Κατάτμηση-έργου.Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι αμφότερες οι προαναφερόμενες συμβάσεις είχαν ως αντικείμενο ομοειδείς μεταξύ τους εργασίες και, εφόσον ο συνολικός προϋπολογισμός τους (59.950 ευρώ), ακόμη και αν δεν συνυπολογιστούν τα εκδοθέντα για παρεμφερείς εργασίες ….. χρηματικά εντάλματα, υπερέβαινε καταφανώς το όριο των 45.000 ευρώ, μη νομίμως οι εργασίες αυτές επιμερίστηκαν και ανατέθηκαν κατά το αυτό οικονομικό έτος (2010) χωριστά, στον ίδιο, μάλιστα, ανάδοχο, χωρίς την τήρηση των διατυπώσεων του τακτικού διαγωνισμού. Ως εκ τούτου, οι εντελλόμενες δαπάνες δεν είναι νόμιμες, τα δε υποστηριζομένα από την Υπηρεσία περί αδυναμίας ετήσιου προγραμματισμού των εργασιών συντήρησης των εγκαταστάσεων του Ιδρύματος αορίστως προβάλλονται, αφού ουδόλως εξειδικεύονται οι συγκεκριμένες διαφοροποιήσεις στην εκπαιδευτική διαδικασία που καθιστούσαν ανέφικτο τον προγραμματισμό αυτό.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:......... Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, το αντικείμενο όλων των ανωτέρω συμβάσεων αφορά σε εκτέλεση ομοειδών, χωματουργικών εργασιών εκσκαφών εδάφους και χαλικοστρώσεων αγροτικών δρόμων, που αναλύονται σε όμοιες υποκατηγορίες εργασιών, σε παρεμφερείς ποσότητες, οι οποίες  ανατέθηκαν κατά το ίδιο χρονικό διάστημα και εκτελέστηκαν κατά τον ίδιο περίπου χρόνο από εμπειροτέχνη χωματουργικών εργασιών και όχι σε εκτέλεση έργων, κατά την έννοια των διατάξεων του άρθρου 1 παρ. 3 του ν. 3669/2008, δεδομένου ότι το αποτέλεσμα αυτών δεν καθίσταται συστατικό του εδάφους ούτε για την επίτευξή του προκύπτει ότι απαιτήθηκαν ειδικές τεχνικές γνώσεις και μέθοδοι, εξειδικευμένο επιστημονικό ή τεχνικό προσωπικό και ανάλογα τεχνικά μέσα και εγκαταστάσεις. Περαιτέρω, οι εν λόγω εργασίες μη νομίμως επιμερίστηκαν, με την αναγραφή ιδιαίτερων για την καθεμιά πιστώσεων και ανατέθηκαν απευθείας, με βάση το ύψος της δαπάνης που προέκυψε από την εν λόγω κατάτμηση, αντί της διενέργειας ενιαίου διαγωνισμού. Τούτο δε διότι πρόκειται για ομοειδείς εργασίες συντήρησης (χαλικοστρώσεων) ήδη υφιστάμενων αγροτικών δρόμων (βλ. σχετικά και την από 9.12.2010 αναφορά του δημοτικού συμβούλου Α. Μαυρομάτη προς την Υπηρεσία Επιτρόπου), η συνολική προϋπολογιζόμενη δαπάνη των οποίων, ανέρχεται στο ποσό των 55.800,00 ευρώ (6.900,00 + 6.900,00 + 5.900,00 + 6.900,00 + 6.900,00 + 6.900,00 + 5.500,00 + 3.000,00 + 6.900,00), συμπεριλαμβανομένου του αναλογούντος Φ.Π.Α., υπερβαίνει δηλαδή το όριο των 20.000,00 ευρώ, πέραν του οποίου δεν επιτρέπεται η απευθείας ανάθεση εργασιών. Συνεπώς, οι εντελλόμενες με τα επίμαχα χρηματικά εντάλματα πληρωμής του Δήμου ........ δαπάνες είναι μη νόμιμες και επομένως, τα εντάλματα αυτά δεν πρέπει να θεωρηθούν.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:(....)Με τα δεδομένα αυτά, και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι, παρά τα αντιθέτου προβαλλόμενα με το έγγραφο επανυποβολής περί εργασιών και μικρού έργου που ανατέθηκαν απευθείας με τις ανωτέρω συμβάσεις, το αντικείμενο εκάστης σύμβασης, («Φυτεύσεις χώρων αναψυχής Τ.Κ. ...» και «…. ...»), όπως περιγράφεται παραπάνω, συνιστούν εργασίες πρασίνου και αναβάθμισης των κοινόχρηστων χώρων των συγκεκριμένων τριών δημοτικών εκτάσεων στην Τοπική Κοινότητα ... της Δημοτικής Ενότητας ... του Δήμου .... Περαιτέρω, ως εκ της φύσεως των προαναφερόμενων εργασιών, για την εκτέλεσή τους δεν απαιτούνται τεχνικές γνώσεις - μέθοδοι και εξειδικευμένο τεχνικό προσωπικό, ούτε τα υλικά τους συνδέονται με το έδαφος κατά τρόπο διαρκή και σταθερό, ώστε να μην μπορούν να αποχωρισθούν από αυτό χωρίς ουσιαστική βλάβη και αλλοίωσή τους, ενώ οι σχετικές εργασίες τοποθέτησής τους και διαμόρφωσης εν γένει των χώρων αναψυχής δεν απαιτούν ειδικές τεχνικές γνώσεις, αλλά αυτές δύνανται να εκτελεστούν προσηκόντως από επαγγελματίες, που διαθέτουν τα κατάλληλα εργαλεία και τη σχετική εμπειρία, τα δε περί του αντιθέτου προβαλλόμενα από το Δήμο είναι απορριπτέα ως αβάσιμα. Εξάλλου, από την οικονομική και τεχνική λειτουργία του αποτελέσματος των οικείων εργασιών, στην οποία απέβλεψε ο αναθέτων Δήμος, συνάγεται ότι οι επίμαχες συμβάσεις αφορούν σε εργασίες που είναι ομοειδείς κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας και κατατείνουν στην ίδια οικονομοτεχνική λειτουργία (εργασίες εγκατάστασης πρασίνου, δέντρων, θάμνων κλπ, συμπλήρωση κηπευτικού χώματος, κόψιμο δέντρων, υποστυλώσεις, εγκατάσταση συναφούς υπαίθριου εξοπλισμού αναψυχής - 1 ξύλινο παγκάκι και 1 ξύλινος κάδος απορριμμάτων - και υπέργειου αρδευτικού δικτύου στους συγκεκριμένους ανωτέρω αναφερόμενους κοινοχρήστους χώρους αναψυχής του Δήμου). Τούτο άλλωστε επιρρωνύεται και από την ομοιότητα των οικείων τεχνικών εκθέσεων, τη δυνατότητα πραγματοποίησης του συνόλου των εργασιών από μία και μόνο ανάδοχο, την ίδια χρονική διάρκεια εκτέλεσής τους (αμφότερες εντός 6 μηνών) αλλά και την ταύτιση του γεωγραφικού πλαισίου εκτέλεσής τους. Τέλος, οι ανατεθείσες εργασίες λαμβάνουν χώρα την ίδια χρονική περίοδο και στους ίδιους ακριβώς χώρους της αυτής Δημοτικής Ενότητας του Δήμου, ενώ, για τη διενέργειά τους, εγκρίνεται η διάθεση των σχετικών πιστώσεων με την ίδια απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου, βαρύνουν δε τον ίδιο ΚΑΕ και ανατίθενται εντός του αυτού χρονικού διαστήματος (με διαφορά μόλις τεσσάρων ημερών) στον ίδιο ανάδοχο. Συνεπώς, ενόψει της συνολικής προϋπολογισθείσας δαπάνης αυτών, ύψους 25.073,18 ευρώ, χωρίς Φ.Π.Α. (19.512,20 ευρώ + 5.560,98 ευρώ), υπερβαίνουσας το όριο των 20.000,00 ευρώ (χωρίς Φ.Π.Α.), μη νομίμως αυτές ανατέθηκαν απευθείας, αφού κατατμήθηκαν δια του χαρακτηρισμού των πρώτων ως εργασιών και του δεύτερου ως έργου, με βάση το ύψος της δαπάνης που προέκυψε από την εν λόγω κατάτμηση, με δύο ξεχωριστές συμβάσεις στον ίδιο ανάδοχο, κατά παράκαμψη της διενέργειας πρόχειρου διαγωνισμού, γεγονός που καθιστά μη νόμιμες τις εντελλόμενες με τους οικείους τίτλους (127 και 128 χρηματικά εντάλματα) δαπάνες. Οίκοθεν νοείται ότι στο πλαίσιο διενεργηθέντος πρόχειρου διαγωνισμού εκ της συμμετοχής πλειόνων υποψηφίων αναδόχων, θα επιτυγχάνετο χαμηλότερο τίμημα για το Δήμο. Εξάλλου, δοθέντος ότι, ενώ, κατά τα προεκτεθέντα, είχε ήδη επισημανθεί η μη νομιμότητα της επίμαχης κατάτμησης των εργασιών από 2 μέλη της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου, και η συνεπεία αυτής μη νόμιμη απευθείας ανάθεση, εντούτοις ο Δήμος προχώρησε στην απευθείας ανάθεσή τους στον ίδιο ανάδοχο, δεν καταλείπεται έδαφος για συνδρομή λόγων ή περιστάσεων που θα δημιουργούσαν στα αρμόδια όργανα του Δήμου την πεποίθηση ότι ενήργησαν εν προκειμένω νομίμως.

Εργασίες συντήρησης κατασκηνώσεων: Με τις .. αποφάσεις του Δημάρχου ... εγκρίθηκε η απευθείας ανάθεση στον εργολάβο .. των εργασιών συντήρησης κτιρίου στην «..» της Δ.Ε. ... και των εργασιών συντήρησης κατασκηνώσεων στο ..., αντίστοιχα, έναντι του ποσού των 24.600 ευρώ (με Φ.Π.Α.) για κάθε ανάθεση και ακολούθως καταρτίσθηκαν οι από 21.10.2015 συμβάσειςΜε τα δεδομένα αυτά και ενόψει του ότι οι μεν εργασίες συντήρησης κτιρίου στην «..» εκτελέσθηκαν στη δημοτική ενότητα ..., ενώ οι εργασίες συντήρησης κατασκηνώσεων εκτελέσθηκαν στο ..., το οποίο ανήκει στη δημοτική ενότητα … του Δήμου ..., ο λόγος διαφωνίας περί μη νόμιμης κατάτμησης ομοειδών εργασιών είναι αβάσιμος, καθόσον οι επίμαχες εργασίες αφορούν διαφορετικές δημοτικές ενότητες. Ως εκ τούτου, οι εντελλόμενες δαπάνες είναι νόμιμες και κατά συνέπεια, τα επίμαχα χρηματικά εντάλματα πρέπει να θεωρηθούν.

Εκτέλεση εργασιών συντήρησης δικτύου άρδευσης:Ειδικότερα, σύμφωνα και με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το αποτέλεσμα των εργασιών αυτών δεν καθίσταται συστατικό του εδάφους ούτε για την εκτέλεσή τους απαιτείται η χρήση ειδικών τεχνικών γνώσεων και μεθόδων καθώς και η χρησιμοποίηση εξειδικευμένου τεχνικού ή επιστημονικού προσωπικού και ανάλογων τεχνικών μέσων και εγκαταστάσεων, αλλά είναι δυνατόν να εκτελεστούν προσηκόντως από επαγγελματίες, όπως οι φερόμενοι ως δικαιούχοι των επίμαχων ενταλμάτων, οι οποίοι διαθέτουν τα κατάλληλα μηχανήματα και τη σχετική εμπειρία. Συνεπώς οι ανωτέρω εργασίες μη νομίμως επιμερίστηκαν και ανατέθηκαν απευθείας, με βάση το ύψος της δαπάνης που προέκυψε από την εν λόγω κατάτμηση, αντί της διενέργειας τακτικού διαγωνισμού, καθόσον: α) όσο μεν αφορά τις εργασίες συντήρησης δικτύου άρδευσης ο Δήμος ........ έχει ήδη υπογράψει με τον Σταύρο Σηφάκη την από 23.1.2010 σύμβαση παροχής υπηρεσιών για τον έλεγχο και τη συντήρηση των δικτύων άρδευσης του Δήμου, διάρκειας ενός έτους και ποσού 15.000,00 ευρώ με Φ.Π.Α.., με αποτέλεσμα να έχει ήδη καλυφθεί το ανώτατο επιτρεπτό κατά νόμο όριο για απευθείας ανάθεση εργασιών, ενώ άλλωστε σύμφωνα με τον προϋπολογισμό του Δήμου ........ οικονομικού έτους 2010 η ετήσια δαπάνη για συντήρηση δικτύου άρδευσης στα διάφορα τοπικά διαμερίσματα ανέρχεται στο ποσό των 189.614,75 ευρώ, β) ως προς τις εργασίες συντήρησης δικτύου ύδρευσης έχουν ήδη θεωρηθεί τα 130, 131 και 153, οικονομικού έτους 2010, χρηματικά εντάλματα πληρωμής του Δήμου ........, συνολικού ποσού 14.410,17 ευρώ, με αποτέλεσμα αθροιζόμενη με το ποσό αυτό η εντελλόμενη με τα επίμαχα χρηματικά εντάλματα δαπάνη, συνολικού ποσού 25.222,45 ευρώ, να έχει ήδη καλυφθεί το ανώτατο επιτρεπτό κατά νόμο όριο για απευθείας ανάθεση εργασιών, ενώ εξάλλου σύμφωνα με τον προϋπολογισμό του Δήμου οικονομικού έτους 2010 η ετήσια δαπάνη για συντήρηση δικτύου ύδρευσης στα διάφορα τοπικά διαμερίσματα ανέρχεται στο ποσό των 174.614,75 ευρώ και γ) ως προς τη δαπάνη για τις εργασίες συντήρησης δικτύου αποχέτευσης έχουν ήδη θεωρηθεί τα 152, 181 και 185, οικονομικού έτους 2010, χρηματικά εντάλματα πληρωμής του Δήμου ........, συνολικού ποσού 15.857,05 ευρώ, με αποτέλεσμα και η δαπάνη αυτή να έχει υπερβεί το όριο των 15.000,00 ευρώ, πέραν του οποίου δεν επιτρέπεται η απευθείας ανάθεση, ενώ άλλωστε σύμφωνα με τον προϋπολογισμό του Δήμου  οικονομικού έτους 2010 η ετήσια δαπάνη για συντήρηση δικτύου αποχέτευσης στα διάφορα τοπικά διαμερίσματα ανέρχεται στο ποσό των 174.614,75 ευρώ. Κατ΄ ακολουθίαν αυτών, οι εντελλόμενες με τα επίμαχα χρηματικά εντάλματα δαπάνες δεν είναι νόμιμες. Περαιτέρω, ο Δήμος ........ ισχυρίσθηκε ότι στον προϋπολογισμό οικονομικού έτους 2010 προέβλεψε σαν έργα ανά τοπικό διαμέρισμα πιστώσεις για συντήρηση δικτύων ύδρευσης, άρδευσης και αποχέτευσης ποσού 6.984,59 ευρώ έκαστη, ενώ τα τελευταία έτη με τον ίδιο τρόπο προβλέπει στους προϋπολογισμούς του και εκτελεί τις σχετικές εργασίες χωρίς μέχρι σήμερα να έχει προκύψει διαφωνία από την Υπηρεσία Επιτρόπου για τον τρόπο εκτέλεσής τους, συνυπέβαλε δε αντίγραφα θεωρημένων από την Επίτροπο ενταλμάτων του οικονομικού έτους 2009 για δαπάνες αποχέτευσης, ύδρευσης και άρδευσης, συνολικού ποσού 19.887,28, 73.175,14 και 24.023,72 ευρώ. Ως προς τον ισχυρισμό αυτό η Επίτροπος αναφέρει στην από 27.5.2010 έκθεση διαφωνίας της ότι στο τέλος του έτους 2008 έστειλε τη σχετική με έργα και εργασίες νομολογία του παρόντος Τμήματος για να ληφθεί υπόψη κατά τη σύνταξη των επόμενων προϋπολογισμών, σε συνεργασία με την ΤΥΔΚ Νομού ........, ενώ ενημερώθηκαν «όλοι» οι Δήμοι του Νομού και προφορικά ότι οι ομοειδείς δαπάνες άνω των 15.000,00 ευρώ σε ετήσια βάση απαιτούν διαγωνισμό και όχι κατάτμηση. Κατόπιν αυτών, το Τμήμα κρίνει ότι δεν συντρέχει συγγνωστή πλάνη στο πρόσωπο των αρμοδίων οργάνων του Δήμου, καθώς είναι γνωστή η νομολογία του Ελεγκτικού Συνεδρίου, σύμφωνα με την οποία οι αναθέτουσες αρχές δεν πρέπει να προβαίνουν σε κατατμήσεις ομοειδών δαπανών προκειμένου να γίνονται απευθείας αναθέσεις και να αποφεύγεται με τον τρόπο αυτό η διενέργεια διαγωνισμών, ούτε συντρέχει δυσερμήνευτο των σχετικών διατάξεων, πέραν του ότι στην κρινόμενη υπόθεση ήδη από το τέλος του έτους 2008 ο Δήμος ........ είχε σχετική ενημέρωση από την ανωτέρω Επίτροπο, η οποία απέστειλε και τη σχετική με έργα και εργασίες νομολογία του παρόντος Τμήματος για να ληφθεί υπόψη κατά τη σύνταξη των επόμενων προϋπολογισμών. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, οι εντελλόμενες με τα επίμαχα χρηματικά εντάλματα δαπάνες δεν είναι νόμιμες και επομένως τα εντάλματα αυτά δεν πρέπει να θεωρηθούν.

ΕΡΓΑΣΙΕΣ - ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ.Κατάτμηση:Μη νόμιμη η καταβολή ποσού από Δήμο σε ανώνυμη εταιρεία για την εκτέλεση των εργασιών «Προετοιμασία, οργάνωση εκδηλώσεων & γραμματειακή υποστήριξη Ελλήνων & Ξένων προσκεκλημένων…», καθόσον όλες οι ανωτέρω εργασίες εξυπηρετούν τον ίδιο ακριβώς λειτουργικό σκοπό, συνεπώς είναι ομοειδείς και δεν είναι νόμιμη η κατάτμηση αυτών. Συνεπώς, μη νομίμως ανατέθηκαν απευθείας, αντί να διενεργηθεί πρόχειρος διαγωνισμός, αφού η συνολική προϋπολογισθείσα δαπάνη τους αθροιζόμενη με τη δαπάνη για την εκτέλεση κατά το ίδιο έτος των όμοιων εργασιών, υπερβαίνει το ετήσιο όριο των 20.000 ευρώ (χωρίς ΦΠΑ), μέχρι το οποίο είναι κατά νόμο επιτρεπτή η απευθείας ανάθεση (άρθρο 83 του ν. 2362/1995, ΦΕΚ Α΄ 247/1995 και .35130/739/9.8.2010 απόφαση του Υπουργού Οικονομικών, ΦΕΚ Β΄ 1291/11.8.2010).

Απευθείας ανάθεση χωρίς την διενέργεια πρόχειρου διαγωνισμού . Πότε υφίσταται κατάτμηση δαπάνης . Προμήθειες ή εργασίες που θεωρούνται ενιαίες . Κριτήριο ένταξης σε όμοιες ή παρεμφερείς εργασίες υλικών ή εργασιών

Κατάτμηση σε δύο ομοειδή έργα, που εκτελούνται στον ίδιο γεωγραφικό χώρο, προϋπολογιζόμενης δαπάνης 12.120 ευρώ έκαστο, με συνέπεια την απευθείας ανάθεση τους.

ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΕΡΓΑ:Από τα ανωτέρω εκτιθέμενα πραγματικά περιστατικά, το Τμήμα κρίνει ότι τα επίμαχα έργα, που εκτελέστηκαν στο Δήμο …, δεν είναι χωριστά και αυτοτελή έργα, αλλά αποτελούν ένα ενιαίο δημοτικό έργο, διότι περιλαμβάνουν παρεμφερείς εργασίες για την κατασκευή τους – ήτοι κυρίως εργασίες οδοποιίας και οικοδομικές που σκοπό έχουν την αντιμετώπιση προβλημάτων απορροής των ομβρίων υδάτων -  οι οποίες εκτελούνται στον ίδιο γεωγραφικό χώρο (Δ.Δ. ..), κατά την ίδια χρονική περίοδο, επιπλέον δε ανατέθηκαν την ίδια ημερομηνία (22.6.2009). Κατά συνέπεια, δεν είναι νόμιμη η κατάτμηση του ενιαίου αυτού έργου σε τρία επιμέρους έργα, με σκοπό την αποφυγή διενέργειας δημόσιου ανοικτού διαγωνισμού και την προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία του πρόχειρου διαγωνισμού, δεδομένου ότι ναι μεν ο προϋπολογισμός καθενός από τα τρία αυτά έργα δεν υπερβαίνει το ποσό που τίθεται από τις προαναφερόμενες διατάξεις ως όριο για την προσφυγή στη διαδικασία του πρόχειρου διαγωνισμού (45.000,00 ευρώ με Φ.Π.Α.), πλην όμως ο προϋπολογισμός της συνολικής τους δαπάνης ανέρχεται στο ποσό των 135.000,00 ευρώ με Φ.Π.Α., που υπερβαίνει το προαναφερόμενο όριο για τη διενέργεια πρόχειρου διαγωνισμού..

Αρχαιολογικά έργα -Κατάτμηση/Ειδικότερα δε όσον αφορά τα δημόσια έργα, το εάν επιμέρους εργασίες συνιστούν ή όχι ενιαίο έργο κρίνεται επί τη βάσει λειτουργικών κριτηρίων και, πιο συγκεκριμένα, βάσει της οικονομικής και της τεχνικής λειτουργίας του αποτελέσματος στο οποίο αποβλέπουν οι εργασίες αυτές, λαμβανομένων υπόψη στοιχείων, όπως είναι, ιδίως, η ταυτόχρονη έναρξη των διαδικασιών ανάθεσής τους και η ενότητα του γεωγραφικού πλαισίου, εντός του οποίου πρόκειται αυτές να εκτελεστούν (βλ. Πράξεις 18/2007, 26/2005, 133/2004, 72/2003 IV Τμ. Ελ. Συν.). Συνεπώς, είναι παράνομη η προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία της απευθείας ανάθεσης για καθεμιά κατηγορία εργασιών με κατάτμηση της συνολικής δαπάνης του έργου, αφού με τον τρόπο αυτό επιδιώκεται η περιγραφή των άνω διατάξεων και ειδικότερα η αποφυγή της διενέργειας πρόχειρου διαγωνισμού, που παρέχει περισσότερες εγγυήσεις για την τελική επιλογή της πράγματι συμφερότερης προσφοράς. Συνακόλουθα, είναι άκυρη η σύμβαση που συνάπτεται για την εκτέλεση των παρανόμως (με κατάτμηση της συνολικής δαπάνης) ανατεθεισών εργασιών και μη νόμιμη η δαπάνη που γίνεται για την εκτέλεση των άκυρων αυ