ΕΣ/ΚΛ.Ζ/436/2023
Τύπος: Νομολογία Ελεγκ. Συνεδρίου
Εφαρμογή βιοενίσχυσης στις ΕΕΛ και στο αποχετευτικό δίκτυο της ΔΕΥΑ: 1. Ενόψει των περιστάσεων της ελεγχόμενης διαδικασίας, το Κλιμάκιο λαμβάνοντας ειδικότερα υπόψη ότι: α) συμμετείχε σε αυτήν μόνον ένας οικονομικός φορέας, οπότε δεν γεννάται ζήτημα προσβολής των αρχών της ίσης μεταχείρισης των διαγωνιζομένων και του ανταγωνισμού, β) δεν αμφιβάλλει, κατόπιν των υποβληθέντων εγγράφων, σχετικά με την ικανότητα των τρίτων, στους οποίους στηρίζεται η ανάδοχος εταιρεία, να εκτελέσουν τη σύμβαση και γ) οι τρίτοι - δανειστές έχουν προσκομίσει ιδιωτικά συμφωνητικά και υπεύθυνες δηλώσεις συνεργασίας με την ανάδοχο, κρίνει όλως εξαιρετικώς ότι η Αναθέτουσα Αρχή μπορεί, σύμφωνα με το άρθρο 317 παρ. 3 του ν. 4412/2016, να επαναλάβει τη διαδικασία από το στάδιο υποβολής των δικαιολογητικών κατακύρωσης, καλώντας την προσωρινή ανάδοχο να υποβάλει για τους ως άνω τρίτους όλα τα έγγραφα που απαιτούνται από τη διακήρυξη, προκειμένου να ελεγχθεί ότι δεν συντρέχουν στο πρόσωπο αυτών λόγοι αποκλεισμού (βλ. ΕλΣυν Έβδομο Τμήμα 940/2022 σκ. 43, όπου και εκεί εξαιρετικώς και υπό περιστάσεις που προσιδιάζουν με αυτές της ελεγχόμενης διαδικασίας έγινε δεκτό ότι η Αναθέτουσα Αρχή είχε τη σχετική δυνατότητα). Μετά τον έλεγχο των δικαιολογητικών που θα προσκομισθούν, την έκδοση σχετικού Πρακτικού και την έγκρισή του αρμοδίως, η Αναθέτουσα Αρχή οφείλει να προβεί στην έκδοση νέας κατακυρωτικής απόφασης, η οποία θα υποβληθεί, σύμφωνα με το άρθρο 316 παρ. 3 περ γ΄ του ν. 4412/2016, στο Κλιμάκιο προς έλεγχο ως προς το ως άνω αναφερόμενο στάδιο.
ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΡΕΧΟΝΤΟΣ ΕΓΓΡΑΦΟΥ : 1Η ΑΝΑΡΤΗΣΗ
Ιστορικό Αναθεωρήσεων (Πιλοτική Εφαρμογή)
Σχετικά Έγγραφα
ΕΣ/ΚΛ.Ζ/369/2023
Αναβάθμιση Ψηφιακών Υπηρεσιών της Γενικής Διεύθυνσης Μεταφορών και Επικοινωνιών: 1. Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με τις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν (βλ. σκέψεις 5, 6 και 8), το Κλιμάκιο κρίνει ότι μη νομίμως αποκλείστηκε από τον διαγωνισμό η εταιρεία «…..», η οποία για τη στελέχωση των επίμαχων ρόλων της Ομάδας Έργου και την πλήρωση του σχετικού κριτηρίου επιλογής κατέφυγε σε δάνεια εμπειρία, ήτοι σε στήριξη σε τρίτους οικονομικούς φορείς, υπάλληλοι των οποίων τυγχάνουν τα προτεινόμενα μέλη αυτής (Ομάδας Έργου). Τούτο διότι, ουδόλως προκύπτει από το όλο περιεχόμενο της διακήρυξης κατά τρόπο μη επιδεχόμενο αμφισβήτησης ότι για τους εν λόγω ρόλους απαγορεύεται η στήριξη στις ικανότητες τρίτου και συνακόλουθα ότι τα σχετικά καθήκοντα πρέπει να εκτελεστούν από τον ίδιο τον ανάδοχο. Η δε φράση «υπάλληλος του υποψηφίου αναδόχου» της παραγράφου 2.2.6 στ. β΄, που περιλαμβάνεται σε δεκατρείς από τους δεκαέξι ρόλους της Ομάδας Έργου, δηλωτική του τρόπου απασχόλησης του εργαζομένου στον εργοδότη του, δεν δύναται, ελλείψει σαφούς πρόβλεψης στη διακήρυξη, να στηρίξει τέτοια κρίση, δεδομένου μάλιστα ότι η παράγραφος 2.2.8.1 της τελευταίας αναφέρεται ρητά στη δυνατότητα των υποψηφίων να στηριχθούν στην ικανότητα τρίτων για την πλήρωση του κριτηρίου της παραγράφου 2.2.6, χωρίς αναφορά σε οποιαδήποτε εξαίρεση ή απόκλιση. Προσέτι δε η πρόβλεψη της σχετικής απαγόρευσης δεν δύναται να συναχθεί με βεβαιότητα ούτε από τη διευκρίνιση «Όπου, υπάλληλοι του υποψηφίου Αναδόχου θεωρούνται οι υπάλληλοι με εξαρτημένη σχέση εργασίας με τον υποψήφιο Ανάδοχο. Για την απόδειξη της εξαρτημένης σχέσης εργασίας απαιτείται το έντυπο Ε4 πληροφοριακού συστήματος «ΕΡΓΑΝΗ» του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων για το απασχολούμενο προσωπικό στην επιχείρηση», η οποία προσδιορίζει την έννοια του «υπαλλήλου» και το αποδεικτικό μέσο που πρέπει να υποβληθεί σχετικώς. Εξάλλου, η εν λόγω απαγόρευση όσον αφορά τους κρίσιμους ως άνω ρόλους δεν συνάγεται ευκρινώς ούτε από την αντιπαραβολή αυτών με τους λοιπούς ρόλους, καθώς η απαίτηση να εκτελεστούν τα συγκεκριμένα καθήκοντα από τον ίδιο τον ανάδοχο θα πρέπει να προβλέπεται με σαφήνεια και χωρίς αμφισημία και να αιτιολογείται από την αναθέτουσα αρχή, προκειμένου να μπορεί να ελεγχθεί αν είναι σύμφωνη με την αρχή της αναλογικότητας. Συνεπώς, με μη νόμιμη αιτιολογία η Επιτροπή Διαγωνισμού απέρριψε την προσφορά της εταιρείας «Uni Systems ΜΑΕ». Σε κάθε περίπτωση, ακόμη και εάν ήθελε γίνει δεκτό ότι ο επίμαχος όρος έχει πράγματι το περιεχόμενο που του αποδίδει η Αναθέτουσα Αρχή, ήτοι ότι για τους συγκεκριμένους ρόλους, οι οποίοι, μάλιστα, αφορούν και το μεγαλύτερο μέρος της Ομάδας Έργου, δεν μπορεί ο υποψήφιος ανάδοχος να στηριχθεί σε τρίτο και θα πρέπει τα σχετικά καθήκοντα να εκτελεστούν από τον ίδιο, αυτός παρίσταται κατά την κρίση του Κλιμακίου μη νόμιμος. Τούτο, κατ’ αρχάς, διότι η σχετική απαγόρευση δεν προβλέπεται κατά τρόπο σαφή και αναντίρρητο στην οικεία διακήρυξη, ώστε να μπορεί να γίνει αντιληπτή από τους ενδιαφερόμενους και να ερμηνευτεί από αυτούς με ομοιόμορφο τρόπο, όπως επιβάλλουν οι αρχές της διαφάνειας και της ίσης μεταχείρισης. Τυχόν δε ασάφειες της διακήρυξης δεν δύνανται να ερμηνεύονται σε βάρος των διαγωνιζομένων. Επιπροσθέτως, η σχετική επιλογή της Αναθέτουσας Αρχής θα πρέπει, όπως προαναφέρθηκε, να αιτιολογείται και να είναι ανάλογη με το αντικείμενο της οικείας σύμβασης, καθόσον περιορίζει τον ανταγωνισμό, στη διεύρυνση του οποίου αποσκοπεί η διάταξη του άρθρου 78 του ν. 4412/2016. Στην προκειμένη, όμως, περίπτωση δεν προκύπτει προδήλως ότι το αντικείμενο της ελεγχόμενης σύμβασης παρουσιάζει, ως εκ της φύσης του, τέτοιες ιδιαιτερότητες και δη ότι τα επίμαχα στελέχη ασκούν καθήκοντα κρίσιμα, κατά την έννοια του άρθρου 78 παρ. 2 του ν. 4412/2016, ώστε να καθίσταται δικαιολογημένη η σχετική πρόβλεψη, ούτε η αναθέτουσα αρχή έχει διαλάβει οποιαδήποτε αιτιολογία περί τούτου στα έγγραφα της σύμβασης. ΔΕΝ ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/1194/2023
ΕΣ/ΚΛ.Ζ/437/2023
Υπηρεσίες συντήρησης ηλεκτρονικών εγκαταστάσεων φωτεινής σηματοδότησης-Δάνεια εμπειρία: 1. Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο διαπιστώνει ότι συντρέχουν οι ακόλουθες πλημμέλειες, ως προς τις οποίες δεν έχει παραχθεί δεδικασμένο, όπως προκύπτει από τις προπαρατεθείσες κρίσεις του Διοικητικού Εφετείου στην 1002/2023 απόφασή του: Τα φυσικά πρόσωπα που δηλώθηκαν από την ανάδοχο του Τμήματος 4, ως επιστημονικό και τεχνικό προσωπικό για την κάλυψη των ελάχιστων απαιτήσεων τεχνικής ικανότητας του άρθρου 2.2.6 περ. Β.1.4, Β.2.4, Β.2.4.1 και Β.2.4.2 της διακήρυξης, ήτοι η …. και ο…., αποτελούν τρίτους - δανείζοντες οικονομικούς φορείς κατά την έννοια του άρθρου 78 του ν. 4412/2016 και του άρθρου 2.2.8.1 της διακήρυξης. Τούτο, διότι τα ανωτέρω φυσικά πρόσωπα, χωρίς να είναι υπάλληλοι ή διευθυντικά στελέχη της αναδόχου ή του τρίτου-δανείζοντος «….», δεσμεύτηκαν με υπεύθυνες δηλώσεις τους να παρέχουν σε αυτούς την τεχνική ικανότητα και εμπειρία, που δεν διέθεταν αυτοδυνάμως ούτε η ανάδοχος ούτε ο δανείζων αυτήν τεχνική και επαγγελματική ικανότητα οικονομικός φορέας, προκειμένου να καλύψουν τις σχετικές απαιτήσεις της διακήρυξης για το τμήμα 4. Η ιδιότητα δε των ανωτέρω ως φυσικών προσώπων, ο τρόπος παροχής της συνδρομής τους (μέλη της ομάδας παροχής υπηρεσιών της αναδόχου) και η μορφή της δέσμευσής τους προς τον δανείζοντα τεχνική ικανότητα ....... (υπεύθυνη δήλωση) και μέσω αυτού προς την δανειζόμενη ανάδοχο, δεν ασκούν επιρροή ως προς τον χαρακτηρισμό τους ως τρίτων – δανειζόντων οικονομικών φορέων (βλ. και ΕλΣυν Ολ. 310/2022, Τμ. Μείζ.- Επτ. Συνθ. 1264/2019). Κατά συνέπεια, η ανάδοχος και ο «…» θα έπρεπε να δηλώσουν στα ΕΕΕΣ, που συνυπέβαλαν με τα δικαιολογητικά συμμετοχής τους, ότι στηρίζονται στις ικανότητες των ανωτέρω φυσικών προσώπων και να συνυποβάλλουν ξεχωριστό ΕΕΕΣ για καθένα από αυτά στα οποία στηρίζονται, σύμφωνα με τα άρθρα 2.2.8.1, 2.2.9 και 2.2.9.1 της διακήρυξης. Περαιτέρω, για τα ίδια φυσικά πρόσωπα, εφόσον αποτελούν τρίτους - δανείζοντες οικονομικούς φορείς για την κάλυψη των ελάχιστων απαιτήσεων τεχνικής ικανότητας από την ανάδοχο, θα έπρεπε να υποβληθούν τα δικαιολογητικά κατακύρωσης των άρθρων 2.2.9 και 2.2.9.2 περ. Α της διακήρυξης, προκειμένου να ελεγχθεί η συνδρομή ή μη των όρων αποκλεισμού του άρθρου 2.2.3 της διακήρυξης. Οι πλημμέλειες αυτές, κατά την κρίση του Κλιμακίου, παρίστανται ουσιώδεις (βλ. σκέψεις 5 και 16). Περαιτέρω, δεδομένου ότι για το Τμήμα 4 του διαγωνισμού συμμετείχαν στην οικεία διαδικασία δύο οικονομικοί φορείς, δεν είναι δυνατό να παρασχεθεί εν προκειμένω η δυνατότητα που αναγνωρίστηκε στην Αναθέτουσα Αρχή με την προαναφερθείσα 940/2022 απόφαση του Εβδόμου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου (βλ. σκέψη 16 της παρούσας), καθώς τούτο θα συνιστούσε παραβίαση των αρχών της ίσης μεταχείρισης των διαγωνιζομένων και του ανταγωνισμού. ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/1281/2023
ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/1291/2023
Εκσυγχρονισμός του Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος(...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, το Δικαστήριο άγεται στην κρίση ότι, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα με τις υπό κρίση προσφυγές, ορθώς και νομίμως η αναθέτουσα αρχή απέρριψε την προσφορά της ένωσης εταιρειών «…», καθόσον τα ΕΕΕΣ που υπέβαλαν τα μέλη της ως άνω ένωσης περί των ποσοστών συμμετοχής τους σε αυτήν δεν πληρούν το εκ του νόμου και της διακήρυξης απαιτούμενο περιεχόμενο, διότι σε αυτά, πλην της γενικής αναφοράς σε ποσοστά συμμετοχής στην ένωση, δεν προσδιορίζονται τα δύο διακριτά, σε σχέση με τα ανωτέρω, απαιτούμενα εκ του νόμου και τη διακήρυξη στοιχεία, ήτοι το είδος της συμμετοχής κάθε μέλους στην ένωση και η κατανομή της αμοιβής μεταξύ τους. Εξάλλου, τα εν λόγω ΕΕΕΣ δεν πληρούν το ως άνω απαιτούμενο περιεχόμενο ούτε αν ληφθεί υπ’ όψιν για τη συμπλήρωση του περιεχομένου τους το υποβληθέν μαζί με αυτά ιδιωτικό συμφωνητικό σύστασης της ως άνω ένωσης -το οποίο πάντως προβλέπεται από το νόμο και τη διακήρυξη ότι πρέπει να υποβληθεί όχι με τα δικαιολογητικά συμμετοχής, αλλά με τα δικαιολογητικά προσωρινού αναδόχου και εξετάζεται σε μεταγενέστερο στάδιο του διαγωνισμού (βλ. το άρθρο 2.2.9.2. της διακήρυξης)- καθόσον από το συμφωνητικό αυτό δεν προκύπτει κατά τρόπο ρητό, σαφή και αδιαμφισβήτητο το είδος της συμμετοχής κάθε μέλους της ένωσης αυτής στο αντικείμενο του έργου. Συνεπώς, η αναθέτουσα αρχή δεν είχε τη διακριτική ευχέρεια να καλέσει, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 102 του ν. 4412/2016, όπως αυτό ισχύει, την ως άνω ένωση να συμπληρώσει, ήτοι κατ’ ουσίαν να αναπληρώσει τα ως άνω ελλείποντα ουσιώδη στοιχεία των εν λόγω ΕΕΕΣ το πρώτον μετά την υποβολή της προσφοράς της, διότι τούτο θα οδηγούσε σε ανεπίτρεπτη εκ των υστέρων θεραπεία της, επί ποινή αποκλεισμού, υποχρέωσής της να υποβάλει με την προσφορά της ως δικαιολογητικά συμμετοχής τα ΕΕΕΣ με το ελάχιστο περιεχόμενο που ορίζεται στις διατάξεις των άρθρων 96 παρ. 7 του ν. 4412/2016 και 2.4.1 της διακήρυξης, τροποποιώντας τοιουτρόπως την προσφορά της και καθιστώντας αυτή παραδεκτή, κατά παράβαση των αρχών της διαφάνειας και της ίσης μεταχείρισης μεταξύ των διαγωνιζομένων και των διατάξεων των άρθρων 91 παρ. 1 περ. α΄ του ν. 4412/2016 και 2.4.6 περ. 1 της διακήρυξης. Δέχεται τις προσφυγές ανάκλησης και τις ασκηθείσες παρεμβάσεις.Ανακαλεί την 417/2023 πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
ΕλΣυν.Τμ.6/2487/2012
ΜΕΛΕΤΕΣ: ζητείται παραδεκτώς η ανάκληση της 221/2012 πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη III το Τμήμα κρίνει ότι δεν συντρέχουν εν προκειμένω οι νόμιμες προϋποθέσεις σύναψης συμπληρωματικής σύμβασης για την ανάθεση εκπόνησης της ως άνω μελέτης. Ειδικότερα, όπως ορθώς κρίθηκε με την προσβαλλόμενη πράξη το αντικείμενο της ελεγχόμενης σύμβασης δεν έχει συμπληρωματικό του αντικειμένου της αρχικής σύμβασης χαρακτήρα, δεδομένου ότι με αυτή επιχειρείται επέκταση του συμβατικού αντικειμένου της αρχικής μελέτης, απορριπτομένου ως νόμω αβασίμου του ισχυρισμού ότι η ελεγχόμενη μελέτη είναι συμπληρωματική της αρχικής και δεν μπορεί να διαχωριστεί από αυτήν. Και τούτο διότι, 1,5 έτος μετά τη σύναψη της αρχικής σύμβασης επέρχεται πλήρης μεταβολή του συμβατικού αντικειμένου της αρχικής σύμβασης με διαφοροποίηση αυτού σε ποσοστό 100%, αφού η αναθέτουσα αρχή ζήτησε από τον ανάδοχο μελετητή τη σύνταξη νέων μελετών (πλην της γεωτεχνικής) με νέα χωροθέτηση της Μονάδας Κομποστοποίησης. Το Τμήμα όμως, κρίνει ότι η καθυστέρηση δημοπράτησης των έργων της επεξεργασίας των απορριμμάτων του Νομού ..., για την οποία δεν ευθύνεται η ως άνω αναθέτουσα αρχή, καθώς και το γεγονός ότι οι εργολαβίες Α΄ και Β΄ Φάσης εξελίσσονταν παράλληλα, ενόψει μάλιστα και του ιδιαίτερα πολυσύνθετου και περίπλοκου χαρακτήρα του όλου έργου της διαχείρισης των απορριμμάτων του Νομού ..., αποτελούν «απρόβλεπτες» περιστάσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν την ανάθεση των ελεγχόμενων μελετών με την εφαρμογή της εξαιρετικής διαδικασίας του άρθρου 10 παρ. 2 περ. γ του ν.3316/2005, την οποία, λαμβανομένης υπόψη και της υποχρέωσης ολοκλήρωσης των έργων των Κυττάρων Β΄ Φάσης μέχρι 31.12.2012, θα μπορούσε να διερευνήσει η αναθέτουσα αρχή. Ενόψει των ανωτέρω, η εκπόνηση των ως άνω μελετών δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης, αλλά αυτοτελούς νέας σύμβασης, για την ανάθεση της οποίας εφαρμόζονται οι κείμενες διατάξεις (συμπεριλαμβανομένης και της προεκτεθείσας διάταξης). Τέλος, προσκομίστηκε ενώπιον του Τμήματος η από 25.6.2012 γνωμοδότηση του Περιφερειακού Συμβουλίου Δημοσίων Έργων, η οποία πέραν της έγκρισης σύναψης της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης, διαπιστώνει ότι έχουν υπολογισθεί εσφαλμένα οι αμοιβές που προϋπολογίζονται, ότι δεν υπάρχει σχετική τεκμηρίωση, ενώ είναι ανυπόγραφες από τους επιβλέποντες μηχανικούς και τον ανάδοχο. Είναι προφανές ότι η αναθέτουσα αρχή πρέπει να συμμορφωθεί προς τις ανωτέρω διαπιστώσεις του Περιφερειακού Συμβουλίου Δημοσίων Έργων.Κατά συνέπεια, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, πρέπει να απορριφθεί η αίτηση του Ειδικού Διαβαθμιδικού Συνδέσμου Νομού ... για την ανάκληση της 221/2012 πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
ΕΣ/ΤΜ.6/525/2018
Mελέτη βελτίωσης επαρχιακής οδού...Με τα δεδομένα αυτά, η Περιφέρεια ..., η οποία δεν αξιολόγησε τις προσφορές ως ασυνήθιστα χαμηλές, δεν υπερέβη τα άκρα όρια της διακριτικής της ευχέρειας, όπως βάσιμα υποστηρίζει η αιτούσα.Τέλος, με την προσβαλλόμενη Πράξη κρίθηκε ότι ο έλεγχος εκτείνεται αποκλειστικά και μόνο στη φάση του διαγωνισμού που υποβλήθηκε ενώπιον του Κλιμακίου, η οποία ολοκληρώθηκε με την 2566/2016 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής της Περιφέρειας ..., με την οποία κατακυρώθηκε προσωρινά το αποτέλεσμα του διαγωνισμού στην φερόμενη ως ανάδοχο σύμπραξη, και ότι δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί το τελικό στάδιο του διαγωνισμού, ήτοι αυτό που ακολουθεί την έκδοση της κατακυρωτικής απόφασης (υποβολή από τον ανάδοχο και αξιολόγηση από την αναθέτουσα αρχή των δικαιολογητικών και εγγράφων νομιμοποίησης και ελέγχου της προσωπικής κατάστασης του αναδόχου, κατά το άρθρο 23 της διακήρυξης), μετά την ολοκλήρωση του οποίου, ο φάκελος θα πρέπει να επανυποβληθεί στο αρμόδιο Κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, προκειμένου αυτό να αποφανθεί για τη νομιμότητα της τελευταίας αυτής φάσης του διαγωνισμού και την υπογραφή η μη του σχεδίου σύμβασης. Η κρίση αυτή, η οποία ερείδεται α) στις διατάξεις του άρθρου 36 παρ. 1 του Κώδικα Νόμων για το Ελεγκτικό Συνέδριο (ν. 4129/2013), που απαιτούν την διενέργεια του προληπτικού ελέγχου πριν από τη σύναψη της σύμβασης, καθώς και β) στη διαδικασία που περιγράφεται στα – υποχρεωτικά για την αναθέτουσα αρχή – Πρότυπα Τεύχη Μελετών (άρθρο 6.1 περ. γ), που εγκρίθηκαν με την Δ17γ/06/102/ΦΝ 439.1/27.6.2011 απόφαση του Υπουργού Υποδομών Μεταφορών και Δικτύων (ΦΕΚ Β΄1581), είναι νόμιμη, απορριπτομένου ως αβάσιμου του περί του αντιθέτου λόγου ανάκλησης.Κατόπιν των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση ανάκλησης πρέπει να γίνει δεκτή, να ανακληθεί η προσβαλλόμενη πράξη και να κριθεί ότι δεν συντρέχει ουσιώδης πλημμέλεια στη φάση της διαδικασίας του διαγωνισμού μέχρι και το στάδιο της κατακύρωσης για την ανάθεση της ελεγχόμενης μελέτης.Ανακαλεί την 367/2017 Πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
ΑΕΠΠ/1610/2020
Παροχή υπηρεσιών για την αποκομιδή και μεταφορά απορριμάτων....Ως εκ τούτου, μη διενεργηθείσας της ως άνω κλήσης σύμφωνα με το άρθρο 2.4.6 της διακήρυξης, η αναθέτουσα αρχή παρανόμως απέρριψε την προσφορά του προσφεύγοντος, αφού κατά τον έλεγχο και την αξιολόγηση της προσφοράς του αβασίμως διαπιστώθηκε, ότι το περιεχόμενο της υποβληθείσας τεχνικής προσφοράς δεν είναι σύμφωνο με την παράγραφο 2.4.3 της διακήρυξης και παρουσιάζει ελλείψεις ως προς τα δικαιολογητικά που ζητούνται από τα έγγραφα της διακήρυξης και αποκλίσεις ως προς τους όρους και τις τεχνικές προδιαγραφές της σύμβασης». Τούτων έπεται ότι, κατά την έννοια των εν λόγω κανονιστικών ρυθμίσεων, αν η αναθέτουσα αρχή παραλείψει να εκπληρώσει την προαναφερόμενη αυτοτελή υποχρέωσή της ή αν, για την ταυτότητα του νομικού λόγου, προβεί σε πλημμελή τήρησή της, η μη υποβολή από τον υποψήφιο ανάδοχο μη ζητηθέντος εν λόγω δικαιολογητικού δεν συνεπάγεται αυτομάτως και άνευ ετέρου τον αποκλεισμό του από την περαιτέρω διαδικασία του διαγωνισμού, αλλά υποχρεώνει, καταρχήν, την αναθέτουσα αρχή να προβεί στην οφειλόμενη, κατά τα ήδη εκτεθέντα, κλήση του προς συμπλήρωση του ελλείποντος ή δικαιολογητικού. Άλλως, η ελλιπής υποβολή από τον προσωρινό ανάδοχο απαιτουμένων από τη διακήρυξη δικαιολογητικών συνεπάγεται τον αποκλεισμό του για τον λόγο αυτόν, εφόσον έχει προηγηθεί η προσήκουσα προς τούτο κλήση από την αναθέτουσα αρχή, η οποία, συνεπώς, δεν μπορεί να προβεί στην απόρριψη του φακέλου της προσφοράς του λόγω ελλείψεων, πριν καλέσει τον υποψήφιο ανάδοχο για την κάλυψη των ελλείψεων αυτών και παρέλθει η σχετικώς ταχθείσα προθεσμία. Ενόψει αυτών και λαμβάνοντας, ακόμη, υπόψη ότι ούτε η αναθέτουσα αρχή υποστηρίζει ούτε από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτει ότι στον προσφεύγοντα κοινοποιήθηκε πρόσκληση προσκόμισης του εν λόγω δικαιολογητικού, το Κλιμάκιο κρίνει ότι, απαιτείται η εκ μέρους της αναθέτουσας αρχής αναζήτηση του επίμαχου δικαιολογητικού και η απόρριψη της προσφοράς μόνο σε περίπτωση μη προσκόμισής του (βλ. ΔΕΘεσς 16,172/2019) και κατά τούτο ο σχετικός λόγος γίνεται δεκτός ως βάσιμος
ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/367/2024
Προμήθεια εξοπλισμού διαχείρισης βιοαποβλήτων Αρχή αποτελεσματικότητας (....) Από την αρχή της δημοσιονομικής βιωσιμότητας, η οποία αποτελεί απόρροια της αρχής του κράτους δικαίου και αποτυπώνεται, υπό ειδικότερες εκφάνσεις, σε πλήθος συνταγματικών διατάξεων (βλ. άρθρο 25 παράγραφος 4, καθώς και άρθρα 72, 73, 75, 78 έως 80, 98, 104, 106 και 107 του Συντάγματος,), αλλά και ρητώς νομοθετικά στο άρθρο 2 του ν. 4820/2021 (Οργανικός Νόμος του Ελεγκτικού Συνεδρίου) και στο άρθρο 33 του ν. 4270/2014 (Α΄ 143), πηγάζει η αρχή της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης (βλ. και άρθρο 18 παρ. 1 του ν. 4412/2016). Η τελευταία δε εξειδικεύεται, μεταξύ άλλων, στην αρχή της αποτελεσματικότητας, σύμφωνα με την οποία, επί διάθεσης δημόσιων πόρων, ελέγχεται η επίτευξη των συγκεκριμένων αντικειμενικών στόχων και των αποτελεσμάτων που έχουν εκ των προτέρων οριστεί. Όπως δε ρητά ορίζεται στο άρθρο 18 παρ. 1 του ν. 4412/2016, η αρχή της πρακτικής αποτελεσματικότητας εφαρμόζεται και στις διαδικασίες σύναψης δημοσίων συμβάσεων ώστε να διασφαλίζεται το επωφελές των αναλαμβανόμενων δράσεων. Προς τούτο, η αναθέτουσα Αρχή οφείλει να μεριμνά ώστε από τα έγγραφα της σύμβασης να προκύπτουν κατά τρόπο σαφή και αντικειμενικό οι επιδιωκόμενοι στόχοι και η προσφορότητα των λαμβανόμενων μέτρων προς επίτευξη των στόχων αυτών. Πρέπει, επίσης, να περιγράφεται με ακρίβεια ή έστω να προκύπτει επαρκώς ο σχεδιασμός και ο τρόπος εκτέλεσης της σύμβασης, έτσι ώστε να διασφαλίζεται τόσο η επίτευξη των στόχων όσο και το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα. Και ναι μεν, κατά γενικό κανόνα, η αρχή της πρακτικής αποτελεσματικότητας, υπό την παραπάνω έννοια, ελέγχεται εκ των υστέρων (ex post), διότι μόνο μετά την έναρξη υλοποίησης και, κυρίως, μετά το πέρας εκτέλεσης της σύμβασης μπορεί εξ αντικειμένου να κριθεί με ασφάλεια η επίτευξη ή μη των στόχων που τέθηκαν και η πραγμάτωση των αποτελεσμάτων που επιδιώχθηκαν, πλην, όλως εξαιρετικώς, η τήρηση της αρχής αυτής μπορεί να ελεγχθεί οριακά και κατά το προσυμβατικό στάδιο (ex ante), ιδίως όταν ο σχεδιασμός της δράσης από άποψη στόχων, μέσων και μεθόδου υλοποίησης είναι κατά λογική αναγκαιότητα πρόδηλα πλημμελής ή ασαφής, με συνέπεια να καθίσταται ευχερής ο έλεγχός της κατά το στάδιο αυτό για λόγους προληπτικούς. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση που αν και έχουν τεθεί ή προκύπτουν οι σχετικοί αντικειμενικοί στόχοι, εντούτοις δεν αναφέρονται, έστω και συνοπτικά, τα χρησιμοποιούμενα μέσα και η διαθεσιμότητα αυτών, καθώς και ο τρόπος που αυτά θα διασφαλίσουν το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα (βλ. ΕλΣυν Ολ. 1312/2022, σκ. 13).Υπό τις περιστάσεις αυτές, το Τμήμα κρίνει ότι σχεδιασμός της ελεγχόμενης προμήθειας παρίσταται επαρκής.Για τους λόγους αυτούς.Δέχεται τις προσφυγές ανάκλησης. Ανακαλεί την 552/2023 Πράξη του ΣΤ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου
ΕΣ/ΚΛ.Ζ/355/2023
Καθαριότητα κτιρίων και χώρων Πανεπιστημίου: Σε κάθε περίπτωση, διακήρυξη, η οποία δεν προβλέπει ρητά τέτοιου είδους περιορισμό, αλλά αυτός επιβάλλεται εκ των υστέρων κατόπιν ερμηνείας των σχετικών προβλέψεων από την αναθέτουσα αρχή, καθίσταται ασαφής για όλους εκείνους που εντέλει συμμετείχαν στον διαγωνισμό υποβάλλοντας προσφορά, καθώς δεν παρίσταται ευκρινής ο τρόπος με τον οποίο πρέπει να αξιοποιηθεί η δάνεια εμπειρία σύμφωνα με τις απαιτήσεις τις αναθέτουσας αρχής (ΕλΣυν ΄Εβδομο Τμ. 1307/2021). Ακόμη όμως και αν γινόταν δεκτό, κατά την έννοια της ίδιας της διακήρυξης [βλ. ανωτέρω όρο 2.2.8 «Η εκτέλεση των κάτωθι εργασιών/καθηκόντων σύμφωνα με τα αναφερόμενα στα Παραρτήματα Ι Αναλυτική Περιγραφή Φυσικού και Οικονομικού Αντικειμένου της Σύμβασης και ΙΙ Ειδική Συγγραφή Υποχρεώσεων γίνεται υποχρεωτικά από τον προσφέροντα ή, αν η προσφορά υποβάλλεται από ένωση οικονομικών φορέων, από έναν από τους συμμετέχοντες στην ένωση αυτή» και όρο 2.2.6 «Σε περίπτωση που ο Υποψήφιος Ανάδοχος αποτελεί Ένωση/Κοινοπραξία, τα απαιτούμενα στην παρούσα παράγραφο στοιχεία τεκμηρίωσης πρέπει να υποβάλλονται χωριστά όσα απαιτούνται για κάθε Μέλος της Ένωσης/Κοινοπραξίας ή/και συγκεντρωτικά για την Ένωση/Κοινοπραξία όσα απαιτούνται»], ότι δεν επιτρεπόταν ο προσφέρων να καλύψει τις προϋποθέσεις της παραγράφου 2.2.6 Τεχνική και επαγγελματική ικανότητα, στηριζόμενος σε τρίτους/δανείζοντες, ούτε ότι οι ενώσεις προσώπων για την απόδειξη της τεχνικής ικανότητας μπορούσαν να κάνουν χρήση των ικανοτήτων είτε κάποιων εκ των μελών τους ή τρίτων, το Κλιμάκιο κρίνει ότι ο όρος αυτός δεν είναι νόμιμος. Τούτο, διότι δεν συντρέχει βάσιμος προς τούτο δικαιολογητικός λόγος, δεδομένου ότι δεν προκύπτει από τα έγγραφα της σύμβασης ότι οι εργασίες καθαριότητας των χώρων του Πανεπιστημίου είναι κρίσιμες κατά την έννοια του άρθρου 78 παρ. 2 του ν. 4412/2016, ήτοι δεν παρουσιάζουν τέτοιες ιδιαιτερότητες, ώστε να καθίσταται αδύνατη η σώρευση ικανοτήτων περισσότερων φορέων και δη για το σύνολο του συμβατικού αντικειμένου και όχι για την εκτέλεση ορισμένων καθηκόντων (βλ. σκέψη 4). Για τους ίδιους ως άνω λόγους, είναι μη νόμιμη η αιτιολογία αποκλεισμού της εταιρείας «…..», η οποία διαλαμβάνεται στο 116918/1-12-2022 Πρακτικό της Επιτροπής Διαγωνισμού (ήτοι ότι καμία από τις εταιρείες στις οποίες στηρίζεται δεν έχει εκτελέσει αυτοτελώς την τελευταία τριετία τουλάχιστον 3 συμβάσεις σε έργα καθαριότητας άνω του 1.000.000 €, ούτε διαθέτει αυτοτελώς 120 εργαζόμενους καθαριστές πλήρους απασχόλησης και δη κάθε ένα από τα τρία τελευταία έτη) (βλ. σκέψη 15). Ομοίως, μη νόμιμη είναι και η κρίση της Επιτροπής Διαγωνισμού που διαλαμβάνεται στο ίδιο ως άνω Πρακτικό, κατά την οποία η εν λόγω εταιρεία «έπρεπε να καταθέσει βεβαίωση επίσκεψης τόσο δική της (που κατέθεσε με αριθ. πρωτ. 34120/16-4-2021), όσο και των άλλων τεσσάρων οικονομικών φορέων, στους οποίους στηρίζεται», δοθέντος δε ότι οι βεβαιώσεις αυτές δεν κατατέθηκαν, η προσφορά της καθίσταται απορριπτέα σύμφωνα με τη διακήρυξη. Τούτο, διότι η εταιρία ….. δεν συμμετείχε σε ένωση στον διαγωνισμό, αλλά στηρίχτηκε στις ικανότητες τρίτων δανειστών, η δε διακήρυξη δεν απαιτεί την κατάθεση βεβαίωσης επίσκεψης εκ μέρους των τρίτων δανειστών. ΔΕΝ ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/1191/2023
ΑΕΠΠ/203/2020
Συντήρηση πρασίνου Δήμου...Επειδή, η προσφεύγουσα προβάλλει παράβαση ουσιώδους τύπου της διαδικασίας, επί τη βάσει ισχυρισμών που αφορούν στην ημερομηνία του αριθμού πρωτοκόλλου του υπ’ αριθμ. πρωτ. 2/51993/30-9- 2019 Πρακτικού της Επιτροπής Διαγωνισμού, την οποία η προσφεύγουσα θεωρεί ως ημερομηνία έκδοσης του Πρακτικού αυτού. Από την υπ’ αριθμ. 2/52894/03.10.2019 πρόσκληση για την 33η Συνεδρίαση της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου … (η οποία είναι αναρτημένη στον ιστότοπο της αναθέτουσας αρχής - …), προκύπτει ότι πράγματι περιλαμβάνεται στην ημερήσια διάταξη το θέμα «55. Έγκριση πρακτικών (δικαιολογητικά κατακύρωσης) για την υπηρεσία “Συντήρηση πρασίνου στη Δ.Ε. … του δήμου …” (Εισήγηση Τμήματος Προμηθειών της Δ/νσης Οικονομικών με αριθμ.πρωτ. 2/51993/30-9-2019)». Εξάλλου, η αναθέτουσα αρχή, με τις απόψεις της, ουδόλως αμφισβητεί τον ως άνω ισχυρισμό της προσφεύγουσας, αντίθετα εμμέσως τον αποδέχεται, αναφέροντος ότι «Σημειώνεται εξ άλλου το αυτονόητο ότι δηλαδή η εγγραφή ενός θέματος στην ημερήσια διάταξη δεν συνεπάγεται εξ' ορισμού έγκριση του αλλά μπορεί να αποφασιστεί και η μη έγκρισή του ή άλλο αποφασιστικό μέρος που προκύπτει από τη συνεδρίαση». Εκ των ως άνω προκύπτει ότι στις 03.10.2019 είχε συνταχθεί εισήγηση με αριθμ. πρωτ. 2/51993/30.09.2019. Ωστόσο, σύμφωνα με τα ως άνω στη σκ. 21 διαλαμβανόμενα, ημερομηνία έκδοσης της πράξης είναι η ημερομηνία της υπογραφής της από τον εκδότη της και όχι η ημερομηνία της πρωτοκόλλησης. Όπως, δε, προαναφέρθηκε, η με αριθμ. πρωτ. 2/51993/30.09.2019 κατατεθείσα στο φάκελο της υπόθεσης εισήγηση φέρει ημερομηνία έκδοσης 05.11.2019. Συνακόλουθα, η εισήγηση της Επιτροπής Διαγωνισμού περί της ματαίωσης φέρει βέβαιη χρονολογία έκδοσης, 05.11.2019, προγενέστερη της Αριθμός Απόφασης: 203 /2020 38 προσβαλλόμενης. Συνεπώς, οι ισχυρισμοί της προσφεύγουσας περί παράβασης ουσιώδους τύπου της διαδικασίας είναι αβάσιμοι και απορριπτέοι.
EΣ/Κλ.Ζ/160/2017
Νομιμότητα της διαδικασίας ανάθεσης των υπηρεσιών με τίτλο «Αποκομιδή απορριμμάτων Δήμου.." (...)Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι από τον έλεγχο των υποβληθέντων σ’ αυτό στοιχείων, δεν διαπιστώθηκαν νομικές πλημμέλειες της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχου των ελεγχομένων υπηρεσιών μέχρι και το στάδιο της έκδοσης της 158/18.5.2017 κατακυρωτικής απόφασης της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου ..., επισημαίνοντας, περαιτέρω, ότι η αναθέτουσα αρχή πρέπει να υποβάλει για προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας και το συνταχθέν σύμφωνα με την ως άνω απόφαση σχέδιο της οικείας σύμβασης.