ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ-ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ:σχεδίου προγραμματικής σύμβασης μεταξύ της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων, του Λιμενικού Ταμείου Ζακύνθου, των Δημοτικών Λιμενικών Ταμείων Κεφαλληνίας – Ιθάκης και Λευκάδας και της αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας με την επωνυμία «…», με αντικείμενο την υλοποίηση της πράξης «Υδατοδρόμια Περιφέρειας Ιόνιων Νησιών»(...)Επιπλέον δε, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η σύναψη της ελεγχόμενης σύμβασης αντίκειται στις αρχές της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης και της οικονομικότητας, καθώς με αυτήν προβλέπεται η καταβολή πλήρους αμοιβής για την ανάθεση εκτέλεσης των υπηρεσιών που περιλαμβάνονται στο Υποέργο 2 της σύμβασης, προσαυξημένης με ποσοστιαία υπολογιζόμενο διοικητικό κόστος, ενώ δεν αιτιολογείται ο ορθολογικός οικονομικά χαρακτήρας της επιλογής αυτής έναντι της υφιστάμενης εναλλακτικής δυνατότητας διενέργειας διαγωνιστικής διαδικασίας για την ανάθεση των ίδιων υπηρεσιών, μέσω της οποίας θα μπορούσαν να επιτευχθεί σημαντικό οικονομικό όφελος, λόγω των εκπτώσεων που θα προσέφεραν οι συμμετέχοντες. Τέλος, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η συμπερίληψη στα λειτουργικά έξοδα του …. για την εκτέλεση του Υποέργου 2 της αμοιβής του προσωπικού (τακτικού ή έκτακτου), το οποίο στο άρθρο 1 της σύμβασης το ίδιο δηλώνει ότι θα διαθέσει για τον σκοπό εκτέλεσης αυτής και αμείβεται ούτως ή άλλως από το Δίκτυο, καθιστά το καταβαλλόμενο μέσω της σύμβασης αντάλλαγμα μη προβλεπόμενη στο νόμο επιχορήγηση για την κάλυψη των πάγιων λειτουργικών δαπανών του Δικτύου. Η καταβολή της έμμεσης αυτής επιχορήγησης, πέραν του ότι δεν προβλέπεται από την ανωτέρω νομοθεσία περί Δικτύων πόλεων, γεννά επιπλέον ζήτημα αθέμιτης και κατά παράβαση του ενωσιακού δικαίου ενίσχυσης του Δικτύου σε βάρος των ιδιωτών οικονομικών φορέων παροχής αντίστοιχων υπηρεσιών. Σημειώνεται ότι σύμφωνα με την αναφερόμενη στη σκέψη 29 της παρούσας βεβαίωση, δραστηριοποιείται εμπορικά στην ελεύθερη και με όρους ανταγωνισμού λειτουργούσα αγορά της παροχής μελετητικών και τεχνικών υπηρεσιών. Αποφαίνεται ότι κωλύεται η σύναψη της προγραμματικής σύμβασης 

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ-ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:«Κατασκευή συνθετικού τάπητα στίβου (ταρτάν) δημοτικού σταδίου …», συνολικής προϋπολογιζόμενης δαπάνης 354.838,71 ευρώ (άνευ Φ.Π.Α.).(...)Από τις απαρχές ήδη του προσυμβατικού ελέγχου το Δικαστήριο διακρίνει μεταξύ πλημμελειών και ουσιωδών πλημμελειών, καταλήγει δε σε αρνητική κρίση ως προς την υπογραφή της σύμβασης μόνον όταν μπορεί να διαπιστωθεί, με ειδική σκέψη, ότι η νομική πλημμέλεια που έχει εντοπιστεί είναι πράγματι ουσιώδης. Συνακόλουθα, η κρίση ότι η υποβληθείσα προς έλεγχο σύμβαση δεν είναι νόμιμη προϋποθέτει δύο διαφορετικές σκέψεις σε σειρά αλληλοδιαδοχής, η πρώτη ότι διαπιστώθηκε πλημμέλεια κατά την διαδικασία ανάθεσης της δημόσιας σύμβασης ή εντός του σχεδίου της ελεγχόμενης σύμβασης, και η δεύτερη ότι η πλημμέλεια που διαπιστώθηκε είναι ουσιώδης υπό την έννοια, όπως διαλαμβάνεται στις αποφάσεις της Ολομέλειας, των Τμημάτων και των σχηματισμών πρωτογενούς προσυμβατικού ελέγχου, ότι με την διαπιστωθείσα πλημμέλεια παραβιάζονται ουσιώδεις αρχές της νομοθεσίας περί δημοσίων συμβάσεων κατά τρόπο που πλήττεται η ακεραιότητα της διαδικασίας.(...)Οι περιουσιακές μετακινήσεις  μεταξύ των συμβαλλομένων φορέων δεν έχουν το χαρακτήρα ανταλλάγματος για παρεχόμενες στο πλαίσιο της σύμβασης υπηρεσίες, καθόσον το ποσό που αναφέρεται στον προϋπολογισμό της σύμβασης (άρθρο 3) και συνιστά το οικονομικό αντικείμενό της αντιστοιχεί στις πιστώσεις που θα μεταφερθούν από τον Δήμο … στους αναδόχους που θα αναδειχθούν κατά τη δημοπράτηση των επιμέρους έργων και προμηθειών. Τούτο δεν αναιρείται στην προκειμένη περίπτωση από το γεγονός ότι στο άρθρο 12 της προγραμματικής σύμβασης προβλέπεται η καταβολή ποσού 75.000 ευρώ, πλέον Φ.Π.Α., στην «…. Α.Ε.-Α.Ο.Τ.Α.», αφού αυτή δεν συνιστά περιουσιακή μετακίνηση που έχει τον χαρακτήρα ανταλλάγματος ή αμοιβής της για τις παρασχεθησόμενες υπηρεσίες, ούτε υποκρύπτει σύμβαση παροχής υπηρεσιών, αλλά αποσκοπεί αποκλειστικά στην κάλυψη του αναγκαίου λειτουργικού κόστους που συνεπάγεται η εκπλήρωση των συμβατικών της υποχρεώσεων, ερείδεται δε στις παρατεθείσες διατάξεις του άρθρου 100 παρ. 2 εδ. α΄ του ν. 3852/2020 ... Ενόψει δε του μικρού ύψους του ποσού αυτού, ανερχομένου σε μόλις 7,22% του συνολικού προϋπολογισμού της προγραμματικής σύμβασης (ή 6,5% του προϋπολογισμού της ελεγχθείσας εργολαβίας), τούτο έχει όλως παρεπόμενο χαρακτήρα σε σχέση με το αντικείμενο της σύμβασης.Αναθεωρεί την 331/2023 απόφαση του Εβδόμου Τμήματος.

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ-ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ:να ελέγξει τη νομιμότητα του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης μεταξύ του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) και του Αναπτυξιακού Οργανισμού «… Α.Ε.» (… Α.Ε.) για την παροχή υπηρεσιών εκτέλεσης της προμήθειας με τίτλο «Προμήθεια και τοποθέτηση εξοπλισμού ανακαίνισης αμφιθεάτρου (AULA) της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών»(...)Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι με την ελεγχόμενη σύμβαση το ΕΚΠΑ, με σκοπό την ένταξη της πράξης «Προμήθεια και τοποθέτηση εξοπλισμού ανακαίνισης αμφιθεάτρου (AULA) της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών» στη χρηματοδότηση του Περιφερειακού Προγράμματος Ανάπτυξης της Περιφέρειας Αττικής, αναθέτει στην … Α.Ε., έναντι ανταλλάγματος, την άσκηση των αρμοδιοτήτων της Συγκλήτου και της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών του Πανεπιστημίου που σχετίζονται με τη διενέργεια των διαδικασιών προετοιμασίας, ανάθεσης και εκτέλεσης των συμβάσεων προμηθειών που αποτελούν τα Υποέργα 1 και 2 της πράξης αυτής. Ως εκ τούτου, η … Α.Ε. δεν παρέχει απλώς συμβουλευτικής φύσης υπηρεσίες υποστήριξης στο ΕΚΠΑ, αλλά αναλαμβάνει την άσκηση νομοθετικά καθορισμένων αρμοδιοτήτων των οργάνων του Πανεπιστημίου δρώντας καθ’ υποκατάσταση αυτών. Συνεπώς, ... η εν λόγω ανάθεση αρμοδιοτήτων βαίνει πέραν της έννοιας της εξειδικευμένης τεχνικής, επιστημονικής ή διοικητικής «υποστήριξης», την οποία οι Αναπτυξιακοί Οργανισμοί δύνανται να παράσχουν σε φορείς της Γενικής Κυβέρνησης, ... με συνέπεια η ελεγχόμενη σύμβαση να είναι παράνομη για το λόγο αυτό.(...)Αποφαίνεται ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης μεταξύ του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και του Αναπτυξιακού Οργανισμού «… Α.Ε.».

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ-ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ-ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ:Να ελέγξει τη νομιμότητα του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης μεταξύ του Δήμου … … και του Οργανισμού Ανάπτυξης … Α.Ε. (Ο.Α…. Α.Ε.), για την εκτέλεση του έργου με τίτλο «Έργα βελτίωσης δικτύων ύδρευσης Δήμου … … – ΥΠΟΕΡΓΟ 1: Έργα βελτίωσης εσωτερικού δικτύου ύδρευσης … και ΥΠΟΕΡΓΟ 2: Προμήθεια και εγκατάσταση συστημάτων ελέγχου διαρροών (Τηλεέλεγχος – Τηλεχειρισμός) στα υφιστάμενα δίκτυα μεταφοράς και διανομής νερού του Δήμου …», συνολικής προϋπολογιζόμενης δαπάνης 2.801.757,81 ευρώ, συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α. όπου απαιτείται.(....)Δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της προγραμματικής σύμβασης.

ΒΛΕΠΕ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΣ/ΚΛ.Ζ/782/2019.

 Αποκατάσταση και αναβάθμιση Ιαματικών Λουτρών (...)Η σύμβαση οριζόντιας συνεργασίας πληροί το σύνολο των κριτηρίων που θέτει η παρατεθείσα ανωτέρω παρ. 4 του εν λόγω άρθρου 12 του ν. 4412/2016 και νομίμως συνάπτεται χωρίς διαγωνισμό, εξερχόμενη του πεδίου εφαρμογής των ρυθμίσεων του δικαίου της Ένωσης που διέπουν τις ανταγωνιστικές διαδικασίες ανάθεσης. Εξάλλου, το γεγονός ότι οι προσφεύγοντες διέλαβαν ως νομική βάση για τη σύναψη της μεταξύ τους σύμβασης το άρθρο 100 του ν. 3852/2010 και ο χαρακτηρισμός της ως «προγραμματικής» δεν αποκλείει, τον ορθό νομικό χαρακτηρισμό της εν λόγω σύμβασης από το Δικαστήριο. Δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της σύμβασης του Αναπτυξιακού Οργανισμού Ο.Τ.Α. με την επωνυμία «. Α.Ε.- ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΣ ..» με αντικείμενο την εκτέλεση του έργου με τίτλο «Αποκατάσταση και αναβάθμιση Ιαματικών Λουτρών ».Η ανωτέρω Απόφαση ανακαλεί την Πράξη του αρμοδίου Επιτρόπου.

ΜΕΛΕΤΕΣ-ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ:κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης μεταξύ του Δήμου … Χαλκιδικής και του Αναπτυξιακού Οργανισμού Ο.Τ.Α. με την επωνυμία «…» (εφεξής …. Α.Ε.), για την εκπόνηση μελετών με τίτλο «Μελέτες ωρίμανσης για την αναβάθμιση – επέκταση εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων Δήμου …», προϋπολογιζόμενης δαπάνης 560.710,76 ευρώ άνευ Φ.Π.Α.(...)Εκτιμώντας τις συνθήκες που οδήγησαν στην έγκριση της σύναψης της ελεγχόμενης σύμβασης, τον σκοπό στον οποίο αποβλέπει, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των συμβαλλομένων μερών, τα αναλυτικά στοιχεία του προϋπολογισμού της και τις απαιτήσεις της εφαρμοστέας νομοθεσίας, το Δικαστήριο κρίνει ότι η επίμαχη σύμβαση νομίμως συνάπτεται ως προγραμματική με έρεισμα τις διατάξεις των άρθρων 100 του ν. 3852/2010, 44 του ν. 4412/2016 και 247 παρ. 3 του ν. 4412/2016, όπως αυτές ερμηνεύτηκαν ανωτέρω στη σκέψη 13.Ειδικότερα, η στοιχειοθέτηση αφενός της αδυναμίας της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών του παρεμβαίνοντος Δήμου … να προβεί στη εκπόνηση των σύνθετων μελετών που συνιστούν το αντικείμενο της σύμβασης και, αφετέρου, της δυνατότητας της …. Α.Ε. να αναλάβει την εκπόνησή τους στο πλαίσιο της δραστηριότητας που αναπτύσσει δυνάμει του άρθρου 2 του ν. 4674/2020, του άρθρου 100 του ν. 3852/2010 και των καταστατικών της διατάξεων, καθιστούν την σύναψη της σύμβασης επιτρεπτή και πρόσφορη να εξυπηρετήσει τον επιδιωκόμενο σκοπό, η δε συμβολή των μερών στην υλοποίηση της σύμβασης είναι ανάλογη με τα μέσα τα οποία διαθέτουν και τις υπηρεσίες που θα μπορούσαν δυνητικώς να παράσχουν. Ακολούθως, η πρόβλεψη χρήσης εκ μέρους της …. Α.Ε., πέραν των ικανοτήτων του τακτικού της προσωπικού και των ικανοτήτων εξειδικευμένου έκτακτου προσωπικού δεκαεννέα (12) μελετητών, εκ των οποίων πέντε (5) ήδη υπηρετούν σε αυτή, όπως βεβαιώνεται με το προαναφερθέν 478/2.5.2023 έγγραφο της Γενικής Διευθύντριας της …. Α.Ε., δεν αντιβαίνει στους ορισμούς της παρ. 5 του άρθρου 2 του ν. 4674/2020, ο δε αριθμός του έκτακτου προσωπικού δικαιολογείται εν προκειμένω από το πλήθος και την ειδικότητα των μελετών που απαιτούνται. Ως εκ τούτων, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα με την προσφυγή και την υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση, η ελεγχόμενη σύμβαση, δεν συνιστά σύμβαση υπηρεσιών όπως αβασίμως προβάλλεται με το σύνολο των αιτιολογικών ερεισμάτων της προσβαλλόμενης, αλλά πληροί αθροιστικά τα κριτήρια που θέτει η μνησθείσα ανωτέρω παρ. 3 του άρθρου 247 του ν. 4412/2016 και νομίμως συνάπτεται χωρίς διαγωνισμό, ως γνήσια προγραμματική σύμβαση, εξερχόμενη του πεδίου εφαρμογής των ρυθμίσεων του δικαίου της Ένωσης που διέπουν τις διαγωνιστικές διαδικασίες ανάθεσης.Ανακαλεί την προσβαλλόμενη 8/2023 Πράξης προσυμβατικού ελέγχου της Αναπληρώτριας Επιτρόπου της Υπηρεσίας Επιτρόπου  του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην Περιφερειακή Ενότητα Χαλκιδικής.  

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ-ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Να ελέγξει τη νομιμότητα του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης μεταξύ της Περιφερειακής Ενότητας … της Περιφέρειας Ηπείρου και του Δήμου …, για την υλοποίηση του έργου «ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΝΕΟΥ ΔΙΩΡΟΦΟΥ ΚΤΙΡΙΟΥ ΣΤΟ ΥΠΑΡΧΟΝ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ …», προϋπολογιζόμενης δαπάνης 680.920,00 ευρώ (συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α.).(....)Το δε υποβληθέν για έλεγχο σχέδιο σύμβασης φέρει το ελάχιστο κατά νόμο περιεχόμενο. Κατόπιν αυτών, δεν συντρέχει νόμιμος λόγος που να κωλύει την υπογραφή του σχεδίου αυτού, το οποίο επισυνάπτεται στην παρούσα Πράξη και αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ-ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Να ελέγξει τη νομιμότητα του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης μεταξύ του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών και του Δήμου …, για την υλοποίηση του έργου «Κατασκευή Αθλητικού και Ψυχαγωγικού Πάρκου στη θέση ΄΄Σταυρός΄΄ της Τ.Κ. … του Δήμου … και της σύνδεσης με το οδικό δίκτυο», προϋπολογιζόμενης δαπάνης 5.000.000,00 ευρώ (συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α.).(....)Το δε υποβληθέν για έλεγχο σχέδιο σύμβασης φέρει το ελάχιστο κατά νόμο περιεχόμενο. Κατόπιν αυτών, δεν συντρέχει νόμιμος λόγος που να κωλύει την υπογραφή του σχεδίου αυτού, το οποίο επισυνάπτεται στην παρούσα Πράξη και αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της.

ΜΕΛΕΤΕΣ-ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ:(…)Ειδικότερα, η αναθέτουσα την υπηρεσία  Περιφέρεια Αττικής ασκεί από κοινού με τους υπόλοιπους μετόχους  έλεγχο ανάλογο εκείνου που ασκεί επί των υπηρεσιών της, αφού, το Διοικητικό Συμβούλιο, τα  μέλη του οποίου αναδεικνύονται από τη Γενική Συνέλευση των μετόχων, είναι αρμόδιο να αποφασίζει για όλα τα θέματα αναγόμενα στην διαχείριση και διάθεση της περιουσίας και την εκπροσώπηση της Εταιρείας. Περαιτέρω, όπως προκύπτει από τα στοιχεία που προσκομίσθηκαν στο Κλιμάκιο, το σημαντικότερο τμήμα των δραστηριοτήτων της εταιρείας υλοποιείται κατά την εκτέλεση καθηκόντων που της έχουν ανατεθεί από την ελέγχουσα αναθέτουσα αρχή (Περιφέρεια Αττικής )  και τέλος, απουσιάζει  η συμμετοχή σε αυτή ιδιωτικών κεφαλαίων.(...)Δεν κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου προγραμματικής σύμβασης μεταξύ της Περιφέρειας Αττικής και του Αναπτυξιακού Οργανισμού «… Α.Ε.»  (…)  για την εκπόνηση της μελέτη με τίτλο: «ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ ΤΗΣ ΟΔΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΣΕ ΥΠΟΛΕΙΠΟΜΕΝΕΣ ΘΕΣΕΙΣ ΤΗΣ Ε.Ο. 91 ΣΤΟ ΤΜΗΜΑ ΑΠΟ ΒΑΡΚΙΖΑ ΕΩΣ ΣΟΥΝΙΟ» συνολικού προϋπολογισμού 2.013.288,95€ (συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α.).

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ:«Οργάνωση και ανάθεση των υπηρεσιών διαχείρισης, λειτουργίας και συντήρησης των έργων ύδρευσης Ρόδου από το Φράγμα Γαδουρά» (προϋπολογιζόμενης δαπάνης 23.200.000 ευρώ, προσαυξημένης με λειτουργικά έξοδα που θα προκύψουν από την ηλεκτροδότηση του εν θέματι «έργου»).(...)Η ελεγχόμενη προγραμματική σύμβαση έχει ως αντικείμενο την εξασφάλιση της απρόσκοπτης ύδρευσης της νήσου Ρόδου που είναι αναγκαία για την υγιεινή διαβίωση των κατοίκων και επισκεπτών της και, ιδίως, την παροχή πόσιμου ύδατος, φυσικού αγαθού απαραίτητου για την ανθρώπινη επιβίωση που ιδίως στο νησί της Ρόδου αποτελεί πόρο όλως περιορισμένο ... Αβεβαιότητα ως προς τη συνέχεια της παροχής των εν λόγω υπηρεσιών κοινής ωφέλειας για το κοινωνικό σύνολο δεν συγχωρείται από το άρθρο 5 του Συντάγματος ... Συνεπώς, με γνώμονα την ως άνω συνταγματική επιταγή προς τους εκάστοτε αρμόδιους στον τομέα της ύδρευσης – αποχέτευσης δημόσιους φορείς να διασφαλίζουν την απρόσκοπτη και ποιοτική παροχή των εν λόγω ζωτικής σημασίας υπηρεσιών κοινής ωφέλειας στους πολίτες, το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν μπορεί να νοηθεί στο πλαίσιο της προκείμενης σύμβασης η πρόβλεψη όρων περί δυνατότητας εκ μέρους της Περιφέρειας να διακόπτει το παρεχόμενο ύδωρ προς το δίκτυο της ΔΕΥΑΡ σε περίπτωση μη καταβολής των οφειλόμενων από τη ΔΕΥΑΡ ποσών ή περί δυνατότητας καταγγελίας της σύμβασης εκ μέρους οιουδήποτε εκ των συμβαλλομένων φορέων. Ως εκ τούτου, οι σχετικοί όροι στα άρθρα 2 και 7 του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης πρέπει να απαλειφθούν από το σώμα αυτού.Δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης,...υπό τον αναφερόμενο στο σκεπτικό της παρούσας όρο.