1Η ΑΝΑΡΤΗΣΗ-ΔΕΝ ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ 1655/2023 Απόφαση της Ολομελείας

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗΣ.(...)ζητείται η ανάκληση της 308/2023 Πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου(...) Η ελεγχόμενη δωδεκαετής παράταση της παραχώρησης εκμετάλλευσης τριών καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος, επιχειρούμενη ως τροποποίηση της αρχικής σύμβασης κατ’ επίκληση της διάταξης του άρθρου 43 του ν. 4933/2022, ως μη εμπίπτουσα σε κάποια από τις επιτρεπτές κατ’ άρθρο 51 του ν. 4413/2016 περιπτώσεις τροποποίησης σύμβασης παραχώρησης, για τις οποίες δεν απαιτείται η τήρηση νέας διαδικασίας ανάθεσης σύμβασης, έρχεται σε αντίθεση με τις απορρέουσες από το δίκαιο της Ένωσης αρχές της ίσης μεταχείρισης, της διαφάνειας και της ανάπτυξης ανόθευτου ανταγωνισμού, και συνεπώς είναι μη νόμιμη όπως ορθά έγινε δεκτό με την προσβαλλόμενη απόφαση (πρβλ. ΔΕΕ απόφ. της 13.1.2005, Επιτροπή κατά Ισπανίας, C-84/03, σκέψη 48, ΕλΣυν Μείζ. Ολ. 551/2023, σκέψη 9).ΔΕΝ ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ Απόφαση 1656/2023 της Ολομελείας ΤΟΥ ΕΛΣΥΝ

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗΣ(...)Ορθά με την προσβαλλόμενη απόφαση κρίθηκε ότι το Κλιμάκιο δεν είχε υποχρέωση παραπομπής στην Ολομέλεια του ζητήματος της αντισυνταγματικότητας της διάταξης του άρθρου 43 του ν. 4933/2022, απορριπτόμενου του σχετικού λόγου προσφυγής ως αβάσιμου. Η ελεγχόμενη δωδεκαετής παράταση της παραχώρησης εκμετάλλευσης τριών καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος, επιχειρούμενη ως τροποποίηση της αρχικής σύμβασης κατ’ επίκληση της διάταξης του άρθρου 43 του ν. 4933/2022, ως μη εμπίπτουσα σε κάποια από τις επιτρεπτές κατ’ άρθρο 51 του ν. 4413/2016 περιπτώσεις τροποποίησης σύμβασης παραχώρησης, για τις οποίες δεν απαιτείται η τήρηση νέας διαδικασίας ανάθεσης σύμβασης, έρχεται σε αντίθεση με τις απορρέουσες από το δίκαιο της Ένωσης αρχές της ίσης μεταχείρισης, της διαφάνειας και της ανάπτυξης ανόθευτου ανταγωνισμού, και συνεπώς είναι μη νόμιμη όπως ορθά έγινε δεκτό με την προσβαλλόμενη απόφαση (πρβλ. ΔΕΕ απόφ. της 13.1.2005, Επιτροπή κατά Ισπανίας, C-84/03, σκέψη 48, ΕλΣυν Μείζ. Ολ. 551/2023, σκέψη 9).Η ανωτέρω Απόφαση δεν αναθεωρεί την Απόφαση 1166/2023 του Εβδόμου Τμήματος.Η ανωτέρω Απόφαση δεν ανακαλεί την Πράξη 308/2023 του Ζ΄ Κλιμακίου.

Το Δικαστήριο διαπιστώνει ότι το Τμήμα παρέθεσε επαρκή και συγκεκριμένα στοιχεία, προκειμένου να συναγάγει ότι η ελεγχόμενη σύμβαση παράτασης της παραχώρησης παρουσιάζει βέβαιο διασυνοριακό ενδιαφέρον. Το Δικαστήριο διαπιστώνει ότι με την προσβαλλόμενη απόφαση παρατέθηκαν επαρκώς τα στοιχεία εκείνα, από τα οποία προκύπτει ότι μεταβάλλεται η οικονομική ισορροπία της αρχικής σύμβασης παραχώρησης υπέρ της παραχωρησιούχου και ήδη παρεμβαίνουσας. Η ελεγχόμενη δωδεκαετής παράταση της σύμβασης παραχώρησης εκμετάλλευσης τριών καταστημάτων πώλησης τουριστικών ειδών κατ’ επίκληση της διάταξης του άρθρου 43 του ν. 4933/2022, ως μη εμπίπτουσα σε κάποια από τις επιτρεπτές κατ’ άρθρο 51 του ν. 4413/2016 περιπτώσεις τροποποίησης σύμβασης παραχώρησης, για τις οποίες δεν απαιτείται η τήρηση νέας διαδικασίας ανάθεσης της σύμβασης, έρχεται σε αντίθεση με τις απορρέουσες από το δίκαιο της Ένωσης αρχές της ίσης μεταχείρισης, της διαφάνειας και του ανόθευτου ανταγωνισμού, και συνεπώς είναι μη νόμιμη, όπως ορθά έγινε δεκτό με την προσβαλλόμενη απόφαση (πρβλ. ΔΕΕ απόφ. της 13.1.2005, Επιτροπή κατά Ισπανίας, C- 84/03, σκέψη 48, ΕλΣυν Μείζ. Ολ. 551/2023,σκέψη 9).Το Δικαστήριο κρίνει ότι δεν τίθεται ζήτημα προδικαστικής παραπομπής στο ΔΕΕ των Απόφαση 1655/2023 της Ολομελείας ερωτημάτων που η προσφεύγουσα διατύπωσε στο υπόμνημα της προσφυγής.Σε κάθε περίπτωση, η διαπιστωθείσα εν προκειμένω νομική πλημμέλεια παρίσταται ουσιώδης, καθώς παραβιάζονται οι απορρέουσες από το δίκαιο της Ένωσης αρχές της ίσης μεταχείρισης, της διαφάνειας και του ανόθευτου ανταγωνισμού, ενώ και το οικείο κανονιστικό πλαίσιο και η επ’ αυτού νομολογία ως προς τις περιπτώσεις ουσιώδους τροποποίησης δημόσιας σύμβασης παραχώρησης είναι σαφείς (πρβλ. ΕλΣυν Ολ. 1306, 182/2022, πρώην Τμ. Μείζ. Επταμ. Συνθ. 1264/2019
Κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης μεταξύ της ανώνυμης εταιρείας με την επωνυμία «…Μονομετοχική Ανώνυμη Εταιρεία» .. Α.Ε.) και της «Κοινωνίας Κληρονόμων του Θεόφιλου Καταλειφού του Γεωργίου» για την «παράταση» της παραχώρησης υπηρεσιών υποστήριξης της λειτουργίας τριών (3) καταστημάτων πώλησης τουριστικών ειδών στην ευρύτερη περιοχή της Κοιλάδας Πεταλούδων Ρόδου.Η ανωτέρω Απόφαση δεν αναθεωρεί την Απόφαση 1167/2023 του Εβδόμου Τμήματος.Η ανωτέρω Απόφαση δεν ανακαλεί την Πράξη του αρμοδίου Επιτρόπου.

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗΣ:	Περαιτέρω, σύμφωνα με όσα έγιναν ερμηνευτικώς δεκτά ανωτέρω (βλ. σκέψη 5 της παρούσας), η ελεγχόμενη ανάθεση της σύμβασης παραχώρησης των εν λόγω υπηρεσιών, η οποία ως εκ της εκτιμώμενης αξίας της (5.510.700,24 ευρώ, χωρίς Φ.Π.Α., για τις 12 χρήσεις/έτη της παραχώρησης) εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της Οδηγίας 2014/23/ΕΕ, είναι μη νόμιμη. Και τούτο, διότι η απευθείας σύναψη σύμβασης παραχώρησης με τον προηγούμενο ανάδοχο κατ’ επίκληση του άρθρου 43 του ν. 4933/2022 αντίκειται στις διατάξεις της εν λόγω Οδηγίας και στις απορρέουσες από αυτή αρχές της διαφάνειας, της ισότητας συμμετοχής στις διαδικασίες ανάθεσης και του ανόθευτου ανταγωνισμού που επιτάσσουν την ανάθεση των συμβάσεων παραχώρησης υπηρεσιών με έκδηλο λόγω της αξίας τους διασυνοριακό ενδιαφέρον (βλ. σημ. 23 προοιμίου Οδηγίας 2014/23/ΕΕ) κατόπιν διενέργειας διαφανών, αμερόληπτων και χωρίς αδικαιολόγητους αποκλεισμούς διαγωνιστικών διαδικασιών [πρβλ. ΔΕΕ απόφαση της 14.7.2016, συνεκδ. C-458/2014 (Promoimpresa Srl) και C-67/2015 (Mario Melis κ.λπ.), σκ. 58 επ.]. Εξάλλου, από την αιτιολογική έκθεση της διάταξης του άρθρου 43 του ν. 4933/2022 που αποτελεί τη νόμιμη βάση της ελεγχόμενης σύμβασης δεν προκύπτουν λόγοι δημοσίου συμφέροντος, και δη επιτακτικοί, ή αντίστοιχοι των προβλεπόμενων στο άρθρο 30 παρ. 4 του ν. 4413/2016 που να δικαιολογούν την εισαγόμενη δι’ αυτής παρέκκλιση από τον κανόνα ανάθεσης των συμβάσεων παραχώρησης υπηρεσιών κατόπιν διαγωνισμού. Όσον αφορά δε την προβαλλόμενη από τον νομοθέτη ανάγκη της απρόσκοπτης εξακολούθησης της λειτουργίας της οικονομικής δραστηριότητας των παραχωρούμενων ακινήτων, δεν προκύπτει ο λόγος για τον οποίο δεν ήταν δυνατή, εν προκειμένω, η εξυπηρέτηση αυτής διά της προβλεπόμενης στην ενωσιακή νομοθεσία διαδικασίας ανάθεσης, ενώ σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να γίνει δεκτό ότι η ανάγκη αυτή, η οποία είναι αυτονόητη σε κάθε περίπτωση σύμβασης παραχώρησης, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως επιτακτικός λόγος δημοσίου συμφέροντος, επιτρέπων παρεκκλίσεις από τις ως άνω επιταγές της υπερνομοθετικής ισχύος Οδηγίας 2014/23/ΕΕ [πρβλ. ΔΕΕ απόφαση της 16.2.2012, συνεκδ. C-72/10 (Marcello Costa) και C-77/2010 Ugo Cifone, σκ. 59, ΔΕΕ απόφαση της 14.11.2013, C-221/12, Belgacom NV, σκ. 37 επ.]. Σε κάθε περίπτωση, η απευθείας παραχώρηση της λειτουργίας των τριών (3) καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος στην περιοχή της Κοιλάδας Πεταλούδων Ρόδου για τόσο εκτεταμένο χρονικό διάστημα, ήτοι για δώδεκα (12) έτη (χρήσεις) - ενώ η, κατόπιν διαγωνισμού, ανάθεση ήταν μόλις για το μισό περίπου διάστημα - χωρίς να τεκμηριώνεται το εύλογο της διάρκειάς της δεν παρίσταται εν προκειμένω δικαιολογημένη και συμβατή με την αρχή της αναλογικότητας, ενώ αντίκειται και στο άρθρο 17 του ν. 4413/2016 (άρθρο 18 της Οδηγίας 2014/23/ΕΕ), το οποίο επιτάσσει να περιορίζεται η διάρκεια των συμβάσεων παραχώρησης υπηρεσιών, προκειμένου να αποφεύγεται η στεγανοποίηση της αγοράς και ο περιορισμός του ανταγωνισμού (βλ. σκέψη 6). Επιπλέον, όπως προαναφέρθηκε (σκέψη 5 της παρούσας), οι αρχές της διαφάνειας, της ισότητας των οικονομικών φορέων στην πρόσβαση στην αγορά και του ανόθευτου ανταγωνισμού κατοχυρώνονται και στα άρθρα 4 παρ. 1 και 5 παρ. 1 του Συντάγματος, τα οποία, εφαρμοζόμενα ανεξαρτήτως της ύπαρξης διασυνοριακού ενδιαφέροντος, δεν επιτρέπουν ομοίως την απευθείας παραχώρηση υπηρεσιών χωρίς να συντρέχει δικαιολογητικός προς τούτο λόγος, σύμφωνα με τα προεκτεθέντα, συνεπαγόμενη αδικαιολόγητο περιορισμό της πρόσβασης στην οικεία αγορά των σχετικώς δραστηριοποιούμενων ημεδαπών οικονομικών φορέων, όπως εν προκειμένω. Κατόπιν των ανωτέρω, τα όργανα της ……δεν έπρεπε να προβούν στην ανάθεση της σύμβασης παραχώρησης του επίμαχου αντικειμένου στον προηγούμενη ανάδοχο κατ’ εφαρμογή του άρθρου 43 του ν. 4933/2022, καθόσον τούτο δεν παρίσταται συμβατό ούτε με την Οδηγία 2014/23/ΕΕ ούτε με το Σύνταγμα, αλλά, αντιθέτως, όφειλαν να προσφύγουν σε διαγωνιστική διαδικασία για την ανάθεση της ελεγχόμενης παραχώρησης, όπως εξάλλου είχαν πράξει και στο παρελθόν, δοθέντος ότι δεν δύναται να υποστηριχθεί ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι κατ’ εξαίρεση επιτρεπτή η απευθείας ανάθεση της οικείας σύμβασης για λόγους μοναδικότητας του αναδόχου λόγω συνδρομής των προϋποθέσεων του προαναφερόμενου άρθρου 30 παρ. 4 του ν. 4413/2016. Σε κάθε περίπτωση, τα ανωτέρω γενόμενα δεκτά ισχύουν εξίσου ακόμη και στην περίπτωση που ήθελε γίνει δεκτό ότι το ελεγχόμενο σχέδιο σύμβασης αφορά σε τροποποίηση της από 27.7.2017 σύμβασης.Η ως άνω αναδειχθείσα πλημμέλεια, η οποία έγκειται σε παραβίαση του Συντάγματος και του ενωσιακού δικαίου και των εξ αυτών απορρεουσών αρχών της διαφάνειας, της ισότητας συμμετοχής στις διαδικασίες ανάθεσης και του ανόθευτου ανταγωνισμού, είναι per se ουσιώδης. Προς επίρρωση τούτων, το Κλιμάκιο υπογραμμίζει ότι για το ελεγχόμενο αντικείμενο (παραχώρηση λειτουργίας καταστημάτων σε έναν πολύ δημοφιλή τουριστικό προορισμό στη νήσο Ρόδο) σημειώθηκε μεγάλο ενδιαφέρον της αγοράς (συμμετοχή έξι φορέων στον διενεργηθέντα σχετικό διαγωνισμό, βλ. σκέψη 9), το οποίο αναμένεται να είναι ακόμη μεγαλύτερο, δεδομένου του αυξημένου τζίρου της εκμετάλλευσης των καταστημάτων, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, ενώ περαιτέρω από τα προσκομιζόμενα σε εκτέλεση της 177/2023 Πράξης του Κλιμακίου στοιχεία επιβεβαιώνεται και το διασυνοριακό ενδιαφέρον της σύμβασης ως εκ της δραστηριοποίησης στη Ρόδο οικονομικών φορέων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (βλ. το από 27.4.2023 έγγραφο του Προϊσταμένου της Διεύθυνσης Διοικητικών και Οικονομικών Υπηρεσιών της …., όπου αναφέρεται, πλην άλλων, ότι στο νησί δραστηριοποιείται τουριστική επιχείρηση από τη γειτονική Κύπρο). ΔΕΝ ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/1166/2023

ΣΥΜΒΑΣΗ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗΣ- έλεγχος νομιμότητας:Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω το Κλιμάκιο κρίνει ότι εν προκειμένω κατά τη φάση εκτέλεσης της Σύμβασης Παραχώρησης προέκυψε η ανάγκη ενεργοποίησης του προβλεπόμενου σε αυτήν μηχανισμού αναδιαπραγμάτευσης των όρων της, λόγω συνδρομής έκτακτων και απρόβλεπτων γεγονότων και όχι από την ελεύθερη βούληση των μερών να επαναδιαπραγματευτούν τη σύμβαση. Περαιτέρω, οι συμφωνηθείσες τροποποιήσεις πληρούν τις κάτωθι προϋποθέσεις: α) προέκυψαν εξαιτίας απρόβλεπτων περιστάσεων και έλαβαν χώρα στο πλαίσιο μίας συμβατικής ρήτρας που επέβαλε την αναδιαπραγμάτευση της σύμβασης σε περίπτωση συνδρομής των περιστάσεων αυτών, β) δεν μεταβάλλουν τη φύση της σύμβασης ως παραχώρησης, γ) γίνονται προς αποκατάσταση της διαταραχθείσας οικονομικής ισορροπίας της σύμβασης και δεν προσπορίζουν στον Παραχωρησιούχο υπέρμετρο οικονομικό όφελος και δ) δεν μεταβάλλουν το τεχνικό ή οικονομικό αντικείμενο. Με τα δεδομένα αυτά δεν προκαλείται ζήτημα νόθευσης του ανταγωνισμού και κατά συνέπεια, δεν πρόκειται για ουσιώδεις τροποποιήσεις κατά την έννοια του δικαίου της Ένωσης που κωλύουν την υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης

ΣΥΜΒΑΣΗ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗΣ: Εφαρμογή του άρθρου 49 του ν. 4172/2013, όπως ισχύει, μετά την αντικατάστασή του με το άρθρο 11 του ν. 4607/2019, για τις δαπάνες τόκων που πραγματοποίησε από την 1-1-2019 και μετά η εταιρία με την επωνυμία «F… ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ», στην οποία έχει παραχωρηθεί η αναβάθμιση, συντήρηση, διαχείριση και λειτουργία συγκεκριμένων περιφερειακών αεροδρομίων της χώρας δυνάμει της από 14-12-2015 σύμβασης παραχώρησης μεταξύ αυτής, του Ελληνικού Δημοσίου και του Τ.Α.Ι.ΠΕ.Δ., η οποία κυρώθηκε με το άρθρο 215 του ν. 4389/2016. Αντικείμενο σύμβασης παραχώρησης κατά την έννοια των ν. 4412/2016 και 4414/2016. (...) Για τις δαπάνες τόκων που πραγματοποίησε από την 1-1-2019 και μετά η εταιρία με την επωνυμία «F… ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ», στην οποία έχει παραχωρηθεί η αναβάθμιση, συντήρηση, διαχείριση και λειτουργία συγκεκριμένων περιφερειακών αεροδρομίων της χώρας δυνάμει της από 14-12-2015 σύμβασης παραχώρησης μεταξύ αυτής, του Ελληνικού Δημοσίου και του Τ.Α.Ι.ΠΕ.Δ., η οποία κυρώθηκε με το άρθρο 215 του ν. 4389/2016, εφαρμόζεται το , όπως ισχύει, μετά την αντικατάστασή του με το άρθρο 11 του ν. 4607/2019 και ότι το συμφωνηθέν με την από 14-12-2015 σύμβαση έργο αποτελεί αντικείμενο σύμβασης παραχώρησης, κατά την έννοια των διατάξεων του ν. 4412/2016 και 4413/2016, και η εταιρία υπάγεται στην εξαίρεση της παραγράφου 5 του ως άνω άρθρου (ομόφωνα).

Κοινοποίηση του πρώτου, τέταρτου και έβδομου άρθρου του ν. 5141/2024 «Κύρωση Σύμβασης Παραχώρησης Υπηρεσιών για τη χρηματοδότηση, λειτουργία, συντήρηση και εκμετάλλευση της Αττικής Οδού.» (Α'156) και του άρθρου 33 της Σύμβασης Παραχώρησης.

Οδηγίες σχετικά με την πιστοποίηση της φορολογικής κατοικίας αλλοδαπής επί των εντύπων αιτήσεων για την εφαρμογή της Σύμβασης Αποφυγής Διπλής Φορολογίας μεταξύ Ελλάδος και Ισπανίας, στο εξής Σ.Α.Δ.Φ.Ε. ΑΔΑ:ΨΜΒΡ46ΜΠ3Ζ-Τ4Ξ

ΣΥΜΒΑΣΗ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗΣ.Μετά την, κατά τα ανωτέρω, άρση της παραπεμφθείσας στην Ολομέλεια του Δικαστηρίου αμφιβολίας υπέρ της εκδοχής ότι, κατ’ ορθή ερμηνεία των διατάξεων των άρθρων 2 και 19 του ν. 4412/2016, στην ελεγχόμενη σύμβαση προσήκει ο νομικός χαρακτηρισμός της μεικτής σύμβασης παραχώρησης έργου και υπηρεσιών, με προέχον αντικείμενο την ουσιώδη ανακατασκευή της μαρίνας Πύλου, η υπόθεση πρέπει να αναπεμφθεί, προς περαιτέρω εξέταση, στο Ε΄ Κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, ως αρμόδιο, κατά τα οριζόμενα στην ΦΓ8/16805/1999 κανονιστική απόφαση της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου (Β΄ 1970), σε συνδυασμό με την ΦΓ8/40621/2020 νεότερη (Β΄ 3374), για τον έλεγχο της σύμβασης αυτής.Για τους λόγους αυτούς .Αίρει την αμφιβολία που παραπέμφθηκε στην Ολομέλεια του Δικαστηρίου με την 646/2023 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου. 

Καθορισμός διαδικασίας καταχώρισης της σύμβασης παραχώρησης τουριστικού λιμένα.