Εκτέλεση έργου..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, το Τμήμα κρίνει τα ακόλουθα: Ενόψει του ότι ο ως άνω Ιερός Ναός χαρακτηρισθείς αρμοδίως ως μνημείο, δεν ανήκει, κατά τα αναφερόμενα στην ένδικη αίτηση, στην κυριότητα της αιτούσας, ούτε από άλλα στοιχεία του φακέλου προκύπτει ότι αυτή ορίστηκε φορέας υλοποίησης του επίμαχου έργου, απαιτείτο η σύναψη προγραμματικής σύμβασης, κατά το άρθρο 100 παρ. 5 του ν. 3852/2010, με τη συμμετοχή της ιδίας και του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού. Άλλωστε με  την ΥΠΠΟΑ/ΓΔΑΜΤΕ/ΔΑΒΜΜ/ΤΜΒΜΜ/342088/33111/2629/626/4.7.2018 απόφαση του Τμήματος Μελετών Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων της Διεύθυνσης Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού, που περιλαμβάνεται στα στοιχεία του φακέλου, εγκρίθηκε, σύμφωνα με την κατατεθείσα προμελέτη, η μερική ανακατασκευή της στέγης (εκτός της περιοχής του τρούλου) του Ιερού Ναού και όχι η υλοποίηση του επίμαχου έργου από την Περιφέρεια ..., ενώ στην τεχνική περιγραφή της οικείας μελέτης του έργου περιλαμβάνονται, πέραν των εργασιών ανακατασκευής της στέγης και εργασίες στον τρούλο του Ιερού Ναού. Επομένως, αβασίμως προβάλλει η αιτούσα ότι στην προκειμένη περίπτωση δεν ήταν υποχρεωτική, πριν από τη διεξαγωγή της εν λόγω διαγωνιστικής διαδικασίας, η σύναψη προγραμματικής σύμβασης κατά τις διατάξεις του άρθρου 100 του ν. 3852/2010 μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού, της Περιφέρειας ... και του Ιερού Ναού. Εξάλλου, με την επικαλούμενη από την αιτούσα 144/2018 πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου δεν κρίθηκε ότι η σύναψη της προγραμματικής σύμβασης του άρθρου 100 του ν. 3852/2010 δεν απαιτείται να προηγείται της διαγωνιστικής διαδικασίας, πλην όμως πράγματι με αυτήν ελέγχθηκαν ταυτόχρονα τα υποβληθέντα σχέδια της προγραμματικής και της οικείας εκτελεστικής σύμβασης.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ-ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ-ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ:Να ελέγξει τη νομιμότητα του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης μεταξύ του Δήμου … … και του Οργανισμού Ανάπτυξης … Α.Ε. (Ο.Α…. Α.Ε.), για την εκτέλεση του έργου με τίτλο «Έργα βελτίωσης δικτύων ύδρευσης Δήμου … … – ΥΠΟΕΡΓΟ 1: Έργα βελτίωσης εσωτερικού δικτύου ύδρευσης … και ΥΠΟΕΡΓΟ 2: Προμήθεια και εγκατάσταση συστημάτων ελέγχου διαρροών (Τηλεέλεγχος – Τηλεχειρισμός) στα υφιστάμενα δίκτυα μεταφοράς και διανομής νερού του Δήμου …», συνολικής προϋπολογιζόμενης δαπάνης 2.801.757,81 ευρώ, συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α. όπου απαιτείται.(....)Δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της προγραμματικής σύμβασης.

ΒΛΕΠΕ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΣ/ΚΛ.Ζ/782/2019.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ:«Παροχή Τεχνικών και Συμβουλευτικών Υπηρεσιών Διαχείρισης και Αξιοποίησης της Ακίνητης Περιουσίας του Δήμου Ρόδου»(...)η σύναψη της ελεγχόμενης σύμβασης αντίκειται στις αρχές της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης και της οικονομικότητας, ... καθώς με αυτήν προβλέπεται η καταβολή προσαύξησης 4% επί του συνολικού κόστους της σύμβασης για την κάλυψη των λειτουργικών εξόδων, ενώ δεν αιτιολογείται ο ορθολογικός οικονομικά χαρακτήρας της επιλογής αυτής έναντι της υφιστάμενης εναλλακτικής δυνατότητας διενέργειας από τον Δήμο Ρόδου διαγωνιστικής διαδικασίας για την ανάθεση των ίδιων υπηρεσιών... ή έναντι της δυνατότητας σύναψης από τον ίδιο τον Δήμο, συμβάσεων έργου. Επισημαίνεται ότι στην περίπτωση που ο  Δήμος επέλεγε την ως άνω δυνατότητα θα προέβαινε στις ίδιες ενέργειες στις οποίες θα προβεί ο Οργανισμός βάσει της Προγραμματικής σύμβασης, αλλά θα απαλλασσόταν από τα λειτουργικά έξοδα που επισύρει η τελευταία.Κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου προγραμματικής σύμβασης.

Σχέδιο προγραμματικής σύμβασης- Υποστηρικτικές ενέργειες Διαχείρισης Απορριμμάτων Δήμου:..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα προηγήθηκαν σε προηγούμενες σκέψεις, το Τμήμα κρίνει κατά πλειοψηφία ότι εν προκειμένω η απόφαση περί λύσεως της υφιστάμενης σύμβασης είναι απόρροια της 123-1/30-8-2017 απόφασης του Δ.Σ. της ..., με την οποία εγκρίθηκε ο επαναπροσδιορισμός από 1/1/2018 του ενιαίου τέλους διαχείρισης αστικών στερεών αποβλήτων (ΑΣΑ) από 12 ευρώ/tn σε 17 ευρώ/tn για τους ο.τ.α. που φιλοξενούν Χ.Υ.Τ.Α. εντός των διοικητικών τους ορίων (όπως εν προκειμένω ο Δήμος ...). Συνεπώς, εφόσον, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο άρθρο 5 της 2527/23.1.2009 (ΦΕΚ Β΄ 83) κοινής υπουργικής απόφασης, το κόστος διαχείρισης προσδιορίζεται σε ετήσια βάση με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του ΦΟΔΣΑ, νομίμως εν προκειμένω τα συμβαλλόμενα μέρη αποφάσισαν τη λύση της από 3.7.2017 προγραμματικής σύμβασης προκειμένου να επαναπροσδιορίσουν με την ελεγχόμενη σύμβαση το ενιαίο τέλος διαχείρισης σε 17 ευρώ/tn σύμφωνα με την 123-1/30-8-2017 απόφαση του Δ.Σ.(..)η υπό κρίση αίτηση πρέπει να γίνει δεκτή και να ανακληθεί η 10/2018 πράξη της Επιτρόπου στην Υπηρεσία Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Ν. .

Παροχή υποστηρικτικών υπηρεσιών:...επιδιώκεται η ανάκληση της 5/2018 Πράξης του Αναπληρωτή Επιτρόπου της Υπηρεσίας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις της παρούσας, το Τμήμα κρίνει ότι η πρώτη διαπιστωθείσα με την προσβαλλόμενη Πράξη πλημμέλεια ήρθη, ενόψει της προσκόμισης από τους αιτούντες α) μελέτης και αναλυτικού προϋπολογισμού της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης, που εκ παραδρομής δεν υποβλήθηκαν στον Επίτροπο και όπου αναφέρονται με σαφήνεια και πληρότητα τα επιμέρους κόστη, ήτοι το κόστος απασχόλησης του προσωπικού βάσει ειδικότητας, το κόστος λειτουργίας οχημάτων, καθώς και το διαχειριστικό κόστος της σύμβασης για τη μερική απασχόληση ενός επόπτη για την επίβλεψη προσωπικού και δρομολογίων καθώς και τα λοιπά κόστη παρακολούθησης για την υλοποίηση του αντικειμένου της σύμβασης, από το άθροισμα των οποίων προκύπτει ο συνολικός προϋπολογισμός της προγραμματικής σύμβασης και β) της 70/2017 απόφασης του Δ.Σ. του ΦΟ.Δ.Σ.Α, η οποία εκ παραδρομής δεν υποβλήθηκε στον Επίτροπο και με την οποία εγκρίνεται η σύναψη της προγραμματικής σύμβασης με το Δήμο..Ακολούθως, το Τμήμα κρίνει ότι νομίμως ανατίθενται από τον ως άνω Δήμο στο ΦΟ.Δ.Σ.Α. οι εργασίες αποκομιδής προϊόντων κλαδεμάτων και ανακυκλώσιμων υλικών, καθόσον, όπως προκύπτει από τα άρθρα 2 και 17 (Παράρτημα ΙΒ κωδικοί αριθμοί 02 και 15) της κ.υ.α. 50910/2727/2003, τα απόβλητα από γεωργία και κηπευτική καθώς και τα ανακυκλώσιμα υλικά συμπεριλαμβάνονται στα στερεά απόβλητα(..)Ωστόσο, το Τμήμα κρίνει ότι η ελεγχόμενη προγραμματική σύμβαση παρίσταται μη νόμιμη όσον αφορά στην ανατιθέμενη εργασία της πλύσης κάδων και στην προμήθεια σακουλών για τους βυθιζόμενους κάδους, καθόσον δεν συμπεριλαμβάνονται στις εργασίες της συλλογής και μεταφοράς αποβλήτων που δύνανται να μεταβιβασθούν με προγραμματική σύμβαση στο ΦΟ.Δ.Σ.Α, απορριπτομένου ως αβασίμου του προβαλλόμενου ισχυρισμού των αιτούντων ότι είναι απολύτως συναφείς και αναπόσπαστες με την αποκομιδή απορριμμάτων, δοθέντος ότι είναι δυνατόν αμφότερες να υλοποιηθούν διακριτά και ως εκ τούτου δεν είναι παρεπόμενες της αποκομιδής.(..)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, εφόσον εξακολουθούν να υφίστανται διακωλυτικοί της υπογραφής του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης λόγοι, η προσβαλλόμενη Πράξη δεν πρέπει να ανακληθεί και οι υπό κρίση αιτήσεις ανάκλησης πρέπει να απορριφθούν.

ΑΝΑΘΕΩΡΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕλΣυνΤμ.Μειζ-Επταμ.Συνθ/1353/2018​

 

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ:Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι είναι επιτρεπτή, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 100 του ν. 3852/2010 σε συνδυασμό με τις διατάξεις του άρθρου 2 του ν. 4674/2020, η σύναψη προγραμματικής σύμβασης μεταξύ των προαναφερόμενων φορέων με το ως άνω περιεχόμενο, καθώς η σύμβαση αυτή εγκαθιδρύει, πράγματι, συνεργασία μεταξύ δημόσιων φορέων, με σκοπό, διά της συνένωσης των μέσων που διαθέτει ο καθένας από αυτούς, την από κοινού εκτέλεση της δημόσιας αποστολής τους, και ως τέτοια δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του ν. 4412/2016. Συνεπώς, δεν συντρέχει νόμιμος λόγος που να κωλύει την υπογραφή του υποβληθέντος για έλεγχο σχεδίου σύμβασης, όπως επανυποβλήθηκε τροποποιημένο και επισυνάπτεται στην παρούσα Πράξη, της οποίας αποτελεί αναπόσπαστο μέρος, υπό τους ακόλουθους  όρους: 1) θα τροποποιηθούν τα άρθρα πέμπτο παρ. 3, έκτο περ. δ΄ και ε΄  και δέκατο παρ. 1, ώστε παράταση ή οποιαδήποτε άλλη τροποποίηση όρου της σύμβασης να εγκρίνεται από τα αρμόδια όργανα των συμβαλλόμενων μερών κατόπιν εισήγησης της Κοινής Επιτροπής Παρακολούθησης και 2) της προηγούμενης έγκρισής του (στην επικαιροποιημένη του μορφή)  από όλα τα αρμόδια όργανα των συμβαλλόμενων σε αυτό μερών. Τέλος, επισημαίνεται ότι για την οποιαδήποτε τροποποίηση της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης απαιτείται η τήρηση των διατάξεων περί υπαγωγής της στον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου  (ΕλΣ Ε΄ Κλ. 190/2021, 493/2019).

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ-ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Να ελέγξει τη νομιμότητα του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης μεταξύ του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών και του Δήμου …, για την υλοποίηση του έργου «Κατασκευή Αθλητικού και Ψυχαγωγικού Πάρκου στη θέση ΄΄Σταυρός΄΄ της Τ.Κ. … του Δήμου … και της σύνδεσης με το οδικό δίκτυο», προϋπολογιζόμενης δαπάνης 5.000.000,00 ευρώ (συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α.).(....)Το δε υποβληθέν για έλεγχο σχέδιο σύμβασης φέρει το ελάχιστο κατά νόμο περιεχόμενο. Κατόπιν αυτών, δεν συντρέχει νόμιμος λόγος που να κωλύει την υπογραφή του σχεδίου αυτού, το οποίο επισυνάπτεται στην παρούσα Πράξη και αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της.

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ-ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ:σχεδίου προγραμματικής σύμβασης μεταξύ της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων, του Λιμενικού Ταμείου Ζακύνθου, των Δημοτικών Λιμενικών Ταμείων Κεφαλληνίας – Ιθάκης και Λευκάδας και της αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας με την επωνυμία «…», με αντικείμενο την υλοποίηση της πράξης «Υδατοδρόμια Περιφέρειας Ιόνιων Νησιών»(...)Επιπλέον δε, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η σύναψη της ελεγχόμενης σύμβασης αντίκειται στις αρχές της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης και της οικονομικότητας, καθώς με αυτήν προβλέπεται η καταβολή πλήρους αμοιβής για την ανάθεση εκτέλεσης των υπηρεσιών που περιλαμβάνονται στο Υποέργο 2 της σύμβασης, προσαυξημένης με ποσοστιαία υπολογιζόμενο διοικητικό κόστος, ενώ δεν αιτιολογείται ο ορθολογικός οικονομικά χαρακτήρας της επιλογής αυτής έναντι της υφιστάμενης εναλλακτικής δυνατότητας διενέργειας διαγωνιστικής διαδικασίας για την ανάθεση των ίδιων υπηρεσιών, μέσω της οποίας θα μπορούσαν να επιτευχθεί σημαντικό οικονομικό όφελος, λόγω των εκπτώσεων που θα προσέφεραν οι συμμετέχοντες. Τέλος, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η συμπερίληψη στα λειτουργικά έξοδα του …. για την εκτέλεση του Υποέργου 2 της αμοιβής του προσωπικού (τακτικού ή έκτακτου), το οποίο στο άρθρο 1 της σύμβασης το ίδιο δηλώνει ότι θα διαθέσει για τον σκοπό εκτέλεσης αυτής και αμείβεται ούτως ή άλλως από το Δίκτυο, καθιστά το καταβαλλόμενο μέσω της σύμβασης αντάλλαγμα μη προβλεπόμενη στο νόμο επιχορήγηση για την κάλυψη των πάγιων λειτουργικών δαπανών του Δικτύου. Η καταβολή της έμμεσης αυτής επιχορήγησης, πέραν του ότι δεν προβλέπεται από την ανωτέρω νομοθεσία περί Δικτύων πόλεων, γεννά επιπλέον ζήτημα αθέμιτης και κατά παράβαση του ενωσιακού δικαίου ενίσχυσης του Δικτύου σε βάρος των ιδιωτών οικονομικών φορέων παροχής αντίστοιχων υπηρεσιών. Σημειώνεται ότι σύμφωνα με την αναφερόμενη στη σκέψη 29 της παρούσας βεβαίωση, δραστηριοποιείται εμπορικά στην ελεύθερη και με όρους ανταγωνισμού λειτουργούσα αγορά της παροχής μελετητικών και τεχνικών υπηρεσιών. Αποφαίνεται ότι κωλύεται η σύναψη της προγραμματικής σύμβασης 

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ:. Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει τα ακόλουθα:α) Δεν προσδιορίζεται, στο άρθρο 4 ή σε οποιοδήποτε άλλο σημείο του ελεγχόμενου σχεδίου, το αναλυτικό χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης της προγραμματικής σύμβασης, όπως απαιτείται από το άρθρο 100 παρ. 2 περ. α΄ του ν. 3852/2010, αλλά απλώς προβλέπεται η διάρκεια των τριών επιμέρους υποέργων της Πράξης, για την υλοποίηση της οποίας αποφασίσθηκε η σύναψη της ελεγχόμενης σύμβασης. Επιπλέον, κατά παράβαση της ίδιας διάταξης, δεν προσδιορίζεται με οποιονδήποτε τρόπο ο απώτατος χρονικός ορίζοντας της τυχόν παράτασης της σύμβασης (βλ. ΕλΣυν ΣΤ΄ Κλιμ. 45, 22/2022, 502, 61/2021).β) Οι ρυθμίσεις του άρθρου 5 του σχεδίου, σχετικά με τη δυνατότητα της Κοινής Επιτροπής Παρακολούθησης να υποδεικνύει την τροποποίηση όρων της απόφασης ένταξης και, κατά συνέπεια, της σύμβασης, καθώς και την πέραν του εξαμήνου παράταση της διάρκειας της τελευταίας, με τις οποίες (ρυθμίσεις) καταλείπεται πλήρης ευχέρεια στα συμβαλλόμενα μέρη να τροποποιήσουν ή να επεκτείνουν την εν λόγω σύμβαση, χωρίς να έχει προσδιορισθεί, ούτε κατ’ ελάχιστον, εκ των προτέρων το περιεχόμενο και το εύρος των τροποποιήσεων και χωρίς αποτύπωση του κόστους αυτών, παρίστανται αντίθετες προς τις αρχές της διαφάνειας και της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης (ΕλΣυν ΣΤ΄ Κλιμ. 45, 22/2022, 502, 61/2021, 239, 110/2019, 317/2018).γ) Η ρύθμιση του ίδιου άρθρου 5, σχετικά με τη δυνατότητα να πλαισιώνεται η Κοινή Επιτροπή Παρακολούθησης από ειδικό προσωπικό, με γνώση του αντικειμένου της σύμβασης, το οποίο θα εκφράζει άποψη πάνω σε ειδικά θέματα υλοποίησης της Πράξης, είναι μη νόμιμη ως αόριστη, δοθέντος ότι δεν προσδιορίζονται ειδικότερα ο αριθμός μελών του ειδικού προσωπικού, η ειδικότητά του, η προέλευσή του, η τυχόν αμοιβή του, η χρονική διάρκεια και το είδος της απασχόλησής του (ΕλΣυν ΣΤ΄ Κλιμ. 45, 22/2022, 502, 61/2021, 239, 110/2019, 317/2018).δ) Κατά παράβαση της διάταξης του άρθρου 100 παρ. 2α΄ του ν. 3852/2010, δεν καθορίζονται οι ρήτρες που επιβάλλονται σε βάρος του συμβαλλομένου που τυχόν παραβαίνει τους όρους της σύμβασης.Για τους λόγους αυτούς Αποφαίνεται ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης

 Αποκατάσταση και αναβάθμιση Ιαματικών Λουτρών (...)Η σύμβαση οριζόντιας συνεργασίας πληροί το σύνολο των κριτηρίων που θέτει η παρατεθείσα ανωτέρω παρ. 4 του εν λόγω άρθρου 12 του ν. 4412/2016 και νομίμως συνάπτεται χωρίς διαγωνισμό, εξερχόμενη του πεδίου εφαρμογής των ρυθμίσεων του δικαίου της Ένωσης που διέπουν τις ανταγωνιστικές διαδικασίες ανάθεσης. Εξάλλου, το γεγονός ότι οι προσφεύγοντες διέλαβαν ως νομική βάση για τη σύναψη της μεταξύ τους σύμβασης το άρθρο 100 του ν. 3852/2010 και ο χαρακτηρισμός της ως «προγραμματικής» δεν αποκλείει, τον ορθό νομικό χαρακτηρισμό της εν λόγω σύμβασης από το Δικαστήριο. Δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της σύμβασης του Αναπτυξιακού Οργανισμού Ο.Τ.Α. με την επωνυμία «. Α.Ε.- ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΣ ..» με αντικείμενο την εκτέλεση του έργου με τίτλο «Αποκατάσταση και αναβάθμιση Ιαματικών Λουτρών ».Η ανωτέρω Απόφαση ανακαλεί την Πράξη του αρμοδίου Επιτρόπου.