Συντήρηση - βελτίωση εθνικής οδού...Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η παράλειψη από τον προσωρινό μειοδότη να συμπληρώσει κατά την αρχική υποβολή του Τ.Ε.Υ.Δ. το συγκεκριμένο πεδίο αυτού (Μέρος ΙΙΙ, Ενότητα Γ, Πεδίο 3) ως προς το εάν συντρέχει στο πρόσωπό του ο λόγος αποκλεισμού περί διάπραξης σοβαρού επαγγελματικού παραπτώματος, όπως απαιτούσε το άρθρο 22.Α.4 περίπτωση θ΄ της διακήρυξης του διαγωνισμού, επιφέρει τον αποκλεισμό του από τη συνέχεια του διαγωνισμού (βλ. άρθρο 91 παρ. 1 περ. α΄ του ν. 4412/2016), δοθέντος ότι αυτή δεν συνιστά ασάφεια, επουσιώδη πλημμέλεια ή πρόδηλο τυπικό σφάλμα της προσφοράς του, που επιδέχεται διόρθωση ή συμπλήρωση, κατά την έννοια του άρθρου 102 του ν. 4412/2016, αφού προϋπέθετε, κατά παράβαση της παρ. 2 εδ. β΄ του ως άνω άρθρου, την αντικατάσταση του υποβληθέντος από αυτόν Τ.Ε.Υ.Δ. όσον αφορά στο επίμαχο πεδίο, με τη δήλωση το πρώτον της εταιρείας αυτής ότι δεν συντρέχει ο συγκεκριμένος λόγος αποκλεισμού. Ούτε, εξάλλου, τίθεται ζήτημα ασάφειας των σχετικών όρων της διακήρυξης (άρθρα 22.Α.4. και 23.1 εδ. α΄), ως προς τον τρόπο συμπλήρωσης του αντίστοιχου πεδίου του Τ.Ε.Υ.Δ.. Η εν λόγω ουσιώδης έλλειψη καθιστά το υποβληθέν Τ.Ε.Υ.Δ. εξαρχής ελλιπές ως δικαιολογητικό, χωρίς να επιτρέπεται η αντικατάστασή του ή η συμπλήρωσή του ως προς το επίμαχο πεδίο με μεταγενέστερη δήλωση, η οποία συνιστά επιγενόμενη του χρόνου υποβολής της προσφοράς μεταβολή του περιεχομένου της, με τη συμπλήρωση στοιχείων που ουδόλως αναφέρονταν αρχικώς και που απαιτούνταν επί ποινή αποκλεισμού, ώστε αυτή να καταστεί επιγενομένως παραδεκτή. Ως εκ τούτου, μη νομίμως κλήθηκε η ανωτέρω εργολήπτρια να συμπληρώσει τη σχετική έλλειψη ενώ η προσφορά της έπρεπε να αποκλειστεί ως απαράδεκτη, καθόσον δεν απέδειξε, κατά τον κρίσιμο χρόνο υποβολής των δικαιολογητικών συμμετοχής, την απαιτούμενη επί ποινή αποκλεισμού από τη διακήρυξη αξιοπιστία και φερεγγυότητά της.

Παροχή υπηρεσιών καθαρισμού.(..)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη νομική σκέψη, που προηγήθηκε, η εντελλόμενη με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δαπάνη δεν είναι, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από την Επίτροπο, νόμιμη. Και τούτο διότι, μη νομίμως ανατέθηκε από τον ελεγχόμενο φορέα η εκτέλεση των επίμαχων υπηρεσιών καθαριότητας στη φερόμενη ως δικαιούχο εταιρεία, η οικονομική προσφορά της οποίας έπρεπε να απορριφθεί και να αποκλεισθεί αυτή από τη σχετική διαδικασία ανάθεσης. Ειδικότερα η οικονομική προσφορά της φερόμενης ως δικαιούχου εταιρείας έπρεπε να απορριφθεί ως απαράδεκτη, διότι, αυτή, κατά τον κρίσιμο, για την εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 68 του ν. 3863/2010, χρόνο υποβολής της, δεν περιείχε την απαιτούμενη από τις οικείες διατάξεις και επί ποινή αποκλεισμού προβλεπόμενη αναφορά και ανάλυση (εξειδίκευση) των στοιχείων, που αναφέρονται στην παρ. 1 του άρθρου 68 του ν. 3863/2010, τα οποία όπως προεκτέθηκε είναι απαραίτητα, προκειμένου να καθίσταται εφικτός ο έλεγχος του ύψους αυτής σε σχέση με το αντικείμενο της παρεχόμενης υπηρεσίας. Επιπροσθέτως, τα ίδια ως άνω στοιχεία της παραγράφου 1 του άρθρου 68 του ν. 3863/2010 δεν περιελήφθησαν, κατόπιν, ούτε στη συναφθείσα μεταξύ των μερών σύμβαση, κατά παράβαση της παρ. 3 του ίδιου ως άνω άρθρου και συνεπώς, κατά τη ρητή πρόβλεψη της διάταξης αυτής, η εν λόγω σύμβαση είναι άκυρη και δεν δύναται να αποτελέσει νόμιμο έρεισμα της εντελλόμενης δαπάνης...Κατ' ακολουθίαν των ανωτέρω, η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη και το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πληρωμής δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Προμήθεια και εγκατάσταση αυτόνομων φωτοσυστημάτων σύγχρονης τεχνολογίας:.. Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα αναφέρονται στην προηγούμενη σκέψη, το Κλιμάκιο κρίνει ότι μη νομίμως απορρίφθηκε από τα αρμόδια όργανα του Δήμου, με την ως άνω αιτιολογία, η οικονομική προσφορά της πρώτης στον πίνακα κατάταξης μειοδότριας εταιρείας «…..», καθόσον ο όρος του άρθρου 5 παρ. 2 της διακήρυξης, περί συμπλήρωσης και υποβολής των οικονομικών προσφορών των υποψηφίων αποκλειστικά στο έντυπο «ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ» της υπηρεσίας, δεν περιλαμβάνεται μεταξύ των οριζομένων, επί ποινή αποκλεισμού, υποχρεωτικών στοιχείων των φακέλων των προσφορών, όπως τα τελευταία αναφέρονται στις διατάξεις των άρθρων 11 και 12 του ... που διέπει το διαγωνισμό αλλά και της ίδιας ως άνω διακήρυξης. Τούτο μάλιστα, δοθέντος ότι το έντυπο της οικονομικής προσφοράς που κατέθεσε η συγκεκριμένη μειοδότρια εταιρεία ταυτίζεται απόλυτα, κατά στήλες και περιεχόμενο, με το αντίστοιχο έντυπο – υπόδειγμα που παρέσχε η αναθέτουσα αρχή στους υποψήφιους προμηθευτές, συνεπώς κρίνεται ότι, αυτή συμμορφώθηκε κατ’ ουσία με τον κρίσιμο όρο της διακήρυξης, η δε κατακύρωση του αποτελέσματος του διαγωνισμού στη δεύτερη κατά σειρά μειοδοσίας εταιρεία, κατόπιν αποκλεισμού της πρώτης για τον ανωτέρω λόγο, είχε ως αποτέλεσμα την επιβάρυνση του φορέα με το επιπλέον ποσό των 10.898,83 (47.331,26 – 36.432,43 = 10.898,83) ευρώ. Ενόψει αυτών, είναι απορριπτέος ως αβάσιμος ο προβαλλόμενος από το Δήμο ... ισχυρισμός ότι τα αρμόδια όργανά του πεπλανημένως πλην συγγνωστώς υπέλαβαν ότι μπορούσαν νομίμως να προβούν στην ανάθεση της προμήθειας στη φερόμενη ως δικαιούχο εταιρεία, βασιζόμενα αποκλειστικά στο τυπικό στοιχείο της χρήσης του εντύπου προϋπολογισμού προσφοράς της υπηρεσίας, δεδομένου ότι η απαρίθμηση των αναγκαίων, επί ποινή αποκλεισμού, στοιχείων των φακέλων των προσφορών στις εφαρμοστέες διατάξεις του ... είναι αποκλειστική και σαφής, ενώ ούτε από την οικεία διακήρυξη προκύπτει η υποχρέωση αποτύπωσης των υποβαλλόμενων οικονομικών προσφορών στο εν λόγω έντυπο με ποινή οι τελευταίες να μη γίνουν αποδεκτές από το φορέα. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η εντελλόμενη με το υπό κρίση χρηματικό ένταλμα πληρωμής δαπάνη είναι μη νόμιμη, συνεπώς, αυτό δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Δαπάνη καταχώρισης δημοσιεύσεων.Αντικείμενο των διαφημιστικών δραστηριοτήτων δημόσιου φορέα, μπορεί να είναι οι ενημερωτικού χαρακτήρα ανακοινώσεις σε σχέση με τα αγαθά ή τις υπηρεσίες, που ο φορέας αυτός παρέχει προς το κοινό, καθώς και η προβολή των εν γένει συναφών δραστηριοτήτων του, ενώ μέσο για την επίτευξη των ως άνω στόχων του δημόσιου φορέα αποτελεί και η καταχώριση στον έντυπο τύπο διαφημιστικών ή άλλων μηνυμάτων. Οι δημοσιεύσεις των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, που καταχωρούνται στον ημερήσιο και περιοδικό τύπο κοστολογούνται με μειωμένο τιμολόγιο έναντι του υφιστάμενου εμπορικού τιμολογίου του τύπου, εφόσον αναφέρονται σε καθαρά υπηρεσιακές ανάγκες. Οι δημοσιεύσεις των ανωτέρω φορέων που έχουν εμπορικό περιεχόμενο , ήτοι πράξεις που κατά νόμο θεωρούνται εμπορικές ή ενεργούνται για την εκπλήρωση ή εξυπηρέτηση εμπορικών σκοπών ή διαφημιστικό περιεχόμενο, στο οποίο εμπίπτει και η προβολή προς το ευρύτερο κοινό των δραστηριοτήτων τους, κοστολογούνται με το εμπορικό τιμολόγιο. Η εντελλόμενη δαπάνη είναι νόμιμη διότι δεν συνέτρεχε υποχρέωση εφαρμογής του μειωμένου τιμολογίου, που ισχύει για τις καθαρά υπηρεσιακές και για τις εκ του νόμου υποχρεωτικές δημοσιεύσεις των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου.

Αποκατάσταση λίμνης...Επειδή, με την ένστασή της κατά του από 1.7.2008 Πρακτικού II (2η συνεδρίαση) της Επιτροπής Διαγωνισμού η αιτούσα εταιρεία προέβαλε, μεταξύ άλλων, ότι η σύνταξη και η δομή των φακέλων της τεχνικής προσφοράς της εταιρείας «….» δεν πληροί την επί ποινή αποκλεισμού απαίτηση του ανωτέρω άρθρου 24.2 της διακηρύξεως και του Κανονισμού Μελετών. Ως προς την αιτίαση αυτή η Επιτροπή Διαγωνισμού, στην από 1.10.2008 εισήγησή της, συνομολογώντας την παράβαση, αναφέρει ότι αυτή και μόνη δεν θα έπρεπε να συνεπάγεται την ακυρότητα της τεχνικής προσφοράς, λόγω του όλως τυπικού της χαρακτήρα. Η αιτιολογία αυτή, την οποία υιοθέτησε η απορριπτική της ενστάσεως της αιτούσης υπ’ αριθ. 665/23.10.2008 απόφαση της Νομαρχιακής Επιτροπής Διοίκησης – Αθλητισμού – Πολιτισμού – Τουρισμού και Υποδομών της Νομαρχιακής Αυτοδιοικήσεως ..., η κατά της οποίας προσφυγή της αιτούσης απερρίφθη σιωπηρώς, δεν είναι νόμιμη, όπως βασίμως προβάλλεται με την κρινόμενη αίτηση. Και τούτο διότι, σύμφωνα με τα εκτεθέντα στην προηγούμενη σκέψη, απαιτείται, επί ποινή αποκλεισμού από τον διαγωνισμό, ο φάκελος της τεχνικής προσφοράς των διαγωνιζομένων να έχει την οριζόμενη στο τεύχος «Κανονισμός Μελετών Έργου» δομή, όπως δέχεται δε η Επιτροπή Διαγωνισμού ο φάκελος της τεχνικής προσφοράς της εταιρείας «…» δεν έχει την δομή αυτή. Η σπουδαιότητα δε του προς εκτέλεση έργου ή η δυσχέρεια κατασκευής του, την οποία επικαλείται η αναθέτουσα αρχή, δεν αναιρεί την υποχρέωσή της να συμμορφωθεί προς τους όρους της διακηρύξεως, τους οποίους η ίδια έχει θέσει, προφανώς κατόπιν συνεκτιμήσεως και των παραγόντων αυτών. Άλλωστε το αν η παράβαση όρου της διακηρύξεως οδηγεί σε αποκλεισμό από τον διαγωνισμό εξαρτάται αποκλειστικώς από το αν ο συγκεκριμένος όρος έχει τεθεί από την αναθέτουσα αρχή με την διακήρυξη επί ποινή αποκλεισμού και όχι από το αν αφορά την τήρηση τύπου ή όχι ή από την σπουδαιότητα του έργου ή την δυσχέρεια κατασκευής του ή από το επιλεγέν σύστημα δημοπρατήσεως. Από την στιγμή δε που ένας όρος έχει τεθεί επί ποινή αποκλεισμού, οποιοσδήποτε διαγωνιζόμενος μπορεί νομίμως να επικαλεσθεί την παράβασή του για να επιδιώξει τον αποκλεισμό των λοιπών διαγωνιζομένων. Εξάλλου, η αρχή της τυπικότητας που διέπει τους δημόσιους διαγωνισμούς σκοπό έχει να εξασφαλίσει την τήρηση των αρχών του ανταγωνισμού, της διαφάνειας και του ίσου μέτρου κρίσεως.

α) Για να υπαχθεί στο τέλος διαφήμισης υπέρ Ο.Τ.Α. συγκεκριμένη δαπάνη διαφήμισης, θα πρέπει η διαφημιστική ενέργεια να προσομοιάζει με τις αναφερόμενες στο στοιχείο α’ της κατηγορίας Δ’ της παρ.1 άρθρου 15 του από 24.9/20.10.1958 Β. Δ/τος. β) Για να ενταχθεί στην έννοια της διαφήμισης της παρ.β’ της ως άνω αναφερόμενης κατηγορίας Δ’ συγκεκριμένη διαφημιστική ενέργεια, θα πρέπει να είναι σχετική με λειτουργία εμπορικού καταστήματος. γ) Η διαφημιστική δαπάνη για προβολή προϊόντων σε ενδυμασίες αθλητών και λοιπά αναγνωρίσιμα πρόσωπα υπόκειται στο τέλος διαφήμισης υπέρ Ο.Τ.Α. δ) Η δαπάνη για επικοινωνιακό υλικό μη διατιθέμενο απ’ ευθείας στο κοινό δεν υπόκειται σε τέλος διαφήμισης.

Τουριστική προβολή (…)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Κλιμάκιο κρίνει ότι εφόσον οποιαδήποτε διαφημιστική ενέργεια στοχεύει στην υλοποίηση προγράμματος τουριστικής προβολής ορισμένης περιοχής, το οποίο επιβάλλεται να εναρμονίζεται προς τον τουριστικό σχεδιασμό της χώρας και για το σκοπό αυτό απαιτείται προηγούμενη σύμφωνη γνώμη της Γενικής Γραμματείας Τουρισμού, η παράλειψη υποβολής του προγράμματος τουριστικής προβολής του Δήμου ......, πριν από την υλοποίησή του, στο αρμόδιο κεντρικό όργανο για τη διατύπωση σύμφωνης γνώμης, ενέργεια που αποτελεί ουσιώδη τύπο της νομιμότητας της ελεγχόμενης διοικητικής δράσης και της δαπάνης που η υποστήριξή της συνεπάγεται, καθιστά τη δαπάνη μη νόμιμη. Κατ' ακολουθία των ανωτέρω, το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί.(…)

Καταβολή συνολικού ποσού 230.159,68 ευρώ, σε διάφορες εκδοτικές επιχειρήσεις για την καταχώριση ολοσέλιδου κειμένου σχετικού με την αναγκαιότητα αποκρατικοποίησης της Ολυμπιακής ΑεροπορίαςΕνόψει αυτών και, σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στη μείζονα σκέψη, το Τμήμα κρίνει ότι η επίμαχη δαπάνη είναι μη νόμιμη, αφού εκ του περιεχομένου του κειμένου που προπαρατέθηκε προκύπτει ότι η εν λόγω καταχώριση αποβλέπει γενικότερα στην προώθηση των πολιτικών θέσεων της Κυβέρνησης των σχετικών με την αναγκαιότητα αποκρατικοποίησης της Ολυμπιακής Αεροπορίας και δεν συνιστά διαφήμιση για τα αγαθά και τις υπηρεσίες που το Υπουργείο Υποδομών Μεταφορών και Δικτύων παρέχει στους πολίτες ή για την προβολή συναφούς δραστηριότητας του Υπουργείου αυτού, κατά την έννοια του άρθρου 2 του π.δ/τος 261/1997. Εξάλλου, είναι σαφές ότι το επίμαχο κείμενο δεν συνιστά ούτε υπηρεσιακή καταχώριση υπό την έννοια του άρθρου 22 παρ. 5 του ν. 2362/1995, αφού δεν αφορά τις ειδικές υπηρεσιακές ανάγκες που αναφέρονται στη διάταξη αυτή. Κατόπιν αυτών, εφόσον η επίμαχη καταχώριση δεν εμπίπτει ούτε σε αυτές που προβλέπονται στο π.δ.261/1997, ούτε σε αυτές του άρθρου 22 παρ. 5 του ν.2362/1995, ανεξαρτήτως της διαδικασίας που ακολουθήθηκε για την ανάθεσή της, η δαπάνη που απορρέει από αυτήν είναι μη νόμιμη και ως εκ τούτου τα κρινόμενα χρηματικά εντάλματα δεν πρέπει να θεωρηθούν.

Προμήθεια χειρουργικών εργαλείων..σύμφωνα με τα στοιχεία του φακέλου, τις κατατεθείσες προσφορές και τα τεχνικά φυλλάδια καθώς και το φυλλάδιο του οίκου κατασκευής που επισυνάπτει στην παρέμβασή της η παρεμβαίνουσα, η προσφεύγουσα προσφέρει ψαλίδι 17,6 εκατοστών, η παρεμβαίνουσα 20 εκατοστών και η έτερη συνδιαγωνιζόμενη εταιρεία 23 εκατοστών. Επομένως, καμία από τις τρεις εταιρείες δεν πληροί την εν θέματι τεχνική προδιαγραφή του μήκους, που έχει τεθεί ρητώς και σαφώς επί ποινή αποκλεισμού, ως παραδέχεται η αναθέτουσα αρχή και δεν αμφισβητεί ούτε η ίδια η προσφεύγουσα. Ως εκ τούτου, σύμφωνα με τα διαλαμβανόμενα υπό σκ. 35- 38, η προσφεύγουσα προβάλλει τον μοναδικό λόγο της προσφυγής απαραδέκτως ως άνευ εννόμου συμφέροντος, ως βασίμως υποστηρίζει η παρεμβαίνουσα (βλ. και ad hoc ΕΑ ΣτΕ 59/2019 και ΑΕΕΠ 67/2019), με τη σοβαρότητα της πλημμέλειας να εξετάζεται επί παραδεκτού ισχυρισμού. Εξάλλου, η αναθέτουσα αρχή διατηρεί τη διακριτική της ευχέρεια να αξιολογήσει διαφορετικά τις υποβληθείσες προσφορές και να ανακαλέσει για τον λόγο αυτό την αποδοχή τους για την ίδια πλημμέλεια, ενώ, παράλληλα, προβάλει, κατ’ αρχήν, αλυσιτελώς ότι το προσφερόμενο από την προσφεύγουσα μήκος είναι μεγαλύτερο καθώς τούτο δεν αίρει το γεγονός ότι δεν πληροί τεχνική προδιαγραφή που έχει τεθεί επί ποινή αποκλεισμού από τη Διακήρυξη. Συνακόλουθα, ο μοναδικός λόγος της προσφυγής πρέπει να απορριφθεί. 

Εργασίες καθαρισμού δρόμων και κοινοχρήστων χώρων (Υπεργολαβία).(..)Όμως, όπως βάσιμα προβάλλει η διαφωνούσα Επίτροπος, η εντελλόμενη μ’ αυτό δαπάνη δεν είναι νόμιμη, διότι του ανωτέρω υπεργολαβικού συμφωνητικού και της εκτέλεσης των επίμαχων εργασιών από τον προαναφερόμενο υπεργολάβο δεν προηγήθηκε απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, με την οποία να εγκρίνεται η εκ μέρους της αναδόχου εκχώρηση σ’ αυτόν του συνόλου του αντικειμένου της σύμβασης, όπως ρητά απαιτείται με τις διατάξεις που εκτέθηκαν στην προηγούμενη σκέψη. Η ουσιώδης δε αυτή πλημμέλεια, που επιφέρει κατά νόμο την έκπτωση του αναδόχου, δεν θεραπεύεται με την έκδοση της 235/2015 απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου, με την οποία τελικά εγκρίθηκε η άνω εκχώρηση, αφού η απόφαση αυτή, που δεν έχει κατά το νόμο και τις γενικές αρχές του διοικητικού δικαίου αναδρομική ισχύ,  εκδόθηκε στις 3.12.2015, ήτοι μετά την εκτέλεση των επίμαχων εργασιών από τον άνω υπεργολάβο. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το επίμαχο χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί.