Εγκυρότητα συμφωνητικών δικηγορικής αμοιβής που συντάχθηκαν υπό την ισχύ του προϊσχύσαντος Κώδικα Δικηγόρων και τα οποία δεν έχουν κατατεθεί εμπρόθεσμα στο Δικηγορικό Σύλλογο και στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. Κατάσταση : Αποδεκτή. Συμφωνητικά δικηγορικής αμοιβής σχετικώς με τις αναφερόμενες στο άρθρο 92 του προϊσχύσαντος Κώδικα Δικηγόρων υποθέσεις, καθώς και αμοιβές εξ αναγκαστικών απαλλοτριώσεων κατά την ειδική διαδικασία προσδιορισμού τιμής μονάδος και αναγνωρίσεως δικαιούχων, δεν είναι έγκυρα εάν δεν κατατέθηκαν εντός είκοσι ημερών από της καταρτίσεώς τους στον οικείο δικηγορικό σύλλογο. Η μη εμπρόθεσμη κατάθεσή τους στη Δ.Ο.Υ. δεν επάγεται ακυρότητα.

Δυνατότητα επαναδιορισμού, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 27 του ν. 4194/2013 «Κώδικας Δικηγόρων», δικηγόρου που έχει απωλέσει αυτοδίκαια τη δικηγορική ιδιότητα και έχει διαγραφεί από το μητρώο του οικείου Δικηγορικού Συλλόγου, εφόσον δεν έχει τηρήσει την υποχρέωση της παραγράφου 2 του άρθρου 27 του ν. 4194/2013 «Κώδικας Δικηγόρων».(...)Μετά την απώλεια της εμπορικής ιδιότητας δικηγόρου, ο οποίος είχε αποβάλει αυτοδίκαια τη δικηγορική ιδιότητα λόγω της εμπορικής ιδιότητας, που συνεπάγεται έκπτωση από το δικηγορικό λειτούργημα, γεννάται δικαίωμα επαναδιορισμού του, για το μέλλον, κατόπιν αιτήσεώς του, υπό την προϋπόθεση ότι στο πρόσωπό του συντρέχουν όλες οι εκ της οικείας νομοθεσίας προβλεπόμενες προϋποθέσεις, ανεξαρτήτως της τήρησης εκ μέρους του της υποχρέωσης της παραγράφου 2 του άρθρου 7 του ν. 4194/2013 «Κώδικας Δικηγόρων» (ομόφωνα).

Υποχρέωση αποδοχής από τον Υπουργό Δικαιοσύνης υποβληθείσας αίτησης παραίτησης δικηγόρου, για τον οποίο διαπιστώθηκε ότι δεν διαθέτει πτυχίο Νομικής Σχολής ή ανάκλησης του διορισμού του ως δικηγόρου.(...)Μετά την αμετάκλητη καταδίκη δικηγόρου για αδίκημα το οποίο αποτελεί κώλυμα διορισμού, ο Υπουργός Δικαιοσύνης υποχρεούται να εκδώσει διαπιστωτική πράξη απώλειας της δικηγορικής του ιδιότητας (ομόφωνα), και, ως εκ τούτου, παρέλκει η αποδοχή της μεταγενεστέρως υποβληθείσας παραίτησής του (κατά πλειοψηφία). Περαιτέρω, με δεδομένη τη διαπίστωση ότι κατά τον κρίσιμο χρόνο του διορισμού του, ως δικηγόρου, ο ως άνω δεν κατείχε πτυχίο Νομικής Σχολής, ο Υπουργός Δικαιοσύνης θα πρέπει να προβεί και σε ανάκληση του διορισμού του ως δικηγόρου (ομόφωνα), για την οποία δεν απαιτείται η τήρηση της διαδικασίας διορισμού του (κατά πλειοψηφία ).

Αμοιβή για την παροχή νομικών υπηρεσιών.(..)Με δεδομένα τα ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι ο λόγος διαφωνίας της αναπληρώτριας Επιτρόπου παρίσταται βάσιμος, διότι η εντελλόμενη με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δαπάνη μη νομίμως εκκαθαρίστηκε στο ύψος της συμφωνηθείσας αμοιβής της «.....-.....» - κατά παρέκκλιση των προβλεπόμενων στον Κώδικα περί Δικηγόρων - στο ποσό των 7.440,00 ευρώ, συμπεριλαμβανομένου του Φ.Π.Α. 24%.  Και τούτο, διότι, εν προκειμένω, δεν υφίσταται έγκυρη έγγραφη σύμβαση παροχής νομικών υπηρεσιών, αφού δεν προηγήθηκε αυτής η έκδοση σχετικής αιτιολογημένης ως προς το ύψος της δικηγορικής αμοιβής απόφασης του αποκλειστικώς αρμόδιου Δημοτικού Συμβουλίου, ληφθείσας με απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων μελών του, η οποία να συνιστά το προϊόν διαβούλευσης των συμβαλλόμενων μερών. Επισημαίνεται ότι, ενόψει όσων ανωτέρω (στην σκέψη ΙΙ.Β της παρούσας) έγιναν δεκτά, η πρόβλεψη του Κώδικα Δικηγόρων ότι στην περίπτωση που δεν προκύπτει η ύπαρξη έγκυρης έγγραφης συμφωνίας περί αμοιβής για την παροχή δικηγορικών υπηρεσιών, ισχύουν οι οριζόμενες νόμιμες αμοιβές, έχει την έννοια ότι οι οριζόμενες νόμιμες αμοιβές ισχύουν όταν η αμοιβή για την παροχή δικηγορικών υπηρεσιών έχει εγκριθεί από το διοικητικό όργανο, αλλά η σχετική απόφαση και η σε εκτέλεση αυτής συμφωνία είναι νομικώς πλημμελής για άλλον λόγο και όχι στην περίπτωση που το στάδιο της διαπραγμάτευσης της αμοιβής απέβη ατελέσφορο, δηλαδή δεν προέκυψε συμφωνία των αντισυμβαλλόμενων ως προς το ουσιώδες στοιχείο της αμοιβής με την τήρηση της προσήκουσας διοικητικής διαδικασίας.(..)Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω,., η δαπάνη είναι μη νόμιμη και το χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Ανάθεση σε εξωτερικό δικηγόρο(....) Η ανάθεση στη φερόμενη ως δικαιούχο, της νομικής υποστήριξης του Δήμου, στην ως άνω υπόθεση, δεν είναι νόμιμη, καθόσον αυτή ανάγεται στα συνήθη καθήκοντα του υπηρετούντος στο Δήμο δικηγόρου. Εξάλλου, από την …απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής δεν προκύπτει συγκεκριμένο κώλυμα του ήδη υπηρετούντος με πάγια αντιμισθία δικηγόρου να χειρισθεί την υπόθεση αυτή, ενώ δεν διαλαμβάνεται αιτιολογία για την κατ’ εξαίρεση ανάθεση σε εξωτερικό δικηγόρο του χειρισμού της εν λόγω υπόθεσης. Εξάλλου, από την 267/28-11-2014 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής δεν προκύπτει συγκεκριμένο κώλυμα του ήδη υπηρετούντος με πάγια αντιμισθία δικηγόρου να χειρισθεί την υπόθεση αυτή, ενώ δεν διαλαμβάνεται αιτιολογία για την κατ’ εξαίρεση ανάθεση σε εξωτερικό δικηγόρο του χειρισμού της εν λόγω υπόθεσης. (…)Περαιτέρω, αβασίμως ο Δήμος …υποστηρίζει ότι η έλλειψη αιτιολογίας της 267/28-11-2014 απόφασης ανάθεσης της Οικονομικής Επιτροπής καλύπτεται από όσα μνημονεύονται στην προεκτεθείσα 25/2012 αρχική απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής, αφού ούτε σε αυτήν την απόφαση διαλαμβάνεται αιτιολογία, όσον αφορά στην αδυναμία του υπηρετούντος δικηγόρου να επιτελέσει τα εν λόγω καθήκοντα. Τέλος, ο Δήμος προβάλλει ότι  ο καθορισμός της δικηγορικής αμοιβής, ορθώς γίνεται κατά παρέκκλιση των νόμιμων αμοιβών που ορίζονται στον Κώδικα Δικηγόρων και ιδίως στο Παράρτημα Ι αυτού, ενώ με τον καθορισμό της δικηγορικής αμοιβής στο προαναφερόμενο ύψος δεν παραβιάζεται η αρχή της οικονομικότητας. Ωστόσο, ο ισχυρισμός αυτός είναι αβάσιμος, καθόσον από την απόκλιση μεταξύ της ως άνω αμοιβής (10.000,00 ευρώ) και της προβλεπόμενης από των Κώδικα περί Δικηγόρων νόμιμης αμοιβής του δικηγόρου (331,00 ευρώ) προκύπτει ότι σε κάθε περίπτωση η εντελλόμενη με το χρηματικό ένταλμα δαπάνη υπερβαίνει κατά πολύ το προσήκον μέτρο.

Αμοιβή δικηγόρου Μετά δε την έναρξη ισχύος του νέου Κώδικα Δικηγόρων (ν. 4194/2013), με τον οποίο καθιερώθηκε, κατά τα ανωτέρω, σύστημα συμβατικής ελευθερίας, το ποσό της αμοιβής του πληρεξούσιου δικηγόρου επιτρέπεται να ορίζεται τόσο ανώτερο, όσο και κατώτερο από τις αναφερόμενες στον Κώδικα αυτό αμοιβές (βλ. αιτιολογική έκθεση του Κώδικα, πρβλ. Κλ. Ι Τμ. 65/2014  επί των μεταβατικών διατάξεων του ν. 3919/2011). Περαιτέρω, ναι μεν ο προσδιορισμός της αμοιβής του πληρεξούσιου δικηγόρου ανήκει στη διακριτική ευχέρεια του δημοτικού συμβουλίου, πλην όμως η άσκηση της ευχέρειας αυτής ελέγχεται ως προς την υπέρβαση των άκρων ορίων της, δηλαδή ως προς την υπέρβαση του εύλογου, βάσει των ειδικών περιστάσεων, μέτρου της δαπάνης (βλ. πρ. Ι Τμ. Ε.Σ. 132/2012, 163/2010). (….) Τέλος, προϋπόθεση για την καταβολή της δικηγορικής αμοιβής είναι η προηγούμενη εκτέλεση από τον δικηγόρο των σχετικών εργασιών, γεγονός που αποδεικνύεται με την προσκόμιση των δικαιολογητικών εκκαθάρισης της δαπάνης (βλ. πρ. Ι Τμ. Ε.Σ. 132/2012). Η εκτέλεση δε αυτή μπορεί να αποδεικνύεται με κάθε πρόσφορο δικαιολογητικό, όπως δικαστικές αποφάσεις, πρακτικά δικαστηρίων, γραμμάτια προείσπραξης, κατατεθείσες προτάσεις κλπ. (πρβλ. πρ. Ι Τμ. Ε.Σ. 179/2012, 144/2011).    

Ρυθμίσεις για την επιτάχυνση της εκδίκασης εκκρεμών υποθέσεων του ν. 3869/2010, σύμφωνα με τις επιταγές της παρ. 1 του άρθρου 6 της Ε.Σ.Δ.Α., ως προς την εύλογη διάρκεια της πολιτικής δίκης, τροποποιήσεις του Κώδικα Δικηγόρων και άλλες διατάξεις.

Αμοιβές δικηγόρων.(..) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με τα εκτιθέμενα στις προηγούμενες σκέψεις, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η αμοιβή της φερόμενης ως δικαιούχου δικηγόρου για την εκπροσώπηση του εναγόμενου Δήμου ... ενώπιον του Διοικητικού Εφετείου ... (..) νομίμως καθορίστηκε στο ποσό των 6.039,06 ευρώ, πλέον Φ.Π.Α., καθόσον η αμοιβή αυτή, η οποία είναι προϊόν συμφωνίας που καταρτίστηκε ύστερα από την από 2.3.2015 έγγραφη οικονομική προσφορά της δικηγόρου .... και την ../4.3.2015 απόφαση (θέμα 23ο) της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου ..., δεν υπερβαίνει τα εύλογα όρια, δεδομένου ότι, όπως ορθώς έχει υπολογιστεί με βάση την αξία του αντικειμένου της δίκης, είναι σύμφωνη με τις οριζόμενες στον Κώδικα Δικηγόρων ως νόμιμες αμοιβές. Περαιτέρω, λαμβανομένου υπόψη ότι η Οικονομική Επιτροπή ανέθεσε το χειρισμό της συγκεκριμένης υπόθεσης στη φερόμενη ως δικαιούχο δικηγόρο με την αιτιολογία ότι στο Δήμο δεν έχει προσληφθεί δικηγόρος με μηνιαία αντιμισθία, καθώς και το γεγονός ότι η συμφωνηθείσα αμοιβή δεν είναι υψηλότερη της προβλεπόμενης στον Κώδικα Δικηγόρων νόμιμης αμοιβής, το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν ήταν απαραίτητη στην προκειμένη περίπτωση αιτιολογημένη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου για τον καθορισμό του ύψους της αμοιβής.

Δικηγόροι-Αποζημίωση λόγω συνταξιοδότησής(...) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η από …αίτηση της φερόμενης ως δικαιούχου του ελεγχόμενου χρηματικού εντάλματος προς το Δήμο ......, η οποία υποβλήθηκε πριν αυτή θεμελιώσει δικαίωμα για πλήρη σύνταξη, κατά τη νομοθεσία που διέπει τον οικείο Ο.Τ.Α. (ν.3584/2007, ν.4505/1966 και ν.δ. 1827/1942), έχοντας συμπληρώσει 31 έτη συντάξιμης υπηρεσίας και όχι 35 έτη που απαιτούνται για πλήρη σύνταξη, συνιστά καταγγελία της σύμβασης έμμισθης εντολής, όπως συνομολογεί και η ίδια με το από 9.3.2015 υπόμνημά της (αριθ. πρωτ. Ε.Σ….), δηλαδή οικειοθελή αποχώρησή της από την υπηρεσία και όχι αυτοδίκαιη λύση της σχετικής σύμβασης, αφού κατά τη συμπλήρωση του 65ου έτους της ηλικίας της (31.12.2013) δεν είχε συμπληρώσει 35 έτη συνολικής συντάξιμης υπηρεσίας. Περαιτέρω, το δικαίωμα προς αποζημίωση της φερόμενης ως δικαιούχου δικηγόρου κρίνεται σύμφωνα με νομοθετικό καθεστώς, που ίσχυε κατά τον χρόνο περιέλευσης της σχετικής αίτησης – καταγγελίας στο Δήμο ...... (…), που αποτελεί τον κρίσιμο χρόνο, δεδομένου ότι η καταγγελία της έμμισθης εντολής, παράγει τα έννομα αποτελέσματά της, μεταξύ των οποίων και το δικαίωμα προς αποζημίωση, από την περιέλευσή της στον εντολέα, χωρίς να αλλοιώνεται η φύση της ως μονομερούς απευθυντέας δικαιοπραξίας από την έκδοση της προβλεπόμενης στο άρθρο 165 παρ. 7 του ν.3584/2007 απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου, η οποία στην προκειμένη περίπτωση αποτελεί όρο του ενεργού της δικαιοπραξίας. Λαμβάνοντας, δε, υπόψη ότι η εν λόγω πρώην έμμισθη δικηγόρος του Δήμου κατήγγειλε (έλυσε) οικειοθελώς τη σύμβαση έμμισθης εντολής με τον Δήμο ...... και εντός ευλόγου χρόνου αποχώρησε από το δικηγορικό λειτούργημα λόγω συνταξιοδότησης, η αποζημίωση που δικαιούται, σύμφωνα με το ισχύον κατά τον κρίσιμο χρόνο άρθρο 46 παρ.5 του Κώδικα Δικηγόρων, πρέπει να είναι μειωμένη, λόγω της επικουρικής ασφάλισής της, στο 40% της αποζημίωσης που προβλέπεται στην παράγραφο 3 του άρθρου αυτού βάσει του χρόνου προϋπηρεσίας της στο Δήμο (αποζημίωση 24 μηνών). Συνακόλουθα, η εντελλόμενη δαπάνη είναι μη νόμιμη, κατά το μέρος που υπερβαίνει το 40% της προβλεπόμενης στο άρθρο 46 παρ. 3 του Κώδικα Δικηγόρων αποζημίωσης και, ως εκ τούτου, το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Υπηρεσίες δικηγόρων.Προσήκον μέτρο:Κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης μεταξύ Δήμου και δικηγορικής εταιρείας, για την ανάθεση σ'αυτήν του εξώδικου και δικαστικού χειρισμού ασκηθείσας εναντίον του Δήμου προσφυγής, καθόσον πρόκειται για εργολαβικό δίκης, κατά την έννοια του άρθρου 60 παρ.1 του Κώδικα Δικηγόρων, ενώ οι καθοριζόμενες με βάση τα άρθρα 63 επ. και το Παράρτημα I του Κώδικα Δικηγόρων αμοιβές, καθιερώθηκαν όλως προσφάτως και θεωρούνται κατά νόμο εύλογες, ενόψει και της δυσμενούς οικονομικής συγκυρίας, συνεπώς, μη νομίμως το ύψος της αμοιβής της δικηγορικής εταιρείας καθορίστηκε καθ' υπέρβαση του προσήκοντος μέτρου, δεδομένου ότι η συνολική συμφωνηθείσα αμοιβή έχει καθορισθεί σε ποσό υπερδεκαπλάσιο της υπολογιζόμενης με βάση την αξία του αντικειμένου της δίκης, σύμφωνα με τα όρια που τίθενται από το άρθρο 63 του Κώδικα περί Δικηγόρων της δικηγορικής αμοιβής. Επιπλέον, δεν προκύπτει ότι τα όργανα του Δήμου, πριν καταλήξουν σε συμφωνία με την αντισυμβαλλόμενη, προέβησαν, ενόψει της αρχής της οικονομικότητας ως μερικότερης εκδήλωσης της γενικής αρχής της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης, η οποία διέπει τη διαχείριση των δημόσιων οικονομικών και επιβάλλει την εκπλήρωση των σκοπών των Ο.Τ.Α., με την κατά το δυνατόν ελάχιστη επιβάρυνση του προϋπολογισμού τους, σε διαπραγμάτευση με τη συγκεκρι­μένη ή, ακόμη, άλλους δικηγόρους, προκειμένου η αμοιβή για την παροχή νομικών υπηρεσιών προς το νομικό πρόσωπο του Δήμου, να μην υπερβαίνει τα εύλογα όρια, ενόψει των δικαστικών ενεργειών που επρόκειτο να διενεργηθούν.