ΚΑΤΑΒΟΛΗ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΗΣ ΑΜΟΙΒΗΣ:..ζητείται η ανάκληση της 265/2018 πράξης του Κλιμακίου Προληπτικού Ελέγχου Δαπανών στο I Τμήμα..Με βάση τα γενόμενα δεκτά στη σκέψη 4, εφόσον οι 183/2015 και 1035/2017 αποφάσεις της Οικονομικής Επιτροπής της Περιφέρειας … περιορίστηκαν μόνο στον ορισμό της δικηγόρου … για τη δικαστική εκπροσώπηση της Περιφέρειας ενώπιον του Διοικητικού Εφετείου .., προς αντίκρουση των τριών (3) συνολικά προσφυγών της Κοινοπραξίας με την επωνυμία «...», χωρίς να διαλαμβάνουν οποιαδήποτε κρίση σε σχέση με το ζήτημα της αμοιβής της, κατόπιν διαβούλευσης με αυτήν, όπως προβλέπει σχετικά ο νέος Κώδικας Δικηγόρων (ν. 4194/2013), ορθά το Κλιμάκιο έκρινε μη νόμιμη την δαπάνη καταβολής της αμοιβής της, καθόσον η διαδικασία αυτή (καθορισμός αμοιβής από την Οικονομική Επιτροπή κατόπιν διαβούλευσης με τον δικηγόρο) δεν δύναται να υποκατασταθεί από την μεταγενέστερη σύνταξη και υπογραφή των σχετικών, από 3.4.2015 και 16.10.2017, συμφωνητικών μεταξύ του Περιφερειάρχη … και της ανωτέρω δικηγόρου. Άλλωστε, ουδεμία επιρροή ασκεί το γεγονός ότι η αναγραφόμενη στα οικεία συμφωνητικά αμοιβή είναι μικρότερη των κατά τον Κώδικα Δικηγόρων «νόμιμων» αμοιβών, όπως αβασίμως προβάλλεται από την αιτούσα, καθώς πέραν του ό,τι ουδόλως μπορεί να αποκλεισθεί η πιθανότητα οι σχετικές αμοιβές να καθορίζονταν από την Οικονομική Επιτροπή, κατόπιν διαβούλευσης με τη δικηγόρο, σε ακόμη μικρότερο ύψος, σε κάθε περίπτωση η διαπιστωθείσα πλημμέλεια κρίνεται ουσιώδης, καθώς συνέχεται με την παραβίαση των θεμελιωδών αρχών της νομιμότητας, της διαφάνειας και της λογοδοσίας, που διέπουν την δράση των Ο.Τ.Α. β΄ βαθμού. Λαμβανομένου δε περαιτέρω υπόψη ότι η ως άνω πλημμέλεια, την οποία διαπίστωσε το Κλιμάκιο, στηρίζει αυτοτελώς το διατακτικό της προσβαλλόμενης πράξης, ήτοι τη μη θεώρηση του 85ΕΔ χρηματικού εντάλματος, παρέλκει, ως αλυσιτελής, η εξέταση του βασίμου των λοιπών λόγων ανάκλησης που πλήττουν  τους, διαπιστωθέντες από το Κλιμάκιο, έτερους λόγους μη νομιμότητας της ίδιας δαπάνης (νομιμότητα προσφυγής σε εξωτερικό δικηγόρο - μη καταχώριση των συμφωνητικών στο ΚΗΜΔΗΣ).  Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η ένδικη αίτηση πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμη.

Εκχώρηση σε δικηγόρο μέρους επιδικασθείσας, με απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, δίκαιης ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης, έναντι δικηγορικής αμοιβής. 1) Η εκχωρηθείσα από δικαιούχο σε δικηγόρο απαίτηση μέρους επιδικασθείσας, με απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, δίκαιης ικανοποίησης, λόγω ηθικής βλάβης, έναντι δικηγορικής αμοιβής, δύναται να αποτελέσει αντικείμενο κατάσχεσης και αυτεπάγγελτου συμψηφισμού με τις οφειλές του δικηγόρου προς το Δημόσιο (ομόφ.). 2) Η μη γνωστοποίηση του εκχωρητηρίου εγγράφου στην αρμόδια για τη φορολόγηση του δικηγόρου Δ.Ο.Υ., κωλύει την καταβολή της εκχωρηθείσας στο δικηγόρο απαίτησης (πλειοψ.)

Εγκυρότητα συμφωνητικών δικηγορικής αμοιβής που συντάχθηκαν υπό την ισχύ του προϊσχύσαντος Κώδικα Δικηγόρων και τα οποία δεν έχουν κατατεθεί εμπρόθεσμα στο Δικηγορικό Σύλλογο και στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. Κατάσταση : Αποδεκτή. Συμφωνητικά δικηγορικής αμοιβής σχετικώς με τις αναφερόμενες στο άρθρο 92 του προϊσχύσαντος Κώδικα Δικηγόρων υποθέσεις, καθώς και αμοιβές εξ αναγκαστικών απαλλοτριώσεων κατά την ειδική διαδικασία προσδιορισμού τιμής μονάδος και αναγνωρίσεως δικαιούχων, δεν είναι έγκυρα εάν δεν κατατέθηκαν εντός είκοσι ημερών από της καταρτίσεώς τους στον οικείο δικηγορικό σύλλογο. Η μη εμπρόθεσμη κατάθεσή τους στη Δ.Ο.Υ. δεν επάγεται ακυρότητα.

Ανάθεση σε εξωτερικό δικηγόρο(....) Η ανάθεση στη φερόμενη ως δικαιούχο, της νομικής υποστήριξης του Δήμου, στην ως άνω υπόθεση, δεν είναι νόμιμη, καθόσον αυτή ανάγεται στα συνήθη καθήκοντα του υπηρετούντος στο Δήμο δικηγόρου. Εξάλλου, από την …απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής δεν προκύπτει συγκεκριμένο κώλυμα του ήδη υπηρετούντος με πάγια αντιμισθία δικηγόρου να χειρισθεί την υπόθεση αυτή, ενώ δεν διαλαμβάνεται αιτιολογία για την κατ’ εξαίρεση ανάθεση σε εξωτερικό δικηγόρο του χειρισμού της εν λόγω υπόθεσης. Εξάλλου, από την 267/28-11-2014 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής δεν προκύπτει συγκεκριμένο κώλυμα του ήδη υπηρετούντος με πάγια αντιμισθία δικηγόρου να χειρισθεί την υπόθεση αυτή, ενώ δεν διαλαμβάνεται αιτιολογία για την κατ’ εξαίρεση ανάθεση σε εξωτερικό δικηγόρο του χειρισμού της εν λόγω υπόθεσης. (…)Περαιτέρω, αβασίμως ο Δήμος …υποστηρίζει ότι η έλλειψη αιτιολογίας της 267/28-11-2014 απόφασης ανάθεσης της Οικονομικής Επιτροπής καλύπτεται από όσα μνημονεύονται στην προεκτεθείσα 25/2012 αρχική απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής, αφού ούτε σε αυτήν την απόφαση διαλαμβάνεται αιτιολογία, όσον αφορά στην αδυναμία του υπηρετούντος δικηγόρου να επιτελέσει τα εν λόγω καθήκοντα. Τέλος, ο Δήμος προβάλλει ότι  ο καθορισμός της δικηγορικής αμοιβής, ορθώς γίνεται κατά παρέκκλιση των νόμιμων αμοιβών που ορίζονται στον Κώδικα Δικηγόρων και ιδίως στο Παράρτημα Ι αυτού, ενώ με τον καθορισμό της δικηγορικής αμοιβής στο προαναφερόμενο ύψος δεν παραβιάζεται η αρχή της οικονομικότητας. Ωστόσο, ο ισχυρισμός αυτός είναι αβάσιμος, καθόσον από την απόκλιση μεταξύ της ως άνω αμοιβής (10.000,00 ευρώ) και της προβλεπόμενης από των Κώδικα περί Δικηγόρων νόμιμης αμοιβής του δικηγόρου (331,00 ευρώ) προκύπτει ότι σε κάθε περίπτωση η εντελλόμενη με το χρηματικό ένταλμα δαπάνη υπερβαίνει κατά πολύ το προσήκον μέτρο.

Εργολαβικό δίκης σε απαλλοτρίωση. Υπολογισμός δικηγορικής αμοιβής.(...)Όταν στο εργολαβικό δίκης, για το οποίο πληρούνται οι διατυπώσεις του άρθρου 60 του ν. 4194/2013 και το οποίο έχει υπογραφεί μεταξύ του δικαιούχου της απαλλοτριώσεως και του πληρεξουσίου του δικηγόρου, συμφωνήθηκε αμοιβή του δικηγόρου σε ποσοστό % επί της αποζημίωσης που θα καθορισθεί από το Δικαστήριο ή εξωδίκως, πλέον της δικαστικής δαπάνης και τυχόν τόκων, την οποία ο δικαιούχος εκχωρεί στο δικηγόρο, το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων θα πρέπει να παρακρατεί από τους δικαιούχους και να αποδίδει στο δικηγόρο ολόκληρο το συμφωνηθέν στο εργολαβικό ποσοστό δικηγορικής αμοιβής, πλέον του ποσού που καθορίστηκε από το Δικαστήριο ως δικαστική δαπάνη, εφόσον φυσικά αυτό το τελευταίο έχει κατατεθεί στο ΤΠΔ από τον υπέρ ού η απαλλοτρίωση και όχι να καταβάλλεται αυτό μειωμένο κατά την καθορισθείσα από το Δικαστήριο και παρακατατεθείσα από τον υπέρ ού η απαλλοτρίωση δικηγορική αμοιβή, που αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος της δικαστικής δαπάνης (ομόφωνα).

Αμοιβή σε δικηγόρο: Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η εντελλόμενη με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δαπάνη, κατά τον βασίμως προβαλλόμενο πρώτο λόγο διαφωνίας του Επιτρόπου, δεν είναι νόμιμη, καθόσον η παροχή εντολής εκπροσώπησης του Δήμου ...... στο φερόμενο ως δικαιούχο δικηγόρο έγινε με την 26158/19.6.2018 απόφαση του Δημάρχου και όχι με απόφαση έγκρισης της εν λόγω ανάθεσης από τη μόνη αρμόδια, σύμφωνα με το νόμο, να προβεί σε πρόσληψη δικηγόρου, Οικονομική Επιτροπή. Ούτε, εξάλλου, προκύπτει από την απόφαση αυτή του Δημάρχου ...... ότι αυτή εκδόθηκε προς αποφυγή άμεσου και προφανούς κινδύνου ή επαπειλούμενης ζημίας σε βάρος των συμφερόντων του Δήμου. Επιπλέον, δεν προηγήθηκε αιτιολογημένη κρίση του αποκλειστικώς αρμοδίου Δημοτικού Συμβουλίου περί του ευλόγου του ύψους της δικηγορικής αμοιβής, ως προϊόντος διαβούλευσης των συμβαλλομένων μερών, μετά από συνεκτίμηση των ειδικών περιστάσεων της συγκεκριμένης υπόθεσης. Οι ως άνω ελλείψεις δεν δύνανται να καλυφθούν εκ  των υστέρων, μετά την συζήτηση της υπόθεσης στο Διοικητικό Εφετείο Αθηνών, με την 292/26.6.2018 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής περί ορισμού πληρεξουσίου δικηγόρου και την 165/19.9.2018 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου περί καθορισμού της αμοιβής του φερόμενου ως δικαιούχου του εντάλματος, καθόσον αμφότερες οι αποφάσεις εκδόθηκαν μετά την παροχή των επίμαχων νομικών υπηρεσιών. Ενόψει των ανωτέρω, η επίμαχη δαπάνη είναι μη νόμιμη. Τέλος, η εντελλόμενη δαπάνη είναι μη κανονική καθόσον, όπως βασίμως διαλαμβάνει και η έκθεση διαφωνίας, η σχετική απόφαση ανάληψης υποχρέωσης ελήφθη σε χρονικό σημείο (2.8.2018) μεταγενέστερο της παροχής των επίμαχων νομικών υπηρεσιών, κατά το μήνα Ιούνιο 2018, ενώ, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, στην υπό στοιχείο ΙΙΙ νομική σκέψη, η απόφαση αυτή έπρεπε να προηγείται χρονικά οποιασδήποτε σχετικής με την εν λόγω δαπάνη διοικητικής πράξης ή υλικής ενέργειας, δεδομένου ότι με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται ο σκοπός του νόμου που συνίσταται στην, εκ των προτέρων, δέσμευση των αναγκαίων πιστώσεων και στην αποτροπή της διενέργειας δαπανών καθ’ υπέρβαση αυτών.

Αμοιβή για την παροχή νομικών υπηρεσιών.(..)Με δεδομένα τα ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι ο λόγος διαφωνίας της αναπληρώτριας Επιτρόπου παρίσταται βάσιμος, διότι η εντελλόμενη με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δαπάνη μη νομίμως εκκαθαρίστηκε στο ύψος της συμφωνηθείσας αμοιβής της «.....-.....» - κατά παρέκκλιση των προβλεπόμενων στον Κώδικα περί Δικηγόρων - στο ποσό των 7.440,00 ευρώ, συμπεριλαμβανομένου του Φ.Π.Α. 24%.  Και τούτο, διότι, εν προκειμένω, δεν υφίσταται έγκυρη έγγραφη σύμβαση παροχής νομικών υπηρεσιών, αφού δεν προηγήθηκε αυτής η έκδοση σχετικής αιτιολογημένης ως προς το ύψος της δικηγορικής αμοιβής απόφασης του αποκλειστικώς αρμόδιου Δημοτικού Συμβουλίου, ληφθείσας με απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων μελών του, η οποία να συνιστά το προϊόν διαβούλευσης των συμβαλλόμενων μερών. Επισημαίνεται ότι, ενόψει όσων ανωτέρω (στην σκέψη ΙΙ.Β της παρούσας) έγιναν δεκτά, η πρόβλεψη του Κώδικα Δικηγόρων ότι στην περίπτωση που δεν προκύπτει η ύπαρξη έγκυρης έγγραφης συμφωνίας περί αμοιβής για την παροχή δικηγορικών υπηρεσιών, ισχύουν οι οριζόμενες νόμιμες αμοιβές, έχει την έννοια ότι οι οριζόμενες νόμιμες αμοιβές ισχύουν όταν η αμοιβή για την παροχή δικηγορικών υπηρεσιών έχει εγκριθεί από το διοικητικό όργανο, αλλά η σχετική απόφαση και η σε εκτέλεση αυτής συμφωνία είναι νομικώς πλημμελής για άλλον λόγο και όχι στην περίπτωση που το στάδιο της διαπραγμάτευσης της αμοιβής απέβη ατελέσφορο, δηλαδή δεν προέκυψε συμφωνία των αντισυμβαλλόμενων ως προς το ουσιώδες στοιχείο της αμοιβής με την τήρηση της προσήκουσας διοικητικής διαδικασίας.(..)Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω,., η δαπάνη είναι μη νόμιμη και το χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί.

ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:(....)Ήδη μετά την εκτέλεση των ως άνω Πρακτικών και λαμβανομένων, περαιτέρω, υπόψη όσων έγιναν δεκτά σε αυτά, στις κρίσεις των οποίων η παρούσα ρητά παραπέμπει προς αποφυγήν επαναλήψεων, το Κλιμάκιο κρίνει ότι ο προσδιορισμός της αμοιβής του ως άνω δικηγόρου, κατά παρέκκλιση των νόμιμων αμοιβών που προβλέπονται από τον Κώδικα των Δικηγόρων, έγινε με πλήρως αιτιολογημένη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου. Συγκεκριμένα, το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου, αφού προηγουμένως έκρινε ως υπερβολική την αρχικώς αιτηθείσα, από το δικηγόρο, αμοιβή των 6.918,75 ευρώ (με το Φ.Π.Α.) ανά υπόθεση, συμφώνησε, τελικά, ομόφωνα στον προσδιορισμό της σχετικής αμοιβής στο ποσό των 5.535,00 ευρώ (με το ΦΠΑ) ανά υπόθεση. Στην κρίση αυτή κατέληξε το Δημοτικό Συμβούλιο συνεκτιμώντας τη φύση των σχετικών υποθέσεων, ως εξειδικευμένων, για τις οποίες είναι πιθανόν να χρειαστεί ο δικηγόρος και τις υπηρεσίες τεχνικού συμβούλου ειδικού σε πολεοδομικά ζητήματα, καθώς και το γεγονός ότι πρόκειται για διαφορετικές υποθέσεις, οι οποίες παρουσιάζουν μεν ομοιότητες, αλλά δεν είναι πανομοιότυπες. Τέλος, και ενόψει του ότι η ανάθεση σε εξωτερικό δικηγόρο γίνεται ακριβώς λόγω της πολυπλοκότητας των νομικών θεμάτων και της ιδιαίτερης σημασίας τους για τα συμφέροντα του Δήμου και της ευχέρειας του Δήμου να προσλαμβάνει όχι τον οικονομικότερο δικηγόρο, αλλά αυτόν που θα μπορέσει με επιτυχία να προασπίσει τα συμφέροντά του, φροντίζοντας, όμως, ταυτόχρονα, να επιτύχει την ελάχιστη δυνατή οικονομική επιβάρυνσή του, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η ως άνω προσδιορισθείσα αμοιβή, η οποία προέκυψε μετά από μείωση της αιτούμενης, από το δικηγόρο, αμοιβής ως αποτέλεσμα της προσπάθειας του Δήμου α) να εξασφαλίσει την εκπροσώπηση των συμφερόντων του από το συγκεκριμένο Δικηγόρο, λόγω των εξειδικευμένων γνώσεων και της εμπειρίας του σε σχετικά θέματα, και β) να επιτύχει τη μικρότερη δυνατή επιβάρυνση των οικονομικών του σε σχέση με την επιλογή του συγκεκριμένου προσώπου, δεν υπερβαίνει το αναγκαίο μέτρο και ως εκ τούτου είναι νόμιμη και η εντελλόμενη δαπάνη θα μπορούσε να καταβληθεί στον δικαιούχο δικηγόρο του ελεγχόμενου χρηματικού εντάλματος με την προσκόμιση, από μέρους του, εν ισχύ ασφαλιστικής ενημερότητας, αν δεν είχε λήξει το οικονομικό έτος 2015, τις πιστώσεις του οποίου βαρύνει.

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΝΟΜΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:Εξάλλου, το γεγονός ότι με το ελεγχόμενο σχέδιο «Σύμβασης-Εργολαβικού Δίκης» ο προϋπολογισμός του Δήμου δεν θα επιβαρυνθεί με τη δαπάνη της συμφωνηθείσας δικηγορικής αμοιβής, όπως ισχυρίζεται ο αιτών, δεν δύναται να θεραπεύσει την εντοπισθείσα από το Κλιμάκιο πλημμέλεια, διότι η είσπραξη εκ μέρους της εταιρείας ενός τόσο μεγάλου ποσοστού επί του τελικώς επιδικασθησομένου υπέρ του Δήμου Περάματος προστίμου, αποστερεί, σε κάθε περίπτωση, από αυτόν ένα σημαντικό μέρος εσόδων.(...)Τούτο όμως, δεν είναι αληθές, καθόσον το Κλιμάκιο χρησιμοποίησε τη συγκεκριμένη διάταξη ως βάση αναφοράς εύλογων  αμοιβών, η οποία θα έπρεπε να ληφθεί υπόψη κατά την διαπραγμάτευση της επίμαχης δικηγορικής αμοιβής, αλλά και προκειμένου να καταδείξει τη σημαντική απόκλιση της εν λόγω αμοιβής σε σχέση με τις νομοθετικά καθοριζόμενες ως εύλογες δικηγορικές αμοιβές κατά τη δεδομένη χρονική στιγμή και υπό τις τρέχουσες ασφυκτικές οικονομικές συνθήκες.Αποφαίνεται να μην ανακληθεί η 245/2016 Πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

ΔΕΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΜΕΙΖ/ΕΠΤΑΜΕΛΟΥΣ ΣΥΝΘΕΣΗΣ/419/2017.

Αμοιβή δικηγόρου Μετά δε την έναρξη ισχύος του νέου Κώδικα Δικηγόρων (ν. 4194/2013), με τον οποίο καθιερώθηκε, κατά τα ανωτέρω, σύστημα συμβατικής ελευθερίας, το ποσό της αμοιβής του πληρεξούσιου δικηγόρου επιτρέπεται να ορίζεται τόσο ανώτερο, όσο και κατώτερο από τις αναφερόμενες στον Κώδικα αυτό αμοιβές (βλ. αιτιολογική έκθεση του Κώδικα, πρβλ. Κλ. Ι Τμ. 65/2014  επί των μεταβατικών διατάξεων του ν. 3919/2011). Περαιτέρω, ναι μεν ο προσδιορισμός της αμοιβής του πληρεξούσιου δικηγόρου ανήκει στη διακριτική ευχέρεια του δημοτικού συμβουλίου, πλην όμως η άσκηση της ευχέρειας αυτής ελέγχεται ως προς την υπέρβαση των άκρων ορίων της, δηλαδή ως προς την υπέρβαση του εύλογου, βάσει των ειδικών περιστάσεων, μέτρου της δαπάνης (βλ. πρ. Ι Τμ. Ε.Σ. 132/2012, 163/2010). (….) Τέλος, προϋπόθεση για την καταβολή της δικηγορικής αμοιβής είναι η προηγούμενη εκτέλεση από τον δικηγόρο των σχετικών εργασιών, γεγονός που αποδεικνύεται με την προσκόμιση των δικαιολογητικών εκκαθάρισης της δαπάνης (βλ. πρ. Ι Τμ. Ε.Σ. 132/2012). Η εκτέλεση δε αυτή μπορεί να αποδεικνύεται με κάθε πρόσφορο δικαιολογητικό, όπως δικαστικές αποφάσεις, πρακτικά δικαστηρίων, γραμμάτια προείσπραξης, κατατεθείσες προτάσεις κλπ. (πρβλ. πρ. Ι Τμ. Ε.Σ. 179/2012, 144/2011).