Nομιμότητα της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχου και του σχεδίου σύμβασης με αντικείμενο «Αντιπλημμυρικά έργα Π.Ε.Η. ...»(...) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η ελεγχόμενη σύμβαση, ως εκ του αντικειμένου της, έχει το χαρακτήρα σύμβασης παροχής υπηρεσιών, καθόσον αφορά σε εκτέλεση εργασιών. Τούτο δε, διότι οι προπαρατεθείσες εργασίες δεν εμπίπτουν στην έννοια του δημοσίου έργου, δεδομένου ότι δεν συνίστανται σε κατασκευή, επέκταση, ανακαίνιση, επισκευή, συντήρηση ή ερευνητική εργασία, το αποτέλεσμα των οποίων συνδέεται άμεσα με το έδαφος κατά τρόπο διαρκή και σταθερό. Αντιθέτως, μάλιστα, για την εκτέλεση των εργασιών αυτών δεν απαιτείται τέτοιου βαθμού εξειδικευμένη τεχνική γνώση ή τέτοιου είδους τεχνική επέμβαση, ώστε να μπορούν να χαρακτηριστούν δημόσιο έργο, αλλά δύνανται να εκτελεστούν προσηκόντως, υπό την καθοδήγηση της αρμόδιας Διεύθυνσης Τεχνικών Έργων, από επαγγελματίες χειριστές που διαθέτουν τα κατάλληλα μηχανήματα και τη συνήθη εμπειρία χρήσης τους. Προς τούτο συνηγορεί και το γεγονός της ύπαρξης εν προκειμένω μίας απλής τεχνικής περιγραφής των προς εκτέλεση εργασιών, χωρίς ειδική τεχνική μελέτη, αλλά και χωρίς ειδικότερη αναφορά του ακριβούς μεγέθους των συνολικώς ζητούμενων ποσοτήτων εργασιών. 

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Εκτέλεση αντιπλημμυρικών εργασιών σε ρέματα​:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η ελεγχόμενη σύμβαση, ως εκ του κυρίου αντικειμένου της, έχει το χαρακτήρα σύμβασης παροχής υπηρεσιών, καθόσον αφορά σε εκτέλεση εργασιών. Τούτο δε, διότι οι ανωτέρω παρατεθείσες εργασίες της Ομάδας Α (καθαρισμοί κοιτών ποταμών ή ρεμάτων από φερτά υλικά, απορρίμματα και αυτοφυή βλάστηση καθώς και η προμήθεια λιθορριπών για την πλήρωση των φατνών από συρματόπλεγμα –άρθρο 8.04 του τιμολογίου της μελέτης-) η προϋπολογιζόμενη δαπάνη των οποίων ανέρχεται, όπως ήδη εκτέθηκε, σε 524.550 ευρώ, δεν εμπίπτουν στην έννοια του δημοσίου έργου, δεδομένου ότι δεν συνίστανται σε κατασκευή, επέκταση, ανακαίνιση, επισκευή, συντήρηση ή ερευνητική εργασία, το αποτέλεσμα των οποίων συνδέεται άμεσα με το έδαφος κατά τρόπο διαρκή και σταθερό. Αντιθέτως, μάλιστα, για την εκτέλεση των εργασιών αυτών δεν απαιτείται τέτοιου βαθμού εξειδικευμένη τεχνική γνώση ή τέτοιου είδους τεχνική επέμβαση, ώστε να μπορούν να χαρακτηριστούν δημόσιο έργο, αλλά δύνανται να εκτελεστούν προσηκόντως, υπό την καθοδήγηση της αρμόδιας Διεύθυνσης Τεχνικών Έργων, από επαγγελματίες χειριστές που διαθέτουν τα κατάλληλα μηχανήματα και τη συνήθη εμπειρία χρήσης τους. Προς τούτο συνηγορεί και το γεγονός της ύπαρξης εν προκειμένω μίας απλής τεχνικής περιγραφής των προς εκτέλεση εργασιών, χωρίς ειδική τεχνική μελέτη, αλλά και χωρίς ειδικότερη αναφορά των προς καθαρισμό ποταμών και ρεμάτων (βλ. Αποφ. VI Τμ.Ελ.Συν. 752/2013, πράξεις Ζ΄ Κλιμ. 148/2014, 231, 213/2013, 467/2012 ).  Ενόψει τούτων, λόγω της φύσης των ως άνω εργασιών της ομάδας Α΄ αλλά και της εκτιμώμενης δαπάνης αυτών σε σχέση με τη συνολική δαπάνη όλων των εργασιών, όπως αυτή προκύπτει από τον προϋπολογισμό της μελέτης, πρόκειται για μεικτή σύμβαση με προέχοντα χαρακτήρα αυτόν της σύμβασης παροχής υπηρεσιών. Τούτο δε δεν αναιρείται, ακόμα και υπό την εκδοχή ότι η προμήθεια των λιθορροπών, προϋπολογιζόμενης δαπάνης 4.650 ευρώ, θα πρέπει να συνυπολογισθεί μαζί με τα συρματοπλέγματα,  την κατασκευή και πλήρωση των φατνών, στις λοιπές εργασίες της ομάδας Β΄,  οι οποίες εμπίπτουν, καταρχήν,  στην προεκτεθείσα έννοια της κατασκευής έργου. Ενόψει αυτών, για την ανάδειξη αναδόχου δεν δύναται να τύχει εφαρμογής η εφαρμοσθείσα, εν προκειμένω, νομοθεσία περί ανάθεσης δημοσίων έργων, αλλά, ως εκ του ύψους της προϋπολογιζόμενης δαπάνης, οι διατάξεις του π.δ. 60/2007, (ήδη δε, από 8.8.2014, οι διατάξεις του ν. 4281/2014) σε συνδυασμό με  τις αναλογικά εφαρμοζόμενες διατάξεις του π.δ. 118/2007. Αυτόθροη συνέπεια των ανωτέρω είναι, αφενός μεν στη διακήρυξη και στο σχέδιο σύμβασης να έχουν συμπεριληφθεί όροι οι οποίοι δεν προσήκουν στη διαδικασία ανάθεσης δημόσιας υπηρεσίας, αφετέρου δε να παρουσιάζονται ελλείψεις στη διεξαχθείσα διαγωνιστική διαδικασία. Ειδικότερα: α) κατά παράβαση της αρχής της ισότητας το δικαίωμα συμμετοχής στο διαγωνισμό περιορίσθηκε σε συγκεκριμένο μόνο κύκλο εργοληπτικών επιχειρήσεων και κοινοπραξιών, β) κατά παράβαση του άρθρου 29 παρ. 2 του π.δ. 60/2007, λαμβανομένου υπόψη του προϋπολογισμού της υπό ανάθεση υπηρεσίας, δεν δημοσιεύθηκε περίληψη της διακήρυξης στο Συμπλήρωμα της Επίσημης Εφημερίδας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και γ) μη νομίμως επιβαρύνθηκε ο προϋπολογισμός του διαγωνισμού και εν συνεχεία η σύμβαση εκτέλεσης εργασιών, ήτοι παροχής υπηρεσιών, με κόστος γενικών εξόδων, εργολαβικού οφέλους, απροβλέπτων και αναθεώρησης (βλ. Αποφ. VI Τμ.Ελ.Συν. 752/2013).

ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.6/3751/2014

 

 

 

Εκτέλεση εργασιών καθαρισμού ρεμάτων Περιφερειακής Ενότητας Ανατολικής Αττικής.,,,ζητείται η ανάκληση της 466/2012 Πράξης του Ζ' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου(...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις της παρούσας, το Τμήμα κρίνει ότι η ελεγχόμενη διαγωνιστική διαδικασία, ως εκ του αντικειμένου της, έχει το χαρακτήρα σύμβασης παροχής υπηρεσιών, καθόσον κατά το μεγαλύτερο μέρος της αφορά σε εκτέλεση εργασιών, όπως ορθώς έκρινε το Κλιμάκιο με την προσβαλλομένη, απορριπτομένων των περί του αντιθέτου ισχυρισμών της αιτούσας εταιρείας. Τούτο δε, διότι οι προπαρατεθείσες εργασίες (απομάκρυνση κλαδιών, κορμών δέντρων και σκουπιδιών, κοπή και απομάκρυνση καμένων δέντρων, καθαρισμός κοίτης από φερτές ύλες, μπάζα κ.λπ. και εργασίες ανακατασκευής συρματοκιβωτίων και πλήρωση αυτών με θραυστό υλικό λατομικής προέλευσης), δεν εμπίπτουν στην έννοια του δημοσίου έργου, δεδομένου ότι δεν συνίστανται σε κατασκευή, επέκταση, ανακαίνιση, επισκευή, συντήρηση ή ερευνητική εργασία, το αποτέλεσμα των οποίων συνδέεται άμεσα με το έδαφος κατά τρόπο διαρκή και σταθερό. Αντιθέτως, μάλιστα, για την εκτέλεση των εργασιών αυτών δεν απαιτείται τέτοιου βαθμού εξειδικευμένη τεχνική γνώση ή τέτοιου είδους τεχνική επέμβαση, ώστε να μπορούν να χαρακτηριστούν δημόσιο έργο, αλλά δύνανται να εκτελεστούν προσηκόντως, υπό την καθοδήγηση της αρμόδιας Διεύθυνσης Τεχνικών Έργων, από επαγγελματίες χειριστές που διαθέτουν τα κατάλληλα μηχανήματα και τη συνήθη εμπειρία χρήσης τους. Προς τούτο συνηγορεί και το γεγονός της ύπαρξης εν προκειμένω μίας απλής τεχνικής περιγραφής των προς εκτέλεση εργασιών, χωρίς ειδική τεχνική μελέτη και προδιαγραφές, αλλά και χωρίς ειδικότερη αναφορά των προς καθαρισμό ρεμάτων και του ακριβούς μεγέθους των συνολικώς ζητούμενων ποσοτήτων εργασιών. Το γεγονός δε ότι στο τιμολόγιο της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Έργων του ΥΠΕΧΩΔΕ περιλαμβάνονται και οι εν λόγω εργασίες καθαρισμού ρεμάτων, δεν αρκεί για το χαρακτηρισμό τους ως δημόσιου τεχνικού έργου, αφού η σύνταξη του τιμολογίου είναι αναγκαία για την αναλυτική τιμολόγηση των δημοπρατούμενων εργασιών. Ομοίως δεν ασκεί εν προκειμένω επιρροή ο σκοπός των εργασιών αυτών που είναι, πράγματι, η πρόληψη πλημμυρών διά της βελτίωσης της παροχετευτικότητας των ρεμάτων. Ο ως άνω χαρακτηρισμός της σύμβασης δεν δύναται να μεταβληθεί, ακόμα και υπό την εκδοχή ότι τμήμα των προς ανάθεση εργασιών που αναφέρεται σε ανακατασκευή των συρματοκιβωτίων και πλήρωση αυτών με θραυστό υλικό λατομικής προέλευσης αποτελεί εκτέλεση δημόσιου έργου κατά την προεκτεθείσα έννοια. Και τούτο διότι το έργο της ανακατασκευής και πλήρωσης των συρματοκιβωτίων αφορά μικρό μόνο μέρος της συνολικής δαπάνης της σύμβασης και συγκεκριμένα, όπως προεκτέθηκε, ποσό 80.000,00 ευρώ επί συνολικής δαπάνης εργασιών ποσού 595.000,00 ευρώ(...)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση ανάκλησης πρέπει να απορριφθεί, να μην ανακληθεί η 466/2012 Πράξη του Ζ' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου 

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η ελεγχόμενη σύμβαση, ως εκ του αντικειμένου της, έχει το χαρακτήρα σύμβασης παροχής υπηρεσιών, καθόσον αφορά σε εκτέλεση εργασιών. Τούτο δε, διότι οι ανωτέρω παρατεθείσες εργασίες τόσο αυτές που αφορούν σε απλές καθαιρέσεις με συμβατικά εργαλεία, προϋπολογιζόμενης δαπάνης μόλις 4.044,50 ευρώ, όσο και αυτές που αφορούν στους καθαρισμούς  κοιτών ποταμών ή ρεμάτων από φερτά υλικά, απορρίμματα και αυτοφυή βλάστηση, η προϋπολογιζόμενη δαπάνη των οποίων ανέρχεται, όπως ήδη εκτέθηκε, σε 531.318,00 ευρώ, δεν εμπίπτουν στην έννοια του «έργου», δεδομένου ότι δεν συνίστανται σε κατασκευή, επέκταση, ανακαίνιση, επισκευή - συντήρηση κατά τη λειτουργία και δεν επιτελεί αυτό καθ’ εαυτό μία οικονομική και τεχνική λειτουργία. Αντιθέτως, μάλιστα, για την εκτέλεση των εργασιών αυτών δεν απαιτείται τέτοιου βαθμού εξειδικευμένη τεχνική γνώση ή τέτοιου είδους τεχνική επέμβαση, ώστε να μπορούν να χαρακτηριστούν ως έργο, αλλά δύνανται να εκτελεστούν προσηκόντως, υπό την καθοδήγηση της αρμόδιας Διεύθυνσης Τεχνικών Έργων, από επαγγελματίες χειριστές που διαθέτουν τα κατάλληλα μηχανήματα και τη συνήθη εμπειρία χρήσης τους. Προς τούτο συνηγορεί και το γεγονός της ύπαρξης εν προκειμένω μίας απλής τεχνικής περιγραφής των προς εκτέλεση εργασιών, χωρίς ειδική τεχνική μελέτη, αλλά και χωρίς ειδικότερη αναφορά των προς καθαρισμό ποταμών και ρεμάτων (βλ. Αποφ. VI Τμ.Ελ.Συν. 752/2013, πράξεις Ζ΄ Κλιμ. 360/2014 148/2014, 231, 213/2013, 467/2012 ), ενώ καμία επιρροή δεν ασκεί στο χαρακτηρισμό της σύμβασης αυτής ως σύμβαση υπηρεσιών το γεγονός της πρόβλεψης και εργασιών καθαιρέσεων, αφενός διότι πρόκειται για ελάχιστο τμήμα της σύμβασης, μόλις 4.044,50 ευρώ και αφετέρου διότι πρόκειται για απλές καθαιρέσεις κατασκευών, για τις οποίες δεν απαιτούνται εξειδικευμένη τεχνική γνώση και χρήση εξειδικευμένων εργαλείων. Ενόψει αυτών, για την ανάδειξη αναδόχου δεν δύνανται να τύχουν εφαρμογής οι, εφαρμοσθείσες εν προκειμένω, διατάξεις του ν. 4412/2016 που αφορούν στην ανάθεση δημοσίων έργων, αλλά αυτές που αφορούν στην ανάθεση υπηρεσιών εντός κοινοτικών ορίων.  Αυτόθροη συνέπεια των ανωτέρω είναι, αφενός μεν στη διακήρυξη και στο σχέδιο σύμβασης να έχουν συμπεριληφθεί όροι οι οποίοι δεν προσήκουν στη διαδικασία ανάθεσης δημόσιας υπηρεσίας, αφετέρου δε να παρουσιάζονται ελλείψεις στη διεξαχθείσα διαγωνιστική διαδικασία. Ειδικότερα: α) κατά παράβαση της αρχής της ισότητας το δικαίωμα συμμετοχής στο διαγωνισμό περιορίσθηκε σε συγκεκριμένο μόνο κύκλο εργοληπτικών επιχειρήσεων και κοινοπραξιών, β) κατά παράβαση των άρθρων 5 και 61 επ. του ν. 4412/2016, λαμβανομένου υπόψη του προϋπολογισμού της υπό ανάθεση υπηρεσίας, δεν δημοσιεύθηκε περίληψη της διακήρυξης στην Επίσημη Εφημερίδας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και γ) μη νομίμως επιβαρύνθηκε ο προϋπολογισμός του διαγωνισμού και εν συνεχεία η σύμβαση εκτέλεσης εργασιών, ήτοι παροχής υπηρεσιών, με κόστος γενικών εξόδων, εργολαβικού οφέλους, απροβλέπτων και αναθεώρησης (βλ. Αποφ. VI Τμ.Ελ.Συν. 752/2013).

Ανάθεση των υπηρεσιών καθαρισμών ρεμάτων.Ζητείται η ανάκληση της 2/2017 Πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.(...) Με δεδομένα αυτά και ενόψει του ότι η προϋπολογισθείσα δαπάνη της ελεγχόμενης σύμβασης υπερβαίνει το κατώτερο όριο των 209.000,00 ευρώ, το Τμήμα κρίνει, κατ΄αρχάς, ότι ο νομικός χαρακτηρισμός αυτής θα καθορισθεί, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω (σκέψη ΙΙ), με βάση τα οριζόμενα στις διατάξεις της Οδηγίας 2004/18/ΕΚ. Δοθέντος δε, ότι αντικείμενο της ελεγχόμενης σύμβασης είναι ο καθαρισμός ρεμάτων στην πλημμυρόπληκτη περιοχή του Δήμου Οιχαλίας, το οποίο περιλαμβάνει εργασίες καθαρισμού κοιτών από αυτοφυή βλάστηση και φερτά υλικά καθώς και την εκτέλεση τεχνικών εργασιών αποκατάστασης παλαιών τεχνικών έργων, διαμόρφωσης, ενίσχυσης και αντιστήριξης των κοιτών και των πρανών ενός μεγάλου δικτύου ποταμών και ρεμάτων, έχει μικτό χαρακτήρα δημόσιας σύμβασης έργου και υπηρεσιών, ο προέχων χαρακτήρας της οποίας δεν είναι η παροχή υπηρεσιών καθαρισμού των ποταμών χειμάρρων και ρεμάτων από την αυτοφυή βλάστηση και τα φερτά υλικά από τις κοίτες τους, οι οποίες έχουν παρεπόμενο χαρακτήρα και εκτελούνται εν είδει προετοιμασίας για τις τεχνικές επεμβάσεις που πρόκειται να ακολουθήσουν, αλλά η κατασκευή ενός πλήρους λειτουργικού έργου, το οποίο επιτελεί μια τεχνική λειτουργία, ως προϊόν των εργασιών που θα εκτελεστούν και συνίσταται στην κατασκευή ενός ολοκληρωμένου συστήματος για την εξασφάλιση της φυσικής και ομαλής ροής και απορροής των υδάτων και την αποτροπή υπερχειλίσεων ή πλημμυρών μέσω της αποκατάστασης των κατεστραμμένων τεχνικών έργων, της κατασκευής νέων και της έντεχνης διαμόρφωσης των κοιτών και των πρανών σε ένα ευρύτατο υδάτινο πλέγμα ποταμών, ρεμάτων και χειμάρρων της ήδη πληγείσας από πλημμύρες γεωγραφικής περιοχής του Δήμου Οιχαλίας. Για την κατασκευή του συστήματος αυτού, η επίμαχη διακήρυξη προβλέπει την εκτέλεση εργασιών (κατασκευή τεχνικών έργων και αποκατάσταση παλαιών, εκβαθύνσεις-διαπλατύνσεις κοιτών ποταμών ή ρεμάτων με χρήση ειδικού μηχανικού εξοπλισμού, αντιστήριξη των κοιτών και των πρανών με την κατάλληλη απόθεση υλικών, κατασκευή και εγκατάσταση φατνών αντιστήριξης και λοιπές κατασκευές από σκυρόδεμα), που υπάγονται στην έννοια του δημοσίου έργου και η εκτέλεση των οποίων είναι απαραίτητη για την εκπλήρωση ενός ολοκληρωμένου τεχνικού αποτελέσματος, στο οποίο απέβλεψε η αναθέτουσα αρχή. Ως εκ τούτου, η ελεγχόμενη διαδικασία ανάθεσης δημόσιας σύμβασης έχει χαρακτήρα, προεχόντως, δημόσιας σύμβασης έργου, χαρακτηρισμός που επιρρωνύεται και από την ανάλυση του τιμολογίου σε σχέση με τον προϋπολογισμό του έργου, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα και από την αιτούσα. Περαιτέρω, δοθέντος ότι η προϋπολογισθείσα δαπάνη της ελεγχόμενης σύμβασης έργου είναι κατώτερη του ορίου των 5.225.000,00 ευρώ, η σύναψή της δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της Οδηγίας 2004/18/ΕΚ, αλλά διέπεται από τις διατάξεις της Κωδικοποίησης της νομοθεσίας κατασκευής Δημοσίων Έργων (ν. 3669/2008, Α΄ 116 «ΚΔΕ») , στο πεδίο εφαρμογής της οποίας εμπίπτουν και τα έργα των περιφερειών σύμφωνα με το άρθρο 1 παρ.1 αυτής, και τους όρους της οικείας διακήρυξης, και όχι από τον αναλογικώς εφαρμοζόμενο για τις διαδικασίες ανάθεσης υπηρεσιών «Κανονισμό Προμηθειών του Δημοσίου» (π.δ. 118/2007, Α΄150), όπως εσφαλμένα έκρινε το Κλιμάκιο. Κατ΄ ακολουθία των ανωτέρω, δεν συντρέχουν οι διαπιστωθείσες από το Κλιμάκιο ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες και το ελεγχόμενο έργο ορθώς δημοπρατήθηκε σύμφωνα με τις διατάξεις της ΚΔΕ, με βάση το σχετικό πρότυπο τεύχος διακήρυξης τύπου Β΄ (βλ. σχετ. τα δημοσιευθέντα στο ΦΕΚ Β΄/311/15.2.2016 πρότυπα τεύχη διακηρύξεων, που ίσχυαν κατά το κρίσιμο χρόνο δημοσίευσης της οικείας διακήρυξης – βλ. επίσης ΕΣ Τμ. Μειζ. Επταμ. Συνθ. 34/2013, 609/2012, VI Tμ. 6061/2015), χωρίς να χρειάζεται, λόγω του χαμηλού προϋπολογισμού του, δημοσίευση περίληψης στην Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και τήρηση των απαιτουμένων προς τούτο προθεσμιών, ενώ περαιτέρω ορθώς ο προϋπολογισμός του επιβαρύνθηκε με κόστος γενικών εξόδων, εργολαβικού οφέλους, απρόβλεπτων και αναθεώρησης.Κατόπιν αυτών, η αίτηση ανάκλησης πρέπει να γίνει δεκτή, να ανακληθεί η 2/2017 πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου και το σχέδιο σύμβασης που είναι σύμφωνο με τους όρους διακήρυξης και τα λοιπά συμβατικά τεύχη του διαγωνισμού, να υπογραφεί, υπό τον όρο ότι θα συμπληρωθεί ο αριθμός της εγγυητικής επιστολής καλής εκτέλεσης που οφείλει να καταθέσει ο ανάδοχος του έργου καθώς και το ποσό αυτής, το οποίο θα ανέρχεται σε ποσοστό 5% επί της αξίας της σύμβασης, χωρίς Φ.Π.Α. (άρθρο 17 της διακήρυξης), ήτοι ποσό 17.073,17 ευρώ (341.463,42 Χ 5%).

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Με τα δεδομένα αυτά, και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Κλιμάκιο κρίνει ότι εν προκειμένω η δαπάνη που εντέλλεται με το υπό κρίση χρηματικό ένταλμα, δεν προκύπτει ότι αφορά στην εκτέλεση δημοσίου έργου, για το οποίο τυγχάνουν εφαρμογής οι διατάξεις της νομοθεσίας περί δημοσίων έργων, αλλά για την προμήθεια κιγκλιδωμάτων και μεταλλουργικών υλικών και την εκτέλεση των σχετικών εργασιών τοποθέτησής τους, καθώς και λοιπών εργασιών συντήρησης, για τις οποίες εφαρμόζονται οι διατάξεις περί υπηρεσιών. Τούτο διότι, καίτοι στην τεχνική έκθεση του «έργου» προβλέπεται ότι οι ανατεθείσες εργασίες είναι κυρίως οικοδομικές και σε μικρότερο ποσοστό ανήκουν στις λοιπές κατηγορίες εργασιών, από τον προϋπολογισμό της μελέτης δεν προκύπτει σαφής επιμέτρηση κάθε κατηγορίας εργασιών προκειμένου να διαγνωσθεί ο χαρακτήρας και η φύση της μικτής αυτής σύμβασης, ενδεικτικά δε από τον πρώτο λογαριασμό του έργου προκύπτει ότι οι εντελλόμενες προς πληρωμή οικοδομικές εργασίες αποτελούν πολύ μικρό ποσοστό της συνολικής δαπάνης.(..)η εντελλόμενη με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δαπάνη, κατά το μέρος που αφορά στην πληρωμή εργολαβικού οφέλους, δεν είναι νόμιμη, καθόσον αυτό καταβάλλεται μόνον κατά την εξόφληση λογαριασμών που αφορούν στην εκτέλεση δημόσιων έργων. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πληρωμής που περιλαμβάνει και μη νόμιμη δαπάνη, δεν πρέπει να θεωρηθεί

Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Κλιμάκιο άγεται στην κρίση ότι η εντελλόμενη με το επίμαχο χρηματικό ένταλμα δαπάνη, κατά το μέρος που αφορά στην καταβολή του αντιστοιχούντος σε γενικά έξοδα και εργολαβικό όφελος ποσού 5.003,75 ευρώ στον προαναφερόμενο ανάδοχο είναι μη νόμιμη. Τούτο, διότι το ως άνω αντικείμενο δημοπράτησης, ήτοι κατά κύριο λόγο ο χρωματισμός των εξωτερικών επιφανειών των κτιρίων του Α.Τ.Ε.Ι. Θεσσαλονίκης, δεν εμπίπτει στην έννοια του δημοσίου έργου, όπως αυτό προσδιορίζεται στο νόμο, αφού για την εκτέλεση των εργασιών αυτών δεν απαιτείται τέτοιου βαθμού εξειδικευμένη τεχνική γνώση ή τέτοιου είδους τεχνική επέμβαση, ώστε να μπορούν να χαρακτηριστούν δημόσιο έργο, αλλά δύνανται να εκτελεστούν προσηκόντως, υπό την καθοδήγηση και επίβλεψη από την αρμόδια Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών του Ιδρύματος, από τεχνίτες με συνήθεις γνώσεις και συνήθη εργαλεία. Άλλωστε, αντικείμενο δημοπράτησης δεν αποτέλεσε η μόνιμη κατασκευή μεταλλικών ικριωμάτων, κατά τρόπον ώστε να καταστούν συστατικά του εδάφους, αλλά απλώς η πρόσκαιρη τοποθέτηση σιδηροκατασκευών με δάπεδα εργασίας από μαδέρια (σκαλωσιές), προκειμένου οι τεχνίτες να μπορούν να εκτελέσουν τις προβλεπόμενες εργασίες χρωματισμού, προβλέφθηκε δε ρητά η αποσυναρμολόγηση αυτών μετά την ολοκλήρωση των εργασιών.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, ο ως άνω εργολήπτης είχε την ικανότητα για την εκτέλεση χωματουργικών εργασιών της κατηγορίας έργων οδοποιίας, όμως δεν είχε την ικανότητα για την εκτέλεση εργασιών τεχνικών έργων της ίδιας κατηγορίας ούτε για την εκτέλεση εργασιών σωληνώσεων-δικτύων της κατηγορίας υδραυλικών έργων, συνεπώς η ελεγχόμενη δαπάνη είναι νόμιμη κατά το μέρος που αντιστοιχεί στην αξία των εκτελεσθεισών χωματουργικών εργασιών, ποσού 6.605,91 ευρώ με ΓΕ & ΟΕ και ΦΠΑ καθώς και κατά το μέρος που αντιστοιχεί στην αξία των εκτελεσθεισών εργασιών οδοστρωσίας, το ποσοστό των οποίων επί της συνολικής αξίας εργασιών υπολείπεται του 10%, ποσού 1.313,95 ευρώ με ΓΕ & ΟΕ και ΦΠΑ, ενώ δεν είναι νόμιμη κατά το μέρος που αντιστοιχεί στην αξία των εκτελεσθεισών εργασιών τεχνικών έργων, ποσού 2.053,27 ευρώ με ΓΕ & ΟΕ και ΦΠΑ ούτε κατά το μέρος που αντιστοιχεί στην αξία των εκτελεσθεισών εργασιών σωληνώσεων-δικτύων, ποσού 2.048,48 ευρώ με ΓΕ & ΟΕ και ΦΠΑ. Εξάλλου, ενόψει του ότι δεν αποδεικνύεται ότι στο πρόσφατο παρελθόν έχουν θεωρηθεί από τον Επίτροπο χρηματικά εντάλματα του Δήμου, παρά το ότι στη διαδικασία ανάθεσης των οικείων έργων είχε εμφιλοχωρήσει η ίδια νομική πλημμέλεια, αβασίμως προβάλλεται ότι τα αρμόδια όργανα του Δήμου πλανήθηκαν συγγνωστώς αναφορικά με την έννοια των εφαρμοσθεισών εν προκειμένω διατάξεων.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Αίτηση  ανάκλησης της 279/2018 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.Με τα δεδομένα αυτά και λαμβάνοντας υπόψη το σύνολο των στοιχείων του φακέλου, το Τμήμα κρίνει ότι ο καθορισμός του ακριβούς τρόπου αντιμετώπισης των προβλημάτων καταπτώσεων του πρανούς στην πλαζ «Βοτσαλάκια» απαιτούσε την εκπόνηση πλήρων και εμπεριστατωμένων γεωλογικών και γεωτεχνικών μελετών πριν από την ανάθεση εκτέλεσης του έργου, τις οποίες, όμως, η Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου .... δεν είχε την τεχνική ικανότητα να εκπονήσει, τόσο λόγω έλλειψης των αναγκαίων τεχνικών μέσων όσο και λόγω μη ύπαρξης του αναγκαίου εξειδικευμένου τεχνικού προσωπικού (βλ. σχ. την αίτηση). Ειδικότερα, απαιτούνταν η διενέργεια δειγματοληπτικών γεωτρήσεων, η τεχνικογεωλογική αποτύπωση του πρανούς και ο γεωτεχνικός σχεδιασμός των έργων με χρήση ειδικών προγραμμάτων. Για το λόγο αυτό, κατά την κατάρτιση των τευχών δημοπράτησης της αρχικής σύμβασης, ο Δήμος .... προέβλεψε την εκτέλεση περιορισμένης έκτασης εργασιών για την αντιμετώπιση των προβλημάτων του πρανούς, με βάση τα τεχνικά δεδομένα που ήταν σε θέση να διαθέτει κατά το χρόνο εκείνο. Ταυτόχρονα δε, συμπεριελήφθη στη σύμβαση σαφής πρόβλεψη για την ανάθεση στον ανάδοχο της εκπόνησης των αναγκαίων μελετών με σκοπό: α) τον έλεγχο της επάρκειας των προγραμματισμένων από την αρχική σύμβαση τεχνικών έργων για την αντιμετώπιση του γεωλογικού φαινομένου των κατολισθήσεων με χρήση ειδικών τεχνικών μέσων από εξειδικευμένο προσωπικό και β) την επικαιροποίηση των τεχνικών έργων, λόγω του γεγονότος ότι το προς αντιμετώπιση γεωλογικό φαινόμενο είναι σε εξέλιξη. Με τον τρόπο αυτό προβλέφθηκε να προσδιορισθεί, κατά τη φάση εκτέλεσης του έργου, η ακριβής φύση και έκταση των απαραίτητων για την επίλυση των προβλημάτων του πρανούς εργασιών. Παράλληλα, στον προϋπολογισμό μελέτης προβλέφθηκε η ύπαρξη κονδυλίου απολογιστικών εργασιών, από την ανάλωση του οποίου, σύμφωνα με την Τεχνική Περιγραφή, θα χρηματοδοτηθούν τόσο η εκπόνηση των ανατεθεισών στον ανάδοχο μελετών αυτών όσο και η εκτέλεση από αυτόν των αναγκαίων εργασιών. Ο τρόπος δε αυτός εκτέλεσης του επίμαχου έργου κρίθηκε νόμιμος με την 382/2015 πράξη του Ε΄ Κλιμακίου. Στη συνέχεια, μετά την εκπόνηση, με ευθύνη του αναδόχου, κατά το μήνα Μάρτιο του 2016 (ήτοι τρία χρόνια μετά τη σύνταξη των συμβατικών τευχών από την Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου) γεωτεχνικής έρευνας και μελέτης, τεχνικογεωλογικής έκθεσης και γεωλογικής μελέτης, προσδιορίσθηκαν επακριβώς οι αναγκαίες επεμβάσεις επί του πρανούς και προέκυψε η ανάγκη σύναψης της επίμαχης συμπληρωματικής σύμβασης, δοθέντος ότι η τελική προμέτρηση των εργασιών υπερέβαινε το ύψος του κονδυλίου των απολογιστικών εργασιών. Ενόψει των ανωτέρω, το Τμήμα κρίνει ότι η ανάγκη εκτέλεσης των επίμαχων συμπληρωματικών εργασιών οφείλεται σε απρόβλεπτες περιστάσεις, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα με την κρινόμενη αίτηση και την υπέρ αυτής παρέμβαση. Τούτο, διότι κατά τη φάση δημοπράτησης του έργου η Τεχνική Υπηρεσία του αιτούντος Δήμου, εξαιτίας της αδυναμίας της να εκπονήσει πλήρη γεωλογική και γεωτεχνική μελέτη, δεν μπορούσε να προσδιορίσει την ακριβή έκταση και το κόστος των αναγκαίων επεμβάσεων επί του πρανούς, ώστε οι σχετικές εργασίες να προμετρηθούν με ακρίβεια. Για το λόγο δε αυτό, κατά τη σύνταξη της αρχικής μελέτης, ο Δήμος προέβη σε μία κατ’ αρχήν εκτίμηση των αναγκαίων εργασιών, ο ακριβής δε συνολικός προσδιορισμός τόσο του κόστους όσο και της φύσης των εργασιών κατέστη δυνατός μόνο μετά την εκπόνηση των συμβατικά προβλεπόμενων μελετών. Δοθέντος δε, ότι η κατάσταση του πρανούς μεταβάλλεται με την πάροδο του χρόνου, καθώς οι κατολισθήσεις συνιστούν δυναμικά εξελισσόμενα γεωλογικά φαινόμενα, το μεγαλύτερο του αρχικά υπολογιζόμενου κόστος των εργασιών, που φέρονται προς εκτέλεση με την επίμαχη συμπληρωματική σύμβαση, οφείλεται και στο γεγονός ότι από το χρόνο αρχικού σχεδιασμού του έργου έχει παρέλθει μεγάλο χρονικό διάστημα, κατά το οποίο μεταβλήθηκαν τα γεωλογικά δεδομένα της περιοχής του πρανούς, λόγω μη ανάσχεσης του φαινομένου των κατολισθήσεων. Τούτων δοθέντων, και λαμβανομένου υπόψη ότι η εκτέλεση των συμπληρωματικών αυτών εργασιών είναι αναγκαία για την ολοκλήρωση της επίμαχης εργολαβίας, από την οποία δεν μπορούν να διαχωριστούν τεχνικά, συντρέχουν οι προϋποθέσεις σύναψης της επίμαχης συμπληρωματικής σύμβασης.Ανακαλεί την 279/2018 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου

ΥΠ. ΟΙΚ/ΚΩΝ. 44318/441/1987 : "Νομότυπη ανάθεση και εκτέλεση έργων ή εργασιών" ΥΠΕΧΩΔΕ 33493/3638/α/Εγκ. 53/1987 : "Νομότυπη ανάθεση και εκτέλεση έργων ή εργασιών"