α) Για να υπαχθεί στο τέλος διαφήμισης υπέρ Ο.Τ.Α. συγκεκριμένη δαπάνη διαφήμισης, θα πρέπει η διαφημιστική ενέργεια να προσομοιάζει με τις αναφερόμενες στο στοιχείο α’ της κατηγορίας Δ’ της παρ.1 άρθρου 15 του από 24.9/20.10.1958 Β. Δ/τος. β) Για να ενταχθεί στην έννοια της διαφήμισης της παρ.β’ της ως άνω αναφερόμενης κατηγορίας Δ’ συγκεκριμένη διαφημιστική ενέργεια, θα πρέπει να είναι σχετική με λειτουργία εμπορικού καταστήματος. γ) Η διαφημιστική δαπάνη για προβολή προϊόντων σε ενδυμασίες αθλητών και λοιπά αναγνωρίσιμα πρόσωπα υπόκειται στο τέλος διαφήμισης υπέρ Ο.Τ.Α. δ) Η δαπάνη για επικοινωνιακό υλικό μη διατιθέμενο απ’ ευθείας στο κοινό δεν υπόκειται σε τέλος διαφήμισης.

Τουριστική προβολή (...) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Κλιμάκιο κρίνει ότι εφόσον η δημιουργία της διαδικτυακής πύλης στοχεύει στην υλοποίηση προγράμματος τουριστικής προβολής της περιοχής του Δήμου ..., αυτή επιβάλλεται να εναρμονίζεται προς τον τουριστικό σχεδιασμό της χώρας και για το σκοπό αυτό απαιτείται η σύμφωνη γνώμη της Γενικής Γραμματείας Τουρισμού, η οποία, διατυπώθηκε τελικώς με το …../29.10.2013 έγγραφο του Γενικού Γραμματέα του Υπουργείου Τουρισμού, η οποία συνίσταται στην έγκριση της κατασκευής του εν λόγω διαδικτυακού τόπου, υπό την προϋπόθεση της προσθήκης του νέου λογοτύπου τουριστικής προβολής της Ελλάδος θεραπεύοντας κατά τον τρόπο αυτό τη πλημμέλεια της μη έγκαιρης υποβολής των τεχνικών προδιαγραφών του υπό κατασκευή ιστοτόπου από το Δήμο ... προς το υπουργείο Τουρισμού. Οι δε σχετικές επισημάνσεις του Γενικού Γραμματέα του Υπουργείου Τουρισμού περί συντονισμού των σχετικών ενεργειών τουριστικής προβολής και της βελτίωσης της εικόνας της περιοχής του Δήμου ..., ως τουριστικού προορισμού, σύμφωνα προς τη σχετικώς εκδοθείσα εγκύκλιο του Υπουργείου, είναι δυνατόν να ληφθούν υπόψη κατά τη διαμόρφωση του περιεχομένου της ιστοσελίδας, η οποία έπεται της κρίσιμης φάσης υλοποίησης των εργασιών διαμόρφωσης της πλατφόρμας προβολής των πληροφοριών. Συνεπώς, σύμφωνα με όσα προηγουμένως κρίθηκαν και έγιναν δεκτά, η εντελλόμενη με το επίμαχο χρηματικό ένταλμα δαπάνη είναι νόμιμη και αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί, εάν δεν είχε λήξει το οικονομικό έτος 2013, σε βάρος των πιστώσεων του προϋπολογισμού του οποίου εκδόθηκε.

Πραγματοποίηση επιστημονικής έρευνας – γεωλογικών μελετών-Γεωτουρισμός(...) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στην προηγούμενη σκέψη, η εκπόνηση της εργασίας αυτής, η οποία, όπως προκύπτει από τη σχετική σύμβαση και την οικεία τεχνική έκθεση, αφορά στον προσδιορισμό και ανάδειξη των υφιστάμενων γεώτοπων στην ευρύτερη περιοχή του Δ.Δ. ….και δεν συνιστά διαφημιστική δράση τουριστικής προβολής, νομίμως ανατέθηκε στον άνω μελετητή χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του Υπουργείου Τουριστικής Ανάπτυξης. Ως εκ τούτου, η εντελλόμενη με το υπό κρίση χρηματικό ένταλμα πληρωμής δαπάνη είναι νόμιμη και αυτό πρέπει να θεωρηθεί.

ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΒΟΛΗ: Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, το Τμήμα κρίνει ότι από το περιεχόμενο της 168/2011 απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου ..(σε συνδυασμό με την 20/2011 απόφαση-εισήγηση της Τουριστικής Επιτροπής του Δήμου) με σαφήνεια προκύπτει ότι το οικείο δημοτικό συμβούλιο επέλεξε και προσδιόρισε τα μέσα και τον τρόπο τουριστικής προβολής της νήσου της Σύρου, η οποία θα συντελείτο στο πλαίσιο των γυρισμάτων της τηλεοπτικής εκπομπής «Ταξιδεύοντας» του τηλεοπτικού δικτύου «MEGA» με το δημοσιογράφο .....και το συνεργείο του.  Περαιτέρω, από το περιεχόμενο του συνημμένου ως δικαιολογητικού των ελεγχόμενων ενταλμάτων ψηφιακού δίσκου (dvd) προκύπτει ότι, ανεξαρτήτως της προβολής και του συμμετέχοντος στην επίμαχη τηλεοπτική εκπομπή τραγουδιστή (ο οποίος, σε κάθε περίπτωση, επελέγη και για τους δεσμούς του με τη νήσο της Σύρου), η εκπομπή αυτή, εκτυλισσόμενη στα κυριότερα σημεία ιστορικού, πολιτιστικού, οικονομικού και μορφολογικού ενδιαφέροντος του νησιού, προέβαλε προεχόντως τη Σύρο, ως κατ’ εξοχήν τουριστικό προορισμό. Εξάλλου, ενόψει του ύψους των σχετικών συμβάσεων (κατώτερο των 2.500 ευρώ), δεν απαιτείτο η κατάρτισή τους με ιδιωτικό έγγραφο (σχ. άρθρο 80 του Δημόσιου Λογιστικού και Πράξη VII Τμήματος 187/2011), πέραν του ότι με την 102/2011 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου ..... προσδιορίζονται οι αντισυμβαλλόμενοι του Δήμου, που είναι  οι φερόμενοι ως δικαιούχοι των επίμαχων χρηματικών ενταλμάτων. Κατά τούτο, απορριπτέοι τυγχάνουν ως αβάσιμοι οι υπό i, ii και iv λόγοι διαφωνίας της Επιτρόπου, ανεξαρτήτως του γεγονότος ότι ο τελευταίος αποτελεί αμφιβολία επί του ουσιαστικού μέρους της επίμαχης δαπάνης (βλ. άρθρο 17 παρ. 6 του π.δ. 774/1980). Αντιθέτως, βάσιμος κρίνεται ο υπό iii λόγος διαφωνίας, δεδομένου ότι από τα στοιχεία του φακέλου (16394/7.12.2011 έγγραφο της Προϊσταμένης της Διεύθυνσης Τουριστικής Πολιτικής και Συντονισμού της Γ.Γ. Τουρισμού του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού) προκύπτει ότι δεν ζητήθηκε πριν από την υλοποίηση της επίμαχης δράσης τουριστικής προβολής η σύμφωνη γνώμη της Γ.Γ. Τουρισμού, κατά τα προεκτεθέντα. Μειοψήφησε ο Σύμβουλος Σταμάτιος Πουλής, ο οποίος υποστήριξε ότι η Γενική Γραμματεία Τουρισμού έχει την αρμοδιότητα του γενικού σχεδιασμού και εφαρμογής του προγράμματος γενικής προβολής της χώρας στο εσωτερικό και το εξωτερικό. Η αρμοδιότητα όμως αυτή, η οποία έχει σκοπό τη συντονισμένη και με κοινό «μήνυμα» τουριστική προβολή της χώρας, δεν αποκλείει, όπως εξάλλου δηλώνεται με τη νεώτερη ρύθμιση του άρθρου 158 του Δ.Κ.Κ., τη δυνατότητα στους Δήμους να αναλαμβάνουν μεμονωμένες και περιορισμένου εύρους και κλίμακας πρωτοβουλίες και ενέργειες για την τουριστική προβολή της περιοχής τους. Η ανάληψη δε αυτών των πρωτοβουλιών, ενόψει του περιορισμένου εύρους τους, δεν εντάσσεται στο κανονιστικό πλάτος της ως άνω ρυθμίσεως (άρθρου 1 παρ. 9 του ν. 3270/2004) και επομένως δεν απαιτείται προηγούμενη σύμφωνη γνώμη του Γενικού Γραμματέα Τουρισμού. Η αντίθετη ερμηνευτική εκδοχή ότι δηλαδή και για μεμονωμένες και περιορισμένης κλίμακας ενέργειες τουριστικής προβολής απαιτείται, κατά την επίμαχη διάταξη, η ως άνω σύμφωνη γνώμη, προσκρούει ευθέως στις  διατάξεις του άρθρου 102 του Συντάγματος περί των ορίων εποπτείας του Κράτους επί των Ο.Τ.Α. και στη διοίκηση από τους Ο.Τ.Α. όλων των τοπικών υποθέσεων (βλ. αναλυτικότερα Πράξη 274/2011 VII Τμ. όπου και η σχετική μειοψηφία). Η γνώμη, όμως, αυτή δεν εκράτησε.

Ερμηνεία διατάξεων του ΠΔ 261/1997, «διαφάνεια στην διαφημιστική προβολή του Δημοσίου και του ευρύτερου δημόσιου τομέα από τα έντυπα και τα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης».1. Μετά την προσθήκη, με το Ν 3166/2003, περίπτωσης δ΄ στην παρ.2 του άρθρου 2 του Π.Δ. 261/1997 (ΦΕΚ Α΄ 186) και τον αναγραμματισμό της αρχικής περίπτωσης δ΄ σε περίπτωση ε΄ : α) στους «αναδόχους διαφημιστικών υπηρεσιών» της παρ.3 του άρθρου 2 του Π.Δ. 261/1997 περιλαμβάνονται και οι ανάδοχοι στους οποίους ανατίθενται, υπηρεσίες της προεκτεθείσας περίπτωσης δ΄ κατά το μέρος που η «οργάνωση ιστοσελίδων στο διαδίκτυο» δεν περιλαμβάνει και καταχώρηση στην ιστοσελίδα διαφημιστικών μηνυμάτων σε τρόπο ώστε τα τελευταία να προβάλλονται στο κοινό και β) η πρώην περ.δ΄ και ήδη ε΄ αφορά «τους αναδόχους μετάδοσης ή καταχώρησης διαφημιστικών και λοιπών μηνυμάτων» της παρ.4 του άρθρου 2 του Π.Δ. 261/1997. 2. Οι ανάδοχοι όλων των διαφημιστικών και άλλων συναφών δραστηριοτήτων που εντάσσονται στην κατηγορία των «διαφημιστικών υπηρεσιών», δηλαδή όλων των υπηρεσιών της παρ.2 του άρθρου 2 του Π.Δ. 261/1997 που δεν ανήκουν στην κατηγορία της μετάδοσης ή καταχώρησης ή με άλλο μέσο προβολής προς το κοινό των σχετικών μηνυμάτων και το ύψος της προβλεπόμενης δαπάνης της συγκεκριμένης ανάθεσης υπερβαίνει το ποσό των 3.000.000 δρχ., πρέπει να είναι εγγεγραμμένοι στο Μητρώο Διαφημιστικών του Δημοσίου της παρ.3 του ίδιου άρθρου. 3. Για όλες τις δραστηριότητες που εμπίπτουν στην κατηγορία των «διαφημιστικών υπηρεσιών», έστω και αν δεν αναφέρονται ρητά στην απαρίθμηση της παρ.2 του άρθρου 2 του Π.Δ. 261/1997, δηλαδή για όλες τις δραστηριότητες που δεν εμπίπτουν στην κατηγορία της «μετάδοσης ή καταχώρησης ή με άλλο μέσο προβολής προς το κοινό των σχετικών μηνυμάτων», η σχετική ανάθεση γίνεται υποχρεωτικά σε εγγεγραμμένες στο Μητρώο Διαφημιστών του Δημοσίου εταιρίες, εάν το ύψος της προβλεπόμενης δαπάνης υπερβαίνει το ποσό των 3.000.000 δρχ. 4. Οι φορείς του ευρύτερου Δημοσίου Τομέα (ΟΤΑ, Οργανισμοί κλπ), που αναφέρονται στο άρθρο 1 του Π.Δ. 261/1997, δεν εξαιρούνται του ανωτέρω Νομοθετικού Πλαισίου Διαφήμισης Προγραμμάτων του Κ.Π.Σ., όταν εκτελούν δράσεις «ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης» στα πλαίσια του Κ.Π.Σ. 5. Η Αναθέτουσα Αρχή πρέπει να αναθέτει σε έναν ανάδοχο το σύνολο των διαφημιστικών υπηρεσιών που εντάσσονται σε συγκεκριμένη διαφημιστική προβολή της δραστηριότητάς της ή ορισμένου αγαθού ή υπηρεσίας που προσφέρει.

Δημιουργία της βάσης τουριστικών δεδομένων.(....) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Κλιμάκιο κρίνει ότι, ανεξαρτήτως της βασίμως προβαλλόμενης από τον διαφωνούντα Αναπληρωτή Επίτροπο αοριστίας της …τεχνικής μελέτης/έκθεσης ως προς το αντικείμενο της  ζητούμενης  υπηρεσίας και της μη παράθεσης σ’ αυτή αναλυτικού προϋπολογισμού του κόστους της υπηρεσίας με βάση, ενδεικτικά, τις απαιτούμενες ανθρωποώρες για κάθε επιμέρους εργασία, εφόσον η δημιουργία της βάσης δεδομένων μάρκετινγκ και τουρισμού στοχεύει στην ανάπτυξη του τουρισμού και στη διατήρηση των περιβαλλοντικών πόρων, όπως τούτο ρητά αναφέρεται στην  από ….προσφορά του αναδόχου, και κατ’ επέκταση στην τουριστική προβολή της περιοχής του Δήμου ....., αυτή επιβάλλεται να εναρμονίζεται  προς τον τουριστικό σχεδιασμό της χώρας και για το σκοπό αυτό απαιτείται η σύμφωνη γνώμη του Υπουργού Τουρισμού, η οποία, δεν επισυνάπτεται μεταξύ των δικαιολογητικών. Συνεπώς, σύμφωνα με όσα προηγουμένως κρίθηκαν και έγιναν δεκτά, η εντελλόμενη με το επίμαχο χρηματικό ένταλμα δαπάνη είναι μη νόμιμη κατά παραδοχή ως βάσιμου του λόγου διαφωνίας του Αναπληρωτή Επιτρόπου και αυτό δεν μπορεί να θεωρηθεί.

Δαπάνη τουριστικής προβολή του Δήμου δεν είναι νόμιμη , δοθέντος ότι, όπως συνάγεται από το πλέγμα των ισχυουσών διατάξεων , η χάραξη της τουριστικής πολιτικής καθώς και ο σχεδιασμός και η εφαρμογή του προγράμματος τουριστικής προβολής της Χώρας αποτελούν σε κάθε περίπτωση αντικείμενο κρατικής μέριμνας και ανατίθενται σε όργανα της Κεντρικής Διοίκησης (Υπουργείο Τουριστικής Ανάπτυξης, Ε.Ο.Τ.),

Διαφημιστική προβολή....Περαιτέρω, από την εκφορά του κριτηρίου Β2 «Καταλληλότητα των προσόντων και της εμπειρίας των μελών της ομάδας έργου για την εκτέλεση του έργου» στον οικείο όρο της διακήρυξης, προκύπτει με σαφήνεια ότι για την βαθμολόγησή του αξιολογείται επιπλέον η εξειδικευμένη εμπειρία των μελών της ομάδας έργου στο σχεδιασμό και υλοποίηση προγραμμάτων τουριστικής προβολής στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Τούτο άλλωστε επαληθεύεται και από τις απόψεις της αναθέτουσας αρχής, όπου σε σχέση με το κριτήριο Β2 αναφέρεται ότι : «….βαθμολογείται επιπλέον, ήτοι πάνω από 100, όταν υπάρχει εξειδικευμένη εμπειρία της ομάδας έργου : α. στο σχεδιασμό και παραγωγή διαφημιστικών υλικών τουριστικής προβολής και β. στο σχεδιασμό και υλοποίηση προγραμμάτων τουριστικής προβολής». Συνεπώς, αξιολογώντας τον αριθμό των εξειδικευμένων έργων που προκύπτουν από τα βιογραφικά των μελών της ομάδας έργου κάθε διαγωνιζόμενου, ορθώς η αναθέτουσα αρχή προέβη στην βαθμολόγηση του συγκεκριμένου κριτηρίου κατά τα ανωτέρω, ενώ  από κανένα σημείο της διακήρυξης δεν προκύπτει απαίτηση επιπλέον βαθμολόγησης στοιχείων, όπως η συνάφεια της επιστημονικής κατάρτισης των μελών της ομάδας έργου, η στελέχωση αυτής με μεγαλύτερο αριθμό προσώπων και η συμμετοχή στην ομάδα έργου πιστοποιημένου μεταφραστικού γραφείου. Άλλωστε, ουδόλως αμφισβητείται από την προσφεύγουσα ο αριθμός των εξειδικευμένων έργων που εκτιμήθηκαν για την διαμόρφωση της βαθμολογίας εκάστης προσφοράς, όπως το στοιχείο αυτό προκύπτει από την αιτιολόγηση της προσβαλλόμενης. Συνεπώς, απορρίπτονται ως αβάσιμοι οι σχετικοί ισχυρισμοί. 

Η αρμοδιότητα αυτή της κατάρτισης και υλοποίησης περιφερειακών προγραμμάτων τουριστικής προβολής ασκείται, μετά το ν. 2218/1994 (ΦΕΚ Α΄ 99), από τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση μέσω της αρμόδιας Νομαρχιακής Επιτροπής και ήδη, μετά την κατάργηση των νομαρχιακών αυτοδιοικήσεων, από την Περιφέρεια, μέσω της οικείας Εκτελεστικής Επιτροπής, η οποία (Περιφέρεια) υπεισέρχεται αυτοδικαίως στα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης (άρθρο 283 ν. 3852/2010 – ΦΕΚ Α΄ 87) και η οποία έχει πλέον από 1.1.2011 – ημερομηνία έναρξης ισχύος του ν. 3852/2010 – την αρμοδιότητα κατάρτισης προγραμμάτων για την τουριστική ανάπτυξη και προβολή της περιφέρειας, σε συνεργασία με τον Ε.Ο.Τ. και τους δήμους της περιφέρειας (άρθρα 113 παρ. 1, 174, 186 και 282 του ν. 3852/10). (...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Κλιμάκιο κρίνει ότι εφόσον η κατάρτιση του προγράμματος τουριστικής προβολής όλης της περιφέρειας του νομού ..... είχε αναληφθεί από την οικεία Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση, η υποβολή ή μη της ως άνω δράσης, πριν από την υλοποίησή της, στο αρμόδιο όργανο της Κεντρικής Διοίκησης για τη διατύπωση σύμφωνης γνώμης δεν άπτεται της νομιμότητας της ελεγχόμενης δαπάνης, που αφορά στην υποχρεωτική οικονομική εισφορά του Δήμου ..... στη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση στο πλαίσιο χρηματοδότησης του προγράμματος τουριστικής προβολής της περιφέρειας του οικείου νoμού. Όμως, η υπό κρίση δαπάνη δεν εντέλλεται νόμιμα, αφού το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα έπρεπε να εκδοθεί υπέρ της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης ..... και ήδη Περιφέρειας Κρήτης, ως καθολικού διαδόχου του νομικού προσώπου της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης, η οποία έχει ήδη από 1.1.2011 καταργηθεί με το ν. 3852/2010, και όχι υπέρ της Νομαρχιακής Επιτροπής Τουριστικής Προβολής, η οποία αποτελεί όργανο της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης και δεν διαθέτει αυτοτελή νομική προσωπικότητα.

ΟΤΑ.Τουριστική προβολή.Από τις προαναφερόμενες διατάξεις συνάγεται ότι επιτρέπεται στους Δήμους μετά από απόφαση του Δημοτικού τους Συμβουλίου η διάθεση πιστώσεων για την τουριστική προβολή με κάθε πρόσφορο μέσο της εδαφικής τους περιφέρειας (βλ. Πράξεις VII Τμ. 183, 296/2008 Ελ. Συν.). Απαραίτητη όμως προϋπόθεση της νομιμότητας των δαπανών, που διενεργούνται στο πλαίσιο της υλοποίησης διαφημιστικών προγραμμάτων και δράσεων τουριστικής προβολής των Δήμων, συνιστά η υποβολή αυτών πριν από την υλοποίησή τους στο Υπουργείο Τουριστικής Ανάπτυξης, το οποίο έχει την ευθύνη του γενικού σχεδιασμού του προγράμματος της τουριστικής προβολής της χώρας και η έκδοση σύμφωνης γνωμοδότησης του Υπουργού για την διαπίστωση της συμβατότητάς τους με τις κατευθύνσεις του κεντρικού διαφημιστικού σχεδιασμού.