Συμπληρωματική σύμβαση έργου..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙΙ της παρούσας, το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι οι εργασίες της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης κατέστησαν αναγκαίες λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων, που ανέκυψαν κατά το στάδιο της εκτέλεσης του έργου, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα με την αίτηση ανάκλησης. Ειδικότερα, τα αναφερόμενα στην ως άνω αιτιολογική έκθεση του 3ου Ανακεφαλαιωτικού Πίνακα Εργασιών προβλήματα στατικότητας στον φέροντα οργανισμό του κτιρίου, στο οποίο στεγάζεται το Κινηματοθέατρο, στα οποία οφείλεται η ανάγκη εκτέλεσης των ανωτέρω εργασιών, διαπιστώθηκαν μετά την καθαίρεση των επιχρισμάτων ή μετά την αποξήλωση των γυψοσανίδων και των  δαπέδων του εν λόγω κτιρίου και δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθεί η ύπαρξή τους κατά το στάδιο εκπόνησης της αρχικής μελέτης του έργου με την επίδειξη της επιμέλειας του μέσου συνετού μελετητή (πρβλ Ε.Σ. Tμ. Μειζ. – Επταμ. Σύνθ. 394/2013, VI Τμ. 4606/2014, 797/2012).  Και τούτο, διότι η μελέτη αυτή, η οποία εγκρίθηκε από την Τεχνική Υπηρεσία του αιτούντος, ήταν κατά το δυνατόν πλήρης και ακριβής, δεδομένου ότι α) το κτίριο, στο οποίο στεγάζεται το Κινηματοθέατρο, ήταν εσωτερικά και λόγω της λειτουργίας του, ως χώρου πολιτιστικών εκδηλώσεων, επενδεδυμένο με γυψοσανίδες στους τοίχους και στις οροφές, έφερε επιχρίσματα, λοιπά διακοσμητικά στοιχεία και δάπεδα, και, ως εκ τούτου, δεν ήταν εμφανής η ύπαρξη διαβρώσεων και βλαβών στις υποκείμενες τοιχοποιίες, β) το Κινηματοθέατρο κατά την εκπόνηση της εν λόγω αρχικής μελέτης του έργου τελούσε σε αδιάκοπη λειτουργία, με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατή, κατά το χρόνο αυτό, η καθαίρεση των πλακιδίων και η αποξήλωση των ως άνω διακοσμητικών στοιχείων αυτού και η πραγματοποίηση, συνεπώς, εκτεταμένης διευρεύνησης της κατάστασης της εσωτερικής τοιχοποίας και του φέροντος οργανισμού του κτιρίου, γ) η φύση και το αντικείμενο του αρχικού έργου, που έγκειται στην ανακατασκευή του εσωτερικού χώρου του Κινηματοθεάτρου, με σύγχρονα υλικά και εξοπλισμό, δεν δημιούργησαν, όπως ευλόγως υποστηρίζεται, ανάγκη ειδικού εκτεταμένου ελέγχου της στατικότητας ολόκληρου του κτιρίου και, τέλος, δ) οι διαπιστωθείσες βλάβες οφείλονται σε κρυφές διαρροές σωληνώσεων των υπερκείμενων ορόφων, οι οποίες είχαν εμποτίσει σε μεγάλο μήκος και πλάτος τον φέροντα οργανισμό στο επίπεδο του ισογείου κινηματοθεάτρου και οι οποίες, όπως αναφέρθηκε, δεν ήταν εμφανείς, με αποτέλεσμα την πρόκληση εκτεταμένων ζημιών στους οπλισμούς και στα σκυροδέματα του κτιρίου. Συνεπώς, συντρέχουν εν προκειμένω οι προϋποθέσεις σύναψης της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης, δεδομένου ότι η ανάγκη εκτέλεσης των συμπεριλαμβανομένων σε αυτήν εργασιών, οι οποίες επιφέρουν αύξηση δαπάνης της αρχικής σύμβασης σε ποσοστό 15,48%, οφείλεται σε απρόβλεπτες περιστάσεις, ήτοι σε πραγματικά γεγονότα, τα οποία δεν μπορούσαν, ενόψει των ως άνω περιστάσεων, να προβλεφθούν κατά την εκπόνηση της αρχικής μελέτης, παρότι αυτή υπήρξε κατά τον δυνατόν πλήρης και ακριβής..Ανακαλεί την 342/2019 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.​

Ολοκλήρωση κτιρίου δικαστικού μεγάρου...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν ανωτέρω ερμηνευτικώς δεκτά (βλ. σκ. 2) το Δικαστήριο άγεται στην κρίση ότι δεν συντρέχουν εν προκειμένω, σωρευτικά, οι προϋποθέσεις για τη νόμιμη σύναψη της ελεγχόμενης 1ης Σ.Σ.. Και τούτου διότι οι εργασίες αποκάλυψης και αποκατάστασης των διαβρωμένων οπλισμών του φέροντος οργανισμού σκυροδέματος – η εκτέλεση των οποίων κρίθηκε αναγκαία μετά τις εργασίες καθαίρεσης των επιχρισμάτων, που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο της αρχικής σύμβασης, - δεν κατέστησαν αναγκαίες λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων. Ήτοι, μεταγενέστερων του χρόνου κατάρτισης της αρχικής σύμβασης αιφνίδιων, κατά την έννοια του νόμου, πραγματικών γεγονότων, που δεν ήταν δηλαδή αντικειμενικά δυνατόν να προβλεφθούν κατά την κατάρτιση της αρχικής μελέτης του υποέργου. Αντιθέτως, οφείλονται σε σφάλματα και παραλείψεις της αρχικής μελέτης, καθόσον, από τα στοιχεία του φακέλου, δεν προκύπτει ότι η παρεμβαίνουσα αναθέτουσα αρχή προέβη στη διενέργεια δειγματοληπτικών ελέγχων στον φέροντα οργανισμό του κτιρίου, ώστε να καταστεί δυνατό να διαπιστωθεί, κατά το στάδιο εκπόνησης της μελέτης του υποέργου, η ακριβής κατάσταση του οπλισμού, το μέγεθος και η τυχόν έκταση των διαβρώσεων, που είχαν προκληθεί στα στοιχεία του φέροντος οργανισμού και να επισημανθούν οι απαραίτητες ενέργειες ενίσχυσης του. Συναφώς, επισημαίνεται ότι ουδόλως, αν και ζητήθηκαν, παρασχέθηκαν στο Δικαστήριο στοιχεία και διευκρινίσεις σχετικά με τη διενέργεια κατά το στάδιο εκπόνησης της αρχικής μελέτης τυχόν δειγματοληπτικών ελέγχων. Σε κάθε δε περίπτωση, κατά το στάδιο εκπόνησης της αρχικής μελέτης έπρεπε να αποτελέσει αντικείμενο έρευνας η ακριβής κατάσταση του φέροντος οργανισμού του κτιρίου, προκειμένου να διαπιστωθούν τα σοβαρά προβλήματα των διαβρωμένων οπλισμών του, τα οποία, κατά την κοινή πείρα και αντίληψη, είναι συνήθη κατά την αποκατάσταση παλαιών κτιρίων ενόψει μάλιστα και της γειτνίασής του με τη θάλασσα (πρβ. ΕλΣ VI Τμ. 1347, 666/2017, 3209/2013, 3101/2012). Ο δε προβαλλόμενος ισχυρισμός από την προσφεύγουσα και την παρεμβαίνουσα ότι ουδείς αποχρών λόγος υφίστατο, που να επιβάλει τον έλεγχο του σιδηρού οπλισμού και του φέροντος οργανισμού σκυροδέματος του κτιρίου με τη διενέργεια δειγματοληπτικών ελέγχων, δεδομένου ότι στην εξωτερική πλευρά των επιφανειών του κτιρίου δεν υπήρχαν ενδείξεις αποσάθρωσης, τυγχάνει πρωτίστως απορριπτέος ως αβάσιμος ενόψει κυρίως της γνωστής, εκ των προτέρων, παλαιότητάς του κτιρίου και της θέσεως αυτού πλησίον της θάλασσας. Περαιτέρω, ο εν λόγω ισχυρισμός προβάλλεται αλυσιτελώς, καθόσον δεν αφορά το σύνολο των συμπληρωματικών αυτών εργασιών, δεδομένου ότι αντικείμενο της σύμβασης αυτής δεν είναι μόνο οι εν λόγω εργασίες αποκάλυψης και αποκατάστασης των διαβρωμένων οπλισμών του φέροντος οργανισμού του κτιρίου αλλά και αυτές που αφορούν την εκ νέου αρχιτεκτονική - ηλεκτρομηχανολογική αποκατάσταση των χώρων του. Οι τελευταίες δε ουδόλως προκύπτει ότι συνδέονται με τα προβλήματα του οπλισμού του φέροντος οργανισμού του κτιρίου, που διαπιστώθηκαν μετά την καθαίρεση των επιχρισμάτων, αλλά μόνο με μεταβολές που έγιναν στο σχεδιασμό του αντικειμένου του αρχικού υποέργου για τη βελτίωση της ποιότητας και της λειτουργικότητάς του, ως εκ τούτου, αυτές μη νόμιμα συμπεριλήφθηκαν στο ελεγχόμενο σχέδιο της 1ης Σ.Σ.. Περαιτέρω, και τα προβαλλόμενα περί αναγκαιότητας των ως άνω συμπληρωματικών εργασιών για την αρτιότητα και τη λειτουργικότητα του υποέργου καθώς και ότι δεν μπορούν οι εργασίες αυτές τεχνικά ή οικονομικά να διαχωριστούν από την κύρια σύμβαση, χωρίς να δημιουργήσουν μείζονα προβλήματα, αλυσιτελώς προβάλλονται καθώς, και αληθή υποτιθέμενα, δεν δύνανται να οδηγήσουν στην ένταξη αυτών στην ελεγχόμενη 1η Σ.Σ., διότι η ως άνω προϋπόθεση δεν εξετάζεται αυτοτελώς, αλλά σωρευτικά με τις λοιπές προϋποθέσεις. Τέλος, ενόψει της σταθερότητας του νομικού πλαισίου και της πάγιας νομολογίας ως προς τις προϋποθέσεις κατάρτισης συμπληρωματικών συμβάσεων (βλ. σκ. 2) το αίτημα αναγνώρισης συγγνωστής πλάνης υπέρ της παρεμβαίνουσας τυγχάνει απορριπτέο.

Εκτέλεση έργου...Ως εκ τούτου η εκ νέου, με βάση τις σύγχρονες τεχνικογεωλογικές εκτιμήσεις, αξιολόγηση του εκτελεσθέντος γεωερευνητικού προγράμματος (στο πλαίσιο την εν εξελίξει σύμβασης κατασκευής), που βασίζεται κυρίως στην εμπειρία από την κατασκευή του ορύγματος Ο22, αφενός μεν ουδόλως αποτελεί απρόβλεπτη περίσταση, καθόσον ήταν ήδη γνωστό ότι πρόκειται για επιβαρυμένη περιοχή από άποψη τεκτονικής και διαβρωτικών διεργασιών, αφετέρου δε ουδόλως αιτιολογεί για ποιο λόγο δεν ήταν δυνατόν να αξιολογηθεί εκ των προτέρων, και δη κατά τη σύνταξη της μελέτης του έργου. Όσον δε αφορά στο όρυγμα Ο26, η προσφεύγουσα επικαλείται την πραγματοποίηση της γεώτρησης ΓΚ-Δ789. Εντούτοις, πέραν του ότι όλως αορίστως αναφέρεται ότι η εκτέλεση γεωτρήσεων μόνο κατάντη των κατασκευών της οδού και όχι στο φρύδι των υπό εξέταση πρανών οφείλεται σε αδυναμία πρόσβασης την εποχή που αυτές εκτελέστηκαν, τα ειδικά γεωλογικά προβλήματα της περιοχής εκτέλεσης του έργου (έντονη αποσάθρωση των γρανιτών, είτε λόγω εξαλλοίωσης, είτε λόγω επιφανειακής αποσάθρωσης) είχαν ήδη εντοπιστεί κατά την εκπόνηση της αρχικής γεωλογικής μελέτης. Και ναι μεν, όπως επισημαίνει η αναθέτουσα αρχή-προσφεύγουσα, με βάση τα ευρήματα της σύγχρονης γεώτρησης ΓΚ-Δ789 προέκυψε ότι τα πρανή θα διαμορφωθούν κατά το μεγαλύτερο μέρος τους εντός των πλήρως αποσαρθρωμένων γρανιτών και επομένως «διαπιστώθηκε η ανατροπή του γεωτεχνικού προσομοιώματος της μελέτης της Υπηρεσίας, η οποία πλέον χρήζει αναθεώρησης με βάση τα νέα δεδομένα», η παραδοχή, όμως, αυτή, ως μοναδικός λόγος θεμελίωσης της ανάγκης σύναψης συμπληρωματικής σύμβασης, θα αποτελούσε καταστρατήγηση των διατάξεων του νόμου που απαιτούν ως αναγκαίο στοιχείο την ύπαρξη απρόβλεπτων περιστάσεων (βλ. Ε.Σ. 2368/2011, Πρ. Ε΄ Κλ. 470/2012, 368/2011). Επομένως, η προπαρατιθέμενη αιτιολογία δεν είναι επαρκής, καθόσον δεν αιτιολογείται για ποιο λόγο δεν είχε καταστεί δυνατόν να εντοπιστούν τα ως άνω ευρήματα εκ των προτέρων. Το γεγονός δε ότι η ανάγκη εκτέλεσης των πρόσθετων εργασιών σταθεροποίησης και προστασίας των ορυγμάτων Ο20 και Ο26 ανέκυψε μετά τα νέα γεωτεχνικά δεδομένα, κατόπιν ελέγχου των ήδη υπαρχουσών γεωτεχνικών μελετών και της σύνταξης αναθεωρημένων μελετών που εκπόνησε ο ανάδοχος, βάσει της απορρέουσας από την Ε.Σ.Υ. υποχρέωσής του (βλ. σχετικώς άρθρα 6.1.6 - 6.1.7 της Ε.Σ.Υ.), δεν συνιστά αυτοτελώς λόγο που δικαιολογεί τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης, αλλά αντιθέτως για τις εργασίες αυτές, που επιφέρουν μάλιστα επαύξηση της συμβατικής δαπάνης ποσοστού 140% για το όρυγμα Ο20 και 245% για το όρυγμα Ο26 (αφαιρουμένου του ποσοστού έκπτωσης εκάστης κατηγορίας εργασιών, το οποίο κυμαίνεται από 49-52%), απαιτείτο, κατά τα προεκτεθέντα, η παροχή ειδικών διευκρινήσεων για τις περιστάσεις εκείνες που οδήγησαν στην απρόβλεπτη μεταβολή των γεωτεχνικών δεδομένων που έλαβε υπόψη της η αρχική μελέτη. Τέλος, το γεγονός ότι οι ως άνω εργασίες δεν μπορούν τεχνικά ή οικονομικά να διαχωριστούν από την κύρια σύμβαση, χωρίς να δημιουργήσουν μείζονα προβλήματα, δεν αρκεί για να καταστήσει νόμιμη την υπογραφή της ελεγχόμενης 1ης συμπληρωματικής σύμβασης κατά τούτο, αφού για τη νόμιμη κατάρτιση συμπληρωματικής σύμβασης εργασιών, σύμφωνα με τις προαναφερόμενες διατάξεις, απαιτείται, σε κάθε περίπτωση, να συντρέχουν σωρευτικά οι προβλεπόμενες από τις διατάξεις αυτές προϋποθέσεις. Η γνώμη όμως αυτή δεν κράτησε.Ανακαλεί την 497/2020 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου

Κατασκευή παιδικού βρεφονηπιακού σταθμού...Με δεδομένα τα ανωτέρω το Κλιμάκιο διαπιστώνει ότι οι εργασίες της ελεγχόμενης 1ης Συμπληρωματικής Σύμβασης του έργου, που συνίστανται, σύμφωνα με τον 3ο ΑΠΕ, πρωτίστως στη θωράκιση της κατασκευής έναντι του τοπικού φαινομένου ανύψωσης του υδροφόρου ορίζοντα και στη θεμελίωση και στην κατασκευή των περιμετρικών τοιχίων αντιστήριξης του εδάφους με βάση τα νέα δεδομένα της σύστασης του υπεδάφους που τους περιβάλλει, συνέχονται με το τεχνικό αντικείμενο της αρχικής σύμβασης και δεν περιλαμβάνονται σε αυτό. Περαιτέρω, λαμβάνοντας υπόψη ότι, κατά την φάση κατασκευής του αγωγού όμβριων υδάτων στην οδό …, τα έτη 2014 και 2015, δηλαδή ταυτόχρονα με την εκπόνηση της μελέτης για την κατασκευή του ελεγχόμενου έργου, δεν διαπιστώθηκε ύπαρξη υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα σε αντίστοιχα βάθη με αυτά της αρχικά προβλεπόμενης θεμελίωσης του κτιρίου, δεν απαιτείτο εκ νέου εξέταση των γεωτεχνικών και εδαφολογικών δεδομένων εντός του συγκεκριμένου οικοπέδου με την εκπόνηση σχετικής γεωτεχνικής και εδαφολογικής μελέτης, ενώ δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθεί, με βάση τα ως άνω δεδομένα, η στάθμη του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα σε βάθος περίπου 5,50 μέτρα κάτω από την στάθμη του εδάφους και περίπου 30-50 εκ. κάτω από την πλάκα επί εδάφους του υπογείου του κτιρίου. Αντίστοιχα, δεν προκύπτει από τα προσκομισθέντα στοιχεία ότι μπορούσαν να εντοπιστούν εκ των προτέρων και με ακρίβεια τα σημεία εναπόθεσης μπάζων και άλλων φερτών υλικών, που προέκυψαν κατά την κατασκευή των όμορων οικοδομών και επιχωματώθηκαν επί των ορίων του οικοπέδου (ιδίως στη ΒΑ και ΒΔ όψη του). Συνεπώς, το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι εργασίες της ελεγχόμενης 1ης Συμπληρωματικής Σύμβασης του έργου οφείλονται πράγματι σε απρόβλεπτες περιστάσεις και, ειδικότερα, στον εντοπισμό, κατά την εκτέλεση του αρχικού έργου, της υψηλής στάθμης του υδροφόρου ορίζοντα και των φερτών υλικών που είχαν εναποτεθεί στο υπέδαφος περιμετρικά των υφιστάμενων μαντρότοιχων, κατ’ ανατροπή των χαρακτηριστικών που είχαν ληφθεί υπόψη κατά τη σύνταξη της μελέτης του αρχικού έργου. Εξάλλου, οι επίμαχες συμπληρωματικές εργασίες δεν δύναται, σε κάθε περίπτωση, να διαχωριστούν από τις προβλεπόμενες στα συμβατικά τεύχη εργασίες, ενώ η αναλογούσα επί πλέον αμοιβή για την εκτέλεση των ελεγχόμενων συμπληρωματικών εργασιών, μη συμπεριλαμβανομένου του Φ.Π.Α., ανέρχεται στο ποσό των 208.247,54 ευρώ, το οποίο δεν υπερβαίνει το 50% της αρχικής συμβατικής δαπάνης.

ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΕΡΓΟΥ:..επιδιώκεται η αναθεώρηση της 1594/2018 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Συνεπώς, από τα δεδομένα και τα τεχνικά στοιχεία που μπορούσαν να συλλεγούν προ του χρόνου έναρξης των εργασιών δεν ήταν αντικειμενικώς δυνατός ο εντοπισμός, κατά το στάδιο της αρχικής μελέτης, των «τυφλών» φρεατίων ούτε των αχαρτογράφητων και, ευρισκομένων σε βάθος τριών (3) μέτρων, αγωγών που παρουσίαζαν διαρροή. Εξάλλου, λαμβάνοντας υπόψη αφενός μεν ότι πρόκειται για έργο κατασκευής κόμβων σε ήδη υπάρχον έργο οδοποιίας, ήτοι για έργο που δεν παρουσιάζει αυξημένη πολυπλοκότητα, αφετέρου δε ότι δεν υπήρχε καμία ένδειξη ως προς την ύπαρξη διαρροής (π.χ. καθίζηση ή εμφάνιση επιφανειακών υδάτων), η υποχρέωση προηγούμενης διενέργειας γεωτεχνικών ερευνών ή διερευνητικών τομών για την εύρεση τυχόν διαρροών υπερβαίνει τα άκρα όρια επιμέλειας του συνετού μελετητή. Περαιτέρω, αναφορικά με τις εργασίες αποκατάστασης των υφιστάμενων αγωγών του δικτύου ομβρίων, μετά τα ακραία πλημμυρικά φαινόμενα που έπληξαν τον Δήμο ..., τον Φεβρουάριο του 2018 και οδήγησαν στην κήρυξη της περιοχής σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, αποκαλύφθηκε ότι το υπάρχον δίκτυο δεν μπορούσε πλέον να ανταποκριθεί σε συνθήκες ομαλής παροχέτευσης, όπως οι συνθήκες αυτές διαμορφώθηκαν μετά τα προαναφερθέντα έκτακτα καιρικά φαινόμενα. Ως εκ τούτου συντρέχει η προϋπόθεση του απροβλέπτου και για τις εργασίες αυτές (πρβλ. Ε.Σ. αποφ. Τμ. Μείζ. - Επταμ. Σύνθ. 1378/2017, 2649/2012). Τέλος, συντρέχουν και οι λοιπές προϋποθέσεις για τη σύναψη της συμπληρωματικής σύμβασης διότι το ποσό των επίμαχων εργασιών δεν υπερβαίνει το 50% (49,37%) του ποσού της αρχικής, οι εργασίες δε αυτές, οι οποίες αποβλέπουν στην αποκατάσταση του οδοστρώματος λόγω καθίζησης από διαρροές υποκείμενων αγωγών δικτύων Ο.Κ.Ω. και ανακάλυψης «τυφλών φρεατίων» και στην αποκατάσταση των ζημιών στο δίκτυο ομβρίων, συνεπεία έντονων καιρικών φαινομένων είναι συναφείς με την αρχική σύμβαση και απαραίτητες για την έντεχνη ολοκλήρωση του έργου κατασκευής των τεσσάρων (4) κόμβων. Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω πρέπει, η ένδικη αίτηση αναθεώρησης και η υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση να γίνουν δεκτές, να αναθεωρηθεί η 1594/2018 απόφαση του VI Τμήματος και, κατά παραδοχή της από 28.8.2018 αίτησης ανάκλησης (Α.Β.Δ. 2504/30.8.2018) και της υπέρ αυτής ασκηθείσας παρέμβασης, να ανακληθεί η 473/2018 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου και να υπογραφεί το σχέδιο σύμβασης μεταξύ του αιτούντος Δήμου και της παρεμβαίνουσας εταιρείας.

Δημόσια έργα...ζητείται η ανάκληση της 337/2019 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου...Οι ελεγχόμενες εργασίες κατέστησαν αναγκαίες λόγω απροβλέπτων περιστάσεων που εκδηλώθηκαν κατά την εκτέλεση του αρχικού έργου, οι οποίες, λόγω του μεγάλου βάθους των γεωτρήσεων, δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθούν κατά την εκπόνηση της μελέτης του αρχικού έργου. Ειδικότερα, σύμφωνα με την από 28.11.2018 αιτιολογική έκθεση του 2ου ΑΠΕ και της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης, οι εργασίες αυτές οφείλονται: α) Στο βάθος των γεωτρήσεων, δεδομένου ότι εκατέρωθεν του τεκτονικού ασβεστολιθικού κέρατος του … (στον οποίο θα κατασκευαστούν οι επίμαχες δύο γεωτρήσεις) αναπτύσσονται γεωλογικά δύο τεκτονικές τάφροι, οι οποίες διαμορφώνουν σε διαφορετικά επίπεδα (βάθη) το ασβεστολιθικό υπόβαθρο (το οποίο και είναι το ζητούμενο) πέραν της διαμόρφωσης του παλαιοαναγλύφου της περιοχής. Η συγκεκριμένη  γεωλογική στρωματογραφία δεν είναι δυνατό να προβλεφθεί παρά μόνο υποθετικά, στη φάση της μελέτης. Και αυτό διότι, λόγω της φύσης της μελέτης ( γεωτεχνικής) μόνο  κατά την διάρκεια της κατασκευής του έργου είναι δυνατόν να προκύψουν με ασφάλεια τα εδαφολογικά δεδομένα στην περιοχή των γεωτρήσεων(βλ. Ε.Σ. VI Τμήμα 1808/2017).β) πέραν του ζητούμενου ασβεστολιθικού υπόβαθρου (το οποίο και υδροφoρεί), υπάρχει εναπόθεση των μεταγενέστερων χρονικά ιζημάτων (νεογενή – φλύσχης κ.λπ.), τα οποία ποικίλουν από θέση σε θέση και τα οποία δημιουργούν σημαντικά προβλήματα κατά την διάτρησή τους. Ως εκ τούτου, για την σωστή τεχνικά κατασκευή του έργου απαιτείται η χρήση πολτού διάτρησης (μπετονίτου κ.λ.π.), ώστε η γεώτρηση να φθάσει στο επιθυμητό βάθος, γ) η ίδια η φύση των διατρηθέντων σχηματισμών δεν επιτρέπει την ευχερή διάτρηση και υποχρεώνει συνεχώς την αλλαγή της  μεθόδου διάτρησης, δ) η χρήση περιφραγματικών σωλήνων προκειμένου να μείνει η γεώτρηση «ανοικτή», ώστε να δοθεί η δυνατότητα περαιτέρω διάτρησης, ε) παρατεταμένες αναπτύξεις με την μέθοδο Air Lift καθώς και επιπρόσθετες δοκιμαστικές αντλήσεις, διότι λόγω της φύσης των υπερκείμενων πετρωμάτων και της χρήσης του πολτού διάτρησης (μπετονίτη) χρειάζονται πολύωρες αναπτύξεις καθώς και αντλήσεις, προκειμένου να επιτευχθεί η διαύγεια του αντλούμενου νερού.Για τους λόγους αυτούς Δέχεται την αίτηση ανάκλησης. Ανακαλεί την 337/2019 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου

Αναπλάσεις οδών...Με δεδομένα αυτά και κατά τα γενόμενα δεκτά στη σκέψη 2, το Κλιμάκιο κρίνει ότι : (i) αναφορικά με τις υπό στοιχείο (α) εργασίες (βλ. σκέψη 3), δεν προσκομίζονται στοιχεία, από τα οποία να προκύπτει ο χρόνος έναρξης λειτουργίας των μονάδων διαχείρισης Α.Ε.Κ.Κ. της ευρύτερης περιοχής, έτσι ώστε να διαπιστωθεί εάν κατά τον χρόνο εκπόνησης και έγκρισης της οικείας μελέτης (ήτοι επτά και πλέον έτη μετά τη θέσπιση της σχετικής νομοθεσίας) θα έπρεπε να είχε προβλεφθεί η αναγκαιότητά τους και να συμπεριληφθούν στην αρχική σύμβαση, αν και η αναθέτουσα αρχή φέρει το σχετικό βάρος απόδειξης και κλήθηκε να προσκομίσει συμπληρωματικά στοιχεία για την ελεγχόμενη σύμβαση με την 343/2020 Πράξη του Κλιμακίου τούτου, (ii) αναφορικά με τις υπό στοιχείο (β) εργασίες (βλ. σκέψη 3), που κατέστησαν αναγκαίες λόγω της υπογειοποίησης του δικτύου ηλεκτροφωτισμού από τον ΔΕΔΔΗΕ, το Κλιμάκιο διαπιστώνει ότι ήδη από το έτος 2017 σχεδιαζόταν η υπογειοποίηση του εν λόγω δικτύου, γεγονός που ήταν γνωστό στην Περιφέρεια και έπρεπε να είχε ληφθεί υπόψη κατά την εκπόνηση της μελέτης και, συνεπώς, δεν συντρέχει για τις εν λόγω εργασίες η αναγκαία προϋπόθεση του απροβλέπτου, (iii) οι υπό στοιχείο (δ) εργασίες (βλ. σκέψη 3) οφείλονται σε εσφαλμένο υπολογισμό της αρχικής μελέτης, για τον οποίο ουδεμία εξήγηση δόθηκε από την αναθέτουσα αρχή. (..)Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Αναπλάσεις οδών από κόμβο …. (Κέντρο Υγείας ..) προς πλατεία … έως είσοδο βιομηχανικής ζώνης, Α΄ Φάση» μεταξύ της Περιφέρειας … και της εταιρείας «…», κατά το μέρος που αφορά στις υπό στοιχεία (α), (β) και (δ) εργασίες (βλ. σκέψη 3), συνολικού κόστους 157.975 ευρώ, ενώ δεν κωλύεται η υπογραφή της ίδιας σύμβασης, κατά το μέρος που αφορά στις υπό στοιχείο (γ) εργασίες (βλ. σκέψη 3), συνολικού κόστους 102.814 ευρώ.

ΕΡΓΑ.( συμπληρωματική σύμβαση), ζητείται η ανάκληση της 28/2018 πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Κατασκευή μονάδας μηχανικής διαλογής στα πλαίσια προσωρινής διαχείρισης αστικών στερεών αποβλήτων»...Με την πράξη, της οποίας ζητείται η ανάκληση, κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης, καθώς δεν αποδεικνύεται, με επαρκή και εμπεριστατωμένη αιτιολογία εκ μέρους των αρμοδίων οργάνων του αιτούντος Δήμου, που φέρουν κατά νόμο το σχετικό βάρος απόδειξης, η συνδρομή απρόβλεπτης περίστασης, που να κατέστησε αναγκαία την ανάθεση των επίμαχων συμπληρωματικών εργασιών,(..) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα προς όσα εκτέθηκαν στη σκέψη 2, το Τμήμα κρίνει ότι, όσον αφορά τις επίμαχες συμπληρωματικές εργασίες, αυτές κατέστησαν αναγκαίες όχι συνεπεία παραλείψεων ή σφαλμάτων της μελέτης του αρχικού έργου, αλλά, όπως βασίμως προβάλλει ο αιτών Δήμος, λόγω του απρόβλεπτου γεγονότος της ανεύρεσης των μη εμφανών, επιχωμένων απορριμμάτων, καθώς και των λιμναζόντων λυμάτων και της συνακόλουθης εξ αυτών διάβρωσης του υπεδάφους,  η  ύπαρξη των οποίων δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθεί, αφού διενεργήθηκαν κατά τη συνήθη πρακτική δύο (2) ενδεικτικές γεωτρήσεις σε δύο (2) σημεία της έκτασης, όπου πρόκειται να κατασκευαστεί η μονάδα διαλογής και το εδαφικό υπόβαθρο ανευρέθη «υγιές», τα σημεία δε ανεύρεσης των απορριμμάτων και των λυμάτων ευρίσκονταν σε πολύ κοντινή απόσταση προς τα ελεγχθέντα και πάντως εκτός του χώρου του ΧΑΔΑ, όπου διενεργείτο η απόθεση των απορριμμάτων μέχρι τούδε (βλ. και προσκομισθείσες φωτογραφικές λήψεις). Επομένως, συντρέχουν, κατά την κρίση του Τμήματος, απρόβλεπτες περιστάσεις που επιτρέπουν την κατάρτιση συμπληρωματικής σύμβασης για την εκτέλεση των εργασιών αυτών, οι οποίες είναι συναφείς με το αρχικό έργο και αναγκαίες για την ολοκλήρωσή του.... Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση πρέπει να γίνει δεκτή και να ανακληθεί η 28/2018 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου, κρίνεται δε ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης 

Εργασίες αποκατάστασης υποδομών...ζητείται η ανάκληση της 380/2019 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου...Εξάλλου, το γεγονός ότι μετά την ολοκλήρωση των εργασιών της αρχικής σύμβασης και την αντικατάσταση των αγωγών ύδρευσης των οικισμών στους οποίους αφορούσε αυτή, εξαλείφθηκαν τα προβλήματα που παρουσιάζονταν στην τροφοδοσία του νερού και συγκεκριμένα οι μεν βλάβες και διαρροές αποκαταστάθηκαν, η δε πίεση του πόσιμου νερού αυξήθηκε με αποτέλεσμα να αυξηθεί η παροχή νερού  και να αναδειχθούν τα προβλήματα συμβατότητας των παλαιωμένων χαλυβδοσωλήνων του δικτύου ύδρευσης των οικισμών ... και ... με το νέο αποκατασταθέν δίκτυο ύδρευσης των ως άνω λοιπών οικισμών, όχι μόνο δεν στοιχειοθετεί την  απρόβλεπτη περίσταση, που δικαιολογεί την εκτέλεση των ως άνω συμπληρωματικών εργασιών επέκτασης του έργου στους εν λόγω δύο οικισμούς, τουναντίον  αποτελεί το φυσικό επακόλουθο της εκτέλεσης του αρχικού έργου. Εκ τούτων  προκύπτει ότι, ουδεμία απρόβλεπτη περίσταση συντρέχει εν προκειμένω, αλλά αντιθέτως τα όργανα του αιτούντος δεν εκτίμησαν ορθώς για την συνέχεια του υδρευτικού κλάδου, ούτε την αλληλεπίδραση μεταξύ των εργασιών αντικατάστασης αγωγών ύδρευσης που θα εκτελούντο σε περισσότερους οικισμούς, ούτε την αντοχή του υφιστάμενου δικτύου ύδρευσης των δύο οικισμών, στους οποίους εμφανίστηκαν  τα προβλήματα, μετά την ολοκλήρωση του αρχικού έργου. Επιπροσθέτως, οι οψίμως με την  αίτηση προβαλλόμενοι ισχυρισμοί ότι κατά τους χειμερινούς μήνες των ετών 2017-2018 σημειώθηκαν έντονες βροχοπτώσεις, οι οποίες είχαν ως συνέπεια την καθίζηση και κατολίσθηση των οδών κατά μήκος των οποίων διέρχεται ο αγωγός και την εξ αυτών πρόκληση βλαβών διαρροής μεγάλων ποσοτήτων νερού, δεν ανατρέπουν τα ως άνω κριθέντα, τα οποία στηρίζονται στην ανάγκη εκτέλεσης των ως άνω εργασιών, όπως αυτή αποτυπώθηκε στην αιτιολογική έκθεση του 3ου ΑΠΕ. Απορριπτέος ως αλυσιτελώς προβαλλόμενος είναι και ο ισχυρισμός ότι η εκτέλεση των επίμαχων εργασιών, που αποτελούν αντικείμενο της συμπληρωματικής σύμβασης επιβάλλεται, προκειμένου να καταστεί όλο το έργο λειτουργικό αφού διαφορετικά ούτε το ήδη αποκατασταθέν δίκτυο ύδρευσης στους λοιπούς οικισμούς μπορεί να αποδώσει· Τούτο διότι, ναι μεν, η επιχειρηματολογία αυτή θα μπορούσε να δικαιολογήσει την ανάθεση των επίμαχων εργασιών με ξεχωριστή σύμβαση, πλην όμως δεν μπορεί να αποτελέσει λόγο νόμιμης προσφυγής στις διατάξεις περί συμπληρωματικών συμβάσεων, που είναι εξαιρετικές, αφού ελλείπει η βασική προϋπόθεση που πρέπει σωρευτικώς να πληρούται για τη σύναψη αυτών, ήτοι οι εργασίες αυτές να ανέκυψαν  λόγω  περιστάσεων, οι οποίες δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθούν εκ των προτέρων. Ούτε περαιτέρω, η επικαλούμενη αβεβαιότητα ως προς την  δυνατότητα εξεύρεσης πόρων για την συμπερίληψη και των δύο επιπλέον οικισμών στο συμβατικό αντικείμενο του αρχικού έργου δύναται να δικαιολογήσει τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης.Δεν ανακαλεί την 380/2019 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Έργα υποδομής-αντιπλημμυρικά έργα-συμπληρωματική σύμβαση...ζητείται η .ανάκληση της 43/2020 Πράξης του Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην Περιφερειακή Ενότητα ......Υπό τα ανωτέρω δεδομένα και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, πρέπει να γίνουν δεκτά τα ακόλουθα: Το αποδειχθέν από τον προσφεύγοντα Δήμο πραγματικό γεγονός της αλλοίωσης του εδαφικού υλικού στις περιοχές εκτέλεσης του έργου, που επέφεραν τα ακραία καιρικά φαινόμενα που έλαβαν χώρα μετά την δημοπράτηση του έργου και συνεχίστηκαν και μετά την έναρξη εκτέλεσης της αρχικής σύμβασης συνιστούν περιστάσεις, που ανέκυψαν κατά την εκτέλεση της αρχικής σύμβασης, οι οποίες, λαμβανομένων υπόψη των διαθέσιμων μέσων, της φύσης και των χαρακτηριστικών του συγκεκριμένου έργου, δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθούν από μια επιμελή αναθέτουσα αρχή, ώστε οι συμπληρωματικές εργασίες που κατέστησαν αναγκαίες από τις περιστάσεις αυτές να ενταχθούν στα αρχικά έγγραφα της σύμβασης. Δεδομένων δε των ως άνω περιστάσεων που ανάγονται σε χρόνο μετά την εκπόνηση της μελέτης του έργου, παρίστανται αβάσιμοι οι διαπιστωθέντες με την προσβαλλόμενη πράξη και αποδίδοντες παραλείψεις στην εν λόγω μελέτη, διακωλυτικοί της υπογραφής της ελεγχόμενης Σ.Σ. λόγοι, τόσο της αποδιδόμενης, δια της, σε κάθε περίπτωση, αυθαίρετης συμπερασματικής κρίσεως, έλλειψης σύνταξης γεωλογικής μελέτης, όσο και της παράλειψης αναζήτησης της χαρτογράφησης των υφιστάμενων δικτύων Ο.Κ.Ω., που, σε κάθε περίπτωση, αποδείχθηκε ότι δεν υπήρχε. Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, συντρέχει εν προκειμένω η σωρευτικά τασσόμενη, με το άρθρο 156 παρ. 1 του ν.4412/2016, προϋπόθεση της ανάγκης εκτέλεσης συμπληρωματικών εργασιών λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων που δικαιολογεί τη σύναψη της ελεγχόμενης Σ.Σ. χωρίς νέα διαδικασία σύναψης σύμβασης, η δε προσβαλλόμενη πράξη κρίνοντας τα αντίθετα, όπως βασίμως προβάλλεται με την κρινόμενη προσφυγή, πλημμελώς εφάρμοσε τον νόμο, ως προς την εκτίμηση των πραγματικών περιστατικών που στοιχειοθετούν απρόβλεπτες περιστάσεις.Μετά από όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, πρέπει η κρινόμενη προσφυγή ανάκλησης να γίνει δεκτή, να ανακληθεί η προσβαλλόμενη πράξη και, δεδομένου ότι με την προσβαλλόμενη πράξη δεν διαπιστώθηκε άλλος νόμιμος διακωλυτικός της υπογραφής του λόγος, να υπογραφεί το οικείο σχέδιο της ελεγχόμενης Σ.Σ..