Προμήθεια συστημάτων περιτοναϊκής κάθαρσης....Με τα δεδομένα αυτά και εν όψει όσων έγιναν δεκτά ανωτέρω, κατά την κρίση του Τμήματος, δεν καταλείπεται αμφιβολία στους προτιθέμενους να συμμετάσχουν στον εν λόγω διαγωνισμό ως προς τα απαιτούμενα εκ του νόμου ουσιώδη στοιχεία αυτού (βλ. σκέψεις ΙΙ.Α. - ΙΙ.Δ. της παρούσας), ήτοι ως προς τη συνολική προϋπολογισθείσα δαπάνη (εκτιμώμενη αξία) των προμηθειών των ανωτέρω συστημάτων για όλη τη διάρκεια της συμφωνίας - πλαισίου, την επιμέρους προϋπολογιζόμενη δαπάνη για καθεμία από τις ως άνω επιμέρους κατηγορίες (ομάδες) των προκηρυσσόμενων συστημάτων, τη μέγιστη συνολική απαιτούμενη ποσότητα των ανωτέρω συστημάτων για τη (διετή) διάρκεια της συμφωνίας – πλαισίου και τη μέγιστη απαιτούμενη ποσότητα καθεμίας κατηγορίας (ομάδας), και, συνεπώς η εν λόγω διακήρυξη είναι σαφής και δεν επηρεάσθηκε η δυνατότητα των υποψηφίων να διαμορφώσουν καταλλήλως την οικονομική τους προσφορά και να συμμετάσχουν στο διαγωνισμό, ενώ ήταν δυνατός και ο έλεγχος εκ μέρους της αναθέτουσας αρχής περί του εάν οι προσφερθείσες τιμές, καθώς και οι ενδεικτικές τιμές κατακύρωσης, βρίσκονται εντός του επιτρεπόμενου ορίου υπέρβασης, σε ποσοστό μέχρι 10%, της εν λόγω δαπάνης. Συνεπώς, κατά παραδοχή του σχετικού λόγου ανάκλησης, κατά την κρίση του Τμήματος, το Κλιμάκιο πλανήθηκε περί τα πράγματα, καθόσον δεν είχε τεθεί υπόψιν του το προαναφερόμενο διευκρινιστικό της διακήρυξης 10131/19.8.2010 έγγραφο της Προέδρου της Επιτροπής Προμηθειών Υγείας, με αποτέλεσμα να κρίνει εσφαλμένως ότι υπήρξε παράβαση των ανωτέρω διατάξεων και των αρχών της ίσης μεταχείρισης των διαγωνιζομένων και της διαφάνειας.. Κατ’ ακολουθίαν αυτών, η ένδικη αίτηση και η υπέρ αυτής παραδεκτώς ασκηθείσα παρέμβαση πρέπει να γίνουν δεκτές και να ανακληθεί η 49/2011 πράξη του Στ΄ Κλιμακίου και δοθέντος ότι δεν αναδείχθηκε δι’ αυτής άλλος λόγος διακωλυτικός της υπογραφής, δεν κωλύεται η υπογραφή των οικείων σχεδίων συμφωνιών - πλαισίων.

«Οδηγία 2004/18/ΕΚ – Δημόσιες συμβάσεις προμηθειών και υπηρεσιών – Δημόσια ταμεία ασφαλίσεως ασθενείας – Οργανισμοί δημοσίου δικαίου – Αναθέτουσες αρχές – Πρόσκληση για την υποβολή προσφορών – Κατασκευή και προμήθεια ορθοπεδικών υποδημάτων ατομικά προσαρμοσμένων στις ανάγκες των πελατών – Παροχή λεπτομερών συμβουλών στους πελάτες»Στην περίπτωση που η παροχή υπηρεσιών αποδειχθεί, στη συγκεκριμένη σύμβαση, πρωτεύουσα σε σχέση με την προμήθεια προϊόντων, μια συμφωνία, όπως η επίδικη στην κύρια δίκη, που συνάπτεται μεταξύ δημοσίου ταμείου ασφαλίσεως ασθενείας και επιχειρηματία, με την οποία καθορίζονται οι αμοιβές των διαφόρων μορφών αγωγής που αναμένεται ότι θα πραγματοποιήσει ο εν λόγω επιχειρηματίας καθώς και η διάρκεια εφαρμογής της συμφωνίας και βάσει της οποίας ο επιχειρηματίας αναλαμβάνει την υποχρέωση να εξυπηρετήσει τους ασφαλισμένους που θα του το ζητήσουν, το δε ταμείο είναι ο μοναδικός οφειλέτης της αμοιβής των υπηρεσιών του επιχειρηματία, πρέπει να θεωρηθεί συμφωνία-πλαίσιο κατά την έννοια του άρθρου 1, παράγραφος 5, της οδηγίας 2004/18.

Προμήθεια χαρτιού, γραφικών ειδών και λοιπών συναφών υλικών: ζητείται η ανάκληση της 185/2017 Πράξης του Στ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Με τα δεδομένα αυτά, το Τμήμα κρίνει, τα ακόλουθα: Όπως παγίως γίνεται δεκτό στο Δικαστήριο τούτο (σκ. ΙΙΓ), στη διακήρυξη ανοικτού διαγωνισμού για τη σύναψη συμφωνίας- πλαίσιο απαιτείται, σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ.2 του άρθρου 2 του πδ118/20017 να προσδιορίζεται η μέγιστη εκτιμώμενη συνολική αξία των ζητούμενων αγαθών, τα οποία ενδέχεται να ζητηθούν στην καθορισθείσα χρονική διάρκεια αυτής. Εφόσον τα προκηρυσσόμενα είδη υποδιαιρούνται σε τμήματα(υποείδη) και προβλέπεται στη διακήρυξη η δυνατότητα στους διαγωνιζόμενους να υποβάλουν χωριστή προσφορά για τα επιμέρους αυτά τμήματα, τότε μόνο υφίσταται υποχρέωση της Αναθέτουσας Αρχής καθώς και αντίστοιχη υποχρέωση των εταιρειών που συμμετέχουν να προσδιορίζουν με την προσφορά τους την προϋπολογισθείσα δαπάνη των επιμέρους αυτών τμημάτων. Στην προκειμένη περίπτωση, με τη 8/25.1.2016 διακήρυξη του Αρχηγείου της .... τα προς προμήθεια είδη υποδιαιρέθηκαν σε δύο Ομάδες: την Ομάδα Α΄, ετήσιου προϋπολογισμού 516.000 ευρώ και την Ομάδα Β΄, ετήσιου προϋπολογισμού 101.515,56 ευρώ, ενώ προβλέφθηκε η δυνατότητα για υποβολή προσφοράς, είτε για το σύνολο της ποσότητας, ήτοι και για τις δύο ομάδες, είτε για κάθε ομάδα χωριστά. Περαιτέρω, ορίστηκε ότι δεν θα γίνονται δεκτές προσφορές για μέρος μόνο των προς παράδοση ειδών. Επομένως, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα με την υπό κρίση αίτηση, δεν απαιτείτο, εν προκειμένω, να καθορίζεται στη διακήρυξη η προϋπολογισθείσα αξία των επιμέρους υποειδών της ομάδας Α΄ και της ομάδας Β΄. Ως εκ τούτου, δεν πάσχει η διακήρυξη της υπό κρίση διαδικασίας με την οποία δεν προσδιορίστηκε η προϋπολογισθείσα δαπάνη εκάστου υποείδους, εφόσον δεν προβλεπόταν, αντίστοιχα, η δυνατότητα υποβολής προσφοράς για κάθε υποείδος αυτών.(..)η υπό κρίση αίτηση ανάκλησης πρέπει, υπό τον όρο της συμπερίληψης στο άρθρο 4 του σχεδίου της συμφωνίας - πλαίσιο της από 16.3.2017 αναλυτικής οικονομικής προσφοράς της αναδόχου, να γίνει δεκτή και να ανακληθεί η 185/2017 Πράξη του ΣΤ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου​

Προμήθεια υγρών καυσίμων και λιπαντικών:..Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω το Κλιμάκιο κρίνει ότι Α) δεν συντρέχουν λόγοι που να κωλύουν την υπογραφή των υποβληθέντων για έλεγχο νομιμότητας σχεδίων συμβάσεων που αφορούν στην προμήθεια των λιπαντικών, με την επισήμανση ότι η διάρκεια ισχύος των συμβάσεων άρχεται από της υπογραφής των από τα συμβαλλόμενα μέρη (που έπεται της ολοκληρώσεως του παρόντος ελέγχου του Κλιμακίου- άρθρο 36 παρ.4 του ν.4129/2013) και Β) κωλύεται η υπογραφή των σχεδίων συμβάσεων με αντικείμενο την προμήθεια υγρών καυσίμων για την κάλυψη των αναγκών του Δήμου ... και των νομικών προσώπων αυτού.

ΣΥΜΒΑΣΗ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗΣ:Με τα δεδομένα αυτά δεν προκαλείται ζήτημα νόθευσης του ανταγωνισμού και, κατά συνέπεια, δεν πρόκειται για ουσιώδεις τροποποιήσεις κατά την έννοια του δικαίου της Ένωσης που κωλύουν την υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου Συμφωνίας. Στο συμπέρασμα δε αυτό καταλήγει και το MARKT C2/ZDH/cds(2013)3283241/25.9.2013 έγγραφο του Γενικού Διευθυντή της Γενικής Διεύθυνσης Εσωτερικής Αγοράς και Υπηρεσιών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στο οποίο αναφέρεται ότι οι τροποποιήσεις που προτείνονται για την Σύμβαση Παραχώρησης «θα μπορούσαν να θεωρηθούν συμβατές με το δίκαιο των συμβάσεων της Ένωσης». Τέλος, διευκρινίζεται ότι οι λοιπές μη αναφερόμενες στην παρούσα τροποποιήσεις έχουν επίσης μη ουσιώδη χαρακτήρα και δεν αναιρούν την ανωτέρω κρίση. Κατά συνέπεια, δεν κωλύεται η σύναψη του ελεγχόμενου σχεδίου Συμφωνίας Τροποποίησης.

Προμήθεια...Με τα δεδομένα αυτά και όσα εκτέθηκαν στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, το Κλιμάκιο κρίνει τα ακόλουθα:Αναφορικά με τους προβλεπόμενους όρους α) στο άρθρο 3.6.12 της διακήρυξης, ότι καθ’ όλη τη διάρκεια ισχύος της εγγύησης καλής εκτέλεσης, ο ανάδοχος είναι υποχρεωμένος, εφόσον του ζητηθεί από την αναθέτουσα αρχή (στο πλαίσιο της απαιτούμενης συντήρησης του εξοπλισμού βάσεων των προδιαγραφών του) να την προμηθεύει με τα απαιτούμενα ανταλλακτικά, σύμφωνα με κατάλογο ανταλλακτικών που θα υποβάλει, στην τιμή που θα αναφέρει με την οικονομική του προσφορά., το κόστος δε των ανταλλακτικών και οι εργασίες αντικατάστασης αυτών βαρύνει την αναθέτουσα αρχή και β) στο άρθρο 3.6.13 της διακήρυξης, ότι ο ανάδοχος πρέπει να είναι σε θέση να αναβαθμίσει (να αντικαταστήσει με όμοια ή καλύτερα ή να προσθέσει επιπλέον) επιμέρους εξαρτήματα του προμηθευόμενου εξοπλισμού, το δε κόστος των ανταλλακτικών και εργασιών αναβάθμισης βαρύνουν την αναθέτουσα αρχή: Κατά παράβαση της αρχής της διαφάνειας, η οποία άλλωστε καταγράφεται και στο άρθρο 2 του π.δ. 118/2007, που απαιτεί οι όροι της διακήρυξης διαγωνισμού και συνακόλουθα οι όροι της οικείας σύμβασης να είναι σαφείς και πλήρεις, δεν έχει προσδιορισθεί η ποσότητα και η προϋπολογισθείσα δαπάνη για την προμήθεια των προαναφερόμενων ανταλλακτικών, με αποτέλεσμα να μην προσδιορίζεται επαρκώς το φυσικό και οικονομικό αντικείμενο της επίμαχης προμήθειας....Με τα δεδομένα αυτά κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης μεταξύ της .... και της εταιρείας «....». για την προμήθεια, εγκατάσταση και θέση σε λειτουργία τριακοσίων είκοσι (320) πομπών επίγειας ψηφιακής ευρυεκπομπής.

Προμήθεια ραμμάτων:..ζητείται η εν μέρει ανάκληση της 93/2015 πράξης του Στ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Κατά συνέπεια, σύμφωνα με όσα προηγουμένως κρίθηκαν και έγιναν δεκτά, η ένδικη αίτηση πρέπει, υπό τον όρο ότι θα απαλειφθεί ο συμβατικός όρος του άρθρου 8 των σχεδίων συμφωνίας-πλαισίου, που προβλέπει τη δυνατότητα του προμηθευτή, μετά από προηγούμενη γραπτή συγκατάθεση της Αναθέτουσας Αρχής α) να μεταβιβάζει το σύνολο ή μέρος των δικαιωμάτων της συμφωνίας - πλαισίου, ή το σύνολο ή μέρος των υποχρεώσεων του που απορρέουν από αυτήν, σε οποιοδήποτε άλλο φυσικό ή νομικό πρόσωπο και β) να αναθέτει σε άλλο φυσικό ή νομικό πρόσωπο την εκτέλεση οποιασδήποτε παραγγελίας, σύμφωνα με τους όρους της Συμφωνίας - πλαίσιο,..Ανακαλεί εν μέρει την 93/2015 πράξη του Στ΄ Κλιμακίου.

Ο τεχνητός κατακερματισμός της αξίας συμβάσεως με ενιαίο αντικείμενο δεν μπορεί να δικαιολογηθεί από λόγους δημοσιονομικής διαχειρίσεως οι οποίοι επιβάλλουν την κατάτμηση σε επιμέρους έργα. Μια ενιαία συμφωνία, η οποία εκτελείται σε περισσότερα στάδια για αμιγώς δημοσιονομικούς λόγους, δεν μπορεί για αυτόν και μόνο τον λόγο να λογίζεται ως πλειάδα εξατομικευμένων συμβάσεων, με συνέπεια να περιορίζεται το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας, διότι αυτό δεν συνάδει προς τον σκοπό των ευρωπαϊκών οδηγιών περί δημοσίων συμβάσεων. Το άρθρο 9, παράγραφος 3, της οδηγίας απαγορεύει μια τέτοια τεχνητή κατάτμηση συμφωνίας που έχει ενιαίο αντικείμενο.

Συντήρηση αεροσκαφών. (τροποποίηση συμφωνίας - πλαίσιο). ζητείται η ανάκληση της 244/2015 πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Με την πράξη αυτή κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή δύο σχεδίων συμβάσεων, που αφορούν το, μεν, πρώτο στην 7η τροποποίηση της 49/11 συμφωνίας – πλαισίου μεταξύ του Υπουργείου ...και της εταιρείας..(..)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγηθείσες νομικές σκέψεις, το Τμήμα κρίνει ότι, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα με την κρινόμενη αίτηση, οι επίμαχες τροποποιήσεις της 49/11 συμφωνίας – πλαισίου και της 21/14 εκτελεστικής αυτής σύμβασης δεν συνιστούν μη επιτρεπόμενες ουσιώδεις τροποποιήσεις των αρχικών όρων. Ειδικότερα, εν προκειμένω, η αρχική σύμβαση συνιστά συμφωνία – πλαίσιο, στην οποία είχαν περιληφθεί όλοι οι ουσιώδεις όροι για τον τρόπο διενέργειας των εργασιών OVER AND ABOVE, οι οποίοι, άλλωστε, ελέγχθηκαν αρμοδίως κατά τη διενέργεια του προσυμβατικού ελέγχου αυτών χωρίς να διατυπωθούν επιφυλάξεις ως προς τη νομιμότητά τους. Συγκεκριμένα, στη διακήρυξη ήδη αναφερόταν σαφώς η διαδικασία εκτέλεσης των εργασιών αυτών, η οποία εκκινεί με την κατάθεση προσφοράς εκ μέρους του αναδόχου για την εκτέλεση συγκεκριμένων επισκευών βάσει των διαπιστωθέντων από την τακτική επιθεώρηση ευρημάτων και συνεχίζεται με την παροχή προηγούμενης έγκρισης της αρμόδιας υπηρεσίας που πιστοποιεί την αναγκαιότητα εκτέλεσης των OVER AND ABOVE εργασιών και αποδέχεται την προσφορά του αναδόχου. Για τον προσδιορισμό δε του κόστους των εργασιών αυτών, οι υποψήφιοι υποχρεώθηκαν στην οικονομική τους προσφορά να περιλάβουν την τιμή εργατοώρας, η οποία αφενός συνεκτιμήθηκε για την αξιολόγηση της προσφοράς και αφετέρου συνιστά την τιμή βάσης για την τελική κοστολόγηση των εργασιών, μετά την εκτέλεσή τους.(..)Τούτο δε είναι εύλογο, δοθέντος ότι το κόστος αυτό δεν θα μπορούσε να είναι εξ αρχής προσδιορισμένο με ακρίβεια, δεδομένου ότι, αφενός μεν, δεν είναι δυνατό να προβλεφθεί το πλήθος και το εύρος των ευρημάτων της επιθεώρησης που επιβάλλουν την εκτέλεση επιπρόσθετων εργασιών, αφετέρου δε, στο κόστος αυτό δεν περιλαμβάνεται η αξία των απαιτούμενων ανταλλακτικών – υλικών που απαιτούνται για τη διενέργεια των επισκευών.(..)Πρέπει δε να σημειωθεί ότι ευλόγως η αξία των υλικών δεν περιλαμβανόταν ούτε καν ενδεικτικά στο αρχικό συμβατικό κόστος, καθώς δεν είναι δυνατό εκ των προτέρων, πριν την πραγματοποίηση της επιθεώρησης, να προσδιορισθούν τα υλικά που χρειάζονται να αντικατασταθούν, ώστε να διασφαλισθεί το αξιόπλοο του αεροσκάφους.(..)Με βάση τα ανωτέρω, η επίμαχη τροποποίηση της 49/11 συμφωνίας – πλαισίου και της 21/14 εκτελεστικής αυτής συμφωνίας προβλέπεται ήδη από τους όρους της διακήρυξης του διαγωνισμού και της αρχικής σύμβασης, και ως εκ τούτου δεν μπορεί να θεωρηθεί μη επιτρεπόμενη ουσιώδης τροποποίηση αυτής....Δέχεται την αίτηση ανάκλησης του Ελληνικού Δημοσίου.Ανακαλεί την 244/2015 πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Περίληψη 1. Η τήρηση της αρχής της ίσης μεταχειρίσεως των προσφερόντων, που ανταποκρίνεται στην ουσία της οδηγίας 71/305, περί συντονισμού των διαδικασιών για τη σύναψη συμβάσεων δημοσίων έργων, όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία 89/440, επιβάλλει όπως οι προσφέροντες τυγχάνουν ίσης μεταχειρίσεως τόσο κατά τον χρόνο που ετοιμάζουν τις προσφορές τους όσο και κατά τον χρόνο που αυτές αποτιμώνται από την αναθέτουσα αρχή. ( βλ. σκέψεις 33-34 ) 2. Το άρθρο 29, παράγραφος 1, δεύτερη περίπτωση, της οδηγίας 71/305, περί συντονισμού των διαδικασιών για τη σύναψη συμβάσεων δημοσίων έργων, όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία 89/440, δεν απαριθμεί περιοριστικά τα κριτήρια τα οποία μπορούν να γίνουν δεκτά ως κριτήρια αναθέσεως μιας δημοσίας συμβάσεως. Ωστόσο, η επιλογή των κριτηρίων που δέχεται η αναθέτουσα αρχή δεν μπορεί να αναφέρεται παρά μόνο στα κριτήρια που αφορούν την εξακρίβωση της προσφοράς που είναι η πιο συμφέρουσα οικονομικά και δεν μπορεί να παρέχει στην αναθέτουσα αρχή απεριόριστη ελευθερία επιλογής ως προς την ανάθεση της συμβάσεως σε έναν προσφέροντα. ( βλ. σκέψεις 35-37 ) 3. Όσον αφορά τη σύναψη συμβάσεων δημοσίων έργων που εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 71/305 του Συμβουλίου, περί συντονισμού των διαδικασιών για τη σύναψη συμβάσεων δημοσίων έργων, όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία 89/440, η χρησιμοποίηση ενός κριτηρίου αναθέσεως της συμβάσεως το οποίο θα είναι ακριβώς γνωστό σε χρόνο μεταγενέστερο της αναθέσεως της συμβάσεως συμβιβάζεται με τις απαιτήσεις της ίσης μεταχειρίσεως των προσφερόντων υπό την προϋπόθεση ότι η διαφάνεια και η αντικειμενικότητα της διαδικασίας τηρούνται, πράγμα που προϋποθέτει ότι το κριτήριο μνημονεύεται στη συγγραφή υποχρεώσεων ή στην προκήρυξη του διαγωνισμού, διατυπώνεται κατά τρόπο που να επιτρέπει σε όλους τους προσφέροντες οι οποίοι είναι καλώς πληροφορημένοι και επιμελείς να το ερμηνεύουν κατά τον ίδιο τρόπο, η αναθέτουσα αρχή ακολουθεί την ίδια ερμηνεία καθόλη τη διάρκεια της διαδικασίας και εφαρμόζει το εν λόγω κριτήριο κατά τρόπο αντικειμενικό και ενιαίο για όλους τους προσφέροντες. Η αντικειμενικότητα μπορεί να διασφαλιστεί με το να ζητείται η γνώμη ενός εμπειρογνώμονα, υπό την προϋπόθεση ότι η έκθεσή του βασίζεται για όλα τα ουσιώδη σημεία σε αντικειμενικούς παράγοντες οι οποίοι θεωρούνται, σύμφωνα με τους κανόνες της επιστήμης, ως ασκούντες επιρροή και είναι πρόσφοροι για την πραγματοποιηθείσα αξιολόγηση. ( βλ. σκέψεις 38, 40, 42-45 και διατακτ. )