Το μεν άρθρο 5 παρ. 3 του π.δ. 609/85 (κατά το οποίο ο προϋπολογισμός της Υπηρεσίας αποτελεί το ανώτατο όριο προσφορών, εκτός εάν η διακήρυξη ορίζει το αντίθετο και ο προϋπολογισμός μπορεί να είναι αναλυτικός ή να περιλαμβάνει κατ’ αποκοπή τίμημα για το έργο ή τμήματά του) δεν ορίζει ρητώς ότι προσφορές με επιμέρους τιμές μεγαλύτερες των σχετικών τιμών του τιμολογίου της Υπηρεσίας απορρίπτονται ως απαράδεκτες, το δε άρθρο 7 παρ. 3 του αυτού π.δ. (κατά το οποίο, στο σύστημα προσφορών με επιμέρους ποσοστά έκπτωσης, επιτρέπεται μηδενική ή αρνητική έκπτωση σε ομάδες εργασιών εάν η συνολική έκπτωση είναι θετική) δεν παρέχει προφανές εξ αντιδιαστολής επιχείρημα υπέρ της άποψης της αιτούσας ότι στο εφαρμοσθέν εν προκειμένω σύστημα του άρθρου 9 του π.δ. 609/85 (σύστημα προσφοράς με ελεύθερη συμπλήρωση τιμολογίου), ελλείψει αντίστοιχης ρύθμισης, δεν επιτρέπονται αρνητικές εκπτώσεις σε επιμέρους κονδύλια του τιμολογίου.

ΕΡΓΑ. (..) πληρωμή του 1ου λογαριασμού του έργου «Ενεργειακή αναβάθμιση παλαιών κλιματιστικών μονάδων κτιρίων Δήμου ... για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή». (..)Με τα δεδομένα αυτά, η ελεγχόμενη σύμβαση είναι μεικτή σύμβαση έργου και προμήθειας, το κύριο δε στοιχείο της, το οποίο καθορίζει τις εφαρμοστέες διατάξεις, είναι εκείνο του έργου. Τούτο, διότι το αντικείμενό της πρέπει να εκτιμηθεί ως ενιαίο σύνολο, προσδιοριζόμενο από το αυτοτελές, λειτουργικό, οικονομικό αποτέλεσμα, στο οποίο απέβλεπε ο Δήμος ..., το οποίο δεν συνίσταται στην απλή προμήθεια και εγκατάσταση μιας κλιματιστικής μονάδας, αλλά αποσκοπούσε στην τεχνική τροποποίηση της υφιστάμενης εγκατάστασης κλιματισμού του κτιρίου.Περαιτέρω όμως, μη νομίμως η Οικονομική Επιτροπή απέρριψε την οικονομική προσφορά της «...», η οποία προσέφερε έκπτωση επί του προϋπολογισμού της μελέτης και όχι επί των τιμών του τιμολογίου αυτής. Τούτο δε διότι βάση για τον προϋπολογισμό μιας σύμβασης που ανατίθεται με το σύστημα προσφοράς με ενιαίο ποσοστό έκπτωσης αποτελεί το κόστος της δαπάνης εργασιών, όπως αυτό προκύπτει από το τιμολόγιο της μελέτης, και ως εκ τούτου δεν είναι νοητός ο υπολογισμός της έκπτωσης σε άλλο ποσό πέραν των τιμών του τιμολογίου, ώστε να δύναται να δημιουργηθεί ασάφεια και παρερμηνεία της υποβληθείσας οικονομικής προσφοράς. Εξ αυτού του λόγου είναι απολύτως προφανές ότι η προσφερόμενη έκπτωση του 50% της αποκλεισθείσας εταιρίας αφορούσε στις τιμές του τιμολογίου, τούτο δε εξάλλου διευκρινίστηκε με το με αριθμ. πρωτ. 144000/ 11.5.2016 υπόμνημά της, κατά την εκδίκαση της επίμαχης ένστασης.(..)η εντελλόμενη δαπάνη είναι μη νόμιμη και το επίμαχο χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Βελτίωση - καταασκευή επαρχιακής οδού...Στην προκειμένη περίπτωση, από τον έλεγχο του τιμολογίου και του προϋπολογισμού που περιέχονται στους οικείους φακέλους με τις οικονομικές προσφορές των διαγωνιζομένων, προκύπτει ότι στους προϋπολογισμούς προσφοράς των εταιρειών ............, .........., .......... και ..... υπάρχουν λογιστικά σφάλματα, η διόρθωση των οποίων διαφοροποιεί το ολογράφως αναγραφόμενο ποσό της συνολικής προσφερόμενης δαπάνης εργασιών, σε κάποιες δε περιπτώσεις η διαφοροποίηση των τιμών είναι σε τόσο μεγάλη κλίμακα που θα μπορούσε, ενδεχομένως, να οδηγήσει σε κρίση περί απαραδέκτου της προσφοράς. Όμως, η Ε.Ε.Α εφάρμοσε τον μαθηματικό τύπο, χωρίς προηγουμένως να διενεργήσει τον ως άνω λογιστικό έλεγχο, εισάγοντας και για τις ανωτέρω εταιρείες την έκπτωση που προέκυπτε από την ολόγραφη συνολική προσφερόμενη δαπάνη εργασιών, αναδεικνύοντας, μ’ αυτόν τον τρόπο, προσωρινή μειοδότρια προσφορά άλλη απ’ αυτή που θα έβγαινε αν είχαν εισαχθεί οι εκπτώσεις που προκύπτουν από τις διορθωμένες προσφορές των εταιρειών αυτών. Το γεγονός αυτό, που απετέλεσε και αντικείμενο υποβληθεισών αντιρρήσεων και προσφυγών, συνιστά πλημμέλεια, η οποία μαζί με τις προαναφερθείσες, καθιστά τη διαδικασία ανάδειξης αναδόχου του ελεγχόμενου έργου μη νόμιμη και άρα μη νόμιμη και την οικεία κατακυρωτική απόφαση.

ανακλήθηκε εν μέρει με την ΕΣ/ΤΜ.6/105/2003

Από το συνδυασμό των διατάξεων αυτών προκύπτει ότι οι διακηρύξεις των δημοπρατούμενων έργων προσαρμόζονται κάθε φορά στο αντίστοιχο πρότυπο τεύχος διακηρύξεως. Πλην, όμως, κατά την άποψη που κράτησε στο Δικαστήριο τα πρότυπα τεύχη διακηρύξεως δεν εφαρμόζονται στις περιπτώσεις διαγωνισμών που γίνονται με το σύστημα μελέτη-κατασκευή, όταν δηλαδή αξιολογείται πρώτα η ποιότητα της μελέτης και μετά εξετάζεται η οικονομική προσφορά. Η ερμηνεία αυτή ενισχύεται και από την υποσημείωση 17 του πρότυπου τεύχους τύπου Α΄ της ανωτέρω Υπουργικής απόφασης (σελ. 23748) στην οποία σημειώνεται ότι: «Ιδιαιτέρως επισημαίνεται ότι η παρούσα διακήρυξη αφορά τα συστήματα δημοπράτησης του άρθρου 7 (κυρίως), αλλά και των άρθρων 9 και 11 (εφόσον συντρέχουν οι σχετικές προϋποθέσεις) του π.δ. 609/1985.», αφορά, δηλαδή, τα συστήματα προσφοράς με επιμέρους ποσοστά έκπτωσης (άρθρο 7 του π.δ. 609/1985 και ήδη άρθρο 6 του κώδικα νομοθεσίας κατασκευής δημοσίων έργων), προσφοράς με ελεύθερη συμπλήρωση Τιμολογίου (άρθρο 9 του π.δ. 609/1985 και ήδη άρθρο 7 του κώδικα νομοθεσίας κατασκευής δημοσίων έργων) και μειοδοσίας στο ποσοστό οφέλους απολογιστικών εργασιών (άρθρο 11 του π.δ. 609/1985 και ήδη άρθρο 9 του κώδικα νομοθεσίας κατασκευής δημοσίων έργων) και όχι το σύστημα προσφοράς που περιλαμβάνει μελέτη και κατασκευή (άρθρο 10 του π.δ. 609/1985 και ήδη άρθρο 8 του κώδικα νομοθεσίας κατασκευής δημοσίων έργων) (πρβλ. πράξη VI Τμήματος 58/2006).

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:ζητείται η ανάκληση της 20/2016 πράξης της Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις σκέψεις ΙΙ και ΙΙΙ της παρούσας, το Τμήμα κρίνει τα ακόλουθα: 1) Η παράλειψη της τήρησης της προβλεπόμενης προθεσμίας 15 ημερών μεταξύ της δημοσίευσης της περίληψης της διακήρυξης στο Τεύχος Διακηρύξεων Δημοσίων Συμβάσεων της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως και της ημερομηνίας διενέργειας του διαγωνισμού δεν μπορεί να αποτελέσει αφ’ εαυτής λόγο διακωλυτικό της υπογραφής της ελεγχόμενης σύμβασης (πρβλ. VI Τμήμα 856/2012), καθόσον, στην προκειμένη περίπτωση, παρά την ως άνω παράλειψη, η διακήρυξη του ελεγχόμενου διαγωνισμού έλαβε, κατά τα προαναφερθέντα, ευρεία δημοσιότητα, με αποτέλεσμα τη συμμετοχή στο διαγωνισμό ικανού αριθμού υποψηφίων (σε σχέση με τον εντοπισμένο χωρικά χαρακτήρα του συγκεκριμένου έργου) και συνεπώς την ανάπτυξη επαρκούς ανταγωνισμού. 2) Στην προκειμένη περίπτωση νομίμως η αναθέτουσα αρχή συνέταξε τα τεύχη δημοπράτησης βάσει του άρθρου 5 του ν. 3669/2008, δεδομένου ότι το υπό ανάθεση έργο έχει ως αντικείμενο τη συντήρηση υφιστάμενου οδικού δικτύου και προϋπολογισμό 300.000,00 €, επέλεξε δε βάσει του ως άνω άρθρου, κατά διακριτική ευχέρεια, το σύστημα υποβολής προσφοράς με ενιαίο ποσοστό έκπτωσης (ήτοι σε ακέραιες μονάδες επί τοις εκατό) στις τιμές του τιμολογίου (ήτοι στον προϋπολογισμό) της υπηρεσίας, για την εφαρμογή του οποίου δεν απαιτείται αναλυτική προμέτρηση των εργασιών. Αντιθέτως, στην περίπτωση αυτή ο προϋπολογισμός της μελέτης περιλαμβάνει μόνο τιμές μονάδας των εργασιών και όχι προμέτρηση των ποσοτήτων εκάστης των εργασιών αυτών. Πλην όμως, η αδυναμία αναλυτικής προμέτρησης εκάστης ομάδας εργασιών (π.χ. χωματουργικά, καθαιρέσεις, ασφαλτικά) δεν αποκλείει τον κατ’ εκτίμηση της υπηρεσίας προσδιορισμό του ποσοστού των εργασιών εκάστης κατηγορίας (π.χ. εργασίες οδοποιΐας, Η/Μ, υδραυλικές) στο σύνολο του προϋπολογισμού του έργου. Πράγματι, εν προκειμένω, προσδιορίστηκε, κατ’ εκτίμηση, από την αναθέτουσα αρχή ότι οι εργασίες οδοποιΐας ανέρχονται σε ποσοστό 90% του προϋπολογισμού του όλου έργου, όπως προκύπτει και από το 249932/1285/10.6.2016 έγγραφο διευκρινίσεων του αναπληρωτή Προϊσταμένου της Διεύθυνσης Τεχνικών Έργων Π.Ε. Κλικίς, σύμφωνα με το οποίο η κύρια κατηγορία εργασιών θα είναι της οδοποιΐας, ενώ καμία από τις λοιπές κατηγορίες (πρασίνου, Η/Μ, οικοδομικά κ.λπ.) δεν θα ξεπεράσει το ποσοστό του 10% του προϋπολογισμού του έργου, και βάσει αυτού του ποσοστού, νομίμως κλήθηκε στη δημοπρασία η κατηγορία των εργοληπτικών επιχειρήσεων οδοποιΐας. Το γεγονός δε ότι πρόκειται για έργο οδοποιΐας επιρρωνύεται από το 6799/21.9.2015 έγγραφο της Διεύθυνσης Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας – Θράκης, σύμφωνα με το οποίο  το εν λόγω έργο αφορά σε εργασίες συντήρησης υφιστάμενης οδοποιίας και ως εκ τούτου δεν απαιτείται περιβαλλοντική αδειοδότηση  για την εκτέλεσή του

Aνακαλεί την 20/2016 πράξη της Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου .

ΘΕΜΑ:Δημοπρασία με προεπιλογή (Δ-Π).Σύστημα προσφοράς που περιλαμβάνει μελέτη και κατασκευή (Μ-Κ).

Καθορισμός των ειδών των τεχνικών έργων που πληρούν τις προϋποθέσεις για δημοπράτησή τους με το σύστημα προσφοράς μελέτη και κατασκευή (ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ 28) 

Κατασκευή έργου:Μη νομίμως έγινε δεκτή με την 19644/9.5.2018 απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου και με το από 27.4.2018 Πρακτικό της Επιτροπής Διαγωνισμού, η προσφορά της μοναδικής προσφέρουσας και τελικώς ανακηρυχθείσας αναδόχου, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη 3 ανωτέρω, ρυθμίσεις προς τις οποίες εναρμονίζεται και τυγχάνει ανεπίδεκτο αντίθετης ερμηνείας και το ομοίου περιεχομένου άρθρο 9 της διακήρυξης, ενόψει της αρχής της τυπικότητας στις διαδικασίες ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων και της δεσμευτικότητας της διακήρυξης (πρβλ. VI Τμ. 482, 453, 302/2018, 1464/2017, Ε΄ Κλ 182/2017, κ.α.), ως προς τα ζητήματα που ρυθμίζει, όπως, μεταξύ άλλων, το σύστημα προσφορών και ο τύπος των εγγράφων με τα οποία υποβάλλεται η προσφορά, περιλαμβανομένης της οικονομικής προσφοράς. Τούτο διότι η οικονομική  προσφορά της αναδόχου δεν ανταποκρινόταν στο σαφώς καθοριζόμενο από τη διακήρυξη σύστημα υποβολής προσφορών κατά το άρθρο 95 παρ. 2 β του ν. 4412/2016, στο οποίο ορίζεται ότι η προσφορά υποβάλλεται με τη συμπλήρωση, ηλεκτρονική ή έντυπη, δύο εγγράφων ειδικώς προσδιοριζόμενων κατά τύπο και περιεχόμενο, του προϋπολογισμού προσφοράς και του τιμολογίου προσφοράς, όπως τα καθορίζει με τα χορηγούμενα ασυμπλήρωτα υποδείγματα ο αναθέτων φορέας, όχι οποιουδήποτε άλλου εγγράφου, όπως εν προκειμένω, του εγγράφου που υπέβαλε ο ανάδοχος οικονομικός φορέας στις 8.3.2018, το οποίο αντιστοιχούσε μόνο κατά περιεχόμενο και μάλιστα εν μέρει, σε ορισμένα από τα στοιχεία του προϋπολογισμού προσφοράς και δεν περιείχε καμία αναφορά στο τιμολόγιο της διακήρυξης και στην κατ’ αντιστοιχία προς τα άρθρα αυτού τιμολόγηση και αναλυτική περιγραφή εργασιών και καλυπτόμενων δαπανών. Ούτε τα έγγραφα οικονομικής προσφοράς που ζητήθηκαν και υποβλήθηκαν στις 23 και στις 27.4.2018, αναγκαία για τη συμφωνία της οικονομικής προσφοράς της αναδόχου προς τους όρους της διακήρυξης και το σύστημα προσφοράς, μπορούσαν να γίνουν δεκτά ως διόρθωση ή συμπλήρωση ή διευκρίνιση της προσφοράς, διότι συνιστούν την προβλεπόμενη από τη διακήρυξη και τις εφαρμοστέες διατάξεις του ν. 4412/2016 οικονομική προσφορά, ωστόσο, υποβλήθηκαν το πρώτον μετά την καταληκτική ημερομηνία υποβολής προσφοράς (9.3.2018), επιδρούν στο περιεχόμενο της προσφοράς που η ανάδοχος κατέθεσε μέχρι την καθορισθείσα ημερομηνία υποβολής προσφορών, της οποίας δεν αποτέλεσαν εξαρχής περιεχόμενο, ενώ η διευκρίνιση οικονομικής προσφοράς επιτρέπεται μόνο όταν αφορά ασάφειες και ήσσονος σημασίας ατέλειες, επουσιώδεις παραλείψεις ή πρόδηλα τυπικά ή υπολογιστικά σφάλματα, που δεν επιφέρουν έννομες συνέπειες ως προς το περιεχόμενο της προσφοράς (πρβλ. VI Τμ. 448/2018, Ε΄ Κλ. 366/2018, 380, 406, 122, 182/2017), περίπτωση η οποία δε συντρέχει εν προκειμένω. Συνακόλουθα, μη νομίμως εκδόθηκε η 19702/28.6.2018 κατακυρωτική απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου. ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕλΣυνΤμ.6/1592/2018​

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ. ζητείται η ανάκληση της 91/2017 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης του έργου "Σύνδεση ακινήτων με το βαρυτικό δίκτυο αποχέτευσης του Δήμου ...(..) Με την προσβαλλόμενη πράξη κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του ανωτέρω σχεδίου σύμβασης, με την αιτιολογία ότι η προσφυγή στο σύστημα υποβολής προσφοράς με ελεύθερη συμπλήρωση τιμολογίου για τη διενέργεια του ελεγχόμενου διαγωνισμού δεν είναι νόμιμη, καθόσον από τα συμβατικά τεύχη και το ως άνω 5265/20.3.2017 έγγραφο του Διευθυντή της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου ... προκύπτει ότι οι ποσότητες των επί μέρους εργασιών του έργου, οι οποίες (εργασίες) αναφέρονται αναλυτικά στο τιμολόγιο μελέτης, δεν έχουν προμετρηθεί, κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 95 παρ. 2 β΄ του ν. 4412/2016, οι οποίες επιτρέπουν την επιλογή του συστήματος αυτού μόνο εφόσον οι ποσότητες των εργασιών ενός έργου έχουν προμετρηθεί και μάλιστα με τρόπο που να αποδεικνύει ότι έχει αποκλεισθεί ο κίνδυνος συμβατικών σφαλμάτων και κατασκευαστικών αποκλίσεων κατά την εκτέλεση αυτού..IV. Κατόπιν των ανωτέρω, το Τμήμα κρίνει, ότι μετά την ενώπιόν του προσκόμιση του τεύχους ανάλυσης τιμών, στο οποίο περιέχονται το σχεδιάγραμμα της τυπικής διατομής μίας σύνδεσης καθώς και οι πίνακες α) με την αναλυτική προμέτρηση,,,β) με τον υπολογισμό της δαπάνης κάθε επιμέρους εργασίας.....και καθιστά, ως εκ τούτου, νόμιμη την προσφυγή της αναθέτουσας αρχής στο σύστημα υποβολής προσφοράς με ελεύθερη συμπλήρωση τιμολογίου.Ανακαλεί την 91/2017 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου

Ακύρωση ή μη της διαδικασίας του διαγωνισμού για την ανάθεση της εκτέλεσης δημοσίου έργου, με το σύστημα προσφοράς μελέτη-κατασκευή, λόγω αποσφράγισης των φακέλων των τεχνικών προσφορών την ίδια ημέρα με την κατάθεση και τον έλεγχο των δικαιολογητικών