σχέδιο αυτό περιέχει όλα τα εννοιολογικά στοιχεία της σύμβασης εργολαβίας δίκης(...)Απορρίπτει την αίτηση αναθεώρησης της 2307/2014 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Αμοιβή δικηγόρου.Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η εντελλόμενη δαπάνη είναι νόμιμη, απορριπτομένου ως αβασίμου του περί του αντιθέτου λόγου διαφωνίας της Επιτρόπου. Και τούτο, διότι η εντολή εκπροσώπησης που έλαβε ο δικηγόρος ... από το Δήμο ..., με τις οικείες αποφάσεις των αρμοδίων οργάνων του, εκ του νόμου θεωρείται ως εντολή απευθυνόμενη προς τη δικηγορική εταιρεία με την επωνυμία «...» και διακριτικό τίτλο «...», της οποίας  είναι εταίρος ο δικηγόρος αυτός. Συνεπώς, ορθώς ως φερόμενη δικαιούχος του ελεγχόμενου χρηματικού εντάλματος ορίζεται η ανωτέρω δικηγορική εταιρεία, από την οποία εκδίδεται και το σχετικό παραστατικό (τιμολόγιο παροχής υπηρεσιών) της εντελλόμενης δαπάνης. Εξάλλου, απορριπτέος ως ερειδόμενος επί εσφαλμένης προϋπόθεσης τυγχάνει ο ισχυρισμός της Επιτρόπου περί παραβίασης του άρθρου 11 του π.δ. 81/2005 «Δικηγορικές Εταιρίες» (Α΄ 120), που απαγορεύει την άσκηση ατομικής δικηγορίας σε εταίρους δικηγορικής εταιρείας, δεδομένου ότι ο ανωτέρω δικηγόρος δεν ανέλαβε υπόθεση για δικό του λογαριασμό προβαίνοντας σε πράξεις αντίθετες προς τα συμφέροντα της δικηγορικής εταιρείας, στην οποία συμμετέχει. Αντιθέτως, στο οικείο συμφωνητικό εργολαβίας δίκης που συνήψε ο εν λόγω δικηγόρος με το Δήμο ... τέθηκε η σφραγίδα και της ως άνω δικηγορικής εταιρείας, η οποία εξέδωσε, στην συνέχεια, το σχετικό παραστατικό πληρωμής της δικηγορικής αμοιβής.

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΝΟΜΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:Και τούτο διότι στο εν λόγω σχέδιο περιέχεται όρος μη επιτρεπόμενος από την προεκτεθείσα  διάταξη της παρ. 4 του ως άνω άρθρου και συγκεκριμένα ότι η ως άνω δικηγορική εταιρεία θα λάβει με την υπογραφή της σύμβασης ποσοστό 30% του συνόλου της αμοιβής, ενώ ταυτόχρονα ορίζεται ότι, σε περίπτωση που η δίκη δεν έχει ευνοϊκή έκβαση για τον εντολέα Δήμο, δεν θα δικαιούται να εισπράξει “καμία περαιτέρω αμοιβή”. Εξάλλου, η  προβαλλόμενη, το πρώτον με την κρινόμενη αίτηση,  κατ’ εκτίμηση του περιεχομένου της, αιτίαση ότι η ελεγχόμενη σύμβαση δεν αποτελεί εργολαβικό δίκης του άρθρου 60 του Κώδικα Δικηγόρων, αλλά την προβλεπόμενη στο άρθρο 58 παρ. 1 του εν λόγω Κώδικα έγγραφη συμφωνία μεταξύ του δικηγόρου και του εντολέα του για τη διεξαγωγή δίκης ή μέρους αυτής ή την παροχή άλλων νομικών υπηρεσιών, με την οποία (συμφωνία) καθορίζεται ελεύθερα η αμοιβή του δικηγόρου, είναι απορριπτέα ως αβάσιμη. Και τούτο διότι, όπως προκύπτει από το περιεχόμενο του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου σύμβασης, το οποίο μάλιστα τιτλοφορείται “ΣΥΜΒΑΣΗ-ΕΡΓΟΛΑΒΙΚΟ ΔΙΚΗΣ”, η δικηγορική εταιρεία  αναλαμβάνει την υποχρέωση να διεξαγάγει τη δίκη που αφορά προσφυγή της εταιρείας “… Α.Ε” κατά του Δήμου Περάματος ενώπιον του Διοικητικού Εφετείου Πειραιά μέχρι τελεσιδικίας, έναντι αμοιβής που καθορίζεται ποσοστιαία, η καταβολή της οποίας (αμοιβής) εξαρτάται από την πλήρωση της αίρεσης περί επιτυχούς έκβασης της δίκης για τον καθ’ ου και, συνεπώς, σύμφωνα και με όσα προεκτέθηκαν (ανωτέρω ΙΙΙ Γ), το σχέδιο αυτό περιέχει όλα τα εννοιολογικά στοιχεία της σύμβασης εργολαβίας δίκης(...)Απορρίπτει την αίτηση αναθεώρησης της 2307/2014 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Αμοιβές δικηγόρων.(..) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με τα εκτιθέμενα στις προηγούμενες σκέψεις, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η αμοιβή της φερόμενης ως δικαιούχου δικηγόρου για την εκπροσώπηση του εναγόμενου Δήμου ... ενώπιον του Διοικητικού Εφετείου ... (..) νομίμως καθορίστηκε στο ποσό των 6.039,06 ευρώ, πλέον Φ.Π.Α., καθόσον η αμοιβή αυτή, η οποία είναι προϊόν συμφωνίας που καταρτίστηκε ύστερα από την από 2.3.2015 έγγραφη οικονομική προσφορά της δικηγόρου .... και την ../4.3.2015 απόφαση (θέμα 23ο) της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου ..., δεν υπερβαίνει τα εύλογα όρια, δεδομένου ότι, όπως ορθώς έχει υπολογιστεί με βάση την αξία του αντικειμένου της δίκης, είναι σύμφωνη με τις οριζόμενες στον Κώδικα Δικηγόρων ως νόμιμες αμοιβές. Περαιτέρω, λαμβανομένου υπόψη ότι η Οικονομική Επιτροπή ανέθεσε το χειρισμό της συγκεκριμένης υπόθεσης στη φερόμενη ως δικαιούχο δικηγόρο με την αιτιολογία ότι στο Δήμο δεν έχει προσληφθεί δικηγόρος με μηνιαία αντιμισθία, καθώς και το γεγονός ότι η συμφωνηθείσα αμοιβή δεν είναι υψηλότερη της προβλεπόμενης στον Κώδικα Δικηγόρων νόμιμης αμοιβής, το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν ήταν απαραίτητη στην προκειμένη περίπτωση αιτιολογημένη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου για τον καθορισμό του ύψους της αμοιβής.

Έκδοση διαπιστωτικής πράξης περί αποβολής της δικηγορικής ιδιότητας – Ζητήματα εφαρμογής διατάξεων νέου ή προγενέστερου κώδικα δικηγόρων. (Κατάσταση : Αποδεκτή) Για την επιβολή του διοικητικού μέτρου αποβολής της δικηγορικής ιδιότητας δικηγόρου, λόγω αμετάκλητης ποινικής καταδίκης του, για ένα από τα προβλεπόμενα στο κώδικα δικηγόρων ποινικά αδικήματα και την έκδοση της σχετικής διαπιστωτικής πράξης, εφαρμόζονται οι διατάξεις του κώδικα που ισχύει κατά τον κρίσιμο χρόνο της επέλευσης του αμετακλήτου, το οποίο αποτελεί και τη μόνη προϋπόθεση για την έκδοσή της και δεν ασκούν επιρροή οι διατάξεις του προηγούμενου κώδικα δικηγόρων, που ίσχυαν κατά το χρόνο τέλεσης του αδικήματος.

Υποχρέωση αποδοχής από τον Υπουργό Δικαιοσύνης υποβληθείσας αίτησης παραίτησης δικηγόρου, για τον οποίο διαπιστώθηκε ότι δεν διαθέτει πτυχίο Νομικής Σχολής ή ανάκλησης του διορισμού του ως δικηγόρου.(...)Μετά την αμετάκλητη καταδίκη δικηγόρου για αδίκημα το οποίο αποτελεί κώλυμα διορισμού, ο Υπουργός Δικαιοσύνης υποχρεούται να εκδώσει διαπιστωτική πράξη απώλειας της δικηγορικής του ιδιότητας (ομόφωνα), και, ως εκ τούτου, παρέλκει η αποδοχή της μεταγενεστέρως υποβληθείσας παραίτησής του (κατά πλειοψηφία). Περαιτέρω, με δεδομένη τη διαπίστωση ότι κατά τον κρίσιμο χρόνο του διορισμού του, ως δικηγόρου, ο ως άνω δεν κατείχε πτυχίο Νομικής Σχολής, ο Υπουργός Δικαιοσύνης θα πρέπει να προβεί και σε ανάκληση του διορισμού του ως δικηγόρου (ομόφωνα), για την οποία δεν απαιτείται η τήρηση της διαδικασίας διορισμού του (κατά πλειοψηφία ).

Αμοιβή δικηγόρου Μετά δε την έναρξη ισχύος του νέου Κώδικα Δικηγόρων (ν. 4194/2013), με τον οποίο καθιερώθηκε, κατά τα ανωτέρω, σύστημα συμβατικής ελευθερίας, το ποσό της αμοιβής του πληρεξούσιου δικηγόρου επιτρέπεται να ορίζεται τόσο ανώτερο, όσο και κατώτερο από τις αναφερόμενες στον Κώδικα αυτό αμοιβές (βλ. αιτιολογική έκθεση του Κώδικα, πρβλ. Κλ. Ι Τμ. 65/2014  επί των μεταβατικών διατάξεων του ν. 3919/2011). Περαιτέρω, ναι μεν ο προσδιορισμός της αμοιβής του πληρεξούσιου δικηγόρου ανήκει στη διακριτική ευχέρεια του δημοτικού συμβουλίου, πλην όμως η άσκηση της ευχέρειας αυτής ελέγχεται ως προς την υπέρβαση των άκρων ορίων της, δηλαδή ως προς την υπέρβαση του εύλογου, βάσει των ειδικών περιστάσεων, μέτρου της δαπάνης (βλ. πρ. Ι Τμ. Ε.Σ. 132/2012, 163/2010). (….) Τέλος, προϋπόθεση για την καταβολή της δικηγορικής αμοιβής είναι η προηγούμενη εκτέλεση από τον δικηγόρο των σχετικών εργασιών, γεγονός που αποδεικνύεται με την προσκόμιση των δικαιολογητικών εκκαθάρισης της δαπάνης (βλ. πρ. Ι Τμ. Ε.Σ. 132/2012). Η εκτέλεση δε αυτή μπορεί να αποδεικνύεται με κάθε πρόσφορο δικαιολογητικό, όπως δικαστικές αποφάσεις, πρακτικά δικαστηρίων, γραμμάτια προείσπραξης, κατατεθείσες προτάσεις κλπ. (πρβλ. πρ. Ι Τμ. Ε.Σ. 179/2012, 144/2011).    

Καταβολή δικηγορικής αμοιβής :Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, το Κλιμάκιο κρίνει ότι, κατά τον βασίμως προβαλλόμενο από τον Επίτροπο λόγο, η εντελλόμενη με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δαπάνη είναι μη νόμιμη. Και τούτο καθόσον, πέραν του ότι αφενός μεν από τις προμνησθείσες αποφάσεις της Οικονομικής Επιτροπής δεν προκύπτει με σαφήνεια ο ειδικότερος λόγος προσφυγής σε εξωτερικό δικηγόρο, ήτοι εάν επρόκειτο για εξειδικευμένο νομικό ζήτημα ή υφίστατο αντικειμενική αδυναμία δικαστικής εκπροσώπησης της Περιφέρειας από τους υπηρετούντες δικηγόρους ένεκα της μη πλήρους στελέχωσης της Νομικής Υπηρεσίας, αφετέρου δε το από 16.10.2017 συμφωνητικό δεν έχει καταχωρηθεί στο ΚΗΜΔΗΣ, κατά παράβαση των όσων ορίζονται στην 57654/2017 Απόφαση του Υπουργού Οικονομίας και Ανάπτυξης, δεν έχει εκδοθεί, πριν από την υπογραφή των από 3.4.2015 και από 16.10.2017 συμφωνητικών, αιτιολογημένη, ως προς το ύψος της δικηγορικής αμοιβής, απόφαση της οικείας Οικονομικής Επιτροπής, η οποία να συνιστά το προϊόν διαβούλευσης των συμβαλλόμενων μερών. Επί των ανωτέρω, άλλωστε, ουδεμία κατά το νόμο επιρροή ασκεί το γεγονός ότι η αναγραφόμενη στα οικεία συμφωνητικά δικηγορική αμοιβή είναι μικρότερη των κατά τον Κώδικα Δικηγόρων «νομίμων», αφού, εν προκειμένω, η ως άνω διαπιστωθείσα πλημμέλεια συνέχεται με την παραβίαση της αρχής της νομιμότητας που διέπει τη δράση των Ο.Τ.Α., αλλά και των αρχών της διαφάνειας και της λογοδοσίας που δεσμεύουν τους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης και επιβάλλουν σε αυτούς να αποφαίνονται αιτιολογημένα για την οικονομική επιβάρυνση που προκαλείται σε βάρος των προϋπολογισμών τους για την δικαστική εκπροσώπηση αυτών. Κατά την ειδικότερη γνώμη της μειοψηφούσης Παρέδρου, η εντελλόμενη δαπάνη είναι μη νόμιμη καθόσον, πέραν του ότι οι οικείες αποφάσεις της Οικονομικής Επιτροπής στερούνται νόμιμης αιτιολογίας, αφού δεν αναφέρουν το λόγο προσφυγής σε εξωτερικό δικηγόρο, δεν έχει προηγηθεί της υπογραφής των επισυναπτόμενων στον τίτλο πληρωμής συμφωνητικών αιτιολογημένη απόφαση του Περιφερειακού Συμβουλίου, με την οποία να προσδιορίζεται το  ύψος της δικηγορικής αμοιβής, με την παράθεση των στοιχείων εκείνων που ελήφθησαν υπόψη και δικαιολογούν το ύψος της αμοιβής..ΔΕΝ ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕλΣυνΤμ.1/5/2019