Το μεν άρθρο 5 παρ. 3 του π.δ. 609/85 (κατά το οποίο ο προϋπολογισμός της Υπηρεσίας αποτελεί το ανώτατο όριο προσφορών, εκτός εάν η διακήρυξη ορίζει το αντίθετο και ο προϋπολογισμός μπορεί να είναι αναλυτικός ή να περιλαμβάνει κατ’ αποκοπή τίμημα για το έργο ή τμήματά του) δεν ορίζει ρητώς ότι προσφορές με επιμέρους τιμές μεγαλύτερες των σχετικών τιμών του τιμολογίου της Υπηρεσίας απορρίπτονται ως απαράδεκτες, το δε άρθρο 7 παρ. 3 του αυτού π.δ. (κατά το οποίο, στο σύστημα προσφορών με επιμέρους ποσοστά έκπτωσης, επιτρέπεται μηδενική ή αρνητική έκπτωση σε ομάδες εργασιών εάν η συνολική έκπτωση είναι θετική) δεν παρέχει προφανές εξ αντιδιαστολής επιχείρημα υπέρ της άποψης της αιτούσας ότι στο εφαρμοσθέν εν προκειμένω σύστημα του άρθρου 9 του π.δ. 609/85 (σύστημα προσφοράς με ελεύθερη συμπλήρωση τιμολογίου), ελλείψει αντίστοιχης ρύθμισης, δεν επιτρέπονται αρνητικές εκπτώσεις σε επιμέρους κονδύλια του τιμολογίου.

ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ: Με τα δεδομένα αυτά, και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη νομική σκέψη (IIΙ), το Τμήμα κρίνει ότι, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα με την κρινόμενη αίτηση, η διάταξη του άρθρου 63 του ν. 4257/2014 τέθηκε με σκοπό να αντιμετωπιστεί το πραγματικό πρόβλημα της κήρυξης ως άγονων των διαγωνισμών προμήθειας πετρελαιοειδών, λόγω του περιορισμένου ενδιαφέροντος που επιδεικνύουν οι υποψήφιοι προμηθευτές. Το γεγονός δε αυτό, επιφέρει σημαντικές καθυστερήσεις στις σχετικές διαδικασίες με αποτέλεσμα να διακυβεύεται η έγκαιρη υλοποίηση των προμηθειών που είναι αναγκαίες για τη λειτουργία των υπηρεσιών των φορέων του Δημοσίου. Πέραν δε τούτου, κατά τα γνωστά στο Δικαστήριο από την άσκηση ελέγχου επί των διαγωνιστικών διαδικασιών ανάδειξης χορηγητών υγρών καυσίμων (βλ. ενδεικτικά τις αποφάσεις του Τμήματος τούτου 1959, 2276, 2914, 2999/2014) το περιορισμένο ενδιαφέρον συμμετοχής στις διαγωνιστικές αυτές διαδικασίες συνεπάγεται επιπλέον και την προσφορά ουσιαστικά μηδενικών ποσοστών έκπτωσης και την έλλειψη ανάπτυξης πραγματικού ανταγωνισμού μεταξύ των προμηθευτών. Για τους λόγους αυτούς, η επιλογή του νομοθέτη να παράσχει τη δυνατότητα υποβολής προσφορών με αρνητικό ποσοστό έκπτωσης, γεγονός που ευλόγως αναμένεται ότι θα τονώσει το ενδιαφέρον των προμηθευτών να συμμετέχουν στους εν λόγω διαγωνισμούς, αποβλέπει στην εξυπηρέτηση σκοπού δημοσίου συμφέροντος, ήτοι στην έγκαιρη πραγματοποίηση των προμηθειών με την αποφυγή επαναληπτικών διαδικασιών διαγωνισμού ή διαπραγμάτευσης και στην ανάπτυξη ανταγωνισμού προς όφελος των αναθετουσών αρχών.

Ερωτάται: α) Εάν η Διοίκηση δεσμεύεται από το δεδικασμένο που παρήχθη από την με αριθμό 62/2021 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών, για όλες τις περιπτώσεις των υποψήφιων προπονητών που παρακολούθησαν τις σχολές προπονητών της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας ΤΕΚΒΟΝΤΟ το έτος 2011 και β) σε καταφατική απάντηση εάν δύναται να προβεί στην έκδοση βεβαιώσεων αναγγελίας άσκησης επαγγέλματος προπονητή στους αιτούντες υποψήφιους προπονητές, χωρίς την γνωμοδότηση της επιτροπής ισοτιμιών της Γενικής Γραμματείας Αθλητισμού και γ) σε αρνητική απάντηση, εάν η Διοίκηση δεσμεύεται από τυχόν αρνητική γνωμάτευση της επιτροπής ισοτιμιών σε περίπτωση υποχρέωσης υποβολής των φακέλων των αιτούντων υποψηφίων προπονητών ενώπιον της.(...)α) Η Διοίκηση δεν δεσμεύεται από το δεδικασμένο που απορρέει από την με αριθμό 62/2021 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών και β) η Διοίκηση δεν δεσμεύεται από αρνητική γνωμάτευση της Επιτροπής Ισοτιμιών της Γενικής Γραμματείας Αθλητισμού, πλην όμως, εφόσον αποστεί από αυτήν, υποχρεούται να αιτιολογήσει ειδικά την απόκλιση αυτή (ομόφωνα).

Παροχή υπηρεσιών..:Με δεδομένα αυτά, ο Δήμος .. ορθώς εφάρμοσε τη διαδικασία που προβλέπεται στο άρθρο 219 του ν. 4412/2016. Ειδικότερα, αν και η Επιτροπή Παραλαβής εξέφερε αρνητική γνώμη ως προς την καταλληλόλητα των υπηρεσιών της αναδόχου, ενόψει των διαπιστωθεισών από αυτήν παρεκκλίσεων, το Δημοτικό Συμβούλιο, αποκλίνοντας από την απλή γνώμη της Επιτροπής Παραλαβής (άρθρο 221 παρ. 1 περ. ζ΄ και παρ. 6 του ν. 4412/2016 καθώς και άρθρο 20 παρ. 2 του, κυρωθέντος με το άρθρο πρώτο του ν. 2690/1999, «Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας»), έκρινε αιτιολογημένα ότι δεν επηρεάζεται η καταλληλόλητα των υπηρεσιών της και ενέκρινε την παραλαβή τους με έκπτωση 30% επί της συμβατικής τους αξίας η οποία, κατά την κρίση του, είναι ανάλογη προς τις ανωτέρω παρεκκλίσεις και, στη συνέχεια, η Επιτροπή συνέταξε πρωτόκολλο οριστικής παραλαβής, εγκριθέν από το Δημοτικό Συμβούλιο. Περαιτέρω, έκπτωση αναδόχου από δημόσια σύμβαση προβλέπεται μεν στο ν. 4412/2016 (άρθρο 203 παρ. 1 περ. γ΄ και παρ. 2 και άρθρο 220 παρ. 2) απαιτεί, όμως, συγκεκριμένες προϋποθέσεις που δεν προκύπτει ότι συντρέχουν εν προκειμένω, ούτε η αναθέτουσα αρχή έχει αποφανθεί επ’ αυτών, καθώς και συγκριμένη διαδικασία που, επίσης, δεν έχει τηρηθεί. Τέλος, η γνησιότητα της εγγυητικής επιστολής της αναδόχου αποδεικνύεται από το θεωρημένο ακριβές αντίγραφο αυτής.Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η εντελλόμενη δαπάνη είναι νόμιμη, και το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πρέπει να θεωρηθεί.

Δημόσια έργα.Ελεύθερη συμπλήρωση τιμολογίου.Από τις ανωτέρω διατάξεις (άρθρο 7 3669/20080 προκύπτει ότι το σύστημα υποβολής προσφοράς με ελεύθερη συμπλήρωση τιμολογίου εφαρμόζεται στις περιπτώσεις δημοπράτησης έργων, όταν οι ποσότητες των εργασιών τους έχουν προμετρηθεί χωρίς κίνδυνο συμβατικών σφαλμάτων και δεν αναμένονται κατασκευαστικές αποκλίσεις. Οι διαγωνιζόμενοι στο σύστημα αυτό καταχωρίζουν στο ασυμπλήρωτο τιμολόγιο της υπηρεσίας τις προσφερόμενες από αυτούς τιμές, χωρίς όμως καμία δέσμευση ομαλότητας, ενώ η τεκμαρτή έκπτωση προκύπτει από τη σύγκριση του τελικού προϋπολογισμού προσφοράς με τον προϋπολογισμό της υπηρεσίας. Κατά την έννοια των διατάξεων αυτών, με το ανωτέρω σύστημα ο συνολικός προϋπολογισμός της προσφοράς δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερος από τον προϋπολογισμό της υπηρεσίας, ο οποίος αποτελεί και το ανώτατο όριο προσφοράς, ούτε μπορούν να υποβληθούν αρνητικές εκπτώσεις σε καμία από τις επιμέρους ομάδες εργασιών. Και τούτο διότι, όπου ο νομοθέτης θέλησε μηδενικές ή αρνητικές εκπτώσεις σε ομάδες εργασιών τιμολογίου το πρόβλεψε ρητά, όπως στη διάταξη του άρθρου 6 παρ. 3 του ίδιου νόμου. Κατά συνέπεια, στις περιπτώσεις εφαρμογής του συστήματος της ελεύθερης συμπλήρωσης τιμολογίου, είναι απαράδεκτη προσφορά διαγωνιζόμενου, ο οποίος προσφέρει μεν θετική έκπτωση επί του συνολικού προϋπολογισμού της υπηρεσίας, προσφέρει όμως, αρνητική έκπτωση σε επιμέρους ομάδες εργασιών (βλ Πρ Ε΄ Κλιμ. 429/2010).

Με την υπό κρίση προδικαστική προσφυγή της, η προσφεύγουσα αιτείται να ακυρωθεί η υπ΄αριθμό 1711/2021 (ΑΔΑ:...) απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής της Περιφέρειας ... (εφεξής «η προσβαλλόμενη») ως προς την ανάδειξη προσωρινού μειοδότη του οικονομικού φορέα ... και να υποχρεωθεί η αναθέτουσα αρχή να προσκαλέσει κατ΄άρθρο 88 ν. 4412/2016 «Ασυνήθιστα χαμηλές προσφορές» τον 1ο σε σειρά μειοδοσίας οικονομικού φορέα ... με έκπτωση 59,77%, την 2η ... με έκπτωση 55,00% και την 3η ... με έκπτωση 52,23%. 

ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΕΡΓΟΥ:..Με τα δεδομένα αυτά το Τμήμα κρίνει ότι:Κατά το χρόνο διενέργειας του επίμαχου διαγωνισμού (3.8.2017) και υποβολής της προσφοράς της αιτούσας ένωσης, η έκπτωση που είχε επιβληθεί στις 16.6.2017 στο μέλος της ... δεν είχε καταστεί οριστική, αλλά αντιθέτως είχαν ανασταλεί οι συνέπειές της λόγω της άσκησης της από 3.7.2017 ένστασης αυτού κατά της σχετικής απόφασης. Συνεπώς και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη 5.Δ η αρνητική απάντηση που έδωσε ο ... στο πεδίο Γ του Μέρους ΙΙΙ του ΤΕΥΔ, το οποίο υπέβαλε μαζί με τα λοιπά δικαιολογητικά συμμετοχής, στην ερώτηση «έχει επιδείξει ο οικονομικός φορέας σοβαρή ή επαναλαμβανόμενη πλημμέλεια κατά την εκτέλεση ουσιώδους απαίτησης στο πλαίσιο προηγούμενης δημόσιας σύμβασης, προηγούμενης σύμβασης με αναθέτοντα φορέα ή προηγούμενης σύμβασης παραχώρησης που είχε ως αποτέλεσμα την πρόωρη καταγγελία της προηγούμενης σύμβασης, αποζημιώσεις ή άλλες παρόμοιες κυρώσεις» δεν καθιστά τη σχετική δήλωσή του ψευδή, αφού δεν είχε οριστικοποιηθεί η επίμαχη έκπτωση...Κατά το χρόνο διατύπωσης κρίσης από την Επιτροπή Διαγωνισμού ως προς τα δικαιολογητικά κατακύρωσης είχε ήδη ανασταλεί, αρχικά με την από 9.10.2017 προσωρινή διαταγή  και ακολούθως με τη Ν29/2017 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου ..., η εκτέλεση της σιωπηρής απόρριψης της από 18.9.2017 αίτησης θεραπείας κατά της από 1.9.2017 απόφασης, με την οποία είχε καταστεί οριστική η έκπτωση του .... Συνεπώς, η απόφαση αυτή δεν μπορούσε να αποτελέσει νόμιμο έρεισμα για τον αποκλεισμό της αιτούσας ένωσης κατ’ επίκληση της περίπτωσης στ΄ της παραγράφου 4 του άρθρου 73 του ν. 4412/2016 και του σχετικού όρου της οικείας διακήρυξης.Ενόψει των ανωτέρω ορθώς, αν και με άλλη αιτιολογία, η Οικονομική Επιτροπή έκρινε ότι δεν συντρέχει λόγος αποκλεισμού της αιτούσας ένωσης και προέβη στην κατακύρωση του διαγωνισμού στην ένωση αυτή με την 31/2018 απόφασή της, καθώς και στην απόρριψη της ένστασης της εταιρείας «...» με την 51/2018 όμοια απόφαση.

Τροποποίηση αδειών διύλισης και εμπορίας πετρελαιοειδών.Μετά την διάσπαση της εταιρείας «Ε. Π. Α.Ε.» (διασπώμενη) δι’ απόσχισης του κλάδου διύλισης, εμπορίας και πετροχημικών, κατά τις διατάξεις της παραγράφου 3 του άρθρου 57 του ν. 4601/2019, με την σύσταση της εταιρείας «Ε.Π. ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΔΙΥΛΙΣΗΣ ΕΦΟΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΠΩΛΗΣΕΩΝ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΕΙΔΩΝ ΚΑΙ ΠΕΤΡΟΧΗΜΙΚΩΝ» (επωφελούμενη), η οικεία δραστηριότητα διύλισης, εμπορίας και πετροχημικών της διασπώμενης εταιρείας μετέβη ex lege ως σύνολο στην επωφελούμενη, η οποία ως καθολική διάδοχος υπεισήλθε αυτοδικαίως και άνευ άλλης διατυπώσεως στα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις της διασπώμενης, συμπεριλαμβανομένων των διοικητικών αδειών που αφορούν τον εν λόγω κλάδο και, ως εκ τούτου, νομίμως ασκεί τη δραστηριότητα της διύλισης, εμπορίας και πετροχημικών πετρελαιοειδών. Περαιτέρω και με δεδομένο ότι ο μετασχηματισμός των ανωτέρω εταιρειών έχει ως συνέπεια να επέλθουν ουσιώδεις μεταβολές στα στοιχεία, βάσει των οποίων εκδόθηκαν επ’ ονόματι της διασπώμενης εταιρείας «Ε. Π. Α.Ε.» οι σχετικές άδειες διύλισης και εμπορίας πετρελαιοειδών, εν όψει και της τυπικότητας που διέπει την άσκηση της δραστηριότητας σχετικά με τη διύλιση, εμπορία, μεταφορά και αποθήκευση πετρελαίου και πετρελαιοειδών, η οποία ασκείται χάριν του γενικότερου συμφέροντος και τελεί υπό αυστηρές προϋποθέσεις, κρίνεται σκόπιμο για τη διασφάλιση της εύρυθμης λειτουργίας της αγοράς των πετρελαιοειδών να εφαρμοσθούν οι ειδικότερες ρυθμίσεις του Κανονισμού Αδειών και η Διοίκηση να χωρήσει αυτεπαγγέλτως σε τροποποίηση των χορηγηθεισών αδειών, κατά τις ειδικότερες διατάξεις της υπουργικής απόφασης Δ2/16570/2005 «Κανονισμός Αδειών» (Β 1306). Και τούτο ασχέτως του τρόπου και της διαδικασίας που εφαρμόσθηκαν κατά την έκδοσή τους (ομόφωνα).

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ:Να ελέγξει τη νομιμότητα της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχων και των σχεδίων συμβάσεων για την ανάθεση της προμήθειας πετρελαιοειδών για τις ανάγκες του Δήμου … και των νομικών του προσώπων για τρία έτη(....)Τούτων δοθέντων, το Κλιμάκιο δεν διαπιστώνει ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες που να κωλύουν την υπογραφή των υποβληθέντων για έλεγχο δέκα τριών σχεδίων συμβάσεων για την προμήθεια πετρελαιοειδών για την κάλυψη των αναγκών του Δήμου … και των νομικών του προσώπων, υπό τον όρο ότι στο προοίμιο των συμβάσεων προμήθειας καυσίμων κίνησης και θέρμανσης θα προσδιορισθεί ότι το ποσοστό έκπτωσης, το οποίο καθορίσθηκε με την οικονομική προσφορά των αναδόχων, θα εφαρμόζεται στη διαμορφούμενη, για έκαστο είδος, μέση τιμή για το Νομό … του Παρατηρητηρίου Τιμών Υγρών Καυσίμων του Υπουργείου Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας. Αποφαίνεται ότι δεν κωλύεται η υπογραφή των υποβληθέντων για έλεγχο σχεδίων σύμβασης, υπό τον όρο που τέθηκε στη σκέψη 5 της παρούσας.

Εργα ΟΤΑ. Η Δημαρχιακή Επιτροπή, όταν αποφασίζει για τα ζητήματα που αφορούν τις δημοπρασίες, μπορεί, ως Προϊσταμένη Αρχή, κατά ευρεία διακριτική ευχέρεια, να ματαιώσει το αποτέλεσμα διεξαχθέντος διαγωνισμού και να διατάξει την επανάληψή του. Η σχετική απόφαση πρέπει να είναι αιτιολογημένη. Πλημμελώς αιτιολογημένη η απόφαση της Δημαρχιακής Επιτροπής στην ένδικη υπόθεση, διότι περιορίζεται στη γενική και αόριστη διαπίστωση ότι η έκπτωση του 28,28% δεν θεωρείται συμφέρουσα με το Δήμο, χωρίς αναφορά των λόγων για τους οποίους το έργο κρίνεται οικονομικά μη ικανοποιητικό για το Δήμο. Δεκτή η αίτηση ακύρωσης.