Προγραμματική σύμβαση...Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η ελεγχόμενη προγραμματική σύμβαση εγκαθιδρύει πραγματική συνεργασία μεταξύ των συμβαλλόμενων φορέων, με σκοπό, δια της συνένωσης των μέσων που διαθέτει ο καθένας από αυτούς, την από κοινού εκτέλεση της δημόσιας αποστολής τους, και ως τέτοια δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του ν.4412/2016. Επιπλέον, εφόσον το υποβληθέν προς έλεγχο σχέδιο προγραμματικής σύμβασης έχει εγκριθεί από τα αρμόδια όργανα των συμβαλλομένων μερών και φέρει το ελάχιστο αναγκαίο κατά νόμο περιεχόμενο, δεν συντρέχουν ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες που να κωλύουν την υπογραφή του σχεδίου αυτού, το οποίο επισυνάπτεται στην παρούσα και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος αυτής.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ:Με τα δεδομένα αυτά, εφόσον το υποβληθέν προς έλεγχο σχέδιο προγραμματικής σύμβασης έχει εγκριθεί από τα αρμόδια όργανα των συμβαλλομένων μερών και φέρει το ελάχιστο αναγκαίο κατά νόμο περιεχόμενο, το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν συντρέχουν ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες που να κωλύουν την υπογραφή του σχεδίου αυτού, το οποίο επισυνάπτεται στην παρούσα πράξη και αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της, υπό τον όρο, όμως, ότι, αφενός στο άρθρο 7 αυτού όπου αναφέρεται ότι «η σύμβαση μπορεί να παραταθεί με έγγραφη συμφωνία των συμβαλλομένων», θα προστεθεί όρος ότι η ενδεχόμενη παράταση της χρονικής διάρκειας της προγραμματικής σύμβασης δεν μπορεί να συνεπάγεται επέκταση του φυσικού ή οικονομικού αντικειμένου αυτής .., αφετέρου θα αντικατασταθούν στο προοίμιο του σχεδίου οι αναφερόμενες 303/2013 και 304/3013 αποφάσεις του Περιφερειακού Συμβουλίου … περί έγκρισης του προγράμματος εκτελεστέων έργων της Περιφέρειας … έτους 2014 και περί έγκρισης του προϋπολογισμού της Περιφέρειας … έτους 2014 και Ολοκληρωμένου Πλαισίου Δράσης Περιφέρειας … 2014 με τις αντίστοιχες αποφάσεις του Περιφερειακού Συμβουλίου … έτους 2015..

Νομιμότητα του σχεδίου της προγραμματικής σύμβασης πολιτισμικής ανάπτυξης μγια την υλοποίηση του έργου «Στερέωση, Αποκατάσταση, Αναστήλωση, Ανάδειξη Γέφυρας … : Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η ελεγχόμενη προγραμματική σύμβαση εγκαθιδρύει πραγματική συνεργασία μεταξύ των συμβαλλόμενων φορέων, με σκοπό, δια της συνένωσης των μέσων που διαθέτει ο καθένας από αυτούς, την από κοινού εκτέλεση της δημόσιας αποστολής τους, και ως τέτοια δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του ν.4412/2016. Επιπλέον, εφόσον το υποβληθέν προς έλεγχο σχέδιο προγραμματικής σύμβασης έχει εγκριθεί από τα αρμόδια όργανα των συμβαλλομένων μερών και φέρει το ελάχιστο αναγκαίο κατά νόμο περιεχόμενο, δεν συντρέχουν ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες που να κωλύουν την υπογραφή του σχεδίου αυτού, το οποίο επισυνάπτεται στην παρούσα και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος αυτής.

Σχέδιο σύμβασης- έλεγχος νομιμότητας:Κατ’ ακολουθίαν τούτων και δεδομένου ότι: α) το εν λόγω σχέδιο, αντίγραφο του οποίου τηρείται σε ηλεκτρονική μορφή στη Γραμματεία του Κλιμακίου, αφορά στην κατάρτιση σύμβασης, με την οποία τροποποιείται η υπογραφείσα στις 23.8.2001 σύμβαση μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου, της εταιρείας «….» και των μετόχων αυτής, ως εκ τρίτου συμβαλλομένων, τα στοιχεία της οποίας (σύμβασης) δεν διήλθαν τον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του ισχύοντος κατά τον κρίσιμο χρόνο άρθρου 19 παρ. 7 του π.δ.774/1980 (Α΄ 189), με συνέπεια να καθίσταται απαράδεκτη η εισαγωγή προς έλεγχο του, συνταχθέντος σε τροποποίηση αυτής, παρόντος σχεδίου, β) δεν γίνεται επίκληση από το Ελληνικό Δημόσιο συγκεκριμένου εφαρμοστέου νομοθετικού πλαισίου (βλ. μόνο άρθρο 55 του σχεδίου), προκειμένου το Κλιμάκιο να προβεί σε έλεγχο του συσχετισμού και, εν συνεχεία, της συμφωνίας ή μη των προτεινόμενων όρων της σύμβασης με νομοθετικές και κανονιστικές διατάξεις αφορώσες αυτή, τις σχέσεις μεταξύ των συμβαλλομένων μερών, αλλά και την προηγούμενη της συμφωνίας σχετική διαδικασία, και γ) από τα άρθρα του υποβληθέντος σχεδίου που αφορούν στο αντικείμενο της σύμβασης, καθώς και στα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των συμβαλλομένων μερών, ιδίως δε από το άρθρο 44 περί χρηματοδότησης του Έργου, δεν προκύπτει συγκεκριμένο, αποτιμητό σε χρήμα οικονομικό αντικείμενο, ως αντάλλαγμα έναντι παροχής υπηρεσιών κ.τλ., ώστε να δύναται το Κλιμάκιο να αποφανθεί εάν η συγκεκριμένη σύμβαση υπάγεται σε προσυμβατικό έλεγχο, βάσει της προϋπολογισθείσας αξίας της (δοθέντος ότι στο άρθρο 2 της προσκομιζόμενης αρχικής, από 23.8.2001, σύμβασης γίνεται αναφορά στην από Αύγουστο 2000 οικεία προκήρυξη), ο προβλεπόμενος στο ως άνω άρθρο 35 του κυρωθέντος με το άρθρο πρώτο του ν.4129/2013 Κώδικα Νόμων για το Ελεγκτικό Συνέδριο προσυμβατικός έλεγχος νομιμότητας καθίσταται ανέφικτος, και συνεπώς το Κλιμάκιο πρέπει να απόσχει τούτου.

Προγραμματική σύμβασης με αντικείμενο προμήθεια.(..)Με δεδομένα τα ανωτέρω, η από 9.2.2017 σύμβαση, με το περιγραφέν αντικείμενο και εντασσόμενη στο πλαίσιο υλοποίησης της κυβερνητικής πολιτικής για την ενίσχυση και αναβάθμιση των Ο.Τ.Α. στον τομέα του αθλητισμού, εγκύρως συνάφθηκε υπό τη μορφή προγραμματικής σύμβασης του άρθρου 100 του ν. 3852/2010, δοθέντος ότι η σκοπούμενη βελτίωση της συγκεκριμένης αθλητικής εγκατάστασης του Δήμου ... προδήλως εντάσσεται στο πρόγραμμα ανάπτυξης της συγκεκριμένης περιοχής, τον χαρακτήρα δε αυτό της σύμβασης δεν αναιρεί το γεγονός ότι συνίστατο σε προμήθεια. Εξάλλου, ανεξάρτητα από την κοινή αφετηρία των συμβαλλομένων μερών σε σχέση με τον επιδιωκόμενο με τη σύμβαση σκοπό, τον οποίο εκ του νόμου έχουν επιφορτισθεί να υπηρετούν, από την περιγραφή στη σύμβαση των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων αυτών προκύπτει ισόρροπη συμμετοχή τους στην ολοκλήρωση του συμβατικού αντικειμένου, αποκλείοντας, συνεπώς, τη σύναψη υπό τον μανδύα προγραμματικής σύμβασης μίας εξ επαχθούς αιτίας δημόσιας σύμβασης.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη μείζονα σκέψη της παρούσας Πράξης, η σύμβαση, για την εκτέλεση τμήματος της οποίας εκδόθηκε το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα, υπέκειτο, ως εκ του προϋπολογισμού της, σε προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας, η παράλειψη δε αυτού την καθιστά αυτοδικαίως άκυρη, μη δυνάμενη να αναπτύξει οποιαδήποτε ενέργεια μεταξύ των συμβαλλομένων μερών, όπως η υποχρέωση καταβολής της συμφωνηθείσας αμοιβής στη φερόμενη ως δικαιούχο του εντάλματος εταιρεία. Οι διατάξεις που αναφέρονται ανωτέρω είναι σαφείς, υπάρχει δε από μακρού χρόνου εφαρμογή αυτών χωρίς οποιαδήποτε ερμηνευτική διχογνωμία αναφορικά με την υπαγωγή των συναπτόμενων από δημοτικές επιχειρήσεις ύδρευσης-αποχέτευσης συμβάσεων στον έλεγχο αυτό, για τον λόγο αυτό δεν χωρεί αναγνώριση συγγνωστής πλάνης στο πρόσωπο των αρμοδίων οργάνων της Αναθέτουσας Αρχής. Αλυσιτελώς, άλλωστε, η Δ.Ε.Υ.Α.Τ. ισχυρίζεται ότι δεν συντρέχει άλλος λόγος μη νομιμότητας της σύμβασης επί της οποίας ερείδεται η εντελλόμενη δαπάνη, δεδομένου ότι η επίμαχη σύμβαση δεν ελέγχθηκε, σύμφωνα με το ύψος της προϋπολογισθείσας γι’ αυτή δαπάνης (ποσού 450.000,00 ευρώ), από τον αρμόδιο Επίτροπο του Ελεγκτικού Συνεδρίου ως προς τη νομιμότητά της, ενώ το τυχαίο γεγονός ότι δεν υποβλήθηκαν ενστάσεις δεν συνεπάγεται άνευ άλλου τινός τη νομιμότητα της διενεργηθείσας διαδικασίας.

Προγραμματική σύμβαση....Από τον έλεγχο που διενήργησε το Κλιμάκιο προκύπτει ότι το υποβληθέν σχέδιο προγραμματικής σύμβασης, νομική βάση του οποίου αποτελούν οι διατάξεις των άρθρων 100 του ν.3852/2010 και 12 του ν.3513/2006 (ΦΕΚ Α' 265) και αφορά στην κατασκευή του κτιρίου του ως άνω παιδικού σταθμού και στη διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου αυτού, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στα μέτρα ασφαλείας για τους χρήστες του κτιρίου, έχει εγκριθεί από τα αρμόδια όργανα των συμβαλλομένων μερών (Περιφέρεια … και Ιερά Αρχιεπισκοπή …) και φέρει το, κατά τις προαναφερόμενες διατάξεις, ελάχιστο αναγκαίο περιεχόμενο. Συνεπώς, δεν διαπιστώνονται ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες που να κωλύουν την υπογραφή του σχεδίου αυτού, το οποίο επισυνάπτεται στην παρούσα πράξη και αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της.

Συντήρηση οδικού δικτύου...Με τα δεδομένα αυτά, και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙΙ της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η ελεγχόμενη προγραμματική σύμβαση εγκαθιδρύει πραγματική συνεργασία μεταξύ των συμβαλλομένων φορέων, με σκοπό την, διά της συνενώσεως των μέσων που διαθέτει ο καθένας από αυτούς, από κοινού εκτέλεση της δημόσιας αποστολής τους. Με το περιεχόμενο, συνεπώς, αυτό η ελεγχόμενη προγραμματική σύμβαση δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του ν. 4412/2016, το δε υποβληθέν προς έλεγχο σχέδιο συμβάσεως, το οποίο έχει εγκριθεί από τα συμβαλλόμενα μέρη, φέρει το ελάχιστο κατά νόμο περιεχόμενο. Ως εκ τούτου, δεν συντρέχει νόμιμος λόγος που να κωλύει την υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου προγραμματικής συμβάσεως, το οποίο επισυνάπτεται στην παρούσα πράξη και αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα αυτής.

Κατάτμηση.Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη υπό ΙΙ. σκέψη, το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι ως άνω 35498/26.6.2015 και 40720/20.7.2015 συμβάσεις, παρόλο που δεν διαχωρίστηκε σε αυτές η αξία της προμήθειας των ανταλλακτικών από την αξία των υπηρεσιών, είναι μικτές συμβάσεις προμήθειας (των αναγκαίων για τις επισκευές των οχημάτων του Δήμου ανταλλακτικών) και παροχής υπηρεσιών (ήτοι, της επισκευής των εν λόγω οχημάτων). Ο δε προέχων χαρακτήρας των συμβάσεων αυτών είναι, σύμφωνα με το σκοπό τους και τη βούληση των συμβαλλόμενων μερών, όπως αποτυπώθηκαν στα σχετικά συμβατικά κείμενα, αυτός της παροχής υπηρεσιών και συγκεκριμένα της επισκευής των εν λόγω οχημάτων του Δήμου …και όχι η προμήθεια καθεαυτή των αναγκαίων για τις επισκευές ανταλλακτικών, η οποία έχει παρεπόμενο χαρακτήρα και αποτελεί το μέσο για την εκτέλεση της ανωτέρω εργασίας. Κατά συνέπεια, μη νομίμως, ήτοι κατά παράβαση της αρχής της ειδικότητας των πιστώσεων, οι εν λόγω εργασίες εντάχθηκαν σε κωδικούς αριθμούς προμηθειών του προϋπολογισμού του Δήμου ….. Επιπλέον, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη υπό ΙΙΙ. σκέψη, οι προαναφερόμενες εργασίες επισκευής των οχημάτων του Δήμου, συνιστούν ομοειδείς, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας, εργασίες. Ως εκ τούτου, μη νομίμως οι ελεγχόμενες εργασίες επιμερίστηκαν και ανατέθηκαν απευθείας στη φερομένη ως δικαιούχο εταιρεία, για το λόγο ότι το ύψος της δαπάνης αυτών συναθροιζόμενο με το ποσό που δαπανήθηκε κατά το έτος 2015, για όμοιες με αυτές υπηρεσίες του Δήμου … (βλ. τους ΚΑΕ 20.6263.001, 20.6263.002, 20.6263.005, 20.6263.009, 20.6263.012, 30.6263.002, που επίσης αφορούν συντήρηση και επισκευή οχημάτων του Δήμου), υπερβαίνει το όριο των 20.000,00 ευρώ χωρίς ΦΠΑ, πέραν του οποίου δεν επιτρέπεται η απευθείας ανάθεση υπηρεσιών. Ο Δήμος …., με το έγγραφο επανυποβολής των ελεγχόμενων χρηματικών ενταλμάτων, ισχυρίζεται ότι δεν έλαβε χώρα διαγωνισμός αλλά απευθείας ανάθεση των επίμαχων υπηρεσιών διότι δεν μπορούσαν να προβλεφθούν εκ των προτέρων οι βλάβες των εν λόγω οχημάτων. Ο ως άνω ισχυρισμός πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος, διότι στο πλαίσιο του έγκαιρου και ορθού προγραμματισμού της δράσης του, ο Δήμος ….μπορούσε να προγραμματίσει, τουλάχιστον σε γενικές γραμμές, τη διενέργεια διαγωνισμού για τη συντήρηση – επισκευή όλων των κατηγοριών οχημάτων του κατά το έτος 2015. Τέλος, ο ισχυρισμός του Δήμου, σύμφωνα με τον οποίο τα αρμόδια όργανά του δεν ενήργησαν με πρόθεση καταστρατήγησης των εφαρμοστέων διατάξεων αλλά ενόψει του δυσερμήνευτου αυτών, συγγνωστώς θεώρησαν ότι για τις ελεγχόμενες αναθέσεις δεν προβλεπόταν η διεξαγωγή διαγωνισμού, ανεξαρτήτως του ύψους της σχετικής δαπάνης, είναι απορριπτέος διότι οι σχετικές νομοθετικές διατάξεις ισχύουν από μακρού χρόνου και αποτελούν ουσιώδες στοιχείο του συστήματος ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων εν γένει και ως εκ τούτου, δεν δικαιολογείται συγγνωστή πλάνη των αρμοδίων οργάνων του Δήμου ως προς την εφαρμογή τους.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ:Μη νόμιμη η καταβολή αμοιβής από Δήμο σε ΔΕΥΑ για την υλοποίηση προγραμματικής σύμβασης, με αντικείμενο τη «Συνεργασία μεταξύ του Δήμου  και της Δημοτικής Επιχείρησης Ύδρευσης – Αποχέτευσης για τη Λειτουργία του Κέντρου Αποκαταστάσεων και Συντηρήσεων», καθόσον: α) η ως άνω συναφθείσα σύμβαση, ανεξαρτήτως του ότι δεν έχει αντικείμενο με αναπτυξιακό  χαρακτήρα, αφού δεν αποσκοπεί στη μελέτη και εκτέλεση έργων και προγραμμάτων ανάπτυξης της ευρύτερης περιοχής, συνιστά μια κατ΄ επίφαση προγραμματική σύμβαση και δε φέρει το, εκ του νόμου, ελάχιστο περιεχόμενο, (άρθρο 225 του ν. 3463/2006, ΦΕΚ Α΄ 114/2006), αφού οι υποχρεώσεις των ως άνω συμβαλλομένων μερών περιγράφονται στο κείμενό της, κατά τρόπο γενικό και αόριστο και δεν προσδιορίζονται με σαφήνεια οι επιμέρους εργασίες που θα εκτελεσθούν,  ούτε προσδιορίζεται χρονοδιάγραμμα υλοποίησης των ως άνω εργασιών, ενώ δεν περιλαμβάνεται σε αυτήν άρθρο περί προϋπολογιζόμενης δαπάνης, έστω και κατά προσέγγιση, των δράσεων που πρόκειται να αναληφθούν, β) η εν λόγω σύμβαση ανατρέχει, ως προς σημαντικό ποσοστό των υπηρεσιών που παρασχέθηκαν σε εκτέλεσή της, σε προγενέστερο της κατάρτισής της χρόνο, κατά παράβαση της αρχής της μη αναδρομικότητας των διοικητικών συμβάσεων και γ) επιπλέον, η δαπάνη είναι μη κανονική, καθόσον η εκκαθάρισή της βασίζεται σε μη πρωτότυπα και ως εκ τούτου, μη νόμιμα δικαιολογητικά (άρθρα 25 και 26 β.δ. της 17.5/15-6-1959).