Προκειμένου δε να διαπιστωθεί το ποσό στο οποίο ανέρχεται η δαπάνη συγκεκριμένης προμήθειας και, κατ’ επέκταση, η δυνατότητα ανάθεσής της απευθείας, με διαπραγμάτευση, πρόχειρο ή ανοιχτό διαγωνισμό, λαμβάνεται υπόψη η συνολική δαπάνη που απαιτείται για να καλυφθούν οι ανάγκες του δήμου σε αγαθά που, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας και τις συναλλακτικές αντιλήψεις θεωρούνται όμοια ή ομοειδή ή που ως εκ της φύσεώς τους, του αντικειμένου τους ή της λειτουργικότητάς τους εντάσσονται σε όμοιες ή παρεμφερείς κατηγορίες αγαθών. Συνεπώς, δεν είναι νόμιμος, ο επιμερισμός της κατά τα ανωτέρω συνολικής ποσότητας όμοιων ή ομοειδών αγαθών σε περισσότερες μικρότερες ποσότητες ή μερικότερες όμοιες ή ομοειδείς κατηγορίες, με σκοπό την απευθείας ανάθεση των μερικότερων αυτών προμηθειών με βάση το ύψος της δαπάνης που προκύπτει από την κατάτμηση της συνολικής ποσότητας, αντί της διενέργειας μιας ενιαίας για τα είδη αυτά προμήθειας, γιατί με τον τρόπο αυτό επιχειρείται, κατά περιγραφή των οικείων διατάξεων, η αποφυγή τήρησης της οριζόμενης από αυτές διαδικασίας του διαγωνισμού (βλ. πράξ. VΙΙ Τμ. 62/2012, 76/2011, πράξ. Κλιμακίου τούτου 34, 64/2012).

Προκειμένου, να διαπιστωθεί το ποσό στο οποίο ανέρχεται η δαπάνη παροχής συγκεκριμένης υπηρεσίας και, κατ' επέκταση, η δυνατότητα ανάθεσης της απευθείας, λαμβάνεται υπόψη η συνολική δαπάνη που απαιτείται για να καλυφθούν οι ανάγκες παροχής υπηρεσιών που, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας και τις συναλλακτικές αντιλήψεις, θεωρούνται όμοιες ή ομοειδείς ή που λόγω της λειτουργικότητας τους εντάσσονται σε όμοιες ή παρεμφερείς κατηγορίες υπηρεσιών.

Οι προμήθειες κάθε είδους αγαθών ανατίθενται κατά τις διατάξεις περί προμηθειών του Δημοσίου και εκτελούνται σύμφωνα με τον Ενιαίο Κανονισμό Προμηθειών .Ειδικότερα, οι προμήθειες των Ο.Τ.Α. διενεργούνται, κατά κανόνα, κατόπιν δημόσιου ανοικτού διαγωνισμού, ώστε να καθίσταται δυνατή, με την προσέλευση μεγάλου ή έστω ικανού αριθμού μειοδοτών, η ανάπτυξη επαρκούς ανταγωνισμού και η διασφάλιση των οικονομικών συμφερόντων των Ο.Τ.Α. με την επιλογή της πλέον συμφέρουσας για αυτούς προσφοράς. Κατ’ εξαίρεση, είναι δυνατή η προσφυγή στη διαδικασία του πρόχειρου διαγωνισμού, όταν η αξία της προμήθειας δεν υπερβαίνει το ποσό των 60.000,00 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α. ή στη διαδικασία της απευθείας ανάθεσης (διαπραγμάτευση), όταν η αξία της προμήθειας δεν υπερβαίνει το ποσό των 15.000,00 ευρώ με Φ.Π.Α. Προκειμένου δε να διαπιστωθεί το ποσό, στο οποίο ανέρχεται η δαπάνη συγκεκριμένης προμήθειας και, κατ’ επέκταση, η δυνατότητα αναθέσεώς της απευθείας, με διαπραγμάτευση, πρόχειρο ή ανοιχτό διαγωνισμό, λαμβάνεται υπόψη η συνολική δαπάνη που απαιτείται για να καλυφθούν οι ανάγκες του δήμου σε αγαθά που, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας και τις συναλλακτικές αντιλήψεις θεωρούνται όμοια ή ομοειδή ή που ως εκ της φύσεώς τους, του αντικειμένου τους ή της λειτουργικότητάς τους εντάσσονται σε όμοιες ή παρεμφερείς κατηγορίες αγαθών. Δεν είναι νόμιμος, επομένως, ο επιμερισμός της κατά τα ανωτέρω συνολικής ποσότητας όμοιων ή ομοειδών αγαθών σε περισσότερες μικρότερες ποσότητες ή μερικότερες όμοιες ή ομοειδείς κατηγορίες και στη συνέχεια η απευθείας ανάθεση, με βάση το ύψος της δαπάνης που προκύπτει από την κατάτμηση της συνολικής ποσότητας, καθόσον με τον τρόπο αυτό επιχειρείται η αποφυγή τήρησης της οριζόμενης από τις οικείες διατάξεις διαδικασίας διενέργειας ενιαίου τακτικού δημοσίου ή πρόχειρου διαγωνισμού προμήθειας για τα είδη αυτής (βλ. πράξεις VΙΙ Τμ. 262/2008, 12, 25 και 246/2009, 173, 391/2010, 62/2012 κ.ά.).

Με δεδομένα αυτά και ενόψει του ότι προέχων χαρακτήρας στις σχετικές ως άνω μικτές συμβάσεις προμήθειας ανταλλακτικών οχημάτων διαφόρων κατηγοριών και παροχής υπηρεσιών για την κάλυψη των αναγκών του Δήμου ......, είναι, βάσει της οικονομικής τους αξίας, αυτός της σύμβασης προμήθειας, οι τελευταίες μη νομίμως ανατέθηκαν χωριστά, μετά από κατάτμηση της συνολικής εντελλόμενης με τα επίμαχα χρηματικά εντάλματα δαπάνης ύψους 27.743,30 ευρώ, χωρίς να τηρηθεί η διαδικασία του πρόχειρου διαγωνισμού κατά παράβαση των σχετικώς αξιουμένων από τις εφαρμοστέες ως άνω διατάξεις, καθόσον η αξία της προμήθειας των, κατά τα ανωτέρω, όμοιων ή ομοειδών αγαθών υπερέβαινε το μέγιστο επιτρεπόμενο για την προσφυγή στη διαδικασία της απευθείας ανάθεσης ποσό των 15.000,00 ευρώ με Φ.Π.Α.. Περαιτέρω, ο προβαλλόμενος από τον Επίτροπο ισχυρισμός, ότι δεν τηρήθηκε εν προκειμένω ούτε η οριζόμενη από τις οικείες διατάξεις διαδικασία διενέργειας ενιαίου τακτικού δημοσίου διαγωνισμού προμήθειας, αφού, όπως προκύπτει από το Ημερολόγιο Ενταλμάτων για τη χρονική περίοδο 1.1.2012 έως 31.12.2012 της Οικονομικής Υπηρεσίας του Δήμου ......, η συνολική δαπάνη για την προμήθεια ανταλλακτικών των οχημάτων του Δήμου κατά το έτος 2012 ανήλθε σε 36.226,59 ευρώ, συμπεριλαμβανομένου του Φ.Π.Α., η οποία, προστιθέμενη με το προαναφερόμενο ποσό των 27.743,30 ευρώ, υπερβαίνει το όριο των 60.000,00 ευρώ πλέον Φ.Π.Α., μέχρι του οποίου είναι επιτρεπτή η προσφυγή στη διαδικασία του πρόχειρου διαγωνισμού, είναι απορριπτέος προεχόντως ως αναπόδεικτος, καθόσον δεν προσκομίζονται τα λοιπά δικαιολογητικά των απαριθμούμενων στο Ημερολόγιο της Οικονομικής Υπηρεσίας του Δήμου χρηματικών ενταλμάτων (αποφάσεις ανάθεσης, πρωτόκολλα παραλαβής, τιμολόγια – δελτία αποστολής κ.λπ.). Κατόπιν τούτων, οι εντελλόμενες με τα επίμαχα χρηματικά εντάλματα είναι μη νόμιμες και αυτά δεν πρέπει να θεωρηθούν.

ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ-ΑΓΟΡΕΣ.Ανάθεση-Διαδικασία διαγωνισμού-κατάτμηση:Νόμιμη η καταβολή ποσού από Νοσοκομείο σε ιδιωτική εταιρεία για εξωσυμβατικές προμήθειες γραφική ύλης, καθόσον: α) η συνολική αξία των υλικών υπολειπόταν του ποσού μέχρι του οποίου ο φορέας μπορεί να προσφύγει στην εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης (20.000 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α.), β) δεν διενεργήθηκε αιτιολογημένη συσχέτιση των επίμαχων προμηθειών με προηγούμενες προμήθειες ομοειδών αγαθών, ώστε να τίθεται ζήτημα κατάτμησης με σκοπό την αποφυγή διενέργειας τακτικού ή πρόχειρου, κατά περίπτωση, διαγωνισμού, διότι στην πράξη επιστροφής, γίνεται αορίστως επίκληση ενός πρόχειρου διαγωνισμού προμήθειας γραφικής ύλης και ειδών γραφείου, διενεργηθέντος στις 22.11.2013, χωρίς να διευκρινίζεται ποιού έτους τις ανάγκες προοριζόταν να καλύψει ο διαγωνισμός αυτός και χωρίς, πάντως, η προϋπολογισθείσα δαπάνη αυτού (10.000 ευρώ με Φ.Π.Α.), συναθροιζόμενη με την ήδη ελεγχόμενη δαπάνη, να υπερβαίνει το όριο των 20.000 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α και γ) το γεγονός ότι εν προκειμένω δεν τηρήθηκε ο έγγραφος τύπος σύμβασης δεν συνιστά παραβίαση της διάταξης του άρθρου 41 του ν.δ. 496/1974 (ΦΕΚ Β' 1033/1974), αφού το ποσό εκάστης προμήθειας υπολείπεται του χρηματικού ορίου των 2.500 ευρώ που τίθεται με την παραπάνω διάταξη.

Δαπάνη συνολικού ποσού που υπερέβαινε το όριο κάτω από το οποίο επιτρέπεται να εκτελεσθούν οι εν λόγω εργασίες με τη διαδικασία της απευθείας ανάθεσης.Μη νόμιμος ο επιμερισμός (κατάτμηση) της απαιτούμενης συνολικής ποσότητας των ζητούμενων όμοιων ή ομοειδών αγαθών σε περισσότερες μικρότερες ποσότητες ή μερικότερες κατηγορίες και η εν συνεχεία απευθείας ανάθεση των αντίστοιχων τμηματικών προμηθειών, καθόσον με τον τρόπο αυτό επιχειρείται, κατά περιγραφή των οικείων διατάξεων, να μην τηρηθεί η οριζόμενη από αυτές διαδικασία του ενιαίου τακτικού ή πρόχειρου διαγωνισμού.

Προμήθειες ειδών που θεωρούνται όμοια ή ομοειδή, σύμφωνα με τις συναλλακτικές αντιλήψεις, τη φύση τους και τη λειτουργικότητά τους. Απαγορεύεται επομένως ο επιμερισμός τέτοιων αγαθών σε μικρότερες ποσότητες ή μερικότερες κατηγορίες και στη συνέχεια η χωριστή διενέργεια περισσότερων απευθείας αναθέσεων ή πρόχειρων διαγωνισμών, με βάση το ύψος κάθε μερικότερης δαπάνης που προκύπτει από την κατάτμηση της συνολικής, καθόσον με την τμηματική ανάθεση των όμοιων/ομοειδών αγαθών καταστρατηγείται η θεμελιώδης αρχή της νομοθεσίας περί δημοσίων συμβάσεων, που είναι η διενέργεια διαγωνισμού (βλ. Πράξεις IV Τμ. 28, 79/1997, 91/2000, 12, 31, 116/2001, 26, 203/2003, 75, 60, 180/2004, 64, 124, 129/2005, 11,12, 20, 82, 105, 124/2006, 30/2007, κ.ά. ).

Προμήθεια ειδών παντοπωλείου(…)Η προμήθεια κάθε είδους αγαθών από τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοικήσεως α΄ βαθμού και τα ΝΠΔΔ αυτών διενεργείται κατά κανόνα κατόπιν δημόσιου ανοικτού μειοδοτικού διαγωνισμού, ώστε να καθίσταται δυνατή, με την προσέλευση μεγάλου ή έστω ικανού αριθμού μειοδοτών, η ανάπτυξη επαρκούς ανταγωνισμού και η διασφάλιση των οικονομικών συμφερόντων αυτών με την επιλογή της πλέον συμφέρουσας προσφοράς. Κατ' εξαίρεση, είναι δυνατή η προσφυγή στη διαδικασία του πρόχειρου διαγωνισμού, όταν η αξία της προμήθειας δεν υπερβαίνει το ποσόν των 60.000,00 ευρώ άνευ Φ.Π.Α., ή στη διαδικασία της απευθείας ανάθεσης (διαπραγμάτευση), όταν η αξία της προμήθειας δεν υπερβαίνει το ποσό των 15.000,00 ευρώ με Φ.Π.Α.. Προκειμένου δε να διαπιστωθεί το ποσό στο οποίο ανέρχεται η δαπάνη συγκεκριμένης προμήθειας και, κατ' επέκταση, η δυνατότητα αναθέσεώς της απευθείας, με διαπραγμάτευση, πρόχειρο ή ανοιχτό διαγωνισμό, λαμβάνεται υπόψη η συνολική δαπάνη που απαιτείται για να καλυφθούν οι ανάγκες του δήμου σε αγαθά που, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας και τις συναλλακτικές αντιλήψεις, θεωρούνται όμοια ή ομοειδή ή που ως εκ της φύσεώς τους, του αντικειμένου τους ή της λειτουργικότητάς τους εντάσσονται σε όμοιες ή παρεμφερείς κατηγορίες αγαθών. Δεν είναι νόμιμος, επομένως, ο επιμερισμός της κατά τα ανωτέρω συνολικής ποσότητας όμοιων ή ομοειδών αγαθών σε περισσότερες μικρότερες ποσότητες ή μερικότερες όμοιες ή ομοειδείς κατηγορίες και στη συνέχεια η απευθείας ανάθεση ή η διενέργεια πρόχειρου διαγωνισμού μεταξύ περιορισμένου αριθμού συμμετεχόντων, των μερικότερων αυτών προμηθειών με βάση το ύψος της δαπάνης που προκύπτει από την κατάτμηση της συνολικής ποσότητας, γιατί με τον τρόπο αυτό επιχειρείται, κατά περιγραφή των οικείων διατάξεων, η αποφυγή τηρήσεως της οριζόμενης από αυτές διαδικασίας της διενέργειας ενιαίου τακτικού δημοσίου διαγωνισμού προμήθειας για τα ενιαία είδη αυτής (βλ. πράξ. ΙV Τμ.. 93/1999, 12/2001, 26, 47 και 212/2003, 17 και 75/2004, VΙΙ Τμ. 18, 22, 82/2006, 279/2006, 111/2007, 262/2008, 12, 25 και 246/2009, 173, 243, 389, 391/2010).(…) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι εντελλόμενες δαπάνες δεν είναι νόμιμες, καθόσον, σύμφωνα και με την πάγια νομολογία του Δικαστηρίου τούτου, τα ως άνω προμηθευθέντα είδη αρτοποιείου και παντοπωλείου αποτελούν, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας και τις συναλλακτικές αντιλήψεις, ομοειδή αγαθά, τα οποία εντάσσονται στην ευρύτερη κατηγορία αγαθών (κατηγορία γένους) «τρόφιμα» και αφορούν, στο σύνολό τους, στις ανάγκες του παιδικού σταθμού ....... Η δε συνολική δαπάνη για την προμήθειά τους, συνυπολογιζομένων και των λοιπών ανατεθεισών προμηθειών των ομοειδών κατηγοριών τροφίμων ειδών κρεοπωλείου και οπωρολαχανικών, ανερχόμενη στο ποσό των 28.578,81 ευρώ (με Φ.Π.Α.), υπερβαίνει το τιθέμενο με την ως άνω υπουργική απόφαση όριο των 15.000,00 ευρώ, μέχρι το οποίο επιτρέπεται η απευθείας ανάθεση. (…)

ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ-ΑΓΟΡΕΣ.Ανάθεση - Διαδικασία διαγωνισμού - κατάτμηση:Μη νόμιμη η εξόφληση τιμήματος από Νοσοκομείο σε ιδιωτικές εταιρείες για την απευθείας προμήθεια μελανιών και υλικού εκτυπώσεων και βιβλιοδετήσεων κατά το έτος 2013, καθόσον: α) η προμήθεια των παραπάνω ειδών τμηματικά από τις ανωτέρω εταιρίες διενεργήθηκε μετά από κατάτμηση της συνολικώς απαιτούμενης κατά το έτος 2013 δαπάνης για την προμήθεια ομοειδών υλικών, αφού, εντός του έτους (2013), είχαν εξοφληθεί σε βάρος του αντίστοιχου Κ.Α.Ε. του οικείου προϋπολογισμού χρηματικά εντάλματα για την πληρωμή προμηθειών ομοειδών υλικών εκτυπώσεων και βιβλιοδετήσεων. Συνεπώς, αφού συναθροιζόμενες όλες οι ανωτέρω δαπάνες υπερβαίνουν το όριο των 20.000 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α., μη νομίμως το Νοσοκομείο προμηθεύθηκε τα είδη τμηματικά και με την εξαιρετική διαδικασία της απευθείας ανάθεσης και β) το αντικείμενο των προμηθειών εμπίπτει μεν στο πεδίο εφαρμογής του ν. 3580/2007, υπαγόμενο στη γενική κατηγορία της «γραφικής ύλης», έχοντας άλλωστε ενταχθεί, κατά τα συνομολογούμενα από το Νοσοκομείο, στο Πρόγραμμα Προμηθειών Υπηρεσιών Υγείας ετών 2012 και 2013, παραβιάσθηκαν όμως, οι όροι της ένταξης αυτής, διότι όχι μόνο δεν διενεργήθηκε ενιαία πρόχειρος διαγωνισμός για την προμήθεια των επίμαχων ειδών, αλλά πραγματοποιήθηκε τελικώς με τις ήδη κρινόμενες προμήθειες και υπέρβαση του κεντρικά προγραμματισμένου προϋπολογισμού.

Προμήθεια υλικών συντήρησης σχολείων:Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι αβασίμως προβάλλεται κατάτμηση ενιαίας προμήθειας, δεδομένου ότι, ανεξάρτητα από το χρόνο κατά τον οποίο καταρτίστηκαν τα συμβατικά κείμενα, πάντως, οι αποφάσεις και οι διαδικασίες για την πραγματοποίηση των ανωτέρω δύο προηγούμενων της ελεγχόμενης προμηθειών είχαν συντελεστεί ήδη εντός του έτους 2011, συνεπώς πρόκειται για προμήθειες που κάλυπταν ανάγκες του έτους αυτού. Αντίθετα, το σύνολο των ενεργειών για την πραγματοποίηση της ελεγχόμενης προμήθειας συντελέστηκαν κατά τη διάρκεια του έτους 2012. Επομένως, η ελεγχόμενη προμήθεια αφορά στην κάλυψη αναγκών που προέκυψαν σε διαφορετικό έτος από αυτό στο οποίο αφορούν οι προμήθειες με τις οποίες φέρεται ομοειδής κατά το αντικείμενο.

ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ-ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ -ΑΣΤΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΟΤΑ Η περίπτωση των υλικών ζημίων σε οχήματα από ανωμαλίες του οδοστρώματος ή άλλες παρεμφερείς αιτίες