Αν μπορεί να προβεί η Υπηρεσία, όσον αφορά την Σύμβαση Αντισταθμιστικών Ωφελημάτων (ΣΑΩ) 29/1998, στην ανάκληση της Υπουργικής Απόφασης, με την οποία επιβλήθηκαν ποινικές ρήτρες σε αντισυμβαλλόμενη εταιρεία, σύμφωνα με τα άρθρα 21 και 33 του Ν. 2690/1999 ή αν τούτο κωλύεται, κατά το άρθρο 43 του Π.Δ. 284/1989. (...) Α. Δεν είναι επιτρεπτή, κατά το άρθρο 43 παρ. 4 του Π.Δ. 284/1989, η εκ μέρους της Διοίκησης ανάκληση της απόφασης περί επιβολής ποινικών ρητρών, σε βάρος προμηθευτή, για παράβαση των συμβατικών του υποχρεώσεων, εκτός αν συντρέχουν οι προϋποθέσεις του άρθρου 44 του ίδιου Π.Δ (πλειοψ.). Β. Δεν δύναται η Υπηρεσία, λαμβάνοντας υπόψη τα άρθρα 17, 18, 19 και 21 της Σύμβασης Αντισταθμιστικών Ωφελημάτων 29/1998 και το παράρτημα «Δ» της Σύμβασης αυτής, σε συνδυασμό με την παράγραφο 18 α (1) (ε) και (στ) των Κατευθυντηρίων Οδηγιών (Κ.Ο.) Μαΐου 1996, να προβεί στην ανάκληση της Υπουργικής Απόφασης, με την οποία επιβλήθηκαν ποινικές ρήτρες στον προμηθευτή, εφόσον θεωρεί τον οικείο φάκελο μη εγκαίρως υποβληθέντα ή/και συμπληρωθέντα, λόγω βραδύτητας ή αμέλειας του προμηθευτή, και σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 43 του Π.Δ. 284/1989 (ομοφ.).

Προμήθειες Ενόπλων Δυνάμεων - Μη επιτρεπτή η προβλεπόμενη σε παράρτημα Σύμβασης Αντισταθμιστικών Ωφελημάτων τμηματική απόδοση πιστώσεων προγραμμάτων, επειδή αντίκειται σε υπερισχύοντα όρο της αρχικής σύμβασης.Δεν είναι επιτρεπτή η τμηματική απόδοση πιστώσεων σε προγράμματα που είναι ενταγμένα στην κατηγορία της παρ. 16 των σχετικών Κατευθυντήριων Οδηγιών (Κ.Ο.) του ΥΠΕΘΑ, όπως προβλέπεται στο Παράρτημα «Α» της 3ης τροποποίησης της επίμαχης Σύμβασης Αντισταθμιστικών Ωφελημάτων (ΑΩ), διότι υπερισχύει και έχει εφαρμογή, στην προκείμενη περίπτωση, ο όρος 9.2 της αρχικής ΣΑΩ, βάσει του οποίου τμηματική απόδοση πιστώσεων επιτρέπεται μόνο στα προγράμματα που εντάσσονται στις κατηγορίες των παραγράφων 12 και 13 των Κ.Ο. Ο όρος αυτός υπερισχύει κάθε μεταγενέστερου, που διατυπώνεται σε Παράρτημα, βάσει του άρθρου 29.4 της ΣΑΩ, που προβλέπει σαφώς ότι οι όροι του κύριου μέρους της σύμβασης υπερισχύουν των παραρτημάτων (πλειοψ.).

Ένοπλες Δυνάμεις – Νομιμότητα της 4ης τροποποίησης της σύμβασης 1/98 – Έκδοση γνωμοδότησης από το ΝΣΚ, σύμφωνα με το άρθρο 66 παρ. 2 του π.δ. 284/1989.(...) Δεν απαιτείται η έκδοση γνωμοδότησης του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, που προβλέπεται στην παράγραφο 2 του άρθρου 66 του π.δ. 284/1989, διότι με την επιδιωκόμενη 4η τροποποίηση της σύμβασης 1/98 μεταξύ της Πολεμικής Αεροπορίας και αλλοδαπής εταιρείας, δεν επέρχεται βλάβη στα συμφέροντα του Ελληνικού Δημοσίου (ομόφωνα).

Προμήθεια ειδών σίτισης...Με βάση τα ανωτέρω πραγματικά περιστατικά, από τα οποία προκύπτει ότι μέχρι την 31η.5.2020 δεν κατέστη δυνατή η σύναψη της σύμβασης για την ανάθεση του επίμαχου τμήματος Γ της 244693/6.4.2020 πρόσκλησης, το Δικαστήριο σημειώνει ότι αφενός μεν έχουν εκλείψει οι κατεπείγουσες ανάγκες, που καθιστούσαν επιτακτική τη σύναψη της ελεγχόμενης σύμβασης σίτισης, αφετέρου δε έχει παρέλθει το απώτατο χρονικό σημείο κατά το οποίο η Περιφέρεια .... όφειλε να έχει αναθέσει την εκτέλεση αυτής, σύμφωνα με την κατ’ εξαίρεση και χρονικώς περιορισμένη αρμοδιότητα που της είχε νομοθετικά παρασχεθεί (σκέψη 15). Τούτου δοθέντος, το Δικαστήριο κρίνει ότι η σύμβαση αυτή δεν μπορεί πλέον νομίμως να ανατεθεί ούτε στην προσφεύγουσα ούτε σε οποιονδήποτε άλλο συμμετέχοντα στη διαγωνιστική διαδικασία. Συνεπώς, η προσφεύγουσα στερείται του εννόμου συμφέροντος για την άσκηση της κρινόμενης προσφυγής, η οποία πρέπει να απορριφθεί ως απαράδεκτη.

Ένοπλες Δυνάμεις – Εγκυρότητα και ισχύς της τροποποίησης Σύμβασης ΑΩ, λαμβανομένου υπόψη ότι, από την έγκριση του σχεδίου της από τον Υπουργό Εθνικής Άμυνας μέχρι σήμερα, η αντισυμβαλλόμενη εταιρεία έχει προχωρήσει στην υλοποίηση των προγραμμάτων που είχαν περιληφθεί στο σχέδιο τροποποίησης, χωρίς ουδέποτε να έχει υπογραφεί η σχετική τροποποιητική σύμβαση από τα συμβαλλόμενα μέρη.Δεν είναι έγκυρη και, συνακόλουθα, δεν ισχύει η τροποποίηση της Σύμβασης ΑΩ 10/03 (με αριθμό 1 του σχεδίου της), λόγω της έκδοσης και μόνον της απόφασης του Υπουργού Εθνικής Άμυνας για την έγκριση του σχεδίου της, καθόσον ουδέποτε υπογράφηκε η σχετική σύμβαση από τον εξουσιοδοτηθέντα προς τούτο Γενικό Διευθυντή της Γενικής Διεύθυνσης Αμυντικών Εξοπλισμών και Επενδύσεων (ΓΔΑΕΕ), ουδεμία δε επιρροή μπορεί να έχει, αναφορικά με τη νομιμότητα της όλης διαδικασίας, η προηγούμενη της υπογραφής της τροποποιητικής σύμβασης υλοποίηση προγραμμάτων από την αντισυμβαλλόμενη εταιρεία (ομόφ.).

Σύμβαση παραχώρησης. Συνδρομή ή μη των νόμιμων προϋποθέσεων για την σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης. (...) Υπό τα δεδομένα που τίθενται στο ερώτημα, συντρέχουν οι νόμιμες προϋποθέσεις για τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης με την εταιρεία «ΑΤΤΙΚΗ ΟΔΟΣ Α.Ε.», παραχωρησιούχο του έργου «Μελέτη, Κατασκευή, Αυτοχρηματοδότηση και Εκμετάλλευση της Ελεύθερης Λεωφόρου Ελευσίνας-Σταυρού-Αεροδρομίου Σπάτων και Δυτικής Περιφερειακής Λεωφόρου Υμηττού», η οποία συμπληρωματική σύμβαση θα αφορά σε παράταση της αρχικής σύμβασης για το χρονικό διάστημα από τις 5-10-2024 (οπότε λήγει η υφιστάμενη σύμβαση παραχώρησης), έως και τις 12-2-2025, οπότε συμπληρώνεται χρονικό διάστημα πέντε (5) μηνών από την υπογραφή της νέας σύμβασης παραχώρησης (στις 12-9-2024), το οποίο προβλέπεται στη νέα σύμβαση για την εκπλήρωση των προϋποθέσεων έναρξης της νέας περιόδου Παραχώρησης της Αττικής Οδού, με σκοπό να εξακολουθήσει η αδιατάρακτη παροχή των υπηρεσιών λειτουργίας του αυτοκινητοδρόμου κατά το διάστημα αυτό.

Κατ' ακολουθίαν, στα πλαίσια ενός τέτοιου διαγωνισμού, η επιτροπή εμπειρογνωμόνων, άπαξ και διατυπώσει, σύμφωνα με το άρθρο 20 παρ. 3, την γνωμοδότησή της ως προς την αξιολόγηση και την βαθμολογία των τεχνικών προσφορών, μπορεί να την ανακαλέσει (πριν βεβαίως, από την έκδοση της αντίστοιχης εκτελεστής πράξεως του αποφασίζοντος οργάνου) μόνον για λόγους νομιμότητας, δηλαδή για παράβαση νόμου ή πλάνη περί τα πράγματα. Ανάκληση κατόπιν ουσιαστικής επανεκτιμήσεως των πραγματικών δεδομένων της υποθέσεως και διατύπωση νέας, διαφορετικής κατά περιεχόμενο, γνωμοδοτήσεως δεν είναι επιτρεπτή και καθιστά παράνομη και ακυρωτέα την βάσει αυτής εκδιδομένη κατακυρωτική πράξη. Κατά την γνώμη, όμως, του συμβούλου Σ. Χαραλαμπίδη, στην οποία προσχώρησε και ο πάρεδρος Δ. Μακρής, κατά την έννοια των διατάξεων του π.δ. 284/1989 σε συνδυασμό και με την προαναφερθείσα γενική αρχή του διοικητικού δικαίου, η διατύπωση εκ μέρους του γνωμοδοτούντος οργάνου νέας γνωμοδοτήσεως, κατόπιν ουσιαστικής επανεκτιμήσεως των πραγματικών δεδομένου της υποθέσεως, δεν αποκλείεται, εφ' όσον γίνεται πριν από την αποσφράγιση των οικονομικών προσφορών και αιτιολογείται ειδικώς.

Tροποποίηση Συμβάσεως προμηθείας των Ενόπλων Δυνάμεων. Το Ν.Σ.Κ. δεν έχει αρμοδιότητα να γνωμοδοτήσει για τις τροποποιήσεις των χρονοδιαγραμμάτων παραδόσεων, διότι η περίπτωση υπάγεται στην παρ.1 του άρθρου 66 του ΠΔ 284/1989. Η τροποποίηση του χρόνου ασκήσεως option μετά τον προβλεπόμενο χρόνο ασκήσεώς του, εμπίπτει στη γνωμοδοτική αρμοδιότητα του άρθρου 66 παρ.2 του ΠΔ 284/1989, πλην όμως για μια τέτοια τροποποίηση είναι εξεταστέον αν συντρέχουν οι προϋποθέσεις εφαρμογής των διατάξεων του Ν 3433/2006 (άρθρο 51).

Νόμιμη υπόσταση και οριστικοποίηση της απόφασης επιβολής ποινικών ρητρών, κατ’ εφαρμογή των άρθρων 42-44 του π.δ. 284/1989 – Προϋποθέσεις εφαρμογής των ρυθμίσεων του άρθρου 27 του ν. 4494/2017.(...)Η διοικητική πράξη περί επιβολής ποινικών ρητρών, δεν στερείται νόμιμης υπόστασης, η δε οριστικοποίηση των κυρώσεων (ποινικών ρητρών και τόκων προκαταβολής) δεν επήλθε με την απόφαση αυτή, αλλά με την αναφερόμενη νεότερη απόφαση. Ο υπολογισμός των κυρώσεων και η επιβολή τους, κατά τα προαναφερόμενα, προηγήθηκαν της έναρξης ισχύος του ν. 4494/2017, με συνέπεια να μην είναι δυνατή η υπαγωγή τους στο χρονικό πεδίο εφαρμογής των διατάξεων του άρθρου 27 του νόμου αυτού (ομόφ.).

Υπογραφή συμπληρωματικής σύμβασης μετά τον προσυμβατικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου παρά την αρνητική γνώμη της ΕΑΑΔΗΣΥ.Κατά την έννοια του άρθρου 2 παρ. 2 περ, γ' υποπερ. δδ' του ν. 4013/2011 η γνωμοδοτική αρμοδιότητα της Ενιαίας Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΑΑΔΗΣΥ) ασκείται στο πλαίσιο λειτουργίας της Δημόσιας Διοίκησης και προσθέτει ένα επί πλέον διοικητικό προστάδιο ελέγχου της νομιμότητας της προσφυγής της αναθέτουσας αρχής στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης, ο έλεγχος όμως αυτός δεν υποκαθιστά, ούτε καταργεί την αρμοδιότητα του Ελεγκτικού Συνεδρίου, να ασκεί προσυμβατικό έλεγχο, με τις εγγυήσεις που αυτό απολαμβάνει ως Ανώτατο Δικαστήριο, στις δημόσιες συμβάσεις μεγάλης οικονομικής αξίας, καθόσον η αρμοδιότητα του ΕΣ έλκει την κατοχύρωσή της από το άρθρο 98 παρ. 1 περ. β του Συντάγματος και το αποτέλεσμα του ελέγχου αποτελεί την τελική κρίση για τη σύναψη ή μη της δημόσιας σύμβασης. Eπoμέvως, τυχόν αρνητική γνώμη της Αρχής δεν εμποδίζει την αναθέτουσα αρχή να υπογράψει τη σύμβαση, για την οποία ο προσυμβατικός έλεγχος του Ελεγκτικού Συνεδρίου κατά τις πιο πάνω διατάξεις απέβη θετικός ως προς τη συνδρομή των προϋποθέσεων νόμιμης κατάρτισης της σύμβασης.