ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Επειδή, με την αίτηση αυτή ζητείται παραδεκτώς η αναίρεση της 24/2010 αποφάσεως του Διοικητικού Εφετείου Χανίων, με την οποία απορρίφθηκε προσφυγή της ήδη αναιρεσείουσας εταιρίας, αναδόχου του δημόσιου έργου «Ε.Σ. Παγκρήτιο – Αποπεράτωση Εγκαταστάσεων Γ΄ Φάση», επί διαφοράς που ανέκυψε κατά την εκτέλεση του έργου αυτού και αφορά απαιτήσεις της αναιρεσείουσας από πρόσθετες εργασίες, οι οποίες δεν περιελήφθησαν στον 4ο Ανακεφαλαιωτικό Πίνακα Εργασιών και το 5ο Πρωτόκολλο Κανονισμού Τιμών Μονάδας Νέων Εργασιών.(....)ο προσυμβατικός έλεγχος, από το Ελεγκτικό Συνέδριο, ενόψει του ύψους της προϋπολογιζόμενης δαπάνης, ως ουσιώδης τύπος της διαδικασίας συνάψεως συμβάσεων για την εκτέλεση δημοσίων έργων, δεν υποκαθιστά το δικαστικό έλεγχο, τον οποίο ασκούν τα τακτικά διοικητικά δικαστήρια και το Συμβούλιο της Επικρατείας επί της νομιμότητας των πράξεων που εντάσσονται στην εν γένει διαδικασία εκτελέσεως των διοικητικών συμβάσεων.Απορρίπτει την κρινόμενη αίτηση.

Μη νόμιμη δαπάνη διότι ο 1ος Ανακεφαλαιωτικός Πίνακας Εργασιών (Α.Π.Ε.) με το 1° Πρωτόκολλο Κανονισμού Τιμών Μονάδων Νέων Εργασιών (Π.Κ.Τ.Μ.Ν.Ε.) και η συμπληρωματική σύμβαση εργασιών του έργου καταρτίστηκαν και εγκρίθηκαν μετά την εκπνοή της συμβατικής προθεσμίας περαίωσης του έργου.

Δημόσια έργα – Εκτέλεση απολογιστικών εργασιών και χρηματοδότησή τους από το κονδύλιο των απροβλέπτων εργασιών, χωρίς σύνταξη Πρωτοκόλλου Κανονισμού Τιμών Μονάδας Νέων Εργασιών. Για την ανάλωση μέρους του κονδυλίου των απροβλέπτων δαπανών του δημοσίου έργου «Μελέτη, κατασκευή και θέση σε λειτουργία του ΜΕΤΡΟ Θεσσαλονίκης» προς εκτέλεση απαραίτητων αρχαιολογικών εργασιών με απολογιστικό τρόπο, απαιτείται η σύνταξη Ανακεφαλαιωτικού Πίνακα Εργασιών (Α.Π.Ε.) και όχι Πρωτοκόλλου Κανονισμού Τιμών Μονάδας Νέων Εργασιών (Π.Κ.Τ.Μ.Ν.Ε.), ενώ απαιτείται η σύνταξη Π.Κ.Τ.Μ.Ν.Ε. για την απομείωση του κατ’ αποκοπή τιμήματος του έργου, σύμφωνα με τον σχετικό σαφή και ρητό συμβατικό όρο. (ομοφ.)

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:(....)να ελέγξει τη νομιμότητα της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχου και του σχεδίου σύμβασης του έργου, με τίτλο «ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΟΔΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ Δ.Ε. ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ … ΜΕΤΑ ΤΗ ΘΕΟΜΗΝΙΑ ΤΩΝ 13 ΚΑΙ 25 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2019», προϋπολογιζόμενης δαπάνης 1.895.161,29 ευρώ, χωρίς Φ.Π.Α. (2.350.000,00 ευρώ, με Φ.Π.Α.), και συμβατικής δαπάνης 1.102.041,01 ευρώ, χωρίς Φ.Π.Α. (1.366.530,85 ευρώ, με Φ.Π.Α.).(....)Περαιτέρω, η επιλογή του είδους της διαδικασίας, ήτοι της διαδικασίας με διαπραγμάτευση έναντι της διενέργειας ανοικτής διαγωνιστικής διαδικασίας, παρίσταται εν προκειμένω αιτιολογημένη, καθώς με τη διαδικασία αυτή κατέστη δυνατή η υποβολή προσφορών και η ανάθεση του έργου σε μικρότερο χρονικό διάστημα από αυτό που θα απαιτείτο για τη διενέργεια ανοικτού διαγωνισμού. Δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης μεταξύ του Δήμου … Ν. Χανίων και της εταιρείας με την επωνυμία «… Α.Ε.», για την εκτέλεση του έργου «ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΟΔΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ Δ.Ε. ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ … ΜΕΤΑ ΤΗ ΘΕΟΜΗΝΙΑ ΤΩΝ 13 ΚΑΙ 25 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2019»

Από τον συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων συνάγεται, μεταξύ άλλων, ότι συμπληρωματικές εργασίες δημόσιου έργου νομίμως εκτελούνται μετά την έγκριση και υπογραφή σχετικής συμπληρωματικής σύμβασης μόνο εφόσον δεν έχει ακόμη εξαντληθεί η συμβατική προθεσμία περάτωσης του έργου ή η νόμιμη παράταση αυτής. Εξάλλου, η σύνταξη Α.Π.Ε. και Π.Κ.Τ.Μ.Ν.Ε. προηγείται της εκτέλεσης των υπερσυμβατικών ή νέων εργασιών, με εξαίρεση τις πρόσθετες εργασίες του άρθρου 44 του π.δ/τος 609/1985, που εκτελούνται πριν από τη σύνταξη Α.Π.Ε. κατόπιν έγγραφης εντολής της υπηρεσίας ή σε επείγουσες περιπτώσεις, κατόπιν προφορικής εντολής στον τόπο του έργου, που καταχωρείται στο ημερολόγιο του έργου. Παράταση της προθεσμίας χορηγηθείσα μετά τη λήξη της αρχικής ή της νόμιμα παραταθείσης προθεσμίας δεν αποτελεί όντως παράταση αυτής (εφόσον λαμβάνει χώρα μετά την εκπνοή της και πέραν από την καταληκτική ημερομηνία της), αλλά χορήγηση νέας προθεσμίας, η οποία όμως δεν προβλέπεται από τις προαναφερθείσες διατάξεις. Κατά συνέπεια, δαπάνες που αφορούν σε υπερσυμβατικές εργασίες δημόσιου έργου, δηλαδή αυξημένες ποσότητες ή νέες εργασίες σε σχέση με τις συμβατικές, που έχουν εκτελεστεί κατά παράβαση των ως άνω διατάξεων, δηλαδή πριν από την εμπρόθεσμη σύνταξη και έγκριση Α.Π.Ε. και μετά την εκπνοή της συμβατικής προθεσμίας εκτέλεσης του έργου ή των νόμιμα χορηγηθεισών παρατάσεων αυτής, δεν είναι νόμιμες. Αντίθετη ερμηνευτική εκδοχή θα οδηγούσε σε αποδοχή της δυνατότητας καταστρατηγήσεων των σχετικών περί προθεσμιών διατάξεων, η τήρηση των οποίων, υπαγορεύεται από λόγους δημόσιας τάξεως, εφόσον συνδέονται άμεσα με το δημόσιο συμφέρον ολοκλήρωσης του έργου και παράδοσης του έγκαιρα προς θεραπεία δημόσιου σκοπού (βλ. Πράξεις VΙΙ Τμ. 19, 86, 168, 362/2006, 79, 252/2007, 75/2009).

Για να εξετάσει, σε συμμόρφωση με την υπ’ αρ. Α137/2022 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Χανίων (Β’ Τμήμα - Τριμελές) που εκδόθηκε επί της υπ’ αρ. ΑΚ44/16.05.2022 αίτησης ακύρωσης της εταιρίας με την επωνυμία «.... ... ….» (εφεξής η «προσφεύγουσα») που εδρεύει στα … …, επί της οδού … …, αρ. …, όπως νόμιμα εκπροσωπείται, την από 08.03.2022 προδικαστική προσφυγή που άσκησε η προσφεύγουσα με ΓΑΚ ΑΕΠΠ 364/09.03.2022.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:(...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα εκτίθενται στις προηγούμενες σκέψεις το Τμήμα κρίνει ότι οι εργασίες που περιλαμβάνει η προς σύναψη συμπληρωματική σύμβαση αποτέλεσαν αντικείμενο της αρχικής σύμβασης. Συγκεκριμένα, οι συμπληρωματικές εργασίες: είτε α. αποτέλεσαν εξαρχής τμήμα των ομάδων εργασιών του αρχικού συμβατικού αντικειμένου και αυξήθηκαν κατά ποσότητα με τον 1ο Α.Π.Ε. (εργασίες εξυγίανσης) είτε β. εντάχθηκαν και ενσωματώθηκαν στο αρχικό έργο ήδη με τον 1ο ΑΠΕ και για την κάλυψη της δαπάνης τους (ειδικώς, εργασίες εξυγίανσης, για τις οποίες συντάχθηκε το 1ο Π.Κ.Τ.Μ.Ν.Ε.) διατέθηκε το ποσό των απροβλέπτων –ανεξαρτήτως αν τούτο διατέθηκε νομίμως ή μη, εφόσον με το ποσό των απροβλέπτων δεν επιτρέπεται σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 57 παρ. 3 της κωδικοποίησης της νομοθεσίας κατασκευής δημοσίων έργων να καλύπτονται δαπάνες από νέες εργασίες ή από προβλεπόμενες συμβατικές εργασίες των οποίων αυξήθηκε η ποσότητα για την αρτιότητα και λειτουργικότητα του έργου, χωρίς να έχουν εφαρμοσθεί πλήρως οι σχετικές προδιαγραφές κατά την κατάρτιση των μελετών, όπως εν προκειμένω, δεδομένου ότι της κατάρτισης της μελέτης του αρχικού έργου δεν προηγήθηκε εκπόνηση γεωτεχνικής μελέτης, παρότι από το ισχύον νομοθετικό καθεστώς δεν προβλέπεται τέτοια εξαίρεση, ενώ δεν γίνεται επίκληση απρόβλεπτων περιστάσεων που μετέβαλαν τις συνθήκες εκτέλεσης του έργου σε σχέση με αυτές που επικρατούσαν κατά την εκπόνηση της μελέτης δημοπράτησής του- γ. είτε προβλέπονταν ως συμβατικό αντικείμενο, περικόπηκαν δε στη συνέχεια προκειμένου να αντιμετωπιστεί το κόστος των εργασιών εξυγίανσης –ανεξάρτητα αν μπορούσαν νομίμως ή μη να μειωθούν, καθώς οι συμβατικές ποσότητες εργασιών δεν επιτρέπεται να μειώνονται αν θίγεται η πληρότητα, λειτουργικότητα, και ποιότητα του έργου, όπως εν προκειμένω προκύπτει- και μέσω της συμπληρωματικής σύμβασης επιχειρείται η επανένταξή τους στο προς κατασκευή έργο, προκειμένου αυτό να είναι λειτουργικό και ασφαλές (εργασίες επιστρώσεων).

Για να εξετάσει, σε συμμόρφωση με την με αρ. 194/2022 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Χανίων, την από 31.05.2021 (ημερομηνία ανάρτησης στον ηλεκτρονικό τόπο του διαγωνισμού στο ΕΣΗΔΗΣ) με ΓΑΚ ΕΑΔΗΣΥ 1114/31.05.2021 προδικαστική προσφυγή της εταιρείας με την επωνυμία «…» που εδρεύει στο …, επί της οδού …, αρ. …, όπως εκπροσωπείται νόμιμα. 

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Ζητείται η αναίρεση της 13/2009 αποφάσεως του Διοικητικού Εφετείου Χανίων, με την οποία απερρίφθη η προσφυγή της αναιρεσειούσης επί διαφοράς που ανέκυψε από την εκτέλεση του έργου «Επέκταση-Αναβάθμιση Συνεργείου Α/Κ και Τροποποίηση Υφισταμένων RUN-UP και Δοκιμαστήριο Α/Κ στην 115 ΠΜ», λόγω της απορρίψεως του αιτήματος της αναιρεσειούσης να αποζημιωθούν οι γενικές εκσκαφές βραχώδους εδάφους με βάση το συμβατικό άρθρο ΑΤ 5-Α, αντί του συμβατικού άρθρου ΑΤ 6-Π, και να της καταβληθεί η διαφορά της οικείας δαπάνης, ύψους 144.493,72 ευρώ, πλέον αναθεωρήσεως και ΦΠΑ.(....)Επομένως, εφ’ όσον μόνη η εκ των υστέρων, κατά το στάδιο δηλαδή της εκτελέσεως της συμβάσεως, αμφισβήτηση του κύρους συμβατικών όρων δεν είναι επιτρεπτή (...) και δεν συνέτρεχε, εν προκειμένω, απρόοπτος μεταβολή συνθηκών (...), η οποία περιλαμβάνεται, κατά τα προεκτεθέντα, μεταξύ των προϋποθέσεων εφαρμογής των άρθρων 200 και 288 ΑΚ, η προεκτεθείσα κρίση του Διοικητικού Εφετείου είναι νομίμως και επαρκώς ητιολογημένη, δεν ασκεί δε καμία επιρροή ο λόγος για τον οποίον ο ανάδοχος είχεν αποδεχθεί την εν λόγω τιμή του συμβατικού τιμολογίου ούτε ότι ενδεχομένως οι δαπάνες για την εκτέλεση των εργασιών αυτών είχαν ανέλθει σε μεγαλύτερο ποσόν από εκείνο που προκύπτει με βάση την προβλεπομένη στο ανωτέρω άρθρον του συμβατικού τιμολογίου τιμή (...). Εξ άλλου, υπό τα ίδια ως άνω δεδομένα, δεν υπήρξε προσυμβατικό πταίσμα του κυρίου του έργου, ώστε να τύχουν εφαρμογής τα άρθρα 197-198 ΑΚ (...), ενώ αποκλείεται η εφαρμογή του άρθρου 904 ΑΚ, καθ’ όσον στην κρινομένη περίπτωση υφίσταται έγκυρος σύμβαση (...).Απορρίπτει την κρινομένη αίτηση.

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα αναπτύχθηκαν στη σκέψη 2, κρίνεται ότι ούτε από τη 255/30.10.2015 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου ... περί της έγκρισης του 1ου Α.Π.Ε. και του 1ου Π.Κ.Τ.Μ.Ν.Ε. του έργου ούτε από την από 2.9.2015 γνωμοδότηση του αναπληρωτή Προϊσταμένου του Τμήματος Τεχνικών Υπηρεσιών της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών, Πολεοδομίας και Περιβάλλοντος του Δήμου ... προς το Τεχνικό Συμβούλιο Δημοσίων Έργων Περιφερειακής Ενότητας … και τη 46/24.9.2015 γνωμοδότηση του ως άνω Τεχνικού Συμβουλίου, αλλά και οποιοδήποτε άλλο στοιχείο του φακέλου προκύπτουν τα περιστατικά εκείνα που συνέτρεξαν αιφνιδίως μετά την ανάθεση του έργου ή που αντικειμενικά, σύμφωνα με τους κανόνες της ανθρώπινης εμπειρίας και λογικής, δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθούν, αν και κατά την εκπόνηση της μελέτης καταβλήθηκε η ενδεδειγμένη επιμέλεια, με συνέπεια να μην πληρούται μία εκ των σωρευτικώς τιθέμενων στο άρθρο 57 του ν. 3669/2008 προϋποθέσεων για τη σύναψη της συμπληρωματικής σύμβασης και συγκεκριμένα, η συνδρομή των απρόβλεπτων περιστάσεων, μολονότι οι συμπληρωματικές εργασίες, όπως αυτές εκτίθενται στην προηγούμενη σκέψη ήταν αναγκαίες για την πραγματοποίηση του αρχικού έργου και δεν μπορούσαν να διαχωριστούν τεχνικά απ’ αυτό.(...)Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη α) την προκύπτουσα από το προεκτεθέν έγγραφο επανυποβολής κακή κατάσταση των στεγάστρων του αύλειου χώρου αλλά και του κτιρίου του ΕΠΑ.Λ. ..., η οποία κατέστησε αναγκαία την ολοκλήρωση του έργου με την πραγματοποίηση των συμπληρωματικών εργασιών για την αποφυγή του κινδύνου πρόκλησης ατυχημάτων στους χρήστες (καθηγητές και μαθητές) του κτιρίου, β) την αδυναμία να διαχωριστούν ως εκ της φύσης τους οι συμπληρωματικές εργασίες από το αρχικό έργο και γ) του ποσού της συμπληρωματικής σύμβασης επί του οποίου εφαρμόστηκε η έκπτωση της κύριας σύμβασης, ποσοστού 53% ή 54%, αναλόγως της εργασίας, κρίνεται ότι η επίμαχη συμπληρωματική σύμβαση δεν συνήφθη με σκοπό την καταστρατήγηση των σχετικών διατάξεων, αλλά οφείλεται σε συγγνωστή πλάνη των αρμοδίων οργάνων του Δήμου ....(συγγνωστή πλάνη)