«Κανονιστικό πλαίσιο για την έγκριση φορέων ελέγχου που προβλέπονται στα κεφ. 6.2. και 6.7. της Συμφωνίας ADR και φορέων ελέγχουσχετικών με τον εξοπλισμό εξυπηρέτησης δεξαμενών του πίνακα 6.8.2.6.1 της Συμφωνίας ADR.».

ΥΠΕΡΩΡΙΕΣ :Μη νόμιμη η καταβολή αποζημίωσης υπερωριακής απασχόλησης δημοτικών υπαλλήλων, μονίμων και με σχέση εργασίας ι.δ.α.χ. και ι.δ.ο.χ., της Διεύθυνσης του Κέντρου Εξυπηρέτησης Πολιτών (Κ.Ε.Π.), καθώς και των Διευθύνσεων Διοικητικών, Οικονομικών, Τεχνικών Υπηρεσιών, Δημοτικών Προσόδων, Περιβάλλοντος και Πρασίνου και Καθαριότητας, του Ιδιαιτέρου Γραφείου Δημάρχου και του Ανεξάρτητου Γραφείου Δημοσίων Σχέσεων, Τύπου και Ενημέρωσης Δήμου, καθόσον, τόσο στις αποφάσεις του Δημάρχου  όσο και στις αποφάσεις των Προϊσταμένων των οικείων Διευθύνσεων, με τις οποίες εγκρίθηκε η υπερωριακή απασχόληση των υπηρετούντων σ’ αυτές υπαλλήλων, αναφέρονται γενικά οι λόγοι για τους οποίους είναι δυνατή η έγκριση της υπερωριακής απασχόλησής τους, χωρίς, όμως, να αναφέρεται κανένα πραγματικό στοιχείο που να δικαιολογεί την ανάγκη παροχής από μέρους τους της εργασίας αυτής πέραν του τακτικού ωραρίου (άρθρο 31 του ν. 3013/2002, ΦΕΚ Α΄ 102/2002 και άρθρο 3 της ΔΙΑΔΠ/ΦΒ1/14757/2011 απόφασης του Υπουργού Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, ΦΕΚ Β’ 1659/2011).

Παροχή υπηρεσιών συντήρησης και επισκευής εξοπλισμού ακτινογραφίας . Με αυτά τα δεδομένα και σύμφωνα με τα γενόμενα δεκτά στη νομική σκέψη της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι μη νομίμως ανατέθηκαν μετά από διενέργεια συνοπτικού διαγωνισμού τόσο οι υπηρεσίες συντήρησης και επισκευής εξοπλισμού ακτινογραφίας όσο και αυτές τις αποκομιδής, μεταφοράς και διαχείρισης νοσοκομειακών αποβλήτων, αφού η εκτιμώμενη αξία τους σε ετήσια βάση υπερέβαινε το ποσό των 60.000 ευρώ (άνευ ΦΠΑ) [βλ. για τις υπηρεσίες συντήρησης και επισκευής εξοπλισμού τις συμβάσεις ....και για τις υπηρεσίες αποκομιδής, μεταφοράς και διαχείρισης νοσοκομειακών αποβλήτων τις συμβάσεις ...., είναι δε απορριπτέος ο ισχυρισμός του Νοσοκομείου ότι το αναφερόμενο στο άρθρο 117 του ν. 4412/2016 όριο των 60.000 ευρώ, μέχρι του οποίου δύναται να διεξάγεται συνοπτικός διαγωνισμός, δεν σχετίζεται με την ετήσια ανάγκη των φορέων για υπηρεσίες αλλά ότι απλώς αναφέρεται στην κάθε φορά διεξαγόμενη διαγωνιστική διαδικασία. Περαιτέρω, από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει ότι συνέτρεξαν λόγοι επείγοντες, οφειλόμενοι σε αυταπόδεικτα απρόβλεπτες περιστάσεις, οι οποίοι κατέστησαν αδύνατη τη διενέργεια νόμιμης διαγωνιστικής διαδικασίας για την κάλυψη των αναγκών του, η οποία, σε κάθε περίπτωση, ανάγεται στη σφαίρα ευθύνης της Διοίκησης, υπό την έννοια του ορθολογικού προγραμματισμού από τα αρμόδια όργανα των εκ των προτέρων γνωστών σε αυτά αναγκών, καθώς και της τήρησης και έγκαιρης ολοκλήρωσης των διαδικασιών που προβλέπονται από τη νομοθεσία περί σύναψης δημοσίων συμβάσεων. Άλλωστε, τα αναφερόμενα στα έγγραφα επανυποβολής σχετικά με την καθυστερημένη έγκριση του ΠΠΥΥ 2015 (βλ. κυα  έγκρισης 4658/6.9.2016, Β΄ 2937/15.9.2017) και τα διαλαμβανόμενα στις έγγραφες εισηγήσεις του Γραφείου Προμηθειών του Νοσοκομείου αναφορικά με την καθυστέρηση έγκρισης από την Ε.Π.Υ. του αιτήματος του Νοσοκομείου για αναθεώρηση του ΠΠΥΥ 2014, προκειμένου να αυξηθεί ο προϋπολογισμός, μεταξύ άλλων, στις υπηρεσίες συντήρησης και επισκευής εξοπλισμού ακτινογραφίας και αποκομιδής, μεταφοράς και διαχείρισης νοσοκομειακών αποβλήτων, δεν αποτελούν απρόβλεπτες περιστάσεις αλλά ανάγονται στη σφαίρα ευθύνης της Διοίκησης, λόγω της ενότητας αυτής, λόγω της οποίας αφενός μεν επιβάλλεται η συνεργασία όλων των αρμόδιων υπηρεσιών υγείας (Ε.Π.Υ.,Υ.Πε, Νοσοκομεία), ώστε να δρομολογούνται εγκαίρως οι προβλεπόμενες διαγωνιστικές διαδικασίες, αφετέρου δε τα όργανα του Νοσοκομείου δεν δύνανται να επικαλεστούν τις ενέργειες ή παραλείψεις τρίτων δημόσιων φορέων, προκειμένου να δικαιολογήσουν την προσφυγή σε μη νόμιμες διαδικασίες ανάθεσης (βλ. Ελ.Συν. ΚΠΕΔ στο IV Τμ. 100, 10/2017, 176, 125, 111, 110, 92, 71, 41/2016, 147, 134, 105, 65/2015, 174, 68, 56/2014). Κατά τη γνώμη της Πρόεδρου του Κλιμακίου, η οφειλόμενη αποκλειστικά σε ενέργειες ή παραλείψεις των οργάνων τρίτων δημόσιων φορέων (Ε.Π.Υ.) καθυστέρηση στη διενέργεια διαγωνισμού συνιστά κατ’ αρχήν έκτακτο και ασυνήθιστο γεγονός, δυνάμενο, ανάλογα με την περίπτωση και υπό την προϋπόθεση της ορισμένης επίκλησής του από πλευράς του ενδιαφερόμενου φορέα, να δικαιολογήσει την προσφυγή σε απευθείας ανάθεση ή συνοπτικό διαγωνισμό, αφού δεν ανάγεται προδήλως στη σφαίρα επιρροής των οργάνων του Νοσοκομείου (βλ. Ελ. Συν. ΚΠΕΔ στο IV Τμ. 105/2015, όπου και σχετ. μειοψ.). Συνεπώς, ενόψει των περιστάσεων της υπόθεσης και συγκεκριμένα της καθυστερημένης έγκρισης του ΠΠΥΥ 2015, καθώς και της μη έγκρισης από την Ε.Π.Υ. του υποβληθέντος σε αυτήν, ήδη από 12.8.2015, αιτήματος του Νοσοκομείου για αναθεώρηση του ΠΠΥΥ 2014, νομίμως προσέφυγε το Νοσοκομείο σε συνοπτικό διαγωνισμό για την ανάθεση των επίμαχων υπηρεσιών.   Η γνώμη, όμως, αυτή δεν εκράτησε.Β. Περαιτέρω, το Κλιμάκιο, συνεκτιμώντας: α) ότι το Νοσοκομείο αιτήθηκε από την Ε.Π.Υ. την έγκριση της αναθεώρησης του ΠΠΥΥ 2014 όχι με μεγάλη καθυστέρηση, β) ότι, όπως αποδεικνύεται από σειρά προσκομισθέντων ενώπιον του Κλιμακίου μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, προέβη σε συνεχείς οχλήσεις τόσο προς την Ε.Π.Υ. σχετικά με την εξέλιξη και ικανοποίηση του αιτήματος αυτού όσο και στο γραφείο βοηθείας (helpdesk) του ΕΣΗΔΗΣ για την επίλυση προβλημάτων στην ηλεκτρονική ανάρτηση του αιτήματος αναθεώρησης (αναντιστοιχίες τιμών κ.α.), γ) ότι η Ε.Π.Υ., όπως προκύπτει από τον φάκελο, ουδέποτε ανταποκρίθηκε στις ανωτέρω οχλήσεις και δεν ενέκρινε το ανωτέρω αίτημα αναθεώρησης του ΠΠΥΥ 2014, με αποτέλεσμα να μην έχουν δρομολογηθεί εγκαίρως οι οικείες διαγωνιστικές διαδικασίες κυρίως λόγω δικών της παραλείψεων, δ) ότι προκηρύχθηκαν εντός του 2017 ανοικτοί διαγωνισμοί και για τις υπηρεσίες συντήρησης και επισκευής εξοπλισμού ακτινογραφίας αλλά και για τις υπηρεσίες αποκομιδής, μεταφοράς και διαχείρισης νοσοκομειακών αποβλήτων, οι οποίοι ολοκληρώθηκαν με την υπογραφή των οικείων συμβάσεων (βλ. σκ. ΙΙΙ) και ε) την αδήριτη ανάγκη του Νοσοκομείου για τις εν λόγω υπηρεσίες, ώστε να εξασφαλισθεί η απρόσκοπτη λειτουργία του και να προασπιστεί, κατ’ επέκταση, η δημόσια υγεία, κρίνει ότι τα όργανα του Νοσοκομείου ενήργησαν χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των οικείων διατάξεων.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Αίτηση ανάκλησης της 19/2013 Πράξεως της Επιτρόπου στην 1η Υπηρεσία του Ελεγκτικού Συνεδρίου (..)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις υπό στοιχεία ΙΙ, ΙΙΙ και IV σκέψεις της παρούσας αποφάσεως το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι : Α) Ως προς την ασκηθείσα παρέμβαση : προϋπόθεση του παραδεκτού της ασκήσεως αυτής είναι η συνδρομή σπουδαίου, άμεσου και ενεστώτος εννόμου συμφέροντος στο πρόσωπο του παρεμβαίνοντος. Το έννομο συμφέρον υφίσταται όταν η προσβαλλομένη πράξη προξενεί σε αυτόν αμέσως ή εμμέσως βλάβη, δηλαδή θίγει μία νομική ή πραγματική κατάσταση από την οποία αυτός, βάσει ενός ειδικού δεσμού, αντλεί ωφέλεια. Εν άλλοις λέξεσι, το συμφέρον συνίσταται στη χρησιμότητα που έχει για τον παρεμβαίνοντα η αποκατάσταση της νομικής του καταστάσεως, η οποία έχει διαταραχθεί από την προσβαλλομένη πράξη και μπορεί να επέλθει με την ανάκληση αυτής (πρβλ. Αποφάσεις VI Τμήματος 253/2011, 251/2011, πρβλ. ΣτΕ 86/1988, 4037/1979). Η κρινόμενη παρέμβαση, έχουσα ως αίτημα τη διατήρηση σε ισχύ της προσβαλλομένης πράξεως, δια της οποίας κρίθηκε ότι δεν είναι νόμιμος ο αποκλεισμός της πρώτης κατά σειρά μειοδοσίας εργολήπτριας, δεν ασκείται μετ’ εννόμου συμφέροντος, αφενός διότι δι’ αυτής δεν προβάλλονται λόγοι πλήττοντες τη νομιμότητα της συμμετοχής της πρώτης κατά σειρά μειοδοσίας προσφοράς, ώστε να δύναται να κατακυρωθεί το αποτέλεσμα του διαγωνισμού στον παρεμβαίνοντα (δεύτερο μειοδότη), αφετέρου δε η διακριτική ευχέρεια της αναθέτουσας αρχής να ματαιώσει τον κρινόμενο διαγωνισμό σε περίπτωση που κριθεί μη νόμιμος, δεν καθιστά το συμφέρον ενεστώς, αλλά μέλλον, αβέβαιο και απλώς πιθανολογούμενο. Ως εκ τούτου η κρινόμενη παρέμβαση πρέπει να απορριφθεί ως απαράδεκτη. Β) Ως προς την κρινόμενη αίτηση ανακλήσεως : 1) Οι υπ’ αριθμ. 375917/17.9.2012, 12795/9.1.2013, 452030/31.10.2012 και 452023/31.10.2012 βεβαιώσεις ασφαλιστικής ενημερότητας, τις οποίες κατέθεσε η πρώτη κατά σειρά μειοδοσίας εργολήπτρια, …, αποτελούν πιστοποιητικά, τα οποία χορηγήθηκαν ηλεκτρονικά από πιστοποιημένο φορέα (Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών), ήταν σε ισχύ κατά το χρόνο διεξαγωγής του διαγωνισμού και αποτελούν (πρωτότυπα) δημόσια έγγραφα. Η τυχόν ύπαρξη και άλλων αντιγράφων, κατατεθειμένων σε άλλο δημόσιο διαγωνισμό που διενεργείται ή διενεργήθηκε εντός της αυτής χρονικής περιόδου, δεν αποδεικνύει, άνευ άλλου τινός, ότι πρόκειται για απλά φωτοαντίγραφα που έπρεπε να συνοδεύονται από υπεύθυνη δήλωση, καθόσον για λόγους απλοποιήσεως των διαδικασιών, είναι δυνατή η εκτύπωση περισσοτέρων αντιγράφων για όμοιου περιεχομένου συναλλαγές (δημοπρασίες) που διενεργούνται εντός του αυτού χρονικού πλαισίου ισχύος τους και η παράλληλη κατάθεσή τους ως δικαιολογητικό συμμετοχής σε αυτούς.(..)Δεν ανακαλεί την 19/2013 πράξη της Επιτρόπου στην 1η Υπηρεσία του Ελεγκτικού Συνεδρίου 

Προμήθεια και ανανέωση αδειών χρήσης προϊόντων λογισμικού στο πλαίσιο της «Microsoft Enterprise Agreement» (...) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω (σκ. II), η διαδικασία που ακολουθήθηκε για την ανάθεση της ελεγχόμενης σύμβασης (διαπραγμάτευση χωρίς δημοσίευση της προκήρυξης) δεν μπορεί να βρει έρεισμα στη διάταξη του άρθρου 269 περ. γ΄ υποπερ. γγ΄, που αναφέρεται στην ύπαρξη λόγων προστασίας αποκλειστικών δικαιωμάτων για τους οποίους συγκεκριμένος μόνο οικονομικός φορέας μπορεί να εκτελέσει τη σύμβαση. Τούτο, διότι ναι μεν η εταιρεία …έχει παρακρατήσει το δικαίωμα κυριότητας επί των προϊόντων για τα οποία παρέχει, στο πλαίσιο των συμβάσεων τύπου Enterprise Agreement, τις άδειες χρήσης, οι οποίες αποτελούν και το κύριο αντικείμενο της ελεγχόμενης σύμβασης, και οι εν λόγω άδειες υπόκεινται πράγματι σε προστασία δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, πλην όμως η επιλογή για χρήση των προϊόντων της εταιρείας …με διατήρηση αποκλειστικών δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας από την ανάδοχο επί στοιχείων του τεχνικού φακέλου της σύμβασης, χωρίς να προβλέπεται η μεταβίβαση των δικαιωμάτων αυτών στην Ε.Υ.Δ.Α.Π. Α.Ε. μετά τη λήξη της σύμβασης ή η δυνατότητα της τελευταίας να επεμβαίνει στο δίκτυο, κάνοντας χρήση των στοιχείων του φακέλου χωρίς την άδεια της αναδόχου, οδηγεί κατ΄ ουσία σε προκαθορισμό της διαρκούς επιλογής της ανωτέρω εταιρείας ως αναδόχου και για τις μελλοντικές φάσεις επέκτασης, συντήρησης ή ανανέωσης του πληροφοριακού δικτύου της Ε.ΥΔ.Α.Π., με συνέπεια η εταιρεία …να εμφανίζεται ως μοναδική, έναντι οιουδήποτε άλλου δραστηριοποιούμενου στον ίδιο οικονομικό κλάδο, παρόχου/προμηθευτή των ζητούμενων υπηρεσιών/αγαθών, λόγω του τεχνητού περιορισμού των παραμέτρων της αρχικής σύμβασης. Στον ίδιο χώρο δε (προϊόντα και υπηρεσίες λογισμικού) δραστηριοποιούνται και άλλοι οικονομικοί φορείς, οι οποίοι παρέχουν ισοδύναμα ή παρόμοια αγαθά ή υπηρεσίες με αυτά της…, όπως η δημιουργία αυτόνομων συστημάτων λογισμικού. Περαιτέρω, η διαδικασία ανάθεσης της ελεγχόμενης σύμβασης δύναται να βρει έρεισμα στη διάταξη της περ. ε΄ του άρθρου 269 του ν. 4412/2016, που αναφέρεται στη δυνατότητα της αναθέτουσας αρχής να συνάπτει σύμβαση με το αρχικό ανάδοχο, είτε για τη μερική αντικατάσταση αγαθών ή εγκαταστάσεων είτε για την επέκτασή τους, δοθέντος ότι η πληροφοριακή υποδομή της Ε.Υ.ΔΑ.Π. Α.Ε. βασίζεται σε λογισμικά προϊόντα της εταιρείας…, η δε ενδεχόμενη αλλαγή, στην παρούσα φάση, των εν λόγω προϊόντων με προϊόντα άλλων κατασκευαστών θα υποχρέωνε την επιχείρηση σε ριζικό ανασχεδιασμό των πληροφοριακών δομών της, στην εκ νέου προμήθεια σωρείας προγραμμάτων και νέου εξοπλισμού, στην επανεκπαίδευση του προσωπικού της στα νέα λογισμικά και θα επέφερε μεγάλες τεχνικές δυσχέρειες, λόγω της μεταξύ τους ασυμβατότητας, στην ομαλή και ασφαλή λειτουργία του πληροφοριακού της συστήματος.

Προμήθεια μηχανημάτων έργου, οχημάτων και λοιπού εξοπλισμού:..Με δεδομένα τα ανωτέρω και σύμφωνα με όσα αναπτύχθηκαν στη σκέψη 4, κρίνεται ότι ο εκτεθείς στην προηγούμενη σκέψη όρος της διακήρυξης που αφορά τεχνική προδιαγραφή των προς προμήθεια απορριμματοφόρων, τα οποία εντάχθηκαν στην Ομάδα Α της διακήρυξης, έχει τεθεί κατά παραβίαση των άρθρων 54 παρ. 2 και 56 του ν. 4412/2016. Και τούτο, διότι, αν και στο άρθρο 10 παρ. 3 του π.δ/τος 57/2010 προβλέπονται τρεις ισοδύναμες διαδικασίες αξιολόγησης της συμμόρφωσης με τις απαιτήσεις που αυτό θέτει, ο όρος αυτός της διακήρυξης απαιτεί, επί ποινή αποκλεισμού (βλ. σελ. 11 της 4/2018 μελέτης της Διεύθυνσης Ανακύκλωσης και Καθαριότητας του Δήμου ...), την προσκόμιση μόνο του Πιστοποιητικού Εξέτασης Τύπου ΕΚ, στο οποίο καταλήγει η υπό στοιχείο β) διαδικασία του άρθρου 10 παρ. 3 του π.δ/τος 57/2010 (αντίστοιχου του άρθρου 12 παρ. 3 περ. β΄ της Οδηγίας 2006/42ΕΚ), χωρίς να καταλείπει οποιοδήποτε περιθώριο προσκόμισης του Πιστοποιητικού στο οποίο καταλήγει η υπό στοιχείο γ) διαδικασία της ίδιας ως άνω παραγράφου 3 του άρθρου 10 (αντίστοιχου του άρθρου 12 παρ. 3 περ. γ΄ της προμνησθείσας Οδηγίας) ή των στοιχείων που αποδεικνύουν την τήρηση της υπό στοιχείο α) διαδικασίας της ανωτέρω παρ. 3 του άρθρου 10 (αντίστοιχου του άρθρου 12 παρ. 3 περ. α΄ της προαναφερόμενης Οδηγίας) ή γενικότερα τη δυνατότητα προσκόμισης άλλου αποδεικτικού μέσου υπό τις προϋποθέσεις της παραγράφου 2 του άρθρου 56 του ν. 4412/2016. Συνεπώς, πρόκειται για όρο που είναι διατυπωμένος με τρόπο ώστε να αποθαρρύνει οικονομικούς φορείς να συμμετάσχουν στο διαγωνισμό. Ο όρος αυτός δεν τροποποιήθηκε παρά τη σχετική αίτηση της εταιρείας ….. Α.Β.Ε. (βλ. προηγούμενη σκέψη), η οποία, τελικώς, δε συμμετείχε στο διαγωνισμό, ενώ η απάντηση του Δήμου ... προς αυτή ήταν ασαφής, καθόσον αυτή κατέλειπε αμφιβολίες ως προς το αν τελικώς η αναθέτουσα Αρχή θα δεχόταν τουλάχιστον πλην του Πιστοποιητικού Εξέτασης Τύπου ΕΚ (περ. β΄ της παρ. 3 του άρθρου 10 του π.δ/τος 57/2010 ή περ. β΄ της παρ. 3 του άρθρου 12 της Οδηγίας 2006/42/ΕΚ – Παράρτημα ΙΧ και των δύο ως άνω νομοθετημάτων) και το Πιστοποιητικό Διασφάλισης Ποιότητας (περ. γ΄ της παρ. 3 του άρθρου 10 του π.δ/τος 57/2010 ή περ. γ΄ της παρ. 3 του άρθρου 12 της Οδηγίας 2006/42/ΕΚ – Παράρτημα Χ και των δύο ως άνω νομοθετημάτων). Και τούτο, διότι σε αυτή σημειώνεται ότι απαιτείται «Πιστοποιητικό Εξέτασης Τύπου ΕΚ», δηλαδή μόνο το πιστοποιητικό που χορηγείται μετά τη θετική αξιολόγηση της συμμόρφωσης της διαδικασίας υπό στοιχείο β) της παρ. 3 του άρθρου 10 του π.δ/τος 57/2010, συνεχίζει, όμως, «όπως αναφέρεται στο άρθρο 12.3.β και 12.3.γ (ΙΧ Παράρτημα) της Οδηγίας 2006/42ΕΚ», αν και η παράγραφος 12.3.γ αφορά όχι στο ανωτέρω πιστοποιητικό αλλά στο Πιστοποιητικό Διασφάλισης Ποιότητας κατά το Παράρτημα Χ της ως άνω Οδηγίας αλλά και του π.δ/τος 57/2010. Ενόψει των ανωτέρω, κρίνεται ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης με την εταιρεία Α. .... Α.Ε., η οποία είναι η μοναδική προσφέρουσα εταιρεία για τα οχήματα της Ομάδας Α (απορριμματοφόρα). Κατ’ ακολουθία όλων των ανωτέρω, πρέπει να γίνει δεκτό όσον αφορά τα δέκα (10) σχέδια συμβάσεων που αφορούν στις Ομάδες Λ, Β, Στ, Θ, Κ, Ι, Δ, Μ, Η, Ξ δε διαπιστώθηκαν ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες κατά τη διαδικασία του διαγωνισμού και, ως εκ τούτου, δε συντρέχει νόμιμος λόγος που να κωλύει την υπογραφή τους. Κωλύεται, ωστόσο, για τους εκτιθέμενους στις σκέψεις 5.Ε. και 5.Στ λόγους, η υπογραφή των σχεδίων συμβάσεων που αφορούν στις Ομάδες Α και Ε, με την εταιρεία Α..... Α.Ε..

ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ  ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΜΕΙΖ-ΕΠΤΑΜ.ΣΥΝΘ/893/2019

ΔΕΝ ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.6/299/2019

ΔΑΝΕΙΑ:Περαιτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η ίδια διαδικασία παρίσταται νομικώς πλημμελής για τους ακόλουθους λόγους: Της απόφασης έγκρισης της δανειακής σύμβασης από το Δημοτικό Συμβούλιο (32/26.1.2011) δεν προηγήθηκε η διαδικασία ενώπιον της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου (κατά παράβαση των οριζομένων στο με ισχύ από 1.1.2011 άρθρο 72 του ν. 3852/2010), η οποία, στο πλαίσιο ελέγχου της τήρησης των αρχών της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης, όφειλε να γνωμοδοτήσει σχετικά με την αναγκαιότητα λήψης του δανείου,  τη δυνατότητα εξυπηρέτησης του με βάση τα οικονομικά στοιχεία του Δήμου και τους ειδικότερους όρους της δανειακής σύμβασης, ύστερα από αξιολόγηση των σχετικών προσφορών.Από τα στοιχεία του φακέλου και ιδίως τις 232/12.4.2010, 365/3.6.2010 και 32/26.1.2011 αποφάσεις του Δ.Σ. του Δήμου (με τις οποίες εγκρίθηκαν η αναγκαιότητα λήψης του ελεγχόμενου δανείου, η προσφορά του ως άνω πιστωτικού οργανισμού και οι όροι συνομολόγησης του δανείου, αντίστοιχα) και τα αναφερόμενα στο προοίμιο αυτών ληφθέντα υπόψη έγγραφα,   προκύπτει ότι το ως άνω δημοτικό όργανο όχι μόνο δεν είχε υπόψη του έκθεση της Οικονομικής Επιτροπής (τούτο ισχύει μόνο για την εγκριτική των όρων του δανείου 32/26.1.2011 απόφασή του, κατά τα ανωτέρω), αλλά σε καμία φάση της διαδικασίας λήψης απόφασης για το ελεγχόμενο δάνειο, δεν τέθηκαν σε γνώση του, ενόψει των αρχών της διαφάνειας και της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης (σκέψη ΙΙI Α της παρούσας),  στοιχεία που να απεικονίζουν την οικονομική κατάσταση του δήμου και τη δυνατότητά του να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του ελεγχόμενου δανείου, ώστε, κατά τη λήψη των κρίσιμων αυτών αποφάσεων, να γνωρίζουν οι δημοτικοί σύμβουλοι τις υφιστάμενες δανειακές υποχρεώσεις και τα τρέχοντα τοκοχρεωλύσια, ιδίως, ενόψει του γεγονότος ότι, όπως προκύπτει  από τον χωρίς ημερομηνία σύνταξης συγκεντρωτικό πίνακα δανειακών υποχρεώσεων του Δήμου, στις 31.12.2010, είχε ήδη συνομολογημένα και σε εξέλιξη 13 άλλα δάνεια, συνολικού οφειλόμενου υπολοίπου 8.152.500,49 ευρώ, με ετήσια τοκοχρεωλυτική δόση για την εξόφληση αυτών ποσού 1.393.683,38 ευρώ ( βλ. και το 12087/24.3.2011 έγγραφο του Προϊστάμενου της Οικονομικής Υπηρεσίας του Δήμου).  (..) Η οριζόμενη στο άρθρο 4 της σύμβασης ρήτρα έκπτωσης, δηλαδή η  δυνατότητα του πιστωτικού ιδρύματος να καταγγείλει την σύμβαση και να επιδιώξει την είσπραξη του συνόλου της οφειλής στην περίπτωση καθυστέρησης πληρωμής οποιασδήποτε ετήσιας δόσης, αντίκειται στις διατάξεις του ν. 2251/1994. (…)Περαιτέρω, το προβλεπόμενο στον ίδιο όρο (4ο) της ελεγχόμενης σύμβασης δικαίωμα του ίδιου ως άνω πιστωτικού ιδρύματος να ζητήσει τόκους επί τόκων που, όπως αναφέρεται «στηρίζεται στο άρθρο 12 παρ.1 του ν. 2601/1998»,  είναι αόριστο και καταχρηστικό, διότι ναι μεν οι οφειλόμενοι στα πιστωτικά ιδρύματα (σε καθυστέρηση τόκοι) ανατοκίζονται από την πρώτη ημέρα της καθυστέρησης, εφόσον τούτο συμφωνηθεί, όμως η συμφωνία περί ανατοκισμού ισχύει, υπό το χρονικό περιορισμό, οι τόκοι να προστί­θενται στο ληξιπρόθεσμο κεφάλαιο κάθε εξάμηνο, κατ΄ ελάχιστο όριο (βλ. άρθρο 12 παρ.1 του ν. 2601/1998- Α΄81), πρόβλεψη που δεν υπάρχει στο υποβληθέν σχέδιο, με αποτέλεσμα να καταλείπεται -και μάλιστα σε βάρος του Δήμου- αμφιβολία για το χρονικό διάστημα επέλευσης του ανατοκισμού και συνεπώς για την περαιτέρω οικονομική επιβάρυνση του Δήμου από την αιτία αυτή. Σημειωτέον δε ότι τυχόν συμφωνία που προβλέπει ανατοκι­σμό για χρονικό διάστημα μικρότερο του εξαμήνου είναι άκυρη, καθώς η ανωτέρω διάταξη είναι αναγκαστικού δικαίου  (βλ. Εφ. Αθηνών 2665/2010).6) Τέλος, με τον 7ο όρο του ίδιου ως άνω σχεδίου σύμβασης προβλέπεται η υποχρέωση του Δήμου να καταβάλει «εξ ιδίων χρημάτων» στο Ταμείο τις οφειλόμενες δόσεις του δανείου, στην περίπτωση που για οποιοδήποτε λόγο, κατά τη διάρκεια αποπληρωμής του, τα εκχωρηθέντα (με τον 5ο όρο της σύμβασης) έσοδά του δεν επαρκούν για την εξυπηρέτηση του τελευταίου. Ο ανωτέρω όρος είναι αόριστος και, εξ αυτού του λόγου, μη νόμιμος και πρέπει να απαλειφθεί, καθόσον δεν εξειδικεύονται ποιά μπορεί να είναι τα επιπλέον «ίδια» αυτά χρήματα που θα χρησιμοποιήσει ο Δήμος ..... για την αποπληρωμή του δανείου, ενόψει της με τον 5ο όρο εκχώρησης των σε αυτόν αναφερόμενων εσόδων του Δήμου (βλ. σχετικά Πράξεις 144, 49/2010 και 204/2009 του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελ. Συν.  για τον ίδιο όρο και Δήμο).Δεν ανακλήθηκε με την  2201/2011 Τμ.6

α)Αμοιβή για τη συντήρηση και επισκευή μεταφορικών μέσων και μηχανημάτων του Δήμου,β)καταβολή  αμοιβής  για την προμήθεια ανταλλακτικών για τη συντήρηση-επισκευή μεταφορικών μέσων και μηχανημάτων του Δήμου,γ)καταβολή της αμοιβής της για τη συντήρηση και επισκευή μεταφορικών μέσων και μηχανημάτων του Δήμου δ)καταβολή της αμοιβής του για τη συντήρηση και επισκευή μεταφορικών μέσων και μηχανημάτων του Δήμου ε)καταβολή της αμοιβής του για τη συντήρηση και επισκευή μεταφορικών μέσων και μηχανημάτων του Δήμου στ)καταβολή της αμοιβής της για τη συντήρηση και επισκευή λοιπών μηχανημάτων(...)Στο άρθρο 21 του β.δ/τος της 17.5/15.6.1959 «Περί οικονομικής διοικήσεως και λογιστικού των Δήμων και Κοινοτήτων» (ΦΕΚ Α΄ 114, διόρθ. ΦΕΚ Α΄ 145 και 197), ορίζεται ότι: «1. Η εκκαθάρισις ενεργείται παρά της λογιστικής υπηρεσίας κατά τας κειμένας περί εκάστης δαπάνης διατάξεις, είτε αυτεπαγγέλτως οσάκις υπάρχουν παρά τη υπηρεσία ταύτη πλήρη τ΄ αποδεικνύοντα τα δικαιώματα των δικαιούχων στοιχεία, είτε επί τη υποβολή αυτή των δικαιολογητικών στοιχείων, μετά προέλεγχον τούτων εκ μέρους των αρμοδίων υπηρεσιών του Δήμου (…) 3. Τα δικαιολογητικά έγγραφα εκάστης δαπάνης (…) προσαρτώνται εις τα σχετικά χρηματικά εντάλματα (…)», στο άρθρο 23 παρ. 1 ότι: «Μετά την εκκαθάρισιν εκάστης δαπάνης το αρμόδιον τμήμα ή γραφείον της λογιστικής υπηρεσίας του Δήμου προκαλεί την πληρωμήν της εκκαθαρισθείσας δαπάνης συντάσσον χρηματικόν ένταλμα»,  στο άρθρο 25 αυτού ότι: «Εις παν χρηματικόν ένταλμα δέον να επισυνάπτεται υπ’ ευθύνη των επιτετραμμένων την εκκαθάρισιν και εντολήν της δαπάνης οργάνων του δήμου παν δικαιολογητικόν έγγραφον εξ ου να προκύπτη σαφώς το δικαίωμα του πιστωτού του δήμου κατά βάσιν και ποσόν». Από τις ως άνω διατάξεις, οι οποίες ρυθμίζουν τη διαδικασία της ανάληψης, εκκαθάρισης και εντολής πληρωμής δαπανών συνάγεται, πλην άλλων, ότι οι δαπάνες των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) εξοφλούνται κατά κανόνα με την έκδοση τακτικού χρηματικού εντάλματος. Προκειμένου δε να εκδοθεί τακτικό χρηματικό ένταλμα, πρέπει οι απαιτήσεις των πιστωτών των Ο.Τ.Α., καθώς και οι αντίστοιχες υποχρεώσεις των τελευταίων να αποδεικνύονται κατά την υπόσταση και την έκτασή τους από πλήρη και νόμιμα δικαιολογητικά. Η μη έκδοση ή η μη νόμιμη έκδοση των ως άνω δικαιολογητικών καθιστά την εντελλόμενη δαπάνη μη κανονική (βλ. σχετικές πράξεις VII  Τμ. 13/2008, 11, 373/2009, Κλ. Πρ. Ελ. Στο VII Τμ. 47/2013)
Περαιτέρω, από τις διατάξεις των άρθρων 1, 2 παρ.2, 3 και 20 του ν.4013/2011 (ΦΕΚ Α΄ 204), όπως ισχύουν, της κατ' εξουσιοδότηση του ως άνω νόμου (άρθρα 3 και 4) εκδοθείσας 3396/5.3.2012 απόφασης του Υπουργού Ανάπτυξης Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας περί διορισμού των μελών της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων (ΦΕΚ τ.Υ.Ο.Δ.Δ. 94/6.3.2012) και των διατάξεων του άρθρου 20 του ν.2690/1999 «Κύρωση του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ Α΄ 45), συνάγεται ότι, μετά τη συγκρότηση της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων (με το ν.4013/2011), η λειτουργία της οποίας άρχισε στις 6.6.2012, ήτοι μετά την παρέλευση τριμήνου από την έκδοση της προαναφερόμενης υπουργικής απόφασης διορισμού των μελών της, για τη σύναψη σύμβασης με τη διαδικασία των διαπραγματεύσεων χωρίς δημοσίευση διακήρυξης, σύμφωνα με το άρθρο 25 του π.δ.60/2007, στο πεδίο εφαρμογής του οποίου εμπίπτουν και οι συμβάσεις τις οποίες συνάπτουν με απευθείας ανάθεση οι ο.τ.α. κατόπιν άγονης ανοικτής διαγωνιστικής διαδικασίας, απαιτείται ως ουσιώδης τύπος της διαδικασίας πριν την έκδοση της απόφασης έγκρισης σύναψης, η διατύπωση προηγούμενης σύμφωνης γνώμης από αυτήν. Κατά συνέπεια, από 6.6.2012 (και ήδη από 1.1.2013, μετά τη θέση σε ισχύ του άρθρου 61 παρ.1 του ν.4146/2013, ΦΕΚ Α' 90/18.4.2013), σε περίπτωση κατά την οποία μία αναθέτουσα αρχή κρίνει αναγκαία τη σύναψη σύμβασης οφείλει, πριν τη λήψη της σχετικής απόφασης, να υποβάλει το φάκελο με όλα τα αναγκαία στοιχεία ενώπιον της ανωτέρω Αρχής, προκειμένου αυτή να ασκήσει τη γνωμοδοτική της αρμοδιότητα. Αν η Αρχή γνωμοδοτήσει αρνητικά η σύμβαση δεν μπορεί να συναφθεί, αφού ο νόμος ορίζει ότι η γνώμη που διατυπώνει είναι σύμφωνη και κατά συνέπεια το όργανο που ασκεί την αποφασιστική αρμοδιότητα υποχρεούται να ενεργήσει κατά τον τρόπο που του υποδεικνύει το γνωμοδοτούν όργανο, ενώ αν ο αναθέτων φορέας δεν υποβάλλει το φάκελο της διαδικασίας ενώπιον της Αρχής, τυχόν απόφαση του αρμόδιου οργάνου περί σύναψης της σύμβασης είναι παράνομη ως εκδοθείσα κατά παράβαση ουσιώδους τύπου της διαδικασίας έκδοσής της (πρβλ. σχετ. Ε΄ Κλιμ. πράξεις 181, 154, 125, 192/2013).

Ακολούθως, από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 2, 21 και 23 του ν. 3871/2010 (ΦΕΚ Α΄ 141) «Δημοσιονομική Διαχείριση και Ευθύνη» καθώς και των άρθρων 2-4 του π.δ/τος 113/2010 «Ανάληψη υποχρεώσεων από τους Διατάκτες» (ΦΕΚ Α΄ 209/10.12.2010), συνάγεται ότι για την πραγματοποίηση οποιασδήποτε δαπάνης Ο.Τ.Α. α΄ βαθμού απαιτείται προηγουμένως η έγκριση  διάθεσης της σχετικής πίστωσης. Κατά το στάδιο  αυτό της δημοσιονομικής ανάληψης της δαπάνης, ο αρμόδιος  διατάκτης, 

ΜΕΛΕΤΗ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ: Μη νόμιμη δαπάνη που αφορούσε καταβολή συνολικού ποσού 24.990 ευρώ στο φερόμενο ως δικαιούχο ……, και αφορά τον 1ο λογαριασμό της μελέτης(...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, το Κλιμάκιο κρίνει ότι :  Α) Κατ’ αποδοχή του πρώτου λόγου διαφωνίας, στην από 31.8.2010 βεβαίωση της Διευθύντριας Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου ….. δεν αιτιολογείται, ειδικώς, η αδυναμία σύνταξης της μελέτης από την Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου, καθόσον αφενός μεν, με το δεδομένο ότι για τα σχολικά κτίρια υπάρχουν οι προδιαγραφές του Οργανισμού Σχολικών Κτιρίων και οι αντίστοιχες τυποποιημένες μελέτες του Ο.Σ.Κ.  είναι απορριπτέος ο ισχυρισμός του Δήμου ότι για την εκπόνηση της εν λόγω μελέτης απαιτούνταν εξειδικευμένες γνώσεις, τις οποίες δεν διέθεταν οι υπάλληλοι της τεχνικής του υπηρεσίας, αφετέρου η επικαλούμενη έλλειψη των κατάλληλων μέσων (τοπογραφικών οργάνων), πέραν του ότι προβάλλεται αορίστως, δεν αιτιολογεί γιατί ο Δήμος δεν είχε μεριμνήσει για την προμήθεια του εξοπλισμού και του λογισμικού σχεδιασμού που απαιτείται για την αποτελεσματική άσκηση  των αρμοδιοτήτων του. Τέλος, ως προς τον ισχυρισμό του Δήμου ότι από τον Απρίλιο του έτους 2010 ήταν απαραίτητη η σύνταξη μελέτης ενεργειακής απόδοσης, σύμφωνα με τον Κανονισμό Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (Κ.ΕΝ.Α.Κ.), κατά το χρόνο δε ανάθεσης της μελέτης (Οκτώβριος 2010) η τεχνική υπηρεσία δε διέθετε την τεχνική κατάρτιση για την εκπόνηση της μελέτης ενεργειακής απόδοσης, αφενός μεν ο ειδικότερος αυτός λόγος δεν περιέχεται στην αιτιολογία της, από 31.8.2010 βεβαίωσης, περί αδυναμίας σύνταξης της μελέτης της Τεχνικής Υπηρεσίας του Δήμου, αλλά προβάλλεται οψίμως  με το έγγραφο επανυποβολής του χρηματικού εντάλματος, αφετέρου ήδη πριν την έκδοση του ΚΕΝΑΚ ίσχυε ο ν. 3661/2008 (ΦΕΚ Α 89/19.5.2008), με τις διατάξεις του οποίου εναρμονίστηκε η ελληνική νομοθεσία με την Οδηγία 2002/91/ΕΚ       «Για την ενεργειακή απόδοση των κτι­ρίων» και ο οποίος προέβλεπε τη λήψη μέτρων για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων με την έκδοση κανονισμού ενεργειακής απόδοσης κτιρίων εντός σύντομης προθεσμίας έξι μηνών, καθιστούσε δε σαφείς τις υποχρεώσεις που έπρεπε να τηρούνται αναφορικά      με τις νέες προδιαγραφές της ενεργειακής αποδόσεως των κτιρίων που θα κατασκευάζονταν. Β) Η αιτιολογία που περιέχεται στο εισηγητικό προς το Περιφερειακό Συμβούλιο Δημοσίων Έργων έγγραφο του Δημάρχου …… και στην 697/6.10.2010 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου δεν μπορεί να στοιχειοθετήσει την κατά το νόμο έννοια του επείγοντος που δικαιολογεί την απευθείας ανάθεση της μελέτης, δηλαδή της άμεσης ανάγκης αντιμετωπίσεως μίας αιφνίδιας καταστάσεως, η δημιουργία της οποίας, μάλιστα, δεν ανάγεται στην σφαίρα επιρροής της αναθέτουσας αρχής καθόσον, στην προκειμένη περίπτωση, η μη επάρκεια των υφιστάμενων σχολικών υποδομών στο ανατολικό τμήμα της πόλης, δεν συνιστά αιφνίδιο γεγονός, αλλά αντιθέτως αποτελεί χρόνια κατάσταση, η αντιμετώπιση των συνεπειών της οποίας έπρεπε να λάβει χώρα εγκαίρως, στο πλαίσιο της ορθής και αποτελεσματικής λειτουργίας της δημόσιας διοίκησης. Γ) Ο λόγος διαφωνίας του Επιτρόπου ότι δεν προηγήθηκε δέκα τουλάχιστον ημέρες πριν την υπογραφή της σύμβασης αναγγελία για δημοσίευση με τα κρίσιμα στοιχεία της στην ιστοσελίδα του Τ.Ε.Ε. είναι αβάσιμος, καθόσον η σχετική αναγγελία δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα του Τ.Ε.Ε. στις 12.12.2010. Δ) Βάσιμος είναι ο λόγος διαφωνίας του Επιτρόπου, σύμφωνα με τον οποίο δεν προκύπτει ότι το συνολικό ύψος των συμβάσεων που ανατέθηκαν με τη διαδικασία της απευθείας ανάθεσης δεν υπερβαίνει το 10% των συνολικών ετήσιων πιστώσεων για την εκπόνηση μελετών και υπηρεσιών και τούτο διότι τόσο στο 62865/31.8.2010 έγγραφο του Δημάρχου προς το Περιφερειακό Συμβούλιο Δημοσίων Έργων όσο και στην 697/6.10.2010 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου αναφέρεται μεν ότι το συνολικό ύψος των συμβάσεων που ανατέθηκαν με τη διαδικασία αυτή δεν υπερβαίνει το 10% των συνολικών ετήσιων πιστώσεων για την εκπόνηση μελετών, χωρίς, όμως, συγχρόνως να αναγράφεται, σύμφωνα με τη διατύπωση του νόμου, ότι δεν υπερβαίνει και το 10% των συνολικών ετήσιων πιστώσεων για την εκπόνηση υπηρεσιών, ενώ ούτε από κάποιο άλλο στοιχείο του φακέλου προκύπτει ότι συντρέχει η προϋπόθεση αυτή, ότι δηλαδή δεν υπάρχει υπέρβαση του 10% των συνολικών ετήσιων πιστώσεων για την εκπόνηση όχι μόνο μελετών, αλλά και υπηρεσιών. Ε) Και ο λόγος διαφωνίας ότι δεν κλήθηκαν για διαπραγμάτευση τρεις τουλάχιστον υποψήφιοι μελετητές, εφόσον υπάρχει επαρκής αριθμός υποψηφίων με τα νόμιμα προσόντα, παρίσταται βάσιμος, καθόσον στα κατά τον κρίσιμο χρόνο ανάθεσης της μελέτης έγγραφα δεν αναφέρεται ότι τηρήθηκε η προϋπόθεση αυτή του νόμου, ενώ δεν μπορούν να ληφθούν υπόψη και δεν ασκούν επιρροή, καθόσον συντάχθηκαν τέσσερα έτη μετά τον κρίσιμο χρόνο της ανάθεσης, οι από 16.5.2014 υπεύθυνες δηλώσεις των αρχιτεκτόνων μηχανικών, μελετητών Δημοσίων Έργων, ….και……, σύμφωνα με τις οποίες προσκλήθηκαν στις 27.5.2010 από τον τότε Δήμαρχο με σκοπό τη διαπραγμάτευση για την ανάθεση της εν λόγω μελέτης, έλαβαν γνώση των όρων και του αντικειμένου της σύμβασης και δήλωσαν           ότι δεν ενδιαφέρονται να εκπονήσουν τη συγκεκριμένη μελέτη. ΣΤ) Ο λόγος διαφωνίας ότι το τιμολόγιο παροχής των σχετικών υπηρεσιών φέρει ημερομηνία μεταγενέστερη της διαχειριστικής περιόδου που ολοκληρώθηκε      η μελέτη δεν ασκεί επιρροή στην κανονικότητα της ελεγχόμενης δαπάνης και τούτο διότι η έκδοση του τιμολογίου σε χρόνο μεταγενέστερο της οικείας διαχειριστικής περιόδου δύναται μεν να επισύρει την επιβολή φορολογικών κυρώσεων από μέρους των οργάνων της αρμόδιας Δ.Ο.Υ., πλην όμως δεν συνεπάγεται δημοσιονομικές συνέπειες και ως εκ τούτου δεν θίγεται το κύρος του συγκεκριμένου δικαιολογητικού (βλ. σχετ. Πράξεις IV Τμήματος 50/1999, 153/2006, 23/2008, VII Τμ. 74, 103, 104/2011, Κλ.VII Tμ. 36/2012, 287/2013). Ζ) Ως προς το λόγο διαφωνίας του Επιτρόπου ότι δεν υπάρχει απόφαση ανάληψης υποχρέωσης εντός του οικονομικού έτους 2013 που εγκρίθηκε η παράταση της προθεσμίας της μελέτης, ούτε και απόφαση ανατροπής αυτής, το Κλιμάκιο κρίνει ότι ήδη από το χρόνο (6.10.2010) έγκρισης ανάθεσης της μελέτης (πρώτη ενέργεια για την εκτέλεση της δαπάνης) έπρεπε να εκδοθεί απόφαση ανάληψης υποχρέωσης σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 11 και 13 του β.δ. 17.5/15.6.1959, σχετική δε απόφαση ανάληψης υποχρέωσης και απόφαση ανατροπής αυτής έπρεπε να εκδοθεί και στα επόμενα οικονομικά έτη, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο π.δ.113/2010.

Προμήθεια μοσχευμάτων κερατοειδούς και αμνιακής μεμβράνης:Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο καταλήγει στα ακόλουθα:i. Σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στη σκέψη ΙΙ της παρούσας, και ενόψει του ότι το συνολικό ποσό των επίμαχων προμηθειών ανέρχεται στο ποσό των 51.726,60 ευρώ, υπερβαίνει δηλαδή το όριο των 20.000 ευρώ, μέχρι του οποίου επιτρέπεται βάσει της Π1/3305/3.11.2010 (ΦΕΚ Β΄ 1789/12.11.2010) απόφασης του Υφυπουργού Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας η διενέργεια προμηθειών με απευθείας αναθέσεις, και ενόψει του ότι ο Επίτροπος δεν προβάλλει ότι η συνολική δαπάνη που απαιτήθηκε για την κάλυψη των ετήσιων αναγκών του Νοσοκομείου σε μοσχεύματα οφθαλμικών ιστών υπερβαίνει και αυτό το όριο των 60.000 ευρώ, μη νομίμως διενεργήθηκαν οι επίμαχες προμήθειες μετά από απευθείας αναθέσεις, κατά παράκαμψη των διατυπώσεων του πρόχειρου διαγωνισμού. Ειδικότερα, και μολονότι ειδικώς ζητήθηκαν σχετικά στοιχεία με τα προαναφερόμενα Πρακτικά του Κλιμακίου, από οποιοδήποτε έγγραφο του φακέλου δεν προκύπτει ότι η φερόμενη ως δικαιούχος εταιρεία είναι η μοναδική που δραστηριοποιείται στον τομέα της προμήθειας μοσχευμάτων οφθαλμικών ιστών. Ούτε άλλωστε, αποτελεί τέτοια απόδειξη το προσκομιζόμενο έγγραφο του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων, καθόσον σύμφωνα με τη μεταβατική διάταξη της παρ. 12 του άρθρου 65 του ν. 3984/2011, τα ήδη λειτουργούντα κατά την έναρξη ισχύος του νόμου αυτού (27.6.2011) ιδρύματα ιστών οφείλουν να υποβάλουν σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 53 του ιδίου νόμου αίτηση στο Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης για χορήγηση άδειας λειτουργίας το πρώτον μέσα σε ένα έτος από την έναρξη ισχύος της υπουργικής απόφασης που προβλέπεται στο άρθρο 53 παρ. 2 και η οποία θα ρυθμίσει τα της έγκρισης ή αδειοδότησης τραπεζικών ιστών, πλην όμως η υπουργική απόφαση αυτή δεν έχει ακόμη εκδοθεί, παρέπεται δε ότι τα λειτουργούντα κατά την 27.6.2011 ιδρύματα ιστών εξακολουθούν να λειτουργούν νόμιμα, ενώ δεν προσκομίζεται βεβαίωση του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης ότι εκτός της εταιρείας «…..» δεν δραστηριοποιούνται στον τομέα της προμήθειας οφθαλμικών ιστών άλλοι φορείς. Αντιθέτως, και από το ως άνω προσκομιζόμενο έγγραφο του Αντιπροέδρου του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων προκύπτει ότι ούτε η διαδικασία αδειοδότησης της εταιρείας «….» σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 53 του ν. 3984/2011 έχει ολοκληρωθεί, ενώ σε κάθε περίπτωση δραστηριοποιείται στον τομέα αυτόν και άλλη εταιρεία. Απόδειξη περί της μοναδικότητας της προμηθεύτριας εταιρείας δεν αποτελεί, άλλωστε, ούτε και το προσκομιζόμενο συμφωνητικό μεταξύ της εταιρείας «...» και «…», καθόσον από το έγγραφο αυτό δεν προκύπτει ούτε ότι η εταιρεία «…» είναι η μοναδική τράπεζα οφθαλμικών ιστών παγκοσμίως, ούτε ότι η φερόμενη ως δικαιούχος των χρηματικών ενταλμάτων είναι αποκλειστική αντιπρόσωπός της στην Ελλάδα.ii. Περαιτέρω, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από τον Επίτροπο, ενόψει του συνολικού ποσού των επίμαχων προμηθειών, έπρεπε η οικεία σύμβαση να συναφθεί εγγράφως. Η έλλειψη εγγράφου σύμβασης με αντικείμενο την προμήθεια μοσχευμάτων οφθαλμικών ιστών από την ως άνω εταιρεία καθιστά άκυρη τη σύμβαση, χωρίς η ακυρότητα αυτή να αίρεται από το γεγονός ότι η φερόμενη ως δικαιούχος των χρηματικών ενταλμάτων εταιρεία εκπλήρωσε τις προμήθειες που της είχαν ανατεθεί, διότι η εκτέλεση της σύμβασης μπορεί να καλύψει μόνο την έλλειψη εγγράφου τύπου της αποδοχής. Εν προκειμένω, ως δικαιολογητικά των επίμαχων χρηματικών ενταλμάτων επισυνάπτονται α) πρωτόκολλα παραλαβής των μοσχευμάτων, β) πιστοποιητικά νοσηλείας ασθενών στην οφθαλμολογική κλινική, γ) τιμολόγια της φερόμενης ως δικαιούχου εταιρείας και δ) έγγραφα του Επιστημονικού Υπευθύνου του Τμήματος Παθήσεων Κερατοειδούς και Μεταμοσχεύσεων με τα οποία προωθούνται τα τιμολόγια της εταιρείας προς τον Προϊστάμενο του Οικονομικού Τμήματος του Νοσοκομείου. Επομένως δεν έχει ληφθεί, απόφαση των αρμοδίων οργάνων του Νοσοκομείου για την απευθείας ανάθεση της προμήθειας στην εταιρεία «….», ώστε να ακολουθήσει σχετική πρόταση απευθυντέα προς την εταιρεία αυτή και συνεπώς δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι καταρτίστηκε σύμβαση βάσει έγγραφης πρότασης εκ μέρους του Νοσοκομείου και του πραγματικού γεγονότος της προμήθειας των επίμαχων ειδών από την εταιρεία.iii. Αντιθέτως, αβασίμως προβάλλει ο Επίτροπος τη μη εναρμόνιση των επιτευχθεισών τιμών με τις χαμηλότερες τιμές της εγχώριας αγοράς, όπως αυτές έχουν καταγραφεί στο Παρατηρητήριο Τιμών του άρθρου 24 του ν. 3846/2010, ενόψει του ότι από τα επισυναπτόμενα στα χρηματικά εντάλματα στοιχεία προκύπτει η μη καταχώριση των ειδών αυτών στο Παρατηρητήριο Τιμών, με εξαίρεση τα είδη «μόσχευμα κερατοειδούς ολικού πάχους» (βλ. 18/27.2.2013, 27/22.3.2013, 28/22.3.2013, 30/22.3.2013, 31/22.3.2013 τιμολόγια της εταιρείας) και «αμνιακή μεμβράνη κρυοσυντηρημένη» (βλ. 26/22.3.2013 τιμολόγιο), οι τιμές των οποίων πράγματι συμφωνούν με την καταχωρηθείσα στο Παρατηρητήριο τιμή.iv. Τέλος, οι επίμαχες δαπάνες δεν μπορούν να νομιμοποιηθούν ούτε βάσει των διατάξεων του άρθρου 66 παρ. 28 του ν. 3984/2011, καθόσον όπως προκύπτει από το άρθρο 1 παρ. 5 εδαφ. στ΄ της Οδηγίας 93/42/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 14.6.1993 «περί των ιατροτεχνολογικών προϊόντων», στο οποίο ρητά αναφέρεται ότι τα μοσχεύματα, οι ιστοί ή τα κύτταρα ανθρώπινης προέλευσης δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των ρυθμίσεων περί ιατροτεχνολογικών προϊόντων, συνομολογεί, άλλωστε και το ίδιο το Νοσοκομείο στο 802οικ/20.5.2013 έγγραφο επανυποβολής των ενταλμάτων, τα ανθρώπινα μοσχεύματα δεν αποτελούν ιατροτεχνολογικά προϊόντα και συνεπώς δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της ως άνω στενά ερμηνευτέας νομιμοποιητικής διάταξης αυτής. Συνακόλουθα, οι επίμαχες δαπάνες δεν είναι νόμιμες και τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα δεν πρέπει να θεωρηθούν.