Προσυμβατικός έλεγχος. Με τα δεδομένα αυτά, η υπό έλεγχο προμήθεια προϋπολογιζόμενης δαπάνης 437.786 ευρώ (πλέον ΦΠΑ, 538.476,78 ευρώ συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ) είναι διάφορη της αρχικής προμήθειας προϋπολογιζόμενης δαπάνης 962.193,50 ευρώ (πλέον ΦΠΑ), αφού για την πραγματοποίηση των προμηθειών αυτών δεν ακολουθήθηκε ενιαία διαδικασία αλλά διεξήχθησαν ξεχωριστοί διαγωνισμοί, με διαδικασίες που χαρακτηρίζονται από πραγματική και νομική αυτοτέλεια (πράξ. ΣΤ΄ Κλιμ. 41/2008, 6/2006, 7, 6/2001, Ζ΄ Κλιμ. 88, 87, 86/2004). Συνεπώς, εφόσον η προϋπολογιζόμενη δαπάνη (προ ΦΠΑ) της υποβληθείσας προς έλεγχο νέας διαδικασίας είναι κατώτερη των 500.000 ευρώ, το Κλιμάκιο στερείται αρμοδιότητας για τη διενέργεια του προβλεπόμενου στο άρθρο 36 του ν. 4129/2013 ελέγχου νομιμότητάς της και επομένως ο φάκελος και τα σχέδια συμβάσεων πρέπει να παραπεμφθούν στην Υπηρεσία Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Δήμο ..., που είναι αρμόδια για την άσκηση προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας των σχεδίων συμβάσεων που συνάπτονται από το Δήμο ... και τα νομικά του πρόσωπα όταν η προϋπολογιζόμενη δαπάνη τους (άνευ ΦΠΑ) κυμαίνεται μεταξύ 200.000 και 500.000 ευρώ (άρθρο 2 παρ. Α περ. 16 της ΦΓ8/4913/19.1.2011 κανονιστικής απόφασης της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου «Καθορισμός αρμοδιότητας των Υπηρεσιών Επιτρόπων του Ελεγκτικού Συνεδρίου», ΦΕΚ Β΄ 226).

ΜΕΛΕΤΕΣ(...)Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, εφόσον η συνολική προϋπολογιζόμενη δαπάνη χωρίς ΦΠΑ της προς ανάθεση μελέτης υπερβαίνει το ποσό των 200.000 ευρώ και υπολείπεται του ποσού των 500.000 ευρώ, το Κλιμάκιο τούτο στερείται αρμοδιότητας για τη διενέργεια του προβλεπόμενου από το άρθρο 36 παρ. 2 του Κώδικα Νόμων για το Ελεγκτικό Συνέδριο ελέγχου νομιμότητας της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχου για την εκπόνηση της ως άνω μελέτης, καθώς και του οικείου σχεδίου σύμβασης. Για το λόγο αυτό, ο υποβληθείς φάκελος με τα στοιχεία της εν λόγω διαδικασίας και το σχέδιο σύμβασης πρέπει να παραπεμφθούν στη Υπηρεσία Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Νομό .......

Στο άρθρο 98 παρ. 1 εδ. β΄ του Συντάγματος, όπως αναθεωρήθηκε με το από 6.4.2001 Ψήφισμα της Ζ΄ Αναθεωρητικής Βουλής (ΦΕΚ Α΄ 84/17.4.2001), ορίζεται ότι «1. Στην αρμοδιότητα του Ελεγκτικού Συνεδρίου ανήκουν ιδίως: α) ... β) Ο έλεγχος συμβάσεων μεγάλης οικονομικής αξίας στις οποίες αντισυμβαλλόμενος είναι το Δημόσιο ή άλλο νομικό πρόσωπο που εξομοιώνεται με το Δημόσιο από την άποψη αυτή όπως νόμος ορίζει ...». Από την προαναφερόμενη διάταξη συνάγεται ότι σε προληπτικό έλεγχο νομιμότητας από το Ελεγκτικό Συνέδριο υπάγονται, πλέον, όλες ανεξαιρέτως οι συμβάσεις μεγάλης οικονομικής αξίας στις οποίες αντισυμβαλλόμενοι είναι το Δημόσιο ή άλλο Νομικό Πρόσωπο που εξομοιώνεται με το Δημόσιο από την άποψη αυτή, όπως οι συμβάσεις αυτές ειδικότερα θα καθοριστούν από το νόμο (κατά κατηγορία - είδος συμβάσεων ή ύψος ποσού) και τέτοιες είναι οι συμβάσεις που συνάπτονται είτε μεταξύ διαφόρων φορέων της δημόσιας διοίκησης (ομοιογενείς συμβάσεις) είτε μεταξύ ενός φορέα της δημόσιας διοίκησης (ανεξαρτήτως της μορφής της νομικής του οργάνωσης) και ενός ιδιώτη (ετερογενείς συμβάσεις). Αντίθετη άποψη σύμφωνα με την οποία στον ανωτέρω έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου εμπίπτουν μόνο οι εξ’ επαχθούς αιτίας συμβάσεις, ήτοι οι συμβάσεις εκείνες κατά τις οποίες α) ο δημόσιος φορέας και ο αντισυμβαλλόμενός του συνομολογούν στην ανταλλαγή παροχών (αμφοτεροβαρείς συμβάσεις), β) προέχον κίνητρο για τον ως άνω αντισυμβαλλόμενο είναι το κέρδος και γ) ο εν λόγω αντισυμβαλλόμενος αναλαμβάνει στο πλαίσιο της επιχειρηματικής του δραστηριότητας τον εκ των πράξεων και επιλογών του οικονομικό - επιχειρηματικό κίνδυνο δε βρίσκει έρεισμα στο γράμμα αλλά ούτε και στη βούληση του συνταγματικού νομοθέτη, σκοπός του οποίου είναι η εξασφάλιση της νομιμότητας και της διαφάνειας στην εν γένει συμβατική δραστηριότητα του Δημοσίου και των άλλων φορέων της δημόσιας διοίκησης, από την άσκηση της οποίας αναλαμβάνονται σημαντικές οικονομικές υποχρεώσεις σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού ή των ειδικότερων προϋπολογισμών τους. Για την άσκηση, όμως, της ως άνω γενικής επί όλων των ανωτέρω συμβάσεων αρμοδιότητας ελέγχου που ανατέθηκε στο Ελεγκτικό Συνέδριο με την ως άνω διάταξη του Συντάγματος δηλαδή της αρμοδιότητας πέραν αυτής που ανατέθηκε στο Συνέδριο για τον έλεγχο συμβάσεων προμηθειών αγαθών, εκτέλεσης έργου και παροχής υπηρεσιών με το άρθρο 8 παρ. 1 ν. 2741/1999, όπως αυτή ισχύει, απαιτείται, περαιτέρω, η έκδοση νόμου εκτελεστικού της διάταξης αυτής του Συντάγματος με τον οποίο θα επεκτείνεται ο υποχρεωτικός έλεγχος νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου και σε άλλες κατηγορίες συμβάσεων μεγάλης οικονομικής αξίας υπό τον όρο ότι η ευχέρεια αυτή του κοινού νομοθέτη δεν μπορεί να επεκταθεί σε σημείο που να καταλυθεί η γενική ελεγκτική αρμοδιότητα του Ελεγκτικού Συνεδρίου επί των δημοσίων συμβάσεων μεγάλης οικονομικής αξίας, η διατήρηση της οποίας τίθεται ως όριο στη σχετική νομοθετική ευχέρεια (Πράξη VI Τμ. 70/2003, Ζ΄ Κλιμ. 42, 159/2008).

ΠΡΟΣΥΜΒΑΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ.Παράλειψη Υποβολής προς Έλεγχο:Μη νόμιμη η πληρωμή μέρους της αμοιβής για τη φύλαξη των κτιριακών εγκαταστάσεων Τ.Ε.Ι. σε δύο εταιρείες κατά τα χρονικά διαστήματα από 17.4.2015 έως 17.5.2015 και από 25.4.2015 έως 30.4.2015 αντίστοιχα, καθόσον οι οικείες συμβάσεις πάσχουν ακυρότητας, διότι όπως ρητώς ορίζεται στις διατάξεις, για τον υποχρεωτικά διενεργούμενο προληπτικό έλεγχο νομιμότητας των ανωτέρω δημοσίων συμβάσεων, το όριο των 500.000 ευρώ, μη συμπεριλαμβανομένου του αναλογούντος ΦΠΑ, αναφέρεται στην προϋπολογιζόμενη από την αναθέτουσα αρχή δαπάνη της οικείας διακήρυξης, η οποία, στην κρινόμενη περίπτωση, ανέρχονταν στο ποσό των 585.366 ευρώ (πλέον ΦΠΑ) και, συνεπώς, απαιτείτο, επί ποινή ακυρότητας των συμβάσεων αυτών η προηγούμενη διενέργεια προληπτικού ελέγχου νομιμότητας από τον Επίτροπο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, που είναι αρμόδιος για τον προληπτικό έλεγχο των δαπανών του ανωτέρω Τ.Ε.Ι..(συγγνωστή πλάνη)

Τούτων δοθέντων, η υποβληθείσα προς άσκηση προσυμβατικού ελέγχου σύμβαση, η οποία αποτελεί μέρος της συγχρηματοδοτούμενης από ενωσιακούς πόρους (ΕΤΠΑ) Πράξης «ΕΠΙΣΚΕΥΗ - ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΦΕΡΟΝΤΑ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ», απαραδέκτως υποβάλλεται στον έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, δεδομένου ότι η συνολική προϋπολογιζόμενη δαπάνη αυτής υπολείπεται του ποσού των 5.000.000,00 ευρώ (χωρίς ΦΠΑ), που συνιστά το προβλεπόμενο στην παράγραφο 3 του άρθρου 324 του ν. 4700/2020 κατώτατο όριο για την άσκηση προληπτικού ελέγχου νομιμότητας επί της οικείας διαδικασίας. 

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη II, εφόσον η προηγηθείσα της έκπτωσης του αρχικού αναδόχου διαγωνιστική διαδικασία και το οικείο σχέδιο σύμβασης που αφορούσαν στο αρχικό έργο δεν υποβλήθηκαν στον προσυμβατικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου λόγω του ότι η προϋπολογιζόμενη δαπάνη αυτού ανερχόμενη στο ποσό των 2.857.142,86 ευρώ (χωρίς Φ.Π.Α.) υπολείπετο του ορίου των 5.000.000,00 ευρώ (χωρίς Φ.Π.Α.), που ίσχυε κατά τον κρίσιμο χρόνο της κατακύρωσης για την υπαγωγή των συγχρηματοδοτούμενων έργων στον έλεγχο αυτό, η υπό κρίση σύμβαση ανάθεσης των υπολειπόμενων εργασιών για την ολοκλήρωση του αρχικού ως άνω έργου με τον δεύτερο κατά σειρά μειοδότη του προηγηθέντος για την ανάθεσή του διαγωνισμού, δεν υπάγεται στον προσυμβατικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, και τούτο, έστω και αν το ύψος της προϋπολογιζόμενης δαπάνης των εργασιών αυτών, οι οποίες πλέον χρηματοδοτούνται μόνο από εθνικούς πόρους, υπερβαίνει το ισχύον, για τα μη συγχρηματοδοτούμενα έργα των Ο.Τ.Α. και των νομικών προσώπων τους, όριο των 500.0000 ευρώ για την υπαγωγή της ανωτέρω διαδικασίας ανάθεσης και του οικείου σχεδίου σύμβασης στον έλεγχο.

Κρίσιμος χρόνος για την υποβολή της σύμβασης προς έλεγχο είναι το στάδιο που προηγείται της ανακοίνωσης, στον ανάδοχο, της κατακύρωσης του αποτελέσματος του διαγωνισμού, αφού, σύμφωνα με το άρθρο 23 παρ. 2 του Κανονισμού Προμηθειών Δημοσίου (π.δ. 394/1996), ο οποίος εφαρμόζεται αναλογικά στις διαδικασίες για την ανάθεση συμβάσεων παροχής υπηρεσιών/εκτέλεσης εργασιών τροποποίηση ουσιωδών όρων (26/2010 Πράξη IV Τμ. Ελ. Συν.), με την ανακοίνωση αυτή ολοκληρώνεται η διαγωνιστική διαδικασία και η σύμβαση θεωρείται έκτοτε συναφθείσα. Ως εκ τούτου, το αναφερόμενο στον προϋπολογισμό της προμήθειας χρηματικό όριο, πέραν του οποίου είναι, επί ποινή ακυρότητας, υποχρεωτική η υπαγωγή στον έλεγχο, συναρτάται με το χρόνο έκδοσης της κατακυρωτικής απόφασης και, για μεν τις διαγωνιστικές διαδικασίες υπηρεσιών των οποίων η απόφαση αυτή έχει εκδοθεί κατά τη διάρκεια της αναστολής της ισχύος του άρθρου 12 παρ. 27 του ν. 3310/2005 (7.6.2005 - 10.11.2005), ανέρχεται, όπως και υπό το προηγούμενο του νόμου αυτού καθεστώς, σε 1.500.000,00 ευρώ, ενώ για εκείνες των οποίων η διαδικασία ανάθεσής τους ολοκληρώνεται μετά την 10.11.2005, σε 1.000.000,00 ευρώ, μη συνυπολογιζομένου, και στις δύο περιπτώσεις, του Φ.Π.Α. (βλ. την 46/2006 Πράξη VI Τμ. Ελ. Συν. και τις 173/2006, 16/2007, 79/2008 Πράξεις ΙV Τμ. Ελ. Συν.).

Παροχή υπηρεσιών καθαριότητας:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, εφόσον η συνολική προϋπολογιζόμενη δαπάνη για την παροχή ομοειδών υπηρεσιών καθαριότητας για τις ανάγκες των Διευθύνσεων της .. για το έτος 2015 υπερβαίνει το ποσό των 500.000 ευρώ (πλέον ΦΠΑ), μη νομίμως διενεργήθηκαν δύο (2) χωριστοί πρόχειροι διαγωνισμοί και ένας ανοικτός, και όχι ένας ενιαίος τακτικός διαγωνισμός, αφού οι διαγωνισμοί αυτοί διενεργήθηκαν κατά κατάτμηση της συνολικής ετήσιας δαπάνης ομοειδών υπηρεσιών, οι οποίες θα μπορούσαν να κατακυρωθούν σε έναν ή περισσότερους δικαιούχους κατόπιν διενέργειας τακτικού διαγωνισμού. Ακολούθως, μη νομίμως, με την πρακτική αυτή παρακάμφθηκε η προβλεπόμενη νόμιμη διαδικασία της διενέργειας προσυμβατικού ελέγχου από τον αρμόδιο Επίτροπο του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Συνεπώς, όπως βάσιμα προβάλλει ο Επίτροπος, οι εντελλόμενες δαπάνες δεν είναι νόμιμες..το Κλιμάκιο κρίνει ότι τα αρμόδια όργανα των επίμαχων Διευθύνσεων ενήργησαν συγγνωστώς και όχι με πρόθεση καταστρατήγησης των σχετικών διατάξεων.(συγγνωστή πλάνη)

Προμήθεια Κάδων Συλλογής Απορριμμάτων:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις σκέψεις που προηγήθηκαν, το Κλιμάκιο κρίνει ότι το σχέδιο της ως άνω ΣΠ απαραδέκτως υποβάλλεται στον έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, διότι συγχρηματοδοτείται από ενωσιακούς πόρους, η δε προϋπολογιζόμενη δαπάνη, χωρίς ΦΠΑ, υπολείπεται του ορίου των 5.000.000,00 ευρώ (βλ. και πράξη ΕΣ Ε Κλ. 304/2022).

Προμήθεια, Εγκατάσταση και Θέση σε Λειτουργία Συστήματος Τηλεελέγχου – Τηλεχειρισμού Ανίχνευσης και Αντιμετώπισης Διαρροών του Δικτύου Ύδρευσης του Δήμου Σάμης.(...)Τούτων δοθέντων, εφόσον ο προϋπολογισμός της ανωτέρω προγραμματικής σύμβασης, ανερχόμενος στο ποσό του 1.468.400,00 ευρώ, πλέον ΦΠΑ, υπολείπεται του χρηματικού ορίου του 1.700.000,00 ευρώ, το υποβληθέν ενώπιον του παρόντος Κλιμακίου σχέδιο προγραμματικής σύμβασης πρέπει να παραπεμφθεί στην Υπηρεσία Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην Περιφερειακή Ενότητα Κεφαλληνίας, που είναι αρμόδια για την άσκηση προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας επί των σχεδίων συμβάσεων που συνάπτονται από τους ΟΤΑ και τα νομικά τους πρόσωπα, όταν η προϋπολογιζόμενη δαπάνη τους (χωρίς ΦΠΑ) κυμαίνεται μεταξύ 300.000,00 και 1.700.000,00 ευρώ (βλ. άρθρο 9 παρ. 3 και Παράρτημα ΙΙ της ως άνω ΦΓ8/42900/2022 απόφασης της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου).