Nομιμότητα της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχου και του σχεδίου σύμβασης με αντικείμενο «Αντιπλημμυρικά έργα Π.Ε.Η. ...»(...) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η ελεγχόμενη σύμβαση, ως εκ του αντικειμένου της, έχει το χαρακτήρα σύμβασης παροχής υπηρεσιών, καθόσον αφορά σε εκτέλεση εργασιών. Τούτο δε, διότι οι προπαρατεθείσες εργασίες δεν εμπίπτουν στην έννοια του δημοσίου έργου, δεδομένου ότι δεν συνίστανται σε κατασκευή, επέκταση, ανακαίνιση, επισκευή, συντήρηση ή ερευνητική εργασία, το αποτέλεσμα των οποίων συνδέεται άμεσα με το έδαφος κατά τρόπο διαρκή και σταθερό. Αντιθέτως, μάλιστα, για την εκτέλεση των εργασιών αυτών δεν απαιτείται τέτοιου βαθμού εξειδικευμένη τεχνική γνώση ή τέτοιου είδους τεχνική επέμβαση, ώστε να μπορούν να χαρακτηριστούν δημόσιο έργο, αλλά δύνανται να εκτελεστούν προσηκόντως, υπό την καθοδήγηση της αρμόδιας Διεύθυνσης Τεχνικών Έργων, από επαγγελματίες χειριστές που διαθέτουν τα κατάλληλα μηχανήματα και τη συνήθη εμπειρία χρήσης τους. Προς τούτο συνηγορεί και το γεγονός της ύπαρξης εν προκειμένω μίας απλής τεχνικής περιγραφής των προς εκτέλεση εργασιών, χωρίς ειδική τεχνική μελέτη, αλλά και χωρίς ειδικότερη αναφορά του ακριβούς μεγέθους των συνολικώς ζητούμενων ποσοτήτων εργασιών. 

Εκτέλεση αντιπλημμυρικών εργασιών σε ρέμματα :επιδιώκεται η ανάκληση της 360/2014 πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.Με δεδομένα τα ανωτέρω, ορθά κρίθηκε από το Κλιμάκιο ότι η ελεγχόμενη σύμβαση, ως εκ του κυρίου αντικειμένου της, έχει το χαρακτήρα σύμβασης παροχής υπηρεσιών, καθόσον αφορά σε εκτέλεση εργασιών, δεδομένου ότι οι ανωτέρω παρατεθείσες εργασίες της Ομάδας Α, η προϋπολογιζόμενη δαπάνη των οποίων ανέρχεται, όπως ήδη εκτέθηκε, σε 524.550,00 ευρώ, δεν εμπίπτουν στην έννοια του δημοσίου έργου, για την εκτέλεση δε αυτών δεν απαιτείται τέτοιου βαθμού εξειδικευμένη τεχνική γνώση ή τέτοιου είδους τεχνική επέμβαση, ώστε να μην μπορούν να εκτελεστούν προσηκόντως, υπό την καθοδήγηση της αρμόδιας Διεύθυνσης Τεχνικών Έργων, με τα κατάλληλα μηχανήματα, χειριζόμενα από επαγγελματίες χειριστές που διαθέτουν τη συνήθη εμπειρία χρήσης τους. Δεδομένου ωστόσο του μεικτού χαρακτήρα της σύμβασης, έστω και με προέχοντα χαρακτήρα αυτόν της σύμβασης παροχής υπηρεσιών, καθώς και του γεγονότος ότι η ήδη αιτούσα αναθέτουσα αρχή τελούσε μέχρι τώρα σε πλήρη πεποίθηση ότι ενεργεί νομίμως δημοπρατώντας τις προς εκτέλεση εργασίες καθαρισμού και αποκατάστασης της κοίτης ποταμών και ρεμμάτων σύμφωνα με τις διατάξεις περί ανάθεσης κατασκευής δημοσίων έργων (βλ. τις από 6.12.2012, 3.9.2013 και 23.9.2013 ήδη εκτελεσθείσες συμβάσεις και τους αντίστοιχους εγκεκριμένους λογαριασμούς αυτών) και ότι το πρώτον διά της παρούσας υποδεικνύεται και διευκρινίζεται στην αιτούσα η φύση των συγκεκριμένων εργασιών, διασφαλιζομένης ούτω της δημοπράτησης αυτών από τούδε και στο εξής κατ΄ εφαρμογή των ορθών διατάξεων, περαιτέρω δε λαμβανομένης υπόψη της εκδήλωσης μεγάλου ενδιαφέροντος και της ευρείας συμμετοχής εργοληπτικών επιχειρήσεων στην ελεγχόμενη διαγωνιστική διαδικασία (46 ενδιαφερόμενοι παρέλαβαν τα συμβατικά τεύχη, προσήλθαν 17 διαγωνιζόμενοι), του υψηλού ποσοστού (62,94%) της προσφερθείσας έκπτωσης και τέλος της ανάγκης αποτροπής κινδύνου πλημμυρών των όμορων των υπό καθαρισμό ποταμών και ρεμμάτων καλλιεργούμενων εκτάσεων, γεωργικών κτισμάτων και οδικών δικτύων (βλ. αναλυτικά στην από 17.9.2014 Τεχνική Έκθεση του Προϊσταμένου της Διεύθυνσης Τεχνικών Έργων της Περιφερειακής Ενότητας ........ της Περιφέρειας ….) ως εκ της ήδη επερχόμενης χειμερινής περιόδου, το Τμήμα κρίνει ότι πρέπει να γίνει δεκτή η κρινόμενη αίτηση ανάκλησης.  

Δαπάνες για τη συντήρηση αγροτικών δρόμων και καθαρισμό χανδάκων και αγροτικών τάφρων.Οι εν λόγω εργασίες δεν αποτελούν δημόσιο έργο, αφού για την εκτέλεσή τους δεν απαιτείται η χρήση ειδικών τεχνικών γνώσεων και μεθόδων και η χρησιμοποίηση εξειδικευμένου επιστημονικού ή τεχνικού προσωπικού, αλλά μπορούν αυτές να εκτελεστούν από τεχνίτες που διαθέτουν τα κατάλληλα μέσα και τη σχετική εμπειρία

Καθαρισμός υδατορεμάτων:..Με δεδομένα αυτά, το Τμήμα κρίνει ότι οι επίμαχες εργασίες δεν μπορούν να χαρακτηριστούν δημόσιο έργο, αλλά εντάσσονται αμιγώς στην έννοια της δημόσιας σύμβασης παροχής υπηρεσιών, καθόσον για την εκτέλεσή τους δεν απαιτούνται τέτοιου βαθμού εξειδικευμένες τεχνικές γνώσεις και μέθοδοι, ώστε να μην μπορούν να ανατεθούν σε επαγγελματίες που διαθέτουν τα κατάλληλα μηχανήματα και τη συνήθη εμπειρία χρήσης τους. Ειδικότερα, οι εργασίες αυτές αποσκοπούν στον απλό καθαρισμό των υδατορεμάτων από φερτά υλικά, απορρίμματα, καθώς και βλάστηση χωρίς αφαίρεση εδαφικού υλικού, ώστε αυτά να αποκτήσουν τις αρχικές υδραυλικές διατομές τους και τη σωστή κατά μήκος κλίση, αφού, όπως προκύπτει από την τεχνική περιγραφή και το τιμολόγιο εργασιών, δεν πρόκειται να γίνουν τεχνικές επεμβάσεις με την κατασκευή νέων τεχνικών έργων ή την αποκατάσταση παλαιών.(...)Συνεπώς, ενόψει του ύψους της προϋπολογιζόμενης δαπάνης των υπό ανάθεση υπηρεσιών, μη νομίμως, όπως ορθώς κρίθηκε με την προσβαλλομένη, δεν τηρήθηκαν εν προκειμένω οι απαιτούμενες διατυπώσεις δημοσιότητας σε ενωσιακό επίπεδο. Περαιτέρω, όπως ορθώς, επίσης, κρίθηκε με την προσβαλλομένη, μη νομίμως και κατά παράβαση των αρχών του ελεύθερου και ανόθευτου ανταγωνισμού περιορίσθηκε ο κύκλος των δικαιούμενων συμμετοχής σε εργοληπτικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε έργα κατηγορίας υδραυλικών 1ης τάξης και άνω, ενώ, τέλος, μη νομίμως προβλέφθηκαν ποσά για γενικά έξοδα-εργολαβικό όφελος, απρόβλεπτα και αναθεώρηση.

Εκτέλεση εργασιών καθαρισμού ρεμάτων Περιφερειακής Ενότητας Ανατολικής Αττικής.,,,ζητείται η ανάκληση της 466/2012 Πράξης του Ζ' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου(...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις της παρούσας, το Τμήμα κρίνει ότι η ελεγχόμενη διαγωνιστική διαδικασία, ως εκ του αντικειμένου της, έχει το χαρακτήρα σύμβασης παροχής υπηρεσιών, καθόσον κατά το μεγαλύτερο μέρος της αφορά σε εκτέλεση εργασιών, όπως ορθώς έκρινε το Κλιμάκιο με την προσβαλλομένη, απορριπτομένων των περί του αντιθέτου ισχυρισμών της αιτούσας εταιρείας. Τούτο δε, διότι οι προπαρατεθείσες εργασίες (απομάκρυνση κλαδιών, κορμών δέντρων και σκουπιδιών, κοπή και απομάκρυνση καμένων δέντρων, καθαρισμός κοίτης από φερτές ύλες, μπάζα κ.λπ. και εργασίες ανακατασκευής συρματοκιβωτίων και πλήρωση αυτών με θραυστό υλικό λατομικής προέλευσης), δεν εμπίπτουν στην έννοια του δημοσίου έργου, δεδομένου ότι δεν συνίστανται σε κατασκευή, επέκταση, ανακαίνιση, επισκευή, συντήρηση ή ερευνητική εργασία, το αποτέλεσμα των οποίων συνδέεται άμεσα με το έδαφος κατά τρόπο διαρκή και σταθερό. Αντιθέτως, μάλιστα, για την εκτέλεση των εργασιών αυτών δεν απαιτείται τέτοιου βαθμού εξειδικευμένη τεχνική γνώση ή τέτοιου είδους τεχνική επέμβαση, ώστε να μπορούν να χαρακτηριστούν δημόσιο έργο, αλλά δύνανται να εκτελεστούν προσηκόντως, υπό την καθοδήγηση της αρμόδιας Διεύθυνσης Τεχνικών Έργων, από επαγγελματίες χειριστές που διαθέτουν τα κατάλληλα μηχανήματα και τη συνήθη εμπειρία χρήσης τους. Προς τούτο συνηγορεί και το γεγονός της ύπαρξης εν προκειμένω μίας απλής τεχνικής περιγραφής των προς εκτέλεση εργασιών, χωρίς ειδική τεχνική μελέτη και προδιαγραφές, αλλά και χωρίς ειδικότερη αναφορά των προς καθαρισμό ρεμάτων και του ακριβούς μεγέθους των συνολικώς ζητούμενων ποσοτήτων εργασιών. Το γεγονός δε ότι στο τιμολόγιο της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Έργων του ΥΠΕΧΩΔΕ περιλαμβάνονται και οι εν λόγω εργασίες καθαρισμού ρεμάτων, δεν αρκεί για το χαρακτηρισμό τους ως δημόσιου τεχνικού έργου, αφού η σύνταξη του τιμολογίου είναι αναγκαία για την αναλυτική τιμολόγηση των δημοπρατούμενων εργασιών. Ομοίως δεν ασκεί εν προκειμένω επιρροή ο σκοπός των εργασιών αυτών που είναι, πράγματι, η πρόληψη πλημμυρών διά της βελτίωσης της παροχετευτικότητας των ρεμάτων. Ο ως άνω χαρακτηρισμός της σύμβασης δεν δύναται να μεταβληθεί, ακόμα και υπό την εκδοχή ότι τμήμα των προς ανάθεση εργασιών που αναφέρεται σε ανακατασκευή των συρματοκιβωτίων και πλήρωση αυτών με θραυστό υλικό λατομικής προέλευσης αποτελεί εκτέλεση δημόσιου έργου κατά την προεκτεθείσα έννοια. Και τούτο διότι το έργο της ανακατασκευής και πλήρωσης των συρματοκιβωτίων αφορά μικρό μόνο μέρος της συνολικής δαπάνης της σύμβασης και συγκεκριμένα, όπως προεκτέθηκε, ποσό 80.000,00 ευρώ επί συνολικής δαπάνης εργασιών ποσού 595.000,00 ευρώ(...)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση ανάκλησης πρέπει να απορριφθεί, να μην ανακληθεί η 466/2012 Πράξη του Ζ' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου 

Εκτέλεση έργου....Υπό τα ανωτέρω δεδομένα, εφ’ όσον, κατά τα εκτιθέμενα στην ως άνω απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής, η εταιρεία «.... Α.Ε.» είχε μελετήσει στην τεχνική προσφορά της την κατάλληλη διαμόρφωση του εδάφους, ώστε τα προσφερόμενα από αυτήν αντλιοστάσια να παραμένουν πλήρως υπόγεια, η τεχνική λύση που προσέφερε διέφερε από αυτήν της αιτούσης και συνεπώς, δεν πιθανολογείται σοβαρά ότι συνέτρεχε περίπτωση παραβάσεως της αρχής του ενιαίου μέτρου κρίσεως, τα δε περί του αντιθέτου προβαλλόμενα από την αιτούσα είναι απορριπτέα ως αβάσιμα, ενώ καθ’ ο μέρος πλήττουν την ανέλεγκτη ουσιαστικώς κρίση της Διοικήσεως είναι απορριπτέα ως απαράδεκτα.Επειδή, κατόπιν των ανωτέρω, οι υπό κρίση συνεκδικαζόμενες αιτήσεις πρέπει να απορριφθούν και να γίνουν δεκτές οι παρεμβάσεις των εταιρειών «....» και της κοινοπραξίας «....» στην πρώτη των υπό κρίση αιτήσεων και των εταιρειών «....» και της κοινοπραξίας «.....» στην δεύτερη των υπό κρίση αιτήσεων. Συνεκτιμώντας δε τις περιστάσεις η Επιτροπή Αναστολών κρίνει ότι πρέπει να συμψηφισθεί η δικαστική δαπάνη μεταξύ των εταιρειών «...».

Νομιμότητα του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου.(...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη II της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει τα εξής:α) Οι περιλαμβανόμενες στην ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση εργασίες δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης, καθόσον, ενόψει της γενικής περιγραφής του τεχνικού αντικειμένου του έργου (αρχική σύμβαση) και του μη προσδιορισμού των σημείων εκτέλεσης των εργασιών, αυτές δεν καθίστανται αναγκαίες για την ολοκλήρωση και τελειοποίηση του αρχικού έργου, το οποίο άλλωστε, όπως ο τίτλος του καταδεικνύει «Συντήρηση οδικού δικτύου του Δήμου ...», δεν έχει ενιαία οικονομική και τεχνική λειτουργία, αλλά συνίσταται σε μεμονωμένες επεμβάσεις, που στην πραγματικότητα αποτελούν μικρότερα έργα, έτσι ώστε να μην μπορεί να γίνει λόγος για τελειοποίηση της αρτιότητας και λειτουργικότητας αυτού, ήτοι, η φύση του εκτελούμενου έργου είναι ασύμβατη με την έννοια των συμπληρωματικών εργασιών (ΕΣ VI Τμ. απόφ. 6064/2015, πρβλ. απόφ. 285/2012).β) Σε κάθε περίπτωση, δεν αποδεικνύεται ότι η εκτέλεση των εν λόγω εργασιών κατέστη αναγκαία λόγω απροβλέπτων περιστάσεων, μη αναγομένων στο χρόνο κατάρτισης της αρχικής σύμβασης και μη δυναμένων, αντικειμενικά, να προβλεφθούν από την αναθέτουσα αρχή. 

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:επιδιώκεται η ανάκληση της 154/2015 πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με τα όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙΙ της παρούσας, το Τμήμα, συντασσόμενο πλήρως με τις παραδοχές της προσβαλλόμενης πράξης, άγεται στην κρίση ότι δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις του άρθρου 57 του ν. 3669/2008 για τη σύναψη της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης. Και τούτο διότι, ενόψει της γενικής περιγραφής του τεχνικού αντικειμένου του έργου αυτού και του μη προσδιορισμού των σημείων εκτέλεσης των εργασιών, καθώς επίσης και του ότι μόνο σε μία οδό από τις φερόμενες ως υπό ανάπλαση πρόκειται να εκτελεσθούν έργα υπογειοποίησης του δικτύου διανομής ηλεκτρικής ενέργειας από τη …, οι ελεγχόμενες συμπληρωματικές εργασίες δεν καθίστανται αναγκαίες για την ολοκλήρωση και τελειοποίηση του αρχικού έργου, το οποίο άλλωστε, όπως ο τίτλος του καταδεικνύει ««Συντηρήσεις – Διαμορφώσεις εσωτερικής οδοποιίας …», δεν έχει ενιαία οικονομική και τεχνική λειτουργία αλλά συνίσταται σε μεμονωμένες επεμβάσεις που στην πραγματικότητα αποτελούν μικρότερα έργα, έτσι ώστε να μην μπορεί να γίνει λόγος για τελειοποίηση της αρτιότητας και λειτουργικότητας αυτού δηλαδή, η φύση του εκτελούμενου έργου είναι ασύμβατη με την έννοια των συμπληρωματικών εργασιών .. και συνεπώς ο περί του αντιθέτου ισχυρισμός της υπό κρίση αίτησης είναι απορριπτέος ως αβάσιμος. Περαιτέρω, όσα προβάλλονται με την αίτηση ανάκλησης, ότι, δηλαδή, οι επίμαχες συμπληρωματικές εργασίες δεν μπορούν να διαχωριστούν από την αρχική σύμβαση χωρίς να δημιουργηθούν μείζονα προβλήματα τόσο από τεχνικής άποψης, όσο και από οικονομικής άποψης αφού, σύμφωνα με το 13298/8.5.2015 έγγραφο της Δ/νσης Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου .., η μη εκτέλεση των εργασιών αυτών θα έχει ως αποτέλεσμα α) να μείνουν χωρίς φωτισμό οι οδοί, στις οποίες θα παρέμβει η …, μέχρι την εύρεση χρηματοδότησης, δημοπράτηση και εκτέλεση εργασιών οδοφωτισμού από το Δήμο, β) ¨τον τραυματισμό¨ των επιφανειών των πεζοδρομίων κατά την κατασκευή του δικτύου οδοφωτισμού σε μεταγενέστερο χρόνο, και γ) το κόστος εκσκαφής της τάφρου, που σε περίπτωση εκτέλεσης των επίδικων εργασιών στο πλαίσιο της αρχικής σύμβασης θα αναληφθεί από τη …, ενώ σε περίπτωση μεταγενέστερης εκτέλεσής του θα επιβαρύνει τον Δήμο (πλέον του κόστους αποκατάστασης των πεζοδρομίων, εξόδων δημοπράτησης κ.λπ.), είναι ομοίως απορριπτέα ως αβάσιμα, καθόσον τα ανωτέρω επιχειρήματα ως αναγόμενα σε οικονομικής φύσης εκτιμήσεις και υπολογισμούς για τη σκοπιμότητα σύναψης συμπληρωματικής σύμβασης, αντί δημοπράτησης των επίμαχων εργασιών, δεν συνιστούν νόμιμο λόγο για τη σύναψη της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης...Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η αίτηση πρέπει να απορριφθεί και να μην ανακληθεί η 154/2015 πράξη του Ε΄ Κλιμακίου.

ΘΕΜΑ: Ανάρτηση τευχών δημοπράτησης στην ηλεκτρονική σελίδα της Γ.Γ.Δ.Ε.ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ 26

ΈΡΓΟ-Συμπληρωματική σύμβαση:...ζητείται η ανάκληση της 112/2018 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα προς όσα εκτέθηκαν στη σκέψη ΙΙ της παρούσας το Τμήμα αποφαίνεται ότι κατά τα ορθώς κριθέντα με την προσβαλλόμενη Πράξη οι ως άνω εργασίες δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης, καθόσον από κανένα στοιχείο του φακέλου δεν προκύπτει ότι η εκτέλεση αυτών κατέστη αναγκαία λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων κατά την εκτέλεση του αρχικού έργου. Ειδικότερα, όπως προκύπτει από την τεχνική περιγραφή του έργου, με την αρχική σύμβαση επιχειρείται η αποκατάσταση (ανάταξη) των συστημάτων σηματοδότησης – τηλεδιοίκησης στα τμήματα της γραμμής, που ρητά αναφέρονται σε αυτήν, ώστε να επανέλθουν στην καλή λειτουργική τους κατάσταση, αλλά και η προσθήκη νέων δυνατοτήτων και λειτουργιών. Η σύμβαση αυτή, όπως άλλωστε τούτο αναφέρεται και στην ως άνω αιτιολογική έκθεση, παρουσιάζει ιδιαιτερότητα που οφείλεται στην ανομοιογένεια του εξοπλισμού που επρόκειτο να αναταχθεί /αναβαθμιστεί, καθόσον αυτός έχει εγκατασταθεί από πολλαπλές συμβάσεις, σε διαφορετικές χρονικές περιόδους (πριν από 15 έως και πριν από 30 χρόνια) και υλοποιείται με διαφορετικές τεχνολογικές λύσεις. (..)Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση ανάκλησης και η υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση πρέπει να απορριφθούν, να μην ανακληθεί η 112/2018 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου και να καταπέσει το καταβληθέν παράβολο.

ΑΝΑΘΕΩΡΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΜΕΙΖ/ΕΠΤΑΜ/1314/2018