ΚΑΘΑΡΙΟΤΗΤΑ ΚΤΙΡΙΑΚΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ:ζητείται η ανάκληση της 287/2014 Πράξεως του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Με δεδομένα αυτά και αφού, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, ένα κριτήριο επιλογής, όπως το κριτήριο της εμπειρίας, αρκεί να καλύπτεται από ένα από τα μέλη της κοινοπραξίας και όχι απαραίτητα από κάθε μέλος αυτής χωριστά, μη νομίμως αποκλείσθηκε από τη συνέχεια του διαγωνισμού η προσφορά της κοινοπραξίας «...», με την αιτιολογία ότι η εταιρεία «...» δεν πληρούσε αυτοτελώς το κριτήριο της εμπειρίας στην παροχή υπηρεσιών καθαριότητας σε Νοσοκομείο δυναμικότητας τουλάχιστον 300 κλινών, καθόσον αυτό καλυπτόταν από το έτερο μέλος της κοινοπραξίας, ήτοι την εταιρεία «... .», τα περί του αντιθέτου δε προβαλλόμενα υπό την υπό κρίση αίτηση και την υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση είναι αβάσιμα και απορριπτέα. Ειδικότερα, απορριπτέος είναι ο ισχυρισμός ότι, όπως συνάγεται από τις διατάξεις της παραγράφου 24.7. της διακήρυξης, που, ακόμα και στην περίπτωση που ένα από τα μέλη της τυχόν αναδειχθείσας ως αναδόχου κοινοπραξίας, λόγω ανικανότητας ή ανωτέρας βίας αδυνατεί να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του, απαιτούν την ολοκλήρωση της σύμβασης από τα εναπομείναντα μέλη της, χωρίς να υφίσταται διακριτική ευχέρεια της αναθέτουσας αρχής να καταγγείλει τη σύμβαση, η απαιτούμενη για την εκτέλεσή της εμπειρία πρέπει να συντρέχει αυτοτελώς σε κάθε μέλος της κοινοπραξίας, αφού έτσι μόνο διασφαλίζεται, λόγω και του ειδικού δημοσίου συμφέροντος που εξυπηρετεί, η συνέχιση της εκτέλεσής της και η ολοκλήρωση του φυσικού αντικειμένου της από κάθε έμπειρο μέλος της κοινοπραξίας.(...)Κατά συνέπεια, σύμφωνα με όσα προηγουμένως κρίθηκαν και έγιναν δεκτά η κρινόμενη αίτηση και η υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση πρέπει να απορριφθούν.

Επεξεργασία των σύμμεικτων αστικών απορριμμάτων:Με τα δεδομένα αυτά το Κλιμάκιο κρίνει ότι  ο όρος της διακήρυξης, σύμφωνα με τον οποίο «εφόσον ο διαγωνιζόμενος είναι Σύμπραξη εταιριών, το κριτήριο της ζητούμενης εμπειρίας θα πρέπει να πληρούται από όλα τα μέλη της κοινοπραξίας», αντίκειται, σύμφωνα με όσα αναλυτικά έγιναν δεκτά ανωτέρω, στη διάταξη του άρθρου 46 παρ. 4 του π.δ. 60/2007 και στην αρχή του ελεύθερου ανταγωνισμού, γεγονός που καθιστά  μη νόμιμη στο σύνολό της τη διεξαγωγή της ελεγχόμενης διαγωνιστικής διαδικασίας, αφού η συγκεκριμένη πλημμέλεια εντοπίζεται στο κύκλο των δικαιούμενων προς συμμετοχή οικονομικών φορέων. Η παραδοχή αυτή ισχύει ανεξαρτήτως του ότι σχετική πλημμέλεια   προβλήθηκε με την υποβολή ενστάσεως εκ μέρους δύο ενδιαφερομένων να συμμετάσχουν στον συγκεκριμένο διαγωνισμό οικονομικών φορέων.  Και υπό οιανδήποτε άλλη, όμως, ερμηνευτική εκδοχή,  ο  επίμαχος  όρος εξακολουθεί να είναι μη νόμιμος,  αντιβαίνων στη διάταξη του άρθρου 42 παρ. 3 του π.δ. 60/2007, σύμφωνα με την οποία το ελάχιστο επίπεδο ικα­νοτήτων που απαιτείται για τη συγκεκριμένη σύμβαση, πρέπει  σε κάθε περίπτωση να είναι συνδεδεμένο και ανάλογο προς το αντικείμενό της.   Ως προς αυτό, επισημαίνεται καταρχάς ότι ο συγκεκριμένος όρος χρήζει ιδιαίτερης δικαιολογήσεως, εκ του λόγου ότι εισάγει περιορισμό στην αρχή του ελεύθερου ανταγωνισμού και το δικαίωμα των οικονομικών φορέων, να συμμετέχουν ως μέλη κοινοπρακτικών σχημάτων σε διαγωνισμό ανάθεσης υπηρεσιών. Περαιτέρω,  ο σκοπός  του συγκεκριμένου όρου, που  συνίσταται στο γεγονός ότι « … ζητείται από  όλους τους συμμετέχοντες η εμπειρία του συνολικού αντικειμένου προκειμένου να αποφευχθεί η έμμεση εκχώρηση του έργου σε νομικά ή φυσικά πρόσωπα που δεν θα διέθεταν  την απαιτούμενη εμπειρία, άλλωστε το αντικείμενο του έργου είναι  ενιαίο και δεν υπάρχουν κατηγορίες και ομάδες εργασιών … » (βλ.  ανωτέρω αναφερόμενα έγγραφα) δεν δικαιολογεί αλλά καθιστά την πρόβλεψη του σχετικού περιορισμού   δυσανάλογου, αφού ο   επιδιωκόμενος σκοπός ικανοποιείται πλήρως με την προβλεπόμενη στο άρθρο 6 παρ. 12 περ. ii δ’ και ε’  απαίτηση της διακήρυξης περί υποβολής, ως τυπικού δικαιολογητικού συμμετοχής, υπεύθυνης δήλωσης  ότι  κάθε μία από τις συμπράττουσες εταιρίες ευθύνονται αλληλέγγυα και  σε ολόκληρο  για τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη σύμβαση έναντι του Δήμου .... και περί ανάληψης της δέσμευσης, ότι σε περίπτωση ανάθεσης της σύμβασης θα συνταχθεί συμβολαιογραφικό έγγραφο στο οποίο θα αποτυπωθεί η σχετική δέσμευση. Δηλαδή,  με την  αναγνώριση της  σχετικής συμβατικής ευθύνης  διασφαλίζεται υπέρ του Δήμου .... πλήρως η άρτια και προσήκουσα εκτέλεση της σύμβασης από το μέλος της σύμπραξης που πληροί αυτοτελώς την απαιτούμενη από τη διακήρυξη εμπειρία σε ανάλογες εργασίες.  Συναφώς, ο σκοπός του όρου ικανοποιείται και με την προβλεπόμενη  στο άρθρο 3.1. υποχρέωση της σύμπραξης επιχειρήσεων, που θα λάβουν μέρος στο διαγωνισμό χωρίς συγκεκριμένη νομική μορφή, να συστήσουν για την υπογραφή της σύμβασης Κοινοπραξία με σκοπό την εξυπηρέτηση της σύμβασης, αφού με την σύσταση αυτή η εμπειρία των συμπραττουσών εταιριών καθίσταται κοινή υπέρ της κοινοπραξίας και διασφαλίζεται επίσης η άρτια εκτέλεση του συμβατικού αντικειμένου. Επίσης, επισημαίνεται ότι παρίσταται αντιφατικό να αναγνωρίζεται από την διακήρυξη η δυνατότητα χρήσης δάνειας εμπειρίας, η οποία κατοχυρώνεται ευθέως στο π.δ. 60/2007, στο οποίο η διακήρυξη  ρητά παραπέμπει μεταξύ των διατάξεων που διέπουν τον επίμαχο διαγωνισμό (βλ. εισαγωγικό μέρος διακήρυξης), δηλαδή η δυνατότητα χρήσης τεχνικών ικανοτήτων τρίτων φορέων, προδήλως διότι οι σχετικές απαιτήσεις δεν πληρούνται από τα μέλη της κοινοπραξίας αυτοτελώς και συγχρόνως να μην αναγνωρίζεται η δυνατότητα της κοινοπραξίας να στηριχθεί στις τεχνικές δυνατότητες ορισμένων από τα ίδια τα μέλη της. Υπό την αντίθετη ερμηνευτική εκδοχή, εάν δηλ. υποστηριχθεί ότι δεν αναγνωρίζεται  ρητά η δυνατότητα της δάνειας εμπειρίας,  καθίσταται πλημμελής η ίδια η διακήρυξη, αφού η χρήση δάνειας εμπειρίας κατοχυρώνεται ευθέως στη διάταξη του άρθρου 46 του π.δ. 60/2007 για λόγους ανάπτυξης του ευρύτερου δυνατού ανταγωνισμού. Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, κωλύεται η υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης.ΔΕΝ ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ  ΕΣ/ΤΜ.6/527/2012

Επειδή, με την κρινόμενη αίτηση προβάλλεται ότι η προπεριγραφείσα απαίτηση της διακήρυξης είναι δυσανάλογη, υπερβολική και μη αναγκαία, περιορίζει τον ανταγωνισμό, παραβιάζει τις αρχές της ίσης μεταχείρισης των διαγωνιζομένων και της διαφάνειας και επιτρέπει τη συμμετοχή ολίγων μόνον επιχειρήσεων. Το προβλεπόμενο, όμως, από την επίμαχη ρήτρα της διακήρυξης κριτήριο του κύκλου εργασιών των διαγωνιζομένων από υπηρεσίες συναφείς προς την προκηρυχθείσα αποβλέπει στον έλεγχο της χρηματοοικονομικής επάρκειάς τους και, συνεπώς, της καταλληλότητάς τους να εκτελέσουν την εν λόγω υπηρεσία καθαριότητας των χώρων του Πανεπιστημίου (βλ. άρθρα 44 παρ. 1 - 2 και 47 της οδηγίας 2004/18/Ε.Κ. του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, L. 134). Το κριτήριο αυτό είναι κατάλληλο, αντικειμενικό και πρόσφορο, ενόψει αφενός του αντικειμένου του συγκεκριμένου διαγωνισμού, που αφορά τον καθαρισμό όλων των κτιρίων και λοιπών εγκαταστάσεων του Πανεπιστημίου (όπως περιγράφονται στο Παράρτημα Α΄ της διακήρυξης) και αφετέρου της δαπάνης αυτού, που ανέρχεται σε 11.577.922 ευρώ για 2 έτη, ήτοι 5.788.961 ετησίως, χωρίς Φ.Π.Α. (πρβ. ΣτΕ 3491/2005, 1912, 2787/2007). Περαιτέρω, μόνο το γεγονός ότι η ρήτρα αυτή επέτρεψε, τελικώς, τη συμμετοχή τριών μόνον εταιρειών καθαρισμού στο διαγωνισμό δεν της προσάπτει πλημμέλεια, δεδομένου ότι ο σχετικός όρος δεν παρίσταται ασύνδετος ή απρόσφορος σε σχέση με το αντικείμενο και τις απαιτήσεις του επίδικου διαγωνισμού. Ως εκ τούτου, οι ανωτέρω λόγοι πρέπει να απορριφθούν ως αβάσιμοι. Κατά τα λοιπά, ο πλησσόμενος όρος της διακήρυξης, ως κανονιστικού χαρακτήρα, δεν χρήζει αιτιολογίας (πρβ. ΣτΕ 1655/2008), ενώ απαραδέκτως αμφισβητείται η ουσιαστική εκτίμηση της Διοίκησης ως προς την επιλογή των προϋποθέσεων συμμετοχής στο διαγωνισμό. Επειδή, όπως έχει κριθεί από το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (απόφαση της 18ης Ιουλίου 2007, υπόθεση C - 399/05, Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων κατά της Ελληνικής Δημοκρατίας, σκ. 22 επ.), ένα κριτήριο επιλογής - όπως, στην περίπτωση εκείνη, το κριτήριο της εμπειρίας -, δεν χρειάζεται να πληρούται από το κάθε μέλος μιας κοινοπραξίας, αλλά αρκεί ένα από τα μέλη της κοινοπραξίας να πληροί το κριτήριο αυτό. Εν προκειμένω, ο αιτών προβάλλει ότι μη νομίμως η προσβαλλόμενη ρήτρα της διακήρυξης απαιτεί άθροισμα τουλάχιστον 8 εκατ. ευρώ για τον κύκλο εργασιών των δύο μελών (τυχόν διαγωνιζόμενης) κοινοπραξίας ή 12 εκατ. ευρώ για κοινοπραξία με τρία μέλη κ.ο.κ., ώστε να εξαχθεί μέσος όρος 4 εκατ. ευρώ ισχυρίζεται δε συναφώς ο αιτών ότι η διακήρυξη απαιτεί, κατά παράβαση του άρθρου 47 παρ. 3 της οδηγίας 2004/18, μεγαλύτερο και δη πολλαπλάσιο κύκλο εργασιών επί διαγωνιζόμενης κοινοπραξίας ή ένωσης εταιρειών, σε σχέση προς τον απαιτούμενο κύκλο εργασιών των μεμονωμένων διαγωνιζομένων και ότι δυσχεραίνει, κατά τον τρόπο αυτό, τη συμμετοχή κοινοπραξιών. Η αιτίαση, όμως, αυτή πρέπει να απορριφθεί ως προβαλλόμενη χωρίς έννομο συμφέρον. Και τούτο διότι, πάντως, ο αιτών δεν προβάλλει (και μάλιστα κατά τρόπο συγκεκριμένο) ότι επρόκειτο να συμπράξει με άλλη επιχείρηση καθαρισμού, η οποία είχε κύκλο εργασιών τουλάχιστον 4 εκατ. ευρώ κατά τις χρήσεις 2003 έως 2005 και η οποία, επομένως, πληρούσε αυτοτελώς το κριτήριο του ελάχιστου κύκλου εργασιών από υπηρεσίες καθαρισμού της τελευταίας τριετίας, ώστε να δικαιούται, κατά την έννοια του άρθρου 47 παρ. 3 της οδηγίας 2004/18, να μετάσχει στο διαγωνισμό μαζί με τον αιτούντα, υπό τη μορφή κοινοπραξίας ή ένωσης επιχειρήσεων

Στην υπόθεση C‑927/19, με αντικείμενο αίτηση προδικαστικής αποφάσεως δυνάμει του άρθρου 267 ΣΛΕΕ, που υπέβαλε το Lietuvos Aukščiausiasis Teismas (Ανώτατο Δικαστήριο της Λιθουανίας) με απόφαση της 17ης Δεκεμβρίου 2019, η οποία περιήλθε στο Δικαστήριο στις 18 Δεκεμβρίου 2019, στο πλαίσιο της δίκης «Klaipėdos regiono atliekų tvarkymo centras» UAB(.....)Για τους λόγους αυτούς, το Δικαστήριο (τμήμα μείζονος συνθέσεως) αποφαίνεται: 1)Το άρθρο 58 της οδηγίας 2014/24/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Φεβρουαρίου 2014, σχετικά με τις διαδικασίες σύναψης δημοσίων συμβάσεων και την κατάργηση της οδηγίας 2004/18/ΕΚ, έχει την έννοια ότι η υποχρέωση των οικονομικών φορέων να αποδεικνύουν ότι πραγματοποιούν ορισμένο μέσο ετήσιο κύκλο εργασιών στον τομέα δραστηριοτήτων που καλύπτεται από την οικεία δημόσια σύμβαση συνιστά κριτήριο επιλογής το οποίο αφορά την οικονομική και χρηματοοικονομική επάρκεια των εν λόγω φορέων, κατά την έννοια της παραγράφου 3 της ως άνω διάταξης.(....) 8)Το άρθρο 63, παράγραφος 1, δεύτερο εδάφιο, της οδηγίας 2014/24, σε συνδυασμό με το άρθρο 57, παράγραφοι 4 και 6, της οδηγίας, έχει την έννοια ότι αντιτίθεται σε εθνική ρύθμιση δυνάμει της οποίας, όταν οικονομικός φορέας, ο οποίος είναι μέλος κοινοπραξίας οικονομικών φορέων, έχει κριθεί ένοχος ψευδούς δηλώσεως κατά την παροχή των πληροφοριών που απαιτούνται για να εξακριβωθεί ότι δεν συντρέχουν λόγοι αποκλεισμού της κοινοπραξίας ή ότι η τελευταία πληροί τα κριτήρια επιλογής, ενώ τα λοιπά μέλη της κοινοπραξίας δεν είχαν λάβει γνώση της ψευδούς δηλώσεως, μπορεί να επιβληθεί σε όλα τα μέλη της κοινοπραξίας μέτρο αποκλεισμού από κάθε διαδικασία σύναψης δημόσιας σύμβασης.

Αίτηση  ανάκλησης της  291/2010 πράξης του Z΄ Κλιμακίου με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης μεταξύ του ΤΕΙ …και της Εταιρίας «..» που αφορά στην ανάθεση υπηρεσιών καθαρισμού  των χώρων του ΤΕΙ … προϋπολογισμού 2.100.000 ευρώ (χωρίς Φ.Π.Α.) για το λόγο ότι τέθηκε από τη διακήρυξη ως επιμέρους κριτήριο ανάθεσης η εμπειρία του αναδόχου και η καταλληλότητα των μελών της ομάδας έργου. Επίσης κρίθηκε από το Κλιμάκιο  ότι είναι  ασαφής ο όρος του άρθρου 6.3 της διακήρυξης σύμφωνα με τον οποίο ο ανάδοχος πρέπει επί ποινή αποκλεισμού να διαθέτει πιστοποίηση «ΕΛΟΤ 1801: 2002/OHSA 18001: 2007 στο πεδίο εφαρμογής σύστημα διαχείρισης υγείας και ασφάλειας στην εργασία καθότι δεν καθίσταται σαφές αν τα παραπάνω πιστοποιητικά απαιτούνται σωρευτικά ή διαζευκτικά. Εξάλλου  κρίθηκε από το Κλιμάκιο ότι είναι μη νόμιμος ο προβλεπόμενος στο άρθρο 9 του σχεδίου σύμβασης όρος περί δυνατότητας τροποποίησης της σύμβασης «όταν συμφωνήσουν γι’ αυτό τα συμβαλλόμενα μέρη» δεδομένου ότι η όποια τροποποίηση αυτής θα πρέπει να τύχει πρώτα του ελέγχου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, ενώ ο περιλαμβανόμενος στη διακήρυξη και στο άρθρο 3 παρ. 2 του σχεδίου σύμβασης όρος περί δυνατότητας παράτασης της σύμβασης μέχρι του ποσού των 630.000 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α. πάσχει αοριστίας δεδομένου ότι δεν τίθεται χρονικό όριο για την παροχή των υπηρεσιών καθαριότητας.(...)Στην προκειμένη περίπτωση από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτουν τα ακόλουθα: Με την οικεία διακήρυξη τέθηκαν ως κριτήρια αξιολόγησης των προσφορών στην ομάδα Β των κριτηρίων υπό τον τίτλο «Καταλληλότητα αναδόχου τα ακόλουθα: Β.1 Εμπειρία/Υποδομή αναδόχου 35%. Β2 Στελέχωση της ομάδας έργου 10%. Β3 Οργάνωση διοίκηση και λειτουργία φυσικού αντικειμένου 10%. Τα παραπάνω κριτήρια δεν είναι πρόσφορα για τον εντοπισμό της πλέον συμφέρουσας προσφοράς αλλά αφορούν αποκλειστικά στην εξακρίβωση της καταλληλότητας των διαγωνιζομένων να εκτελέσουν τη σύμβαση. Επομένως μη νομίμως τέθηκαν από τη διακήρυξη ως επιμέρους κριτήρια ανάθεσης της σύμβασης και ο σχετικός περί του αντιθέτου λόγος ανάκλησης πρέπει ν’ απορριφθεί. Κατά τη γνώμη όμως του Συμβούλου ….τα κριτήρια  εμπειρίας ως συναπτόμενα με την ποιότητα των συγκεκριμένων υπηρεσιών που θα παράσχει ο ανάδοχος νομίμως βαθμολογούνται κατά τα οριζόμενα στη διακήρυξη.Εξάλλου με το άρθρο 6.3 της οικείας διακήρυξης τέθηκε ως όρος, με ποινή αποκλεισμού, να διαθέτει ο ανάδοχος πιστοποίηση «ΕΛΟΤ 1801:2002/OHSAS 18001:2007 στο πεδίο εφαρμογής σύστημα διαχείρισης υγείας και ασφάλειας στην εργασία». Ο όρος όμως αυτός της διακήρυξης, λαμβανομένου υπόψη ότι με καθένα από τα ανωτέρω πρότυπα δύναται να παρέχεται αυτοτελώς πιστοποίηση στο σύστημα διαχείρισης υγείας και ασφάλειας στην εργασία, είναι ασαφής, καθότι, δεν καθίσταται ευκρινές αν τα ως άνω πιστοποιητικά απαιτούνται σωρευτικά ή διαζευκτικά. Επομένως, κατά την κρίση του Τμήματος ορθά το Κλιμάκιο απεφάνθη ότι κατά παραβίαση της αρχής της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης αποκλείσθηκαν οι εταιρίες «…..», για το λόγο ότι δεν προσκόμισαν πιστοποιητικά ΕΛΟΤ 1801:2002 οι δύο πρώτες και OHSAS 18001:2007 η τελευταία, καίτοι προσκόμισαν πιστοποιητικά OHSAS 18001:2007 και ΕΛΟΤ 1801:2002, αντίστοιχα. Σε ότι αφορά το άρθρο 9 της σύμβασης αυτό αναδιατυπώθηκε σε συμμόρφωση με τα οριζόμενα στη προσβαλλόμενη πράξη και καθορίστηκε ότι οι  τυχόν τροποποιήσεις της συμβάσεως θα υπόκεινται πρώτα στον έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Επίσης ο λόγος ανάκλησης για την αναδιατύπωση του άρθρου 3.2 της σύμβασης με την απάλειψη της φράσης: «…να παρατείνει τη διάρκεια της σύμβασης.» και την αντικατάστασή της με τη φράση: «… να αναθέσει μονομερώς σ’ αυτόν πρόσθετες υπηρεσίες …» πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος αφού εξακολουθεί να πάσχει αοριστίας ως προς τον τρόπο άσκησης του δικαιώματος προαίρεσης.(...)Με τα δεδομένα αυτά το Τμήμα κρίνει ότι πρέπει να απορριφθεί η κρινόμενη αίτηση ανάκλησης.

Λειτουργία και συντήρηση του έργου:Αίτηση αναθεώρησης της 1907/2013 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία απορρίφθηκε αίτηση της ανωτέρω κοινοπραξίας, ως και η υπέρ αυτής παρέμβαση της αναθέτουσας εταιρείας «…..», για την ανάκληση της 503/2012 πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου. (...)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η αίτηση της κοινοπραξίας «….» πρέπει να γίνει, κατά πλειοψηφία, δεκτή, να αναθεωρηθεί η προσβαλλόμενη με αυτήν 1907/2013 απόφαση του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, να διαταχθεί η απόδοση του κατατεθέντος παραβόλου στην αιτούσα και δεδομένου ότι δε συντρέχει άλλος νόμιμος διακωλυτικός λόγος, να υπογραφεί η σχετική σύμβαση, υπό την προϋπόθεση ότι θα απαλειφθούν προηγουμένως από το κείμενο και τα τεύχη που αποτελούν αναπόσπαστο μέρος αυτής α) η πρόβλεψη επιβάρυνσης του προϋπολογισμού της υπηρεσίας με εργολαβικό όφελος 18%, β) η πρόβλεψη στα άρθρα Α.7.1 και Α.7.2 της Συγγραφής Υποχρεώσεων περί δικαιώματος ανάθεσης μικροεργασιών που δεν περιλαμβάνονται στο αντικείμενο της σύμβασης αλλά σχετίζονται με αυτό και γ) η πρόβλεψη στα άρθρα 4 της σύμβασης και Α.3 της Συγγραφής Υποχρεώσεων περί δυνατότητας ετήσιας ανανέωσης της σύμβασης, ύστερα από σχετική απόφαση της ....... και κοινή συμφωνία των συμβαλλομένων μερών, καθώς και η αντίφαση μεταξύ των όρων Γ2.2 της Συγγραφής Υποχρεώσεων περί αποκλειστικής ευθύνης του αναδόχου και 5, 6 και 11 του επίμαχου σχεδίου σύμβασης περί ευθύνης των κοινοπρακτούντων «.......» και αιτούσας ανάλογα προς το ποσοστό συμμετοχής εκάστου στην κοινοπραξία.Αναθεωρεί την 1907/2013 απόφαση του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, κατά τα ειδικότερα αναφερόμενα στο σκεπτικό της παρούσας

Προμήθεια – εγκατάσταση ιατροτεχνολογικού και ξενοδοχειακού εξοπλισμού:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω στις υπό στοιχ. ΙΙ και IV σκέψεις, το Τμήμα άγεται, στην κρίση, απορριπτομένων των περί του αντιθέτου ισχυρισμών της αιτούσας, ότι το VI Τμήμα ορθώς απεφάνθη ότι : α) ο όρος στο άρθρο 22.7 της διακήρυξης είναι αρκούντως σαφής, καθόσον ρητώς αναφέρεται ότι προσμετράται μόνο η εμπειρία που προέρχεται από την ανάληψη και υλοποίηση εκ μέρους του ίδιου του διαγωνιζόμενου μελέτης, προμήθειας και εγκατάστασης ιατρικού εξοπλισμού Γενικού Νοσοκομείου και όχι αυτή που προέρχεται από τη συμμετοχή του ή τη σύμπραξή του με οποιαδήποτε μορφή στην υλοποίηση του ανάλογου αυτού έργου με άλλη εξειδικευμένη εταιρεία, επιχείρηση ή οίκο εξοπλισμού, β) η ερμηνεία που δόθηκε στον ως άνω όρο από την αναθέτουσα αρχή δεν αντιβαίνει στην αρχή της αναλογικότητας, δεδομένου ότι η απαίτηση αυξημένου επιπέδου εμπειρίας αποτελεί ενάσκηση της διακριτικής ευχέρειας της αναθέτουσας αρχής στο πλαίσιο του ελέγχου της καταλληλότητας των υποψήφιων αναδόχων, με σκοπό την άρτια και έντεχνη ολοκλήρωση ενός έργου υψηλών απαιτήσεων και τεχνογνωσίας, όπως εν προκειμένω, σε κάθε δε περίπτωση η νομιμότητα του όρου αυτού καλύπτεται από το προσωρινό δεδικασμένο που απορρέει από την 64/2012 απόφαση της Επιτροπής Αναστολών του ΣτΕ, γ) δεν περιορίζεται η δυνατότητα σύστασης κοινοπραξίας με εργοληπτικές επιχειρήσεις που διαθέτουν αυτοτελώς την αναγκαία εμπειρία, καθόσον από το συνδυασμό των άρθρων 21.1.α και 21.2 της διακήρυξης προκύπτει ότι κοινοπραξία εργοληπτικών επιχειρήσεων που αποδεικνύει ότι έστω και μία εκ των κοινοπρακτουσών εταιρειών διαθέτει αυτοτελώς εμπειρία σε μελέτη, προμήθεια και εγκατάσταση ιατρικού εξοπλισμού δικαιούται να συμμετάσχει στον εν λόγω διαγωνισμό και δ) η αντίφαση μεταξύ των όρων των άρθρων 21.1.α και 22.8 της διακήρυξης σχετικά με τη δυνατότητα των διαγωνιζόμενων να στηριχθούν στην εμπειρία άλλων φορέων (δάνεια εμπειρία) αποτελεί παράβαση των αρχών της ίσης μεταχείρισης και του ελεύθερου ανταγωνισμού.(..). Εν όψει, όμως, του γεγονότος ότι επρόκειτο πράγματι για ένα έργο με εξειδικευμένες απαιτήσεις, σε συνδυασμό με το ότι κατά το παρελθόν παρόμοιες διαγωνιστικές διαδικασίες της «….», με αντίστοιχους όρους στις διακηρύξεις τους, κρίθηκαν νόμιμες από το Ελεγκτικό Συνέδριο, το Τμήμα κρίνει περαιτέρω, κατά πλειοψηφία, ότι ορθώς απεφάνθη το VI Τμήμα με την προσβαλλόμενη απόφαση ότι πεπλανημένως πλην συγγνωστώς τα αρμόδια όργανα της αναθέτουσας αρχής υπέλαβαν ότι ενεργούσαν σύννομα..(..)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το Τμήμα αποφαίνεται, ότι η αίτηση της εταιρείας «…..» για αναθεώρηση της 2484/2012 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου πρέπει να απορριφθεί, γενομένων, συνακόλουθα, δεκτών των παρεμβάσεων της «….» και της κοινοπραξίας «…..».

ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ:Μη νομίμως τέθηκε στο ίδιο ως άνω άρθρο της διακήρυξης (2.2.6) ως κριτήριο ποιοτικής επιλογής των διαγωνιζόμενων οικονομικών φορέων για την τεχνική και επαγγελματική τους επάρκεια να διαθέτουν αυτοί εμπειρία στην εκτέλεση από το έτος 2017 και μέχρι την ημερομηνία υποβολής της προσφοράς τους δύο (2) τουλάχιστον συμβάσεων προμήθειας ή κατασκευής, που να αφορούν σε ενεργειακά ή περιβαλλοντικά έργα, με αντισυμβαλλόμενους (αποδέκτες - παραλήπτες) νπδδ, ΟΤΑ, ΔΕΥΑ και λοιπούς φορείς του ευρύτερου δημόσιου τομέα, η καθεμία εκ των οποίων θα έχει προϋπολογισμό τουλάχιστον ίσο με την εκτιμώμενη (προϋπολογιζόμενη) δαπάνη της προς ανάθεση σύμβασης προμήθειας χωρίς ΦΠΑ (1.360.000,00 ευρώ χωρίς ΦΠΑ) (βλ. σκέψη 6). Τούτο, διότι: α) Κατά το μέρος που το κριτήριο αυτό απαιτεί να έχουν εκτελέσει οι διαγωνιζόμενοι οικονομικοί φορείς από το έτος 2017 και μέχρι την ημερομηνία υποβολής της προσφοράς τους τουλάχιστον δύο (2) συμβάσεις προμήθειας ή κατασκευής, που να αφορούν σε ενεργειακά ή περιβαλλοντικά έργα, καθεμιά εκ των οποίων θα έχει προϋπολογισμό τουλάχιστον ίσο με την προϋπολογιζόμενη δαπάνη της προς ανάθεση σύμβασης, εισάγει, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη 3, ένα αυθαίρετο ποσοτικό κριτήριο (εμπειρία στην εκτέλεση 2 τουλάχιστον συμβάσεων), το οποίο δεν δικαιολογείται και αντικειμενικά δημιουργεί δυσμενείς διακρίσεις εις βάρος των ενδιαφερόμενων για συμμετοχή στον διαγωνισμό ανάθεσης της προμήθειας οικονομικών φορέων, οι οποίοι διαθέτουν την κατάλληλη τεχνική και επαγγελματική ικανότητα στο ίδιο αντικείμενο, ήτοι στο αντικείμενο της προς ανάθεση σύμβασης, που έχει σχέση με την ενέργεια και το περιβάλλον, ακόμα και αν έχουν εκτελέσει μόνο μία (1) απαιτούμενη από το κριτήριο αυτό σύμβαση με προϋπολογισμό τουλάχιστον ίσο με αυτόν της προς ανάθεση σύμβασης (1.360.000,00 ευρώ χωρίς ΦΠΑ). Επίσης, σε κάθε περίπτωση, το ανωτέρω κριτήριο επιλογής είναι, κατά το ανωτέρω μέρος του, δυσανάλογο και ποσοτικά μη συναφές σε σχέση με το αντικείμενο της προς ανάθεση σύμβασης προμήθειας και υπερβαίνει τις πραγματικές ανάγκες της αναθέτουσας Αρχής ως προς τη δυνατότητα εκτέλεσης της σύμβασης αυτής, αφού απαιτεί από τους διαγωνιζόμενους οικονομικούς φορείς χωρίς την επίκληση οποιουδήποτε επιτακτικού λόγου δημοσίου συμφέροντος την απόδειξη εμπειρίας στην εκτέλεση τουλάχιστον δύο (2) συμβάσεων όμοιων κατ’ είδος (φύση) και προϋπολογισμό με την προς ανάθεση σύμβαση, παρότι για να διαπιστωθεί η τεχνική και επαγγελματική επάρκειά (ικανότητά) τους να εκτελέσουν την προς ανάθεση σύμβαση και να ανταποκριθούν στις αντίστοιχες πραγματικές ανάγκες εκτέλεσης της σύμβασης αυτής θα αρκούσε η απαίτηση από αυτούς εμπειρίας στην εκτέλεση μίας και μόνο ως άνω απαιτούμενης σύμβασης με προϋπολογισμό τουλάχιστον ίσο με αυτόν της προς ανάθεση σύμβασης (1.360.000,00 ευρώ χωρίς ΦΠΑ). Επομένως, το ανωτέρω κριτήριο επιλογής τελεί, κατά το ανωτέρω μέρος του, σε δυσαναλογία με τον επιδιωκόμενο σκοπό του, που είναι η διαπίστωση της τεχνικής και επαγγελματικής επάρκειας των διαγωνιζομένων να εκτελέσουν την προς ανάθεση σύμβαση, δεδομένου και του ότι δεν αποδεικνύεται ότι ο σκοπός του αυτός δεν θα μπορούσε να επιτευχθεί εξίσου αποτελεσματικά με λιγότερο περιοριστικό για την ανάπτυξη του ανταγωνισμού τρόπο. Κατά συνέπεια, συντρέχει, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη 3, παράβαση των γενικών αρχών του ανταγωνισμού και της ίσης μεταχείρισης μεταξύ των σχετικώς δραστηριοποιούμενων οικονομικών φορέων (περιορισμό στην άσκηση θεμελιωδών ελευθεριών του δικαίου της ΕΕ). β)  Κατά το μέρος που το κριτήριο αυτό προβλέπει ότι οι απαιτούμενες από αυτό συμβάσεις, στην εκτέλεση των οποίων οι διαγωνιζόμενοι οικονομικοί φορείς απαιτείται να έχουν εμπειρία, πρέπει να έχουν αντισυμβαλλόμενους (αποδέκτες - παραλήπτες) αποκλειστικώς φορείς του ευρύτερου δημόσιου τομέα (νπδδ, ΟΤΑ, ΔΕΥΑ και λοιπούς φορείς του ευρύτερου δημόσιου τομέα), συναρτά χωρίς την επίκληση οποιουδήποτε σοβαρού λόγου δημοσίου συμφέροντος την παραδεκτή συμμετοχή στον διαγωνισμό με την απαίτηση εμπειρίας στην εκτέλεση προηγούμενων όμοιων με την προς ανάθεση συμβάσεων που έχουν συναφθεί μόνο με φορείς του ευρύτερου δημοσίου τομέα. Έτσι, όμως, περιορίζει υπέρμετρα (αδικαιολόγητα), σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη 3, την άσκηση των θεμελιωδών ελευθεριών του δικαίου της ΕΕ, και ιδιαιτέρως των αρχών της ίσης μεταχείρισης και του ελεύθερου ανταγωνισμού μεταξύ των ενδιαφερόμενων για συμμετοχή στον διαγωνισμό σχετικώς δραστηριοποιούμενων οικονομικών φορέων. Σε κάθε δε περίπτωση το επίμαχο κριτήριο αποκλείει αδικαιολόγητα, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη 3, ειδικώς οικονομικούς φορείς προερχόμενους από άλλα κράτη μέλη της ΕΕ, δοθέντος ότι το ενωσιακό δίκαιο σκοπεί, μεταξύ άλλων, στην ενίσχυση της οικονομικής συνοχής και του ανταγωνισμού και στον συντονισμό, ως προς τη διάκριση μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου, των διάφορων εθνικών νομικών συστημάτων, με συνέπεια να μην υιοθετεί ως προς την απόδειξη της εμπειρίας των προσφερόντων στο Μέρος II του Παραρτήματος XII του Προσαρτήματος A΄ του ν. 4412/2016 διακρίσεις μεταξύ αντισυμβαλλομένων δημόσιων ή ιδιωτικών παραληπτών - αποδεκτών των οικείων συμβάσεων που αποδεικνύουν τη σχετική εμπειρία αλλά να ορίζει ότι σε περίπτωση που για την απόδειξη της σχετικής τεχνικής και επαγγελματικής ικανότητας (εμπειρίας) απαιτείται από κριτήριο επιλογής κατάλογος όμοιων με την προς ανάθεση προμηθειών (συμβάσεων προμηθειών), που να έχουν πραγματοποιηθεί κατά την τελευταία τριετία ή και για περισσότερα έτη, όπως εν προκειμένω, οι σχετικές συμβάσεις (προμήθειες) μπορούν να έχουν αποδέκτη – παραλήπτη είτε δημόσιο (του δημοσίου τομέα) είτε ιδιωτικό (του ιδιωτικού τομέα) φορέα. 

ΕΡΓΑ.  ζητείται, παραδεκτώς, η αναθεώρηση της 668/2017 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, απορριπτικής αίτησης της Περιφέρειας ...και των ήδη αιτουσών για την ανάκληση της 2/2017 πράξης της Αναπληρώτριας Επιτρόπου της 1ης Υπηρεσίας Επιτρόπου ...με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης μεταξύ της αιτούσας Κοινοπραξίας και της Περιφερειακής Ενότητας ... Περιφέρειας ...για την εκτέλεση του έργου «Καθαρισμός ερεισμάτων και τάφρων οδών επαρχιακού οδικού δικτύου, Π.Ε. ..., Ο προέχων χαρακτήρας του επίμαχου υποέργου, αυτοτελώς, είναι αυτός του δημοσίου έργου, και για τον πρόσθετο λόγο ότι ο κύριος σκοπός της ελεγχόμενης σύμβασης είναι η συντήρηση, αποκατάσταση και άρση της επικινδυνότητας του επίμαχου επαρχιακού οδικού δικτύου, ήτοι η συντήρηση έργου......η οποία απαιτεί, λόγω της πολυπλοκότητάς της, εξειδικευμένη τεχνική γνώση και επέμβαση, δηλαδή χρήση ειδικών τεχνικών γνώσεων και αντίστοιχων μέσων, ενώ το επίμαχο υποέργο, προορίζεται να επιτελεί καθ’ εαυτό μία οικονομική και τεχνική λειτουργία επιφέροντας ένα άρτιο λειτουργικό αποτέλεσμα, συνδέεται δε άμεσα με το έδαφος κατά τρόπο διαρκή και σταθερό....Περαιτέρω, η 2η μειοδότρια κοινοπραξία «...» νομίμως αποκλείστηκε, λόγω μη προσκόμισης από το πρώτο μέλος αυτής «...» ασφαλιστικής ενημερότητας .(..)Συναφώς, παρά το γεγονός ότι η Επιτροπή που συγκροτήθηκε με την 655/2015 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής της Περιφέρειας ... ακυρώθηκε στη συνέχεια με την 1101/2015, όμοια, ενώ με την 1102/2015 απόφαση συγκροτήθηκε νέα Επιτροπή Διαγωνισμού, η εν λόγω πλημμέλεια, συνεκτιμωμένων και των ειδικότερων περιστάσεων της εξέλιξης της συγκεκριμένης διαγωνιστικής διαδικασίας, και, ειδικότερα, ενόψει του νόμιμου αποκλεισμού της 2ης μειοδότριας εταιρείας, δεν είναι ουσιώδης ώστε να συνεπιφέρει ακυρότητα της όλης διαγωνιστικής διαδικασίας και να καθιστά εύλογη την επέλευση μιας τέτοιας συνέπειας, κωλύουσας την υπογραφή της οικείας σύμβασης....Ως εκ τούτου το VI Τμήμα, που με την προσβαλλόμενη απόφασή του έκρινε αντίθετα, έσφαλε ως προς την εφαρμογή των οικείων διατάξεων και πρέπει, κατά παραδοχή ως βάσιμων των σχετικών λόγων αναθεώρησης, να αναθεωρηθεί η απόφαση αυτή.(..)Δέχεται την αίτηση της Κοινοπραξίας, με την επωνυμία «...» και των κατ’ ιδίαν μελών της. Αναθεωρεί την 668/2017 απόφαση του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, κατά τα οριζόμενα στο σκεπτικό της παρούσας.....Αποφαίνεται ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης μεταξύ της αιτούσας Κοινοπραξίας και της Περιφερειακής Ενότητας 

Διοίκηση. Χορήγηση αντιγράφων εγγράφων.Υπάρχει υποχρέωση της Διοίκησης για χορήγηση στον αιτούντα, μέλος Κοινοπραξίας αντιγράφου της υποβληθείσας υπ αυτής (Κοινοπραξίας) μελέτης εφαρμογής του έργου, διότι η μελέτη εφαρμογής, που εκπονείται από ανάδοχο Κοινοπραξία, μετά από την εκ μέρους του Δημοσίου δημοπράτηση έργου με το σύστημα μελέτη-κατασκευή, πρέπει να θεωρηθεί ότι έχει τον χαρακτήρα του διοικητικού εγγράφου, αν και δεν συντάσσεται από δημόσια υπηρεσία, δεδομένου ότι υποβάλλεται στην Διοίκηση (αρμόδιο φορέα) προς έγκριση και σφράγιση και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της διοικητικής σύμβασης. Για την χορήγηση αντιγράφου απαιτείται μόνον εύλογο ενδιαφέρον, το οποίο στην προκειμένη περίπτωση αναμφισβήτητα υπάρχει, εφόσον ο αιτών είναι μέλος της Κοινοπραξίας, στην οποία ανατέθηκε το ως άνω έργο με το σύστημα μελέτη-κατασκευή.