Στον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου υποβάλλονται οι ουσιώδεις τροποποιήσεις προγραμματικών συμβάσεων που έχουν προηγουμένως υποβληθεί στον ίδιο έλεγχο, ανεξαρτήτως μάλιστα του αν με τις τροποποιητικές συμβάσεις προκαλείται αύξηση του οικονομικού αντικειμένου της αρχικής προγραμματικής σύμβασης που υπερβαίνει το χρηματικό όριο υπαγωγής στον έλεγχο αυτόν (βλ. ΕΣ VI Τμ. αποφ. 2552/2013, 2440/2012, Ε΄ Κλιμ. Πράξ. 196/2015, 152/2014).(...) Με τα δεδομένα αυτά και αφού στο άρθρο 8 της αρχικής, από 31.7.2014, προγραμματικής σύμβασης, που υποβλήθηκε ήδη σε προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας από το Κλιμάκιο τούτο, προβλεπόταν η δυνατότητα παράτασής της για δύο (2) επιπλέον έτη, ενώ, εξάλλου, με το άρθρο 9 αυτής προβλεπόταν η δυνατότητα τροποποίησης των όρων αυτής -πλην του αντικειμένου και του τρόπου εκτέλεσης του έργου- κατόπιν συμφωνίας των συμβαλλομένων μερών, το Κλιμάκιο δεν διαπιστώνει ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες που να κωλύουν την υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης, το οποίο συνιστά αναπόσπαστο τμήμα της παρούσας Πράξης.

 

ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:Με τα δεδομένα αυτά, πρέπει να γίνει δεκτό ότι, από τον έλεγχο των υποβληθέντων στο Κλιμάκιο στοιχείων, δεν διαπιστώθηκαν νομικές πλημμέλειες κατά τη διαδικασία ανάδειξης αναδόχου του ελεγχόμενου έργου και, ως εκ τούτου, δεν συντρέχει νόμιμος λόγος που να κωλύει την υπογραφή του υποβληθέντος για προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας οικείου σχεδίου σύμβασης, που επισυνάπτεται στην παρούσα πράξη και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος αυτής.

ΕΡΓΑ.Με τα ανωτέρω δεδομένα, η εντελλόμενη με το υπό κρίση χρηματικό ένταλμα πληρωμής δαπάνη παρίσταται μη  νόμιμη. Τούτο διότι, αφορά σε πληρωμή εργασιών που εκτελέστηκαν στο πλαίσιο της επίμαχης από 24.3.2017 σύμβασης, η προϋπολογιζόμενη δαπάνη της οποίας ανερχόμενη σε 300.000,00 ευρώ υπερβαίνει το εκ του νόμου καθορισθέν όριο υπαγωγής στον προσυμβατικό έλεγχο. Όμως, η εν λόγω σύμβαση δεν υποβλήθηκε στην αρμόδια Υπηρεσία Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου για τη διενέργεια προσυμβατικού ελέγχου, νομιμότητας, γεγονός που συνεπάγεται την ακυρότητα αυτής. Κατά συνέπεια, από την εν λόγω σύμβαση δεν γεννάται αξίωση καταβολής του συμβατικού ανταλλάγματος και το επίμαχο χρηματικό ένταλμα που αφορά στην πληρωμή του υποβληθέντος από τον ανάδοχο 1ου λογαριασμού δεν πρέπει να θεωρηθεί. Επιπλέον δε, όπως έγινε ανωτέρω δεκτό, κατά την παρούσα διαδικασία προληπτικού ελέγχου δαπανών δεν μπορεί να διενεργηθεί παρεμπίπτων έλεγχος νομιμότητας της διαγωνιστικής διαδικασίας και του σχεδίου σύμβασης, ώστε να θεραπευθεί αναδρομικά η εκ του νόμου προβλεπόμενη αυτοδίκαιη ακυρότητα της μη υποβληθείσας στον προσυμβατικό έλεγχο σύμβασης, ακόμα και αν ήθελε κριθεί ότι τα αρμόδια όργανα της Δ.Ε.Υ.Α.... ... συγγνωστώς υπέλαβαν ότι δεν υποχρεούνταν σε υποβολή της σύμβασης για προσυμβατικό έλεγχο. ..Σε κάθε δε περίπτωση, σημειώνεται ότι εν προκειμένω το σχετικό αίτημα της Δ.Ε.Υ.Α.... ... περί αναγνώρισης συγγνωστής πλάνης, λόγω του ότι το συμβατικό αντάλλαγμα υπολείπεται του προβλεπόμενου στο νόμο ορίου υπαγωγής στον προσυμβατικό έλεγχο, θα ήταν απορριπτέο στην ουσία του. Τούτο δε, διότι, πέραν της σαφήνειας του νομικού πλαισίου για τη διενέργεια προσυμβατικού ελέγχου, με την υπ’ αριθμ. 2037/2014 απόφαση του Τμήματος Μείζονος – Επταμελούς Σύνθεσης είχε αναγνωριστεί, όλως κατ’ εξαίρεση, η συγγνωστή πλάνη των οργάνων της Δ.Ε.Υ.Α. ... για μη υποβολή σύμβασης σε προσυμβατικό έλεγχο, με την ίδια ακριβώς ως άνω αιτιολογία. Ως εκ τούτου, δεν είναι δυνατή η αναγνώριση συγγνωστής πλάνης για δεύτερη φορά στο ίδιο νομικό πρόσωπο και για την ίδια αιτία. 

Συνεπώς, ανεξαρτήτως του γεγονότος ότι την 31.12.2009, κατά την οποία υποβλήθηκε για έλεγχο νομιμότητας η παραπάνω σύμβαση, έληγε σύμφωνα με το άρθρο 49 παρ. 1 του ν. 3772/2009 (βλ. και άρθρο 42 παρ. 1 του ν. 3731/2008, ΦΕΚ. 263 Α΄) το χρονικό διάστημα ,κατά το οποίο οι Δήμοι μπορούσαν νομίμως να αναθέτουν σε ιδιώτες την καθαριότητα των κοινοχρήστων χώρων τους και την αποκομιδή και διαχείριση των αποβλήτων τους και έπαυαν να ισχύουν οι σχετικές συμβάσεις, απαραδέκτως ζητείται, εκ νέου, ο έλεγχος νομιμότητας, ως σχεδίου (σύμβασης), της αριθ. πρωτ. …. σύμβασης.

Δημόσια έργα- έλεγχος νομιμότητας:Από τον διενεργηθέντα έλεγχο των στοιχείων του φακέλου .., καθώς και του σχεδίου σύμβασης του ως άνω έργου, το Κλιμάκιο δεν διαπίστωσε ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες...Κατόπιν αυτών, το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου σύμβασης, το οποίο επισυνάπτεται στην παρούσα Πράξη και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος αυτής.

Υπογραφή συμπληρωματικής σύμβασης μετά τον προσυμβατικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου παρά την αρνητική γνώμη της ΕΑΑΔΗΣΥ.Κατά την έννοια του άρθρου 2 παρ. 2 περ, γ' υποπερ. δδ' του ν. 4013/2011 η γνωμοδοτική αρμοδιότητα της Ενιαίας Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΑΑΔΗΣΥ) ασκείται στο πλαίσιο λειτουργίας της Δημόσιας Διοίκησης και προσθέτει ένα επί πλέον διοικητικό προστάδιο ελέγχου της νομιμότητας της προσφυγής της αναθέτουσας αρχής στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης, ο έλεγχος όμως αυτός δεν υποκαθιστά, ούτε καταργεί την αρμοδιότητα του Ελεγκτικού Συνεδρίου, να ασκεί προσυμβατικό έλεγχο, με τις εγγυήσεις που αυτό απολαμβάνει ως Ανώτατο Δικαστήριο, στις δημόσιες συμβάσεις μεγάλης οικονομικής αξίας, καθόσον η αρμοδιότητα του ΕΣ έλκει την κατοχύρωσή της από το άρθρο 98 παρ. 1 περ. β του Συντάγματος και το αποτέλεσμα του ελέγχου αποτελεί την τελική κρίση για τη σύναψη ή μη της δημόσιας σύμβασης. Eπoμέvως, τυχόν αρνητική γνώμη της Αρχής δεν εμποδίζει την αναθέτουσα αρχή να υπογράψει τη σύμβαση, για την οποία ο προσυμβατικός έλεγχος του Ελεγκτικού Συνεδρίου κατά τις πιο πάνω διατάξεις απέβη θετικός ως προς τη συνδρομή των προϋποθέσεων νόμιμης κατάρτισης της σύμβασης.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ:Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, η υπό έλεγχο προγραμματική σύμβαση έχει το προβλεπόμενο από τις διατάξεις του άρθρου 100 του ν.3852/2010 ελάχιστο αναγκαίο περιεχόμενο. Ως εκ τούτου , κατά την κρίση του Κλιμακίου, δεν συντρέχει νόμιμος λόγος που να κωλύει την υπογραφή του υποβληθέντος, με το οικ. 168828/38797/28.6.2017 έγγραφο του Περιφερειάρχη …, προς έλεγχο νομιμότητας σχεδίου προγραμματικής σύμβασης, του οποίου αντίγραφο τηρείται σε ηλεκτρονική μορφή στη Γραμματεία του παρόντος Κλιμακίου. Σημειώνεται, ωστόσο, ότι πρέπει να υποβληθούν για προληπτικό έλεγχο νομιμότητας, ανεξαρτήτως ποσού, οι τυχόν εκτελεστικές και τροποποιητικές συμβάσεις, σε εκτέλεση των άρθρων 7.2, 11.1 και 12.1 του σχεδίου αυτής

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ:Με τα δεδομένα αυτά, εφόσον το υποβληθέν προς έλεγχο σχέδιο προγραμματικής σύμβασης έχει εγκριθεί από τα αρμόδια όργανα των συμβαλλομένων μερών και φέρει το ελάχιστο αναγκαίο κατά νόμο περιεχόμενο, το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν συντρέχουν ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες που να κωλύουν την υπογραφή του σχεδίου αυτού, το οποίο επισυνάπτεται στην παρούσα πράξη και αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της, υπό τον όρο, όμως, ότι, αφενός στο άρθρο 7 αυτού όπου αναφέρεται ότι «η σύμβαση μπορεί να παραταθεί με έγγραφη συμφωνία των συμβαλλομένων», θα προστεθεί όρος ότι η ενδεχόμενη παράταση της χρονικής διάρκειας της προγραμματικής σύμβασης δεν μπορεί να συνεπάγεται επέκταση του φυσικού ή οικονομικού αντικειμένου αυτής .., αφετέρου θα αντικατασταθούν στο προοίμιο του σχεδίου οι αναφερόμενες 303/2013 και 304/3013 αποφάσεις του Περιφερειακού Συμβουλίου … περί έγκρισης του προγράμματος εκτελεστέων έργων της Περιφέρειας … έτους 2014 και περί έγκρισης του προϋπολογισμού της Περιφέρειας … έτους 2014 και Ολοκληρωμένου Πλαισίου Δράσης Περιφέρειας … 2014 με τις αντίστοιχες αποφάσεις του Περιφερειακού Συμβουλίου … έτους 2015..

Όπως έχει δε ήδη κριθεί, στον ως άνω προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας υπάγονται και οι τροποποιήσεις όρων σύμβασης υποβληθείσας στον ανωτέρω έλεγχο, όταν οι τροποποιήσεις αυτές λαμβάνουν χώρα μετά τη σύναψη και κατά το στάδιο εκτέλεσης της τροποποιούμενης σύμβασης, στις περιπτώσεις που τούτο επιτρέπεται, και προκαλούν αύξηση του οικονομικού της αντικειμένου τέτοια που να υπερβαίνει το εκάστοτε θεσπιζόμενο από τις ισχύουσες διατάξεις χρηματικό όριο υπαγωγής στον έλεγχο νομιμότητας (βλ. σχετ. 39/2008 πράξη VI ΤμΕλΣυν, 111/2010, 373/2009, 310, 309, 304, 251, 216, 152, 107 και 100/2008 πράξεις του Ζ΄ ΚλιμΕλΣυν). Επομένως, σχέδιο σύμβασης που αφορά στην τροποποίηση, μετά τη σύναψή της, υποβληθείσας στον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας δημόσιας σύμβασης, με την οποία (τροποποίηση) δεν προκαλείται καμία αύξηση του οικονομικού αντικειμένου της τροποποιούμενης σύμβασης, απαραδέκτως υποβάλλεται στο Ελεγκτικό Συνέδριο για έλεγχο νομιμότητας και το αρμόδιο Κλιμάκιο, στο οποίο έχει εισαχθεί η υπόθεση, οφείλει να απόσχει του ελέγχου.

Ελέγχος νομιμότητας  σχεδιου συμβάσεως.(..)Με τα δεδομένα αυτά, και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη II.Β., το Κλιμάκιο κρίνει ότι, εφόσον η αρχική, από 1.12.2014, σύμβαση για την εκτέλεση του ανωτέρω έργου δεν υπήχθη, νομίμως, στον προσυμβατικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, κατ’ εφαρμογήν των διατάξεων των άρθρων  35 και 36 του Κώδικα Νόμων για το Ελεγκτικό Συνέδριο, λόγω του ότι υπολειπόταν του προβλεπομένου κατά τον κρίσιμο χρόνο ορίου υπαγωγής στον έλεγχο, δεν δύναται να ελεγχθεί ούτε και η σύμβαση που συνάπτεται, κατόπιν διαλύσεως της αρχικής εργολαβίας, με την δεύτερη κατά σειρά μειοδοσίας Κ/ξία, για την ανάθεση των εργασιών ολοκληρώσεως του ίδιου έργου.  (..)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το Κλιμάκιο πρέπει να απόσχει από τον έλεγχο του υποβληθέντος σχεδίου συμβάσεως.