Προμήθεια τροφίμων...Με αυτά τα δεδομένα και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη που προηγήθηκε (υπό στοιχείο ΙΙ της παρούσας), μη νομίμως ο Δήμος ... προκήρυξε, ως μέρος της εν λόγω διακήρυξης, την προμήθεια γάλακτος εβαπορέ για το εργατοτεχνικό προσωπικό του, για το χρονικό διάστημα από 14.11.2017 έως και 25.6.2018 (βλ. Τμήμα Δ΄ της 30056/27.12.2018 διακήρυξης), ήτοι σε χρόνο μεταγενέστερο του επιβαλλόμενου, κατά παράβαση των ως άνω διατάξεων και της σχετικής υποχρέωσής του για καθημερινή παροχή ενός (1) λίτρου φρέσκου γάλακτος στους δικαιούχους εργαζόμενους, που αποκλειστικό σκοπό έχει την καθημερινή πρόληψη και προστασία της υγείας αυτών, ενώ περαιτέρω, όπως ορθά κρίθηκε με την προσβαλλόμενη Πράξη, δεν προκύπτει αντικειμενική αδυναμία του αιτούντος να χορηγήσει σε αυτούς φρέσκο γάλα, καθημερινά, κατά το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Οι δε ισχυρισμοί του Δήμου περί αντικειμενικής αδυναμίας του να χορηγήσει φρέσκο γάλα στους δικαιούχους για το διάστημα από 14/11/2017 (επομένη της ημερομηνίας που έληξε προγενέστερη σύμβαση γάλακτος) έως 26/06/2018 (οπότε υπεγράφη η νέα σύμβαση), εξαιτίας της καθυστέρησης ολοκλήρωσης του προηγούμενου διαγωνισμού τροφίμων και γάλακτος, επικαλούμενος τη μεταβολή του νομοθετικού πλαισίου διενέργειάς του (ν. 4412/2016), καθώς και το ανεπαρκές σε αριθμό προσωπικό του Δήμου, το οποίο δεν είχε εκπαιδευτεί κατάλληλα για την αλλαγή αυτή, είναι απορριπτέοι ως αβάσιμοι. Και τούτο, διότι τα ως άνω προβαλλόμενα (βλ. και την Τεχνική Έκθεση της υπ΄ αριθμ. 2018167 μελέτης της Διεύθυνσης ΠΕ.ΚΑ.ΠΡΑ, καθώς και το από 25.9.2019 Υπηρεσιακό Σημείωμα του Τμήματος Προμηθειών και Διαχείρισης Αποθηκών του Δήμου) δεν καθιστούν αντικειμενική την αδυναμία του αιτούντος, αντιθέτως δε αυτή οφείλεται στην έλλειψη προγραμματισμού των αρμοδίων υπηρεσιών του Δήμου, ώστε να λάβουν εγκαίρως όλα τα απαραίτητα μέτρα για την προμήθεια γάλακτος, συνεκτιμώντας και τις ενδεχόμενες συνέπειες από την επικαλούμενη αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου. Εξάλλου, ο ισχυρισμός, που προβάλλεται, ότι η εν λόγω προμήθεια γάλακτος εβαπορέ είναι νόμιμη, διότι σκοπό έχει να ικανοποιήσει νόμιμη απαίτηση των φερόμενων ως δικαιούχων έναντι του Δήμου, η δε αξίωση αυτή για την παροχή γάλακτος εξακολουθεί να υφίσταται και για χρονικό διάστημα μεταγενέστερο του επιβαλλόμενου, είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, αφού, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω (βλ. σκέψη υπό στοιχείο ΙΙ), δεν επιτρέπεται η χορήγηση του γάλακτος να γίνεται μαζικά ως προς τις αναλογούσες για κάθε εργαζόμενο ποσότητες, σε χρονικό διάστημα μεταγενέστερο του επιβαλλόμενου, ενώ η αντικατάσταση του φρέσκου γάλακτος από ίση ποσότητα γάλακτος μακράς διαρκείας ή τύπου εβαπορέ, επιτρέπεται μόνο κατ΄ εξαίρεση και εφόσον συντρέχουν λόγοι αντικειμενικής αδυναμίας χορήγησης, από την οικεία υπηρεσία, φρέσκου γάλακτος. Περαιτέρω, ο λόγος περί συγγνωστής πλάνης των αρμοδίων οργάνων του αιτούντος, τα οποία, όπως προβάλλεται, ενήργησαν χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των σχετικών διατάξεων, είναι ομοίως απορριπτέος ως αβάσιμος, δεδομένης της σαφήνειας του εφαρμοστέου εν προκειμένω νομοθετικού πλαισίου, καθώς και της πάγιας νομολογίας του Δικαστηρίου επί των τεθέντων ζητημάτων.

Προμήθεια κουτιών γάλακτος...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στη νομική σκέψη που προηγήθηκε μη νόμιμα ο Δήμος ενέκρινε τη χορήγηση γάλακτος ΕΒΑΠΟΡΕ αντί για φρέσκο στους υπαλλήλους του (καθαριότητας, τεχνικών έργων, σχολικών φυλάκων, υπηρεσίας πρασίνου, υπηρεσίας νεκροταφείου και εποχικού προσωπικού) για το έτος 2009, καθόσον, από τα συνημμένα στα ως άνω χρηματικά εντάλματα δικαιολογητικά δεν αποδεικνύεται η αντικειμενική αδυναμία του Δήμου να χορηγήσει σε καθημερινή βάση 1 λίτρο φρέσκου γάλακτος. Οι ισχυρισμοί του Δήμου στην αριθ. πρωτ. 2715/20.2.2009 απόφαση του Δημάρχου του ότι δεν υπάρχει η κατάλληλη κτιριακή υποδομή για την καθημερινή εστίαση των υπαλλήλων, ούτε το απαραίτητο προσωπικό για τη φύλαξη και διανομή του φρέσκου γάλακτος κρίνονται ανεπαρκείς, καθόσον, δεδομένης της βούλησης του Νομοθέτη από το έτος 2003 για καθημερινή παροχή ενός λίτρου γάλακτος για λόγους ατομικής προστασίας και υγιεινής, η έλλειψη των ως άνω ελαχίστων προδιαγραφών (αν θεωρηθεί ότι αναγκαίως απαιτούνται), οφείλεται αποκλειστικά σε υπαιτιότητα της δημοτικής αρχής, με αποτέλεσμα να καταστρατηγούνται στην ουσία τους οι ως άνω διατάξεις, που αποκλειστικό σκοπό έχουν την πρόληψη και προστασία της υγείας συγκεκριμένης ευπαθούς μερίδας εργαζομένων. Περαιτέρω, αν και προσκομίστηκε κατάσταση των φερόμενων ως δικαιούχων υπαλλήλων, από τα συνημμένα στα επίμαχα χρηματικά εντάλματα δικαιολογητικά, δεν προκύπτει ο πραγματικός χρόνος παράδοσης στους δικαιούχους υπαλλήλους της αναλογούσας ποσότητας γάλακτος (υπάρχει μόνο γενική αναφορά για παροχή μαζικής ποσότητας σε κάθε υπάλληλο εντός δύο χρονικών περιόδων, από 16.3.09 έως 19.11.09 και από 20.11.09 έως 31.12.09), ούτε ο τρόπος διάθεσης (σε καθημερινή βάση ή όχι), ώστε να βρίσκει εφαρμογή η σχετική εκ της ως άνω ΚΥΑ υποχρέωση του Δήμου για καθημερινή παροχή 1 λίτρου γάλακτος στους εργαζόμενους. Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, οι εντελλόμενες με τα επίμαχα χρηματικά εντάλματα δαπάνες δεν είναι νόμιμες κι επομένως αυτά δεν πρέπει να θεωρηθούν.

Προμήθεια γάλακτος...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στη νομική σκέψη που προηγήθηκε, το Τμήμα κρίνει ότι μη νόμιμα ο Δήμος ... ενέκρινε τη χορήγηση γάλακτος τύπου «εβαπορέ» αντί για φρέσκο στους δικαιούχους υπαλλήλους του για το έτος 2009, ολοκληρώνοντας μάλιστα τη διαδικασία της προμήθειας ετεροχρονισμένα, ήτοι περί το τέλος του έτους αυτού, με συνέπεια την καταστρατήγηση των ως άνω διατάξεων, που αποκλειστικό σκοπό έχουν την πρόληψη και προστασία της υγείας των δικαιούχων εργαζομένων, με την πρόβλεψη χορήγησης γάλακτος σε ημερήσια βάση. Εξάλλου, η απουσία ιατρού εργασίας δεν συνιστά λόγο αντικειμενικής αδυναμίας που δικαιολογεί την επικαλούμενη από το Δήμο αδυναμία χορήγησης εγκαίρως ενός λίτρου φρέσκου γάλακτος ημερησίως στους δικαιούχους αυτού και τούτο, διότι ούτε από τις προαναφερόμενες διατάξεις της Κ.Υ.Α. 53361/2006 ούτε από άλλη διάταξη της κείμενης νομοθεσίας τίθεται ως προϋπόθεση για τη χορήγηση γάλακτος στους εργαζόμενους η προηγούμενη γνώμη του ιατρού εργασίας.Κατ’ ακολουθίαν των προεκτεθέντων, η εντελλόμενη με τα επίμαχα χρηματικά εντάλματα δαπάνη δεν είναι νόμιμη και συνεπώς, τα εντάλματα αυτά δεν πρέπει να θεωρηθούν.

Προμήθεια γάλακτος:. Με δεδομένα αυτά, νομίμως ο Δήμος προέβη στην προμήθεια γάλακτος, τύπου εβαπορέ, λόγω αποδεδειγμένης αντικειμενικής αδυναμίας να χορηγήσει φρέσκο γάλα. Συνεπώς, η εντελλόμενη δαπάνη είναι νόμιμη και το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πρέπει να θεωρηθεί.

Προμήθεια ειδών ατομικής προστασίας:Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην ανωτέρω σκέψη ΙΙ, το Κλιμάκιο άγεται στην κρίση ότι η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη, διότι εκτός από τα άρβυλα για τους εργαζόμενους στον καθαρισμό οχημάτων και κάδων απορριμμάτων καθώς και στην ύπαιθρο, η Κ.Υ.Α. 53361/2.10.2006 δεν προβλέπει τη χορήγηση των λοιπών ειδών ατομικής προστασίας (μπουφάν, τζάκετ και παντελονιών) που αποτέλεσαν το αντικείμενο της προμήθειας στην οποία αφορά, όπως βασίμως προβάλλει η αναπληρώτρια Επίτροπος. Άλλωστε, τα προμηθευθέντα αυτά είδη δεν αποτελούν προσαρμογή των προβλεπόμενων στην Κ.Υ.Α. ειδών, όπως ισχυρίζεται ο Δήμος, αλλά διαφορετικά τοιούτα. Πλην, όμως, συνεκτιμώντας την προεκτεθείσα από 27.1.2015 γνώμη του τεχνικού ασφαλείας, αρμοδίου, κατ’ άρθρα 14 και 15 του ν. 3850/2010, συμβούλου του Δήμου για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων, το Κλιμάκιο κρίνει ότι τα αρμόδια όργανα του Δήμου δεν ενήργησαν με πρόθεση καταστρατήγησης των κειμένων διατάξεων, αλλά διότι συγγνωστώς υπέλαβαν ότι μπορούσαν νομίμως να προβούν στην προμήθεια των συγκεκριμένων ειδών, ως αναγκαίων για την αποτελεσματικότερη προστασία της υγείας των εργαζομένων μέσων ατομικής προστασίας. Ως εκ τούτου, το κρινόμενο χρηματικό ένταλμα δύναται να θεωρηθεί, λόγω συγγνωστής πλάνης του διατάκτη.(συγγνωστή πλάνη)

Καταβολή αντιτίμου γάλακτος.(...)Μετά τα ανωτέρω εκτεθέντα, η εντελλόμενη, με τα ελεγχόμενα 5 και 6/2017 χρηματικά εντάλματα, δαπάνη, με την οποία καταβάλλεται σε εργαζόμενους στο Δήμο ....., για το από 1.1.2016 έως 27.5.2016 χρονικό διάστημα, το αντίτιμο του γάλακτος αντί της χορήγησής του σε είδος, είναι μη νόμιμη, δεδομένου ότι, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από την Επίτροπο, η ως άνω καταβολή απαγορεύτηκε ρητώς και σαφώς από 1.1.2016, με την παράγραφο 4 του άρθρου 24 του Κεφαλαίου Δ΄ της υποπαραγράφου Δ.9 της παραγράφου Δ του άρθρου 2 του ν. 4336/2015, με συνέπεια να μην ισχύει από την ως άνω ημερομηνία η Κ.Υ.Α. 31119/2008, με την οποία είχε προβλεφθεί η ως άνω καταβολή υπό την προϋπόθεση της ειδικής αιτιολόγησης της αντικειμενικής αδυναμίας χορήγησης του γάλακτος σε είδος. Τούτο δε, ανεξαρτήτως ότι, και αν ακόμη ίσχυε η τελευταία αυτή Κ.Υ.Α., από κανένα στοιχείο του φακέλου δεν προκύπτει αντικειμενική αδυναμία του Δήμου για τη χορήγηση του γάλακτος σε είδος κατά το ως άνω χρονικό διάστημα, ενώ ο μη έγκαιρος προγραμματισμός της απαιτούμενης διαγωνιστικής διαδικασίας για την ανάθεση της προμήθειας γάλακτος κατά το έτος 2016 (εν προκειμένω η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου ..... περί έγκρισης της δαπάνης για τη διενέργεια σχετικού διαγωνισμού εκδόθηκε στις 17.2.2016), δεν αποτελεί αντικειμενική αδυναμία κατά την έννοια της προϊσχύουσας διάταξης, (βλ. και Ε.Σ. Κ.Π.Ε.Δ. στο VII Τμ. 80/2017, 6, 188/2014). 5. Κατ' ακολουθίαν των ανωτέρω, η εντελλόμενη, με τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα, δαπάνη είναι μη νόμιμη και αυτά δεν πρέπει να θεωρηθούν.

Προμήθεια γάλακτος...Με δεδομένα τα ανωτέρω νομίμως ο Δήμος προέβη στην προμήθεια γάλακτος τύπου εβαπορέ, ενόψει της αντικειμενικής αδυναμίας του να χορηγήσει φρέσκο γάλα (βλ. Πρ. ΚΠΕΔ στο VII Tμ. 185/2018). Αντίθετα, όμως, και ενόψει του ότι το γάλα χορηγείται με σκοπό την άμεση κατανάλωσή του σε καθημερινή βάση προς προστασία της υγείας των εργαζομένων, δεν είναι δυνατή η αναδρομική χορήγησή του, καθόσον δεν μπορεί πλέον να εκπληρωθεί ο σκοπός της, η άμεση δηλαδή και καθημερινή κατανάλωσή του. Τούτο δοθέντος, αφενός μη νομίμως   ο Δήμος προκήρυξε στις 26.6.2018 την προμήθεια γάλακτος και για το διαδραμόν χρονικό διάστημα του έτους 2018 και αφετέρου μη νομίμως προέβη στην κατακύρωση των αποτελεσμάτων αυτού μετά τη λήξη του έτους 2018, στο οποίο η προμήθεια αυτή αφορούσε. Συνεπώς η εντελλόμενη δαπάνη είναι μη νόμιμη για την ως άνω αιτία και το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί. 

ΠΑΡΟΧΕΣ ΣΕ ΕΙΔΟΣ: Δαπάνες καταβολής, κατά το έτος 2014, σε χρήμα της αξίας  του δικαιούμενου γάλακτος, ως μέσου ατομικής προστασίας, στους εργαζόμενους Δήμου, αναδρομικά για το έτος 2012,  αφενός μεν, όσες αφορούν αξία παροχής που δεν υπερβαίνει κατ’ένταλμα το ποσό των 5.000 ευρώ, δεν υπόκεινται στον προληπτικό έλεγχο δαπανών, σύμφωνα με τα άρθρα 1 και 2 του π.δ.136/2011, αφετέρου δε, μη νόμιμες, καθόσον η καταβολή του αντιτίμου αυτού αναδρομικά και όχι σε χρόνο, που θα ανταποκρινόταν στην ανάγκη αγοράς και ημερήσιας κατανάλωσης της προβλεπόμενης ποσότητας γάλακτος, καταστρατηγεί το σκοπό για τον οποίο έχει θεσμοθετηθεί η παροχή αυτή, που συνίσταται στην προστασία της υγείας των εργαζομένων με την καθημερινή κατανάλωση γάλακτος ως είδους ατομικής προστασίας και όχι στην οικονομική τους ενίσχυση (53361/11.10.2006 ΚΥΑ, ΦΕΚ Β΄ 1503/2006). Περαιτέρω δεν προκύπτουν λόγοι που στοιχειοθετούν την αντικειμενική αδυναμία του Δήμου να κινήσει, εγκαίρως, τη διαδικασία ανάθεση της εν λόγω προμήθειας.

Με την προδικαστική προσφυγή η προσφεύγουσα επιδιώκει να γίνει δεκτή η προδικαστική προσφυγή της και να ακυρωθούν της η με αριθμό 81/2022 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου … (εφεξής η «προσβαλλόμενη») που ενέκρινε το από 24-02-2022 (2ο) πρακτικό ελέγχου των δικαιολογητικών κατακύρωσης του προσωρινού αναδόχου της προμήθειας με τίτλο "Προμήθεια γάλακτος εργαζομένων Δήμου & ελαιολάδου - ηλιελαίου για τους παιδικούς σταθμούς του Ν.Π.Δ.Δ. "…" (αριθ. μελ. 37/2021) και κατακύρωσε το αποτέλεσμα του διεξαχθέντος διαγωνισμού για την εκτέλεση της προμήθειας των ΤΜΗΜΑΤΩΝ Α1 & Β7 της υπ' αριθ. 37/2021 μελέτης, στην επιχείρηση «…» και να απορριφθεί ως προς το σκέλος που αναδεικνύει τον ως άνω οικονομικό φορέα «…» ανάδοχο για το Τμήμα Α1: ΓΑΛΑ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΔΗΜΟΥ.

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ:Να ελέγξει τη νομιμότητα της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχου και των πέντε (5) σχεδίων συμβάσεων για την προμήθεια από τον Δήμο … λευκού, φρέσκου, αγελαδινού, παστεριωμένου γάλακτος, με 3,5% κατ’ελάχιστον λιπαρά για τους δικαιούχους υπαλλήλους (στους οποίους παρέχονται τα μέσα ατομικής προστασίας) για τις ανάγκες του Δήμου και των Νομικών του Προσώπων, καθώς και για τις ανάγκες των παιδιών που φιλοξενούνται από τους παιδικούς σταθμούς του Δήμου για δύο (2) έτη, προϋπολογιζόμενης δαπάνης 1.681.910,00 ευρώ (πλέον ΦΠΑ)(....)Με τα δεδομένα αυτά, κατά τον έλεγχο που διενήργησε το Κλιμάκιο δεν διαπιστώθηκαν ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες διακωλυτικές της υπογραφής των υποβληθέντων σχεδίων συμβάσεων. Επισημαίνεται, όμως, ότι, κατά το χρόνο εκτέλεσης της σύμβασης (ανάλωσης του αντικειμένου της προμήθειας), αντικείμενο του ελέγχου των αρμοδίων οργάνων θα αποτελέσει και η ορθή εφαρμογή της ισχύουσας νομοθεσίας, που προβλέπει τη χορήγηση των υπό προμήθεια ποσοτήτων γάλακτος στους εργαζομένους συγκεκριμένων ειδικοτήτων.Δεν κωλύεται η υπογραφή των συμβάσεων.